Η πολιτική άνοια κάποιων πολιτικών της ΤΑ, Ανάγνωση σε 2,5'

Η πολιτική άνοια[1] της «ΑΓΟΡΑΣ»[2] μιας πόλης 2500 ετών και ο βιασμός της δημόσιας ηθικής.

Επαναδημοσίευση  στις 07.12.2021   

Επανδημοσίευση 5.7.2023

                                                                                           THS02122017

Πηγή: Άγνωστη.

Ξεκινώ αναφερόμενος  παραδειγματικά  σε Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης (27.11.2017) : Δημοτικός Σύμβουλος  αντιπολίτευσης  προς Αντιδήμαρχο έργων:  «Μα πότε τελικά θα αντικατασταθούν τα δένδρα στην οδό … εκεί  κοντά ... , δυο χρόνια τα βλέπω καθημερινά τα κομμένα δένδρα?»   Αντιδήμαρχος έργων προς Δημοτικό Σύμβουλο αντιπολίτευσης:  το γνωρίζουμε και το έχουμε στο πρόγραμμα να βάλουμε υψηλής ποιότητας δένδρα , «το γνωρίζουμε το θέμα και έχουμε δώσει προτεραιότητα στην οδό …», χαμογελώντας ειρωνικά.

Αρχηγός  της μείζονος αντιπολίτευσης  προς Δήμαρχο: «Το λιγότερο που έχετε να κάνετε είναι να πείτε συγγνώμη στους Θεσσαλονικείς».  Το είπε τουλάχιστον 4 φορές στον ίδιο το λόγο του, σχετικά με το γειτνιάζον κράτος των Σκοπίων και το όνομα Μακεδονία  στο οποίο αναφέρθηκε ο Δήμαρχος κατά την επίσκεψή του εκεί περασμένη εβδομάδα.  Δήμαρχος προς αρχηγό της μείζονος αντιπολίτευσης: «Είσαι  παντελώς ανόητος.»

Στο βάθος  του ήχου της χάβρας της αγοράς  κάποια αλαλάζουσα να εκφέρεται κατά των «πραξικοπηματιών» που αποχωρούσαν από την αίθουσα .

Αυτή είναι η δομή του λόγου  των “συ(ν)-γκοινωνούντων  δοχείων” μέσα στην αίθουσα του κτιρίου στη - promenade  bord de l’ eau- Θεσσαλονίκης.

 

Αντιδήμαρχος (γένους θυλυκού) … μπαίνει μέσα στην αίθουσα Δημοτικού Συμβουλίου εν ώρα συνεδριάσεως: Στο ένα χέρι την κούπα του καφέ μιλώντας με κάποια κυρία  καθήμενη στα πίσω καθίσματα της αίθουσας στο διάδρομο και στο στόμα ένα σβηστό στριφτό τσιγάρο.

Αυτή είναι – θα μπορούσε να ήταν και ένας νέος χαρακτηρισμός στο φιλοσοφικό diskurs - η χωρική αναξιοπρέπεια  του αξιώματος της Αντιδημαρχίας  από την ίδια την Αντιδήμαρχο ή απλά “scape demontage”.

Σημεία καιρών  μαζικής κατανάλωσης μιας δημοκρατίας όπως αυτή η μαζική κατανάλωση του Νες καφέ φραπέ. Μας σερβίρουν επικοινωνιακές αντιπαραθέσεις του παραπάνω αναφερόμενου ύφους σαν διαβούλευση σε τοπικό επίπεδο, με καλαμάκι και μέσα στην αίθουσα αλλά και στο σπίτι μας. Μόνο που δεν ακούς τα ρουφήγματα. Είναι το «tittytainment» σε πολιτικό επίπεδο. Από όλα πρέπει να έχει το θέαμα!

Ο κόσμος μας είναι γεμάτος από “nausées EGO”

Ας ξεκινήσουμε από ένα παιδικό  ή αλλιώς πλέον αγαθό και απλό ορισμό της προέλευσης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. “Όλη η αξιοπρέπεια των ανθρώπων πηγάζει από την αξιοπρέπεια (και σεβασμό) που δείχνουν απέναντι στη φύση (και στο κλιμα). ^[3]  

Μπορεί κάποιος από αυτούς που εμπλέκονται στην “αγορά” να απαιτήσει την αξιοπρέπεια απέναντι στο θεσμό « Δημοτικό Συμβούλιο» από τον πολίτη ή να απαιτήσει, ο πολίτης να σκεφτεί πολιτικά και όχι α-πολίτικα? Όχι, την αξιοπρέπεια δεν την ζητάς, την κερδίζεις, η πολιτική συνδέει επικοινωνιακά εξουσία και πολίτη. Δεν έχεις να δώσεις πολιτική αγωγή στο «ποίμνιό σου» σου κάνοντας πολιτική, δεν έχεις να κερδίσεις αξιοπρέπεια ! Την αξιοπρέπεια δεν την παίρνεις αιτώντας την από κάπου από ένα φορέα ή θεσμό αλλά μόνο μέσω της πολιτικής αγωγής που πραγματώνεσαι απέναντι στον πολίτη.

Η αξιοπρέπεια όμως βγάζει στην επιφάνεια και ελλείψεις: Νοιώθουμε ότι κάτι λείπει.

Η κεντρική σημασία της αξιοπρέπειας έχει ένα και μοναδικό χαρακτήρα, την ηθική, όπως είπε ο Rousseau: Νομίζουν ότι « είναι γεννημένοι ελεύθεροι αλλά [παντού] είναι δεμένοι με αλυσίδες» μέχρι να έρθει η ώρα τους και τότε σκέφτονται πρώτη φορά την αξιοπρέπεια. Μόνο κοντά, πριν έρθει ο θάνατος τότε θα αρχίσουμε να συνειδητοποιούμε τι είναι αξιοπρέπεια.

Η αξιοπρέπεια σε πραγματικό χρόνο απέναντι σε αυτόν που πιστεύει, ότι μπορεί να αλλάξει την καθημερινότητά του, ο υγιής αστικό-πολιτικός λόγος και η ηθική είναι η τριάδα του δικαίου του Αειφόρου Δημόσιου «ΚΑΤΙ» που μας οδηγεί στην τελική σύνεση. Ένα από αυτά να βιαστεί, παραδίδεται το «ΚΑΤΙ» στην δυσμένεια της πολιτικής άνοιας.

Ο Καντ στιγμάτισε τον ορισμό της αξιοπρέπειας: «Στο βασίλειο της σκοπιμότητας όλα έχουν ή μια τιμή ή μια αξιοπρέπεια. «Ότι έχει μια τιμή, στη θέση του μπορεί να υπάρξει κάτι άλλο ισοδύναμο. Ότι όμως υπάρχει πέρα από κάθε μορφή τιμής, για το οποίο δεν αναγνωρίζεται κάποιο ισοδύναμο αυτό έχει μια αξιοπρέπεια.» [Μεταφυσική των ηθών. Γερμ.: Immanuel, Kant., Grundlegung zur Metaphysik der Sitten, Stuttgart 2008, p. 72 ]. Και η τιμή και η σύγκριση εδώ αναφέρεται σε αξίες όχι οπωσδήποτε σε καθαρό χρήμα. Η αξιοπρέπεια απαλλάσσεται από μόνη της από την ίδια λέξη ρίζας την «αξία» [Τι είναι η ανθρώπινη αξιοπρέπεια . Γερμν.: P, Tiedeman., Was ist Menschenwürde, Darmsatdt 2006, p. 83].

Θα ερχόντουσαν οι σημερινοί πολιτικοί στην εύνοια της Αρχαίας Ελληνικής «ατέλειας» ? Θα μου πείτε μόνοι τους τα διεκπεραιώνουν πλέον δεν χρειάζονται την άδεια ή κάποιο θεσμικό πλαίσιο. Οι άνθρωποι στην Αρχαία Ελλάδα δεν γνώριζαν τη λέξη αξιοπρέπεια αλλά το μέγεθος και την απόλυτη αξία του δημόσιου «ΚΑΤΙ» και παράλληλα διερευνούσαν την ύπαρξη του ανθρώπου. Ο Πλάτων πρέσβευε, ότι ο άνθρωπος θα έπρεπε να μοιάσει στο Θεό και με αυτό τον τρόπο να εξυψωθεί πάνω από τα ζώα.

Ο Ernst Bloch στοχευμένα είπε για την αξιοπρέπεια: «Συμμετοχή στην παγκόσμια σύνεση την ενότητα του ανθρώπινου είδους, το φυσιολογικό δικαίωμα για ειρήνη, τη γνήσια δημοκρατία και την αμοιβαία στήριξη» [Δίκαιο για τη φύση  και ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Γερμ.: Ernst, Bloch., Naturrecht und menschliche Würde, Frankfurt/Main, 1972, pp. 27, δευτ. πηγή].

Ποιος έχει τελικά αξιοπρέπεια? Όλοι οι άνθρωποι?, Όλα τα όντα? Γιατί? Γιατί έχουν την ικανότητα της λογικής σκέψης? Τι θα γίνει όμως με αυτούς που δεν είναι άτομα πλέον με αυτή τη λογική, γιατί έχασαν την διάνοιά τους και την μνήμη τους?

Σύμφωνα με τον Tiedemann δεν τους ανήκει καμία αξιοπρέπεια, αλλά επειδή υπάρχει μια σειρά ηθικών βασικών εννοιών, μας οδηγούν αυτές στο να τους συμπεριφερθούμε αξιοπρεπώς, όπως σε όλα τα όντα. Ακόμα και με το ηθικό τους κακούργημα απέναντι στη πολική υπόσταση της κοινωνίας?

Πολιτικά, αναρωτιόμαστε λοιπόν πως εμφανίζεται τελικά η πολιτική αξιοπρέπεια σε ένα άνθρωπο. Η πολιτική αξιοπρέπεια σαν ορισμός στοχεύει σε ένα quasi πολιτικό ελάχιστο μέγεθος- όπως το εννοεί ο Πλάτων- στο οποίο 

ένας πολιτικός πρέπει να μπορεί να συμμετέχει από κοινού με τους άλλους πολιτικούς της «ΑΓΟΡΑΣ» και πολίτες, εάν θέλει να ζει σύμφωνα με ένα αληθινό και ηθικό βίο στη βάση μιας  πολιτικής αγωγής. 

Όμως σήμερα βλέπουμε μια πολιτική να αναδύει από την πρόσφατη ιστορία αυτού του έθνους αλλά και παγκοσμίως, του πλανήτη, η οποία στοχεύει μόνο στην πολιτική εκγύμναση των μαζών, για να κατευναστεί ας πούμε το 80% του πληθυσμού και να μη εξεγερθεί. Η ζωτικότητα του κοινωνικού διαλόγου έχει τραβήξει το πιο κοντό σπίρτο από όλες τις συγκρίσιμες αξίες.

Τέλος για να φτάσουμε και στο νόημα του τίτλου. Ο Tiedeman αναφέρεται στην διαφορά της απόλυτης αξίας και της ηθικής αξίας. Ορίζει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια ως την "απόλυτη αξία που έχει ένα άτομο, υπό την έννοια, ότι το ίδιο έχει τη θεμελιώδη ικανότητα να αποφασίζει με τη θέλησή του βάσει των δικών του εκτιμήσεων και έτσι να ταυτίζεται με τον δημιουργό της θέλησής του"[4]. Και ο Seneca προς αυτή την κατευθυνση συλογίζεται οταν μιλάει για την ελευθερία του ατόμου. Φαίνεται πιο σημαντικό όμως πώς συμπληρωματικά καθορίζει την απόλυτη αξία ως εξής ο Tiedeman: "Η απόλυτη αξία του βασίζεται επίσης στο γεγονός ότι η συνείδηση της δικής του αξιοπρέπειας προκύπτει από μια επικοινωνιακή διαδικασία από την οποία προκύπτει ταυτόχρονα και η συνείδηση για την αξιοπρέπεια του άλλου."[5]

Αυτό είναι υλοποιήσιμο σαν ιδεατή «αξιοπρέπεια» μόνο όταν ο πολιτικός υποταχθεί στην πολιτική αγωγή που του επιβάλει η κοινωνία και ο πολίτης στην πολιτική αγωγή που του επιβάλει ο απέναντί του.

Τέλος, «Πολική» είναι μια άλλη λέξη για την δημόσια πολιτισμένη αντιπαράθεση. Δημόσιοι αυτοεξευτελισμοί,  ναι ακόμα και αυτοαπαξιώσεις (όπως παραπάνω) δείχνουν μόνο προς μια κατεύθυνση: βεβιασμένη αποσυναρμολόγηση της πολιτικής πειθούς και αξιοπρέπειας ή διαφορετικά, πολιτική άνοια.

«Τι θα πίστευε ένας επισκέπτης ζωολογικού κήπου εάν θα έβλεπε ένα πίθηκο μέσα από το κλουβί του να πετάει τα φιστίκια έξω από το κλουβί».

Και είναι αυτός … ο πολιτικός  ζωολογικός μας κήπος...  

Θα πρότεινα δε,  με δημόσιο κάλεσμα  και για τους Δημότες να καλέσουν  μια φορά την “αγορά τους” με μοναδική ημερήσια διάταξη  ‘Αφήγηση του ποιήματος  “Οκτανα” του  Ανδρ. Εμπειρίκου’. Αλλιώς εάν τους είναι υπερβολικό τότε την  “Άνοιξη” του Κ. Καρυωτάκη.

---

[1] Η άνοια (dementia) δεν είναι μια μεμονωμένη πάθηση, αλλά ένα σύνολο από συμπτώματα, κυρίως … ασθενείς που έχουν σχέση με τις γνωσιακές λειτουργίες του εγκεφάλου (μνήμη, προσανατολισμός, συγκέντρωση, αντίληψη, λόγος, επίλυση προβλημάτων κ.ο.κ.) και επηρεάζουν την καθημερινότητα. Ο ασθενής με άνοια, δεν γνωρίζει που βρίσκεται, ποια είναι τα πρόσωπα γύρω του, ξεχνάει να ντυθεί ή να φάει, είναι ανήσυχος, φωνάζει κ.ο.κ.

[2] ‘Αγορά’, ‘Δημοτικό Συμβούλιο’, ‘Εκτελεστική Τοπική Αυτοδιοίκηση’, χρησιμοποιούνται με το ίδιο νόημα αλλά όχι σύμφωνα με τη ιστορική τους προέλευση.

[3]Αξιοπρέπεια του Πλάσματος. Θεμελίωση, Σημασία και Καθήκον μιας νέας Συνταγματικής Αρχής. Γερμ. :Würde der Kreatur, Grundlegung, Bedeutung und Funktion eines neuen Verfassungsprinzips, in: Nida-Rümelin/D. Von den Prfordten (Hg), Ökologosdche Ethik und Rechtstheorie, Studien zur Rechtsphilosophie und Rechtstheorie, 10), Baden-Baden 1995, 355-364, εδω 360. δευτ. πηγή]

[4] Τι είναι ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Γερμ.: P. Tiedemann., Was ist Menschenwürde, Darmstadt 2006, p. 283

[5] Τι είναι ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Γερμ.:P. Tiedemann., Was ist Menschenwürde, Darmstadt 2006, p. 283

Zaungastnic: Glyphosate-Σόγια ή ο Γενετικά Τροποποιημένος Οργανισμός(ΓΤΟ) Σόγια στη Παγκόσμια αγορά

Σόγια ανθεκτική στο Glyphosate: Ένα παράδειγμα παγκοσμιοποιημένου αγροτικού προϊόντος που διαπραγματεύεται στα χρηματιστήρια

και zaungastnic

THS05122017

Πέντε χρόνια χάριτος για το glyphosate

Η χρονική επέκταση της εφαρμογής του ζιζανιοκτόνου  glyphosate στις καλλιέργειες που βρίσκονται στην Ευρώπη για τα επόμενα 5 χρόνια, εξακολουθεί να μην είναι πάρα πολύ βλαβερή για την υγεία μας, τη βιοποικιλότητα μας και τη φύση μας εδώ στην Ευρώπη. Τουλάχιστον όσο η εφαρμογή γίνεται σωστά και σχετικά με τις καλλιέργειες! Επί πλέον μια  χρήση του  ζιζανιοκτόνου λόγω μη έγκρισης καλλιεργειών με γενετικά τροποποιημένο γονιδιακό υλικό  που είναι ανθεκτικό στο glyphosate  εντός της ΕΕ δεν έχει και πολύ νόημα.

Τα πραγματικά επικίνδυνα  κύρια μεγέθη  της γεωργικής παραγωγής όπου χρησιμοποιείται το glyphosate έχουν προς το παρών σε άλλα μέρη του κόσμου, κάτι που δεν μέλει τους Ευρωπαίους. Όμως έρχεται από μια άλλη οδό στο πιάτο μας και στο οικοσύστημά μας, μέσω των ζωοτροφών και της κατανάλωσης του κρέατος που εκτρέφεται κατά 93% με ΓΤ-ζωοτροφές που περιέχουν μέσα σόγια. Οπότε ο κύκλος έκλεισε: Οι μακρινές σε ‘μας χώρες τη παραγωγή ΓΤΟ η Ευρώπη και ο Δυτικός κόσμος την κατανάλωση.

Σόγια: Μεγιστοποίηση του κέρδους ή μια  οικολογική-κοινωνική οικονομία για τα παγκόσμια τρόφιμα;

Είναι  πραγματική τελικά  αυτή η αιώνια διαμάχη για μεγάλη συγκομιδή των προϊόντων, και φυσικά πάντα υπό το πρίσμα της εξασφάλισης της διατροφής του κόσμου στο πλανήτη;  Είναι η μεγιστοποίηση των κερδών σε μια πλήρως βιομηχανοποιημένη και κεφαλαιοποιημένη γεωργία η πιο  επιτυχημένη αρχή του κανόνα;  Είναι η ιστορία του θαύματος της γενετικής μηχανικής παραγωγής σωστή;  Η παραγωγή σόγιας μπορεί στη συνέχεια να χρησιμοποιηθεί ως παράδειγμα  για την διερεύνηση άλλων καλλιεργειών από τα λεγόμενα «cash crops”  στο διεθνές εμπόριο γεωργικών προϊόντων.

Το καλό ποιοτικό εμπόρευμα επικρατεί στην ελεύθερη παγκόσμια αγορά. Αυτό  πρεσβεύει ο σωστός οικονομικός τρόπος σκέψης. Στη Βραζιλία και την Παραγουάη, οι γείτονες του Αμαζονίου με την υψηλότερη οικονομική ανάπτυξη στη Νότια Αμερική, αλλά και την υψηλότερη φτώχεια και τον αναλφαβητισμό, οι μικροϊδιοκτήτες και αγρότες  συστηματικά διώκονται και δολοφονούνται στο βωμό αυτής της βασικής αρχή της αγοράς Καλλιέργειά σόγιας: ευλογία ή κατάρα Oxfam).

Ένα μικρό ποσοστό των μεγαλύτερων και πιο κερδοφόρων εκμεταλλεύσεων στις ΗΠΑ, στη Βραζιλία και στην Αργεντινή παράγουν το μεγαλύτερο μέρος του  προϊόντος που εμπορεύεται στα παγκόσμια χρηματιστήρια. Οι ΗΠΑ περίπου 32%, Βραζιλία 31% και Αργεντινή 18%. Περισσότερο από το 90% του τζίρου το κάνει το  γενετικώς τροποποιημένο προϊόν, που είναι ανθεκτικό  στο ολικό  ζιζανιοκτόνο όπως το Glyphosate (Roundup®)

Καλλιέργεια ΓΤ-σόγιας

Ζωοτροφές, τρόφιμα, καύσιμα

Ειδικά με τη σόγια, κερδίζουν επίσης αρκετά καλά οι βιοκαλλιεργητές και οι αγρότες που δεν καλλιεργούν ΓΤ σόγια. Υπάρχει σημαντική διαφορά τιμής στη σημερινή καλλιέργεια με ΓΤΟ , η οποία και καταβάλλεται τόσο από τους έμπορους όσο και από τους καταναλωτές.

Με την έλευση της Gensojas  μειώθηκαν φυσικά όμως και τα εδάφη για μια  επαρκώς ασφαλή και αποδοτική βιολογική καλλιέργεια που δεν θα μπορεί  να επιμολυνθεί. Οι αγρότες χωρίς ΓΤΟ και βιοκαλλιεργητές παράγουν κυρίως για την άμεση παραγωγή τροφίμων, ενώ οι συμβατικές και οι πιο μακρινοί γείτονές τους εργάζονται για τις νέες, παγκόσμιες αγορές  πάχυνσης των ζώων και παραγωγής γάλακτος και επίσης  για βίο-ντίζελ και Bio-Ethanol -βιοκαύσιμα.

Μονοκαλλιέργειες στη Λατινική Αμερική

Η σόγια είναι μία από τις παγκόσμιες καλλιέργειες με προϊόν  που διαπραγματεύεται σε χρηματιστήρια, όπως επίσης  το σιτάρι (χειμερινό σιτάρι) και το  καλαμπόκι. Αυτό οφείλεται,

a)     αφενός στη καλή δυνατότητα αποθήκευσης τους, γιατί έτσι έχουν και περισσότερες ευκαιρίες κερδοσκοπίας οι  αγρότες και οι μεγαλέμποροι, από την ενδιάμεση αποθήκευση της σόγιας και του αλευριού σόγιας, και

b)     από την άλλη πλευρά στην πλήρως τυποποιημένη παραγωγή της, με τη χρήση γενετικά τροποποιημένων σπόρων και φυσικά σε τεράστιες μονοκαλλιέργειες.

Ευρώπη: Περιθωριακή από  άποψη της τεχνολογίας παραγωγής, από την άλλη οδηγός ανάπτυξης  για την  κατανάλωση

Η οικονομία που βασίζεται στη σόγια στο εξωτερικό έχει ασκήσει σημαντική πίεση στη βιομηχανία ζωοτροφών μικρής κλίμακας στην Ευρώπη. Μπιζέλια, λούπινα, κουκιά και η  ντόπια παραγωγή σόγιας δεν είναι πραγματικά ανταγωνιστικά, παρά το γεγονός ότι η καλλιέργεια τους λαμβάνει χώρα στην Ευρώπη χωρίς ΓΤΟ , και μπορεί να επιτευχθεί με  παρόμοιες αποδόσεις ανά εκτάριο, αλλά με χαμηλότερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη (το σημαντικό διατροφικό στοιχείο για την εντατική  εκτροφή των ζώων!).

Όπως και οι ΗΠΑ, ορισμένες χώρες της ΕΕ επιδοτούν την καλλιέργεια της σόγιας. Στη Βραζιλία, την Αργεντινή και την Παραγουάη τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα είναι οι ασυναγώνιστες  χαμηλές τιμές της γης για τους μεγαλογαιοκτήμονες,  το φθηνό εργατικό δυναμικό και οι πρακτικά ανύπαρκτες φορολογικές υποχρεώσεις (βλέπε «Paraquay στο θόρυβο σόγιας» Tagesspiegel). Η παραγωγή στη Νότια Αμερική είναι τώρα και αρκετά χρόνια πλήρως μηχανοποιημένη και προσαρμοσμένη στα ΓΤΟ είδη.

Στην  Ευρώπη υπάρχει όμως κάτι παράξενο: Στην Ουκρανία, η ΓΤ- σόγια μπορεί να καλλιεργηθεί παράνομα σε μεγάλη κλίμακα, παρά την γενική απαγόρευση. Με άλλα λόγια, η ανίχνευσή της δεν μπορεί να εξηγηθεί διαφορετικά,  όταν στο 60% των δειγμάτων της εξαγόμενης σόγιας από Ουκρανία είναι από ΓΤ. Πολλά από αυτά μπορεί να προέρχονται από τις λεγόμενες "μαύρες ζώνες" της χώρας όπου, μέσω λόγω  διαφθοράς, η γεωργία εκτελείται χωρίς κρατικούς ελέγχους.

Για να έχουμε  μια ιδέα για τις διεθνείς διαστάσεις που έχει πάρει το όλο θέμα: Η συνολική παραγωγή σόγιας χωρίς ΓΤ της ΕΕ καλύπτει περίπου το 4% των κοινοτικών αναγκών σε   ζωοτροφές. Το υπόλοιπο, 96%, εισάγεται  … ως σόγια ΓΤ από τις ΗΠΑ, τη Βραζιλία, την Αργεντινή ...

Το μέγεθος της έκτασης μετράει

Μία από τις μεγαλύτερες φάρμες στο εξωτερικό, η Bom Futuro ( «Good Future»), στην επαρχία του Mato Grosso (Βραζιλία),  παράγει σε περίπου σε 222.800 εκτάρια[1] ΓΤ - σόγια, σε 68.800 εκτάρια Βαμβάκι και σε 105.220 εκτάρια καλαμποκι. Αυτές οι απίστευτα μεγάλες περιοχές καλλιεργούνται εκπληκτικά από πολύ λίγους  εργαζόμενους.

Η αναγκαστική αποψίλωση και δέσμευση του Αμαζονίου για καλλιέργειες γτ σόγιας στη Βραζιλία

Ο ιδιοκτήτης του Bom Futuro Farm, ERAI Maggi, ένας Βραζιλιάνος γεωργικός μεγιστάνας μπορεί να υπερηφανεύεται δικαίως ότι δεν έχει κόψει ούτε ένα δέντρο τροπικού δάσους. Η καλλιέργεια της παγκοσμίως εμπορευόμενης σόγιας του υλοποιείται σε πρώην βοσκότοπους σε εδάφη στεπών του «cerrado» τα οποία  αγοράστηκαν από κτηνοτρόφους ή σε από ιδιοκτήτες μικρών γεωργικών εκτάσεων. Τι συνέβη όμως: Οι κτηνοτρόφοι  και οι μικροί αγρότες μετανάστευσαν προς την κατεύθυνση του τροπικού δάσους κόβοντας τα υπόλοιπα τροπικά δένδρα και εκκαθαρίζοντας εδάφη για τη νέα γη που χρειαζόταν, αφού η βιομηχανία ξυλείας, είχε προηγουμένως  εκμεταλλευτεί την καλύτερη ξυλεία από τα καλύτερα δένδρα   στην διεθνή αγορά πωλώντας τα .( «Cerrado» της Βραζιλίας οι πιο  «δυσπρόσιτες» στέπες, που κάποτε θεωρούνταν οι  πλουσιότερες σαν βιο-οικοσύστημα σαβάνες στον κόσμο και σήμερα  είναι οι μεγαλύτερες συνεκτικότερες, οργανωμένες σε παγκόσμιο επίπεδο περιοχές με βιομηχανίες μεταποίησης αγροτικών προϊόντων. ΒλέπεΕκμετάλλευση της σαβάνας της Βραζιλίας»).

Ο αδελφός του ERAI Maggis Blairo Maggi, επίσης, μεγαλογαιοκτήμονας και πρώην κυβερνήτης της πολιτείας του Mato Grosso, ο σημερινός υπουργό Γεωργίας της Βραζιλίας στη κυβέρνηση Temer που μαστίζεται από τη διαφθορά,  ανταγωνίζεται με τον αδελφό του ποιός είναι ο βασιλιά της σόγιας. Οι δύο αγροτικές εταιρείες των αδελφών διαχειρίζονται τεράστιες  εκμεταλλεύσεις.

Όπως η κυβέρνηση Trump, η οποία είναι υπέρ της  οικονομική ανάπτυξης σε προστατευόμενες φυσικές περιοχές, η σημερινή κυβέρνηση της Βραζιλίας υποστηρίζει την άρση του καθεστώτος προστασίας των μεγάλων δασών και περιοχών σαβάνας, όπως το μέγεθος της περιοχής του Βελγίου. Συγχρόνως  θέλει η κυβέρνηση  να αντικαταστήσει τον αποτελεσματικό και μηντιακά δημόσια πολύ  άβολο κρατικό έλεγχο μέσω αεροφωτογραφιών και δορυφορικών εικόνων του τροπικού δάσους και των οικοσυστημάτων με την ιδιωτική πρωτοβουλία και προσανατολίζεται σε συμβάσεις  με ιδιώτες. Υπάλληλοι οι οποίοι προσπαθήσουν να αντισταθούν τους κακομεταχειρίζονται και τους μεταθέτουν σε άλλες περιοχές μακριά από τις οικογένειές τους.  Εκτός αυτού ο προϋπολογισμός της συγκεκριμένης περιβαλλοντικής αρχής μειώθηκε σημαντικά.

Τυχαίες επιτυχίες του glyphosate και της εφαρμογής του

Είναι τελικά αλήθεια ότι η καλλιέργειας ΓΤ σόγιας  με  το κατάλληλο ολικό ζιζανιοκτόνο  αυξάνουν το αποτέλεσμα της παραγωγής; Για να διευκρινιστεί αυτή η ερώτηση, αξίζει να ρίξουμε  μια ματιά στη Βόρεια Αμερική.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εδώ και πολύ καιρό καταγράψει μοναδικά και συστηματικά τη γεωργική παραγωγή τους  μέσω κυβερνητικών, ιδιωτικών και ακαδημαϊκών ιδρυμάτων. Μπορούν να τεκμηριώσουν εξειδικευμένα την καλλιέργεια των ΗΠΑ όλων των παγκοσμίως εμπορευόμενων προϊόντων και κατ’ επέκταση των ειδών καλλιεργειών και την αναγκαία χρήση σπόρων, καθώς και τη χρήση των διάφορων φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων. Φυσικά, αυτό ισχύει και για την καλλιέργεια σόγιας. Τα περισσότερα δεδομένα προέρχονται από την NASS (Εθνική Υπηρεσία Γεωργικών Στατιστικών), την EPA (Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος) και την USGS (Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ). Οι εξελίξεις στις Ηνωμένες Πολιτείες ευθυγραμμίζονται σε γενικές γραμμές με την παγκόσμια τάση.

Το  Glyphosate προέρχεται από τα εργαστήρια των «χρυσών» ετών του ‘50 της φαρμακευτικής βιομηχανίας του περασμένου αιώνα. Άχρηστο ως φάρμακο, έγινε γνωστό μετά  το 1970 μόνο με τη συνολική ζιζανιοκτόνο δράση του. Μια τυχαία σύμπτωση! Ωστόσο, μόνο η ανάπτυξη  των γενετικά τροποποιημένων σε Glyphosate ανθεκτικών  καλλιεργειών στις αρχές της δεκαετίας του 1990 επέτρεψε τον παγκόσμιο θρίαμβό του.

Μέχρι το 1993/1994 χρησιμοποιήθηκε σχετικά λίγο Glyphosate στις ΗΠΑ και παγκοσμίως. Μέχρι αυτή τη  περίοδο, το  χαμηλής τοξικότητας συνολικό ζιζανιοκτόνο εκτόπισε μερικές  δραστικές ουσίες με υψηλότερη τοξικότητα. Τώρα με την γενετική συνέβη το εξής. Οι καλλιέργειες έπρεπε να γίνουν ανθεκτικές στο ολικό ζιζανιοκτόνο και όλα τα άλλα φυτά να εξαφανίζονται  από τον αγρό. Η εφαρμογή του ζιζανιοκτόνου επεκτάθηκε  σε όλο τον ετήσιο κύκλο της αγροτικής παραγωγής. Οι αγρότες χρησιμοποίησαν π.χ. «Roundup Ready (R) (glyphosate)» πριν από τη σπορά, κατά τη διάρκεια  της ανάπτυξη του φυτού, στην άνθιση, και μετά, για ταχύτερη «αφυδάτωση» των οργανικών υπολειμμάτων της συγκομιδής (Desiccant- ένθετο). Θα μπορούσαν ανά πάσα στιγμή, χωρίς χρονικό περιθώριο ανάπαυσης,  να εναλλάξουν την καλλιέργεια με άλλες  όπως αυτό του  ΓΤ χειμερινού σιταριού. Εδώ ισχύουν οι γενικότεροι οικονομικοί νόμοι της ελεύθερης αγοράς, όπως στην ενέργεια, το χρηματοπιστωτικό σύστημα, την ιατρική ή η τιμολόγηση  της  ψηφιακής επικοινωνίας: Όποιος καταναλώνει πολύ και αγοράζει περισσότερο, λαμβάνει γενναιόδωρες εκπτώσεις επί της τιμής του δέματος σιτηρών και των συσκευών θερισμού. Όποιος εφαρμόζει τυποποιημένες καλλιέργειες ΓΤΟ σε μεγάλη κλίμακα, γίνεται ευκολότερο γι’ αυτόν να πάρει πιστώσεις από τις γεωργικές και εμπορικές τράπεζες με ευνοϊκότερους όρους, και βρίσκει εύκολα διεθνείς επενδυτικές εταιρείες.  

Στασιμότητα στην παραγωγή/μονάδα επιφάνειας γτ- σόγιας - με ταυτόχρονη υπερβολική εφαρμογή του Glyphosate

Από το έτος 1993 έως 2006/2007 περίπου, η καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένης σόγιας αυξανόταν, και με αυτήν η εφαρμογή του Glyphosate. Μετά από μια πτώση της παραγωγής το 2007 τη ΓΤ-σόγια  παρέμεινε μέχρι σήμερα στο υψηλού επίπεδο που είχε φτάσει αλλά η χρήση του Glyphosate σημείωνε περαιτέρω σημαντική άνοδο. Το Glyphosate  είχε εκτοπίσει μέχρι τα  έτη 2007/2008 εφαρμογές  άλλων ζιζανιοκτόνων. Μετά ξεκίνησε  πλέον ένα κύμα φυτοπροστασίας με φυτοφάρμακα, μερικές φορές ακόμη ποιο δυνατά και με τις  παλαιότερες δραστικές δηλητηριώδεις ουσίες. Την ίδια στιγμή οι αγρότες σόγιας αύξαναν τον  αριθμό των εφαρμογών με Glyphosate και τον ογκομετρικό ψεκασμό ανά εφαρμογή, και ενέτειναν  τις προσπάθειές καταπολέμησης της προσβολής των φυτών σόγιας από κάμπιες και μύκητες. Τι είχε συμβεί;

Εάν υπήρχαν στη δεκαετία του 2000 στις ΗΠΑ μόνο 1-2 γνωστά ζιζάνια  με αντοχή στο Glyphosate,  το 2010 υπήρχαν ήδη 4-6 και 2014/2015 12, σε όλο το κόσμο πάνω από 30! Το G lyphosate έπρεπε να γίνει  συνεπώς φθηνότερο και εφαρμόζονταν με αυξανόμενες ποσότητες. Επιπλέον, το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για την δραστική ουσία τέλειωσε  και υπήρχαν παγκόσμια, ιδιαίτερα στην Κίνα, πολλοί μιμητές στην αγορά. Το ολικό ζιζανιοκτόνο τελικά δεν συνέβαλε σημαντικά στην αύξηση της παραγωγής.  Όσο παράδοξο και να ακούγεται: Η παραγωγή ΓΤ σόγιας/μονάδα επιφάνειας - όχι το σύνολο που αυξήθηκαν σημαντικά λόγω της σόγιας προοριζόμενη  για την  πάχυνση των ζώων και των καυσίμων - είναι 2016/2017 μόνο ελαφρώς υψηλότερη

Πηγή: Kampf um die chemische Keule ,13. Januar 2016, von Christine Chemnitz

σαν ποσότητα από ότι στις αρχές της δεκαετίας του 1990 με τους συμβατικούς σπόρους.  Αντί 35 έως 40 bushel/Acre, υπάρχουν επί του παρόντος 40 έως 43 bushel/acre[2]. Η μικρή διαφορά  μπορεί να δικαιολογηθεί εύκολα με το πυκνό τρόπο σποράς (καλύτερη κάλυψη του εδάφους, μικρότερη απώλεια υγρασίας) και  με τους εδαφικούς τρόπους γεωργικών πρακτικών (No-till farming- χωρίς όργωμα). Την ίδια στιγμή, ο αριθμός και η ποσότητά των ψεκασμών, ο αριθμός των φυτοφαρμάκων που χρησιμοποιούνται έφθασε σχεδόν στο ίδιο επίπεδο, το οποίο υπήρχε κατά μέσο όρο πριν από την εισαγωγή του των ΓΤ σπόρων- glyphosate. Ενω  οι συνθήκες παραγωγής στις Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να είναι διαχειρίσιμες και ελεγχόμενες, αυτό δε ισχύει για τη Νότια Αμερική και την Αφρική ή την Ασία. Στην Αργεντινή, την Παραγουάη και τη Βραζιλία χρησιμοποιούνται σημαντικά περισσότερα ζιζανιοκτόνα /μονάδα επιφάνειας από ότι  εφαρμόζονται στις ΗΠΑ. Αυτό γίνεται, π.χ. στη σόγια, 5- 7 ψεκασμοί σε ένα ενιαίο κύκλο ανάπτυξης, ενώ  στις ΗΠΑ μέσο όρο δύο  ψεκασμούς ( Charles M. Benbrook, «Τάσεις στην χρήση glyphosate ζιζανιοκτόνου στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε παγκόσμιο επίπεδο», 2016). Φυσικά θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ότι υπάρχει glyphosate και ο κύριος μεταβολήτης του ΑΜΡΑ (Aminomethyphosphonsäure) που συνδέεται με τον ίδιο γλουταμικό- υποδοχέα και έτσι γίνεται βιοενεργό, π.χ.  επιδρά στο νευρικό σύστημα,  και μολύνει τις καλλιέργειες  και τα μεταποιημένα γεωργικά προϊόντα διατροφής, και συσσωρεύεται σε  εδάφη και επιφανειακά ύδατα. Ακόμη και στη βροχή και τον αέρα των αμπελουργικών εκτάσεων εντοπίστηκαν οι δύο αυτές δραστικές ουσίες. Ότι ισχύει για την καλλιέργεια σόγιας, το ίδιο ισχύει  και για τις άλλες βιομηχανικές μονοκαλλιέργειες ΓΤΟ.

Τι θα φέρει το μέλλον;

Η πορεία των γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών είναι υπό έντονη αμφισβήτηση. Οι επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν ήταν τεράστιες. Η κυριαρχία της παγκόσμιας αγοράς στις ζωοτροφές και στις ενεργειακές καλλιέργειες αναπτύχθηκε μονοπωλιακά. Οι μεγάλοι στην αγορά δεν είναι αγρότες, αλλά πολυεθνικές εταιρείες, διεθνείς επενδυτές και οι επενδυτές οι οποίοι στηρίζονται σε ασφαλή, τυποποιημένα και εμπορικά αξιοποιήσιμα  μέσω χρηματιστηρίου προϊόντα που εγγυώνται τα μεγαλύτερα κέρδη.  Τα συνολικά ζιζανιοκτόνα όπως το glyphosate και το glufosinate είναι λιγότερο και λιγότερο ασφαλή, επειδή τώρα αναπτύσσονται αντιστάσεις γρηγορότερα.  Το ίδιο συνέβη και την πράσινη επανάσταση το 1960 για να ταϊστεί όλος ο κόσμος του πλανήτη. Οι ουσίες δεν μπορούν πλέον να χρησιμοποιηθούν μόνες τους. Πρέπει να χρησιμοποιηθούν και πάλι με τη μορφή "κοκτέιλ" με άλλα προϊόντα φυτοπροστασίας και σε υψηλότερες δόσεις. Οι κυριότερες χώρες παραγωγής υπερπόντιων χωρών αύξησαν τα επιτρεπόμενα όρια υπολειμμάτων σε φυτικά προϊόντα και αρωτραίες εκτάσεις. Συνθήκες που θεωρήθηκαν μόνιμα ξεπερασμένες όταν ζούσαν οι μεγαλοαγρότες την ευφορία της καλλιέργειας ΓΤ-σόγιας τις αρχές της δεκαετίας του 2000.

Ωστόσο, η απάντηση των μεγάλων προμηθευτών των αγροτοχημικών δεν είναι ότι θα αλλάξουν θεμελιωδώς τη γεωργία. Θέλουν να εγκαταστήσουν νέες μεθόδους γενετικής μηχανικής (για παράδειγμα, CRISPR / Cas9)[3]  με ολική αντοχή συγχρόνως σε ζιζανιοκτόνα, μυκητοκτόνα και νηματώδεις στις καλλιέργειες βασικών προϊόντων, έτσι ώστε κάθε ψεκασμό να μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε οποιαδήποτε δόση και τρόπο. Μέχρι στιγμής ερευνούν έως και 12 δραστικές ουσίες  σε ένα είδος καλλιέργειας. Θα δούμε αν αυτό η τέχνη της φύσης το επιτρέψει in vivo.

Σε κάθε περίπτωση, η επιβάρυνση για τα γεωργικά εδάφη και το φυσικό περιβάλλον και ο κίνδυνος για την υγεία των ανθρώπων στις κύριες περιοχές καλλιέργειας της παγκόσμιoποιημένης γεωργίας συνεχίζει να αυξάνεται, επειδή τα κράτη και οι  κοινωνίες τους  δεν έχουν αρκετές δυνάμεις να αντιταχθούν στις οικονομικές πιέσεις. Επί του παρόντος, δεν είναι καν σε θέση να εγγυηθούν την παρακολούθηση και τον έλεγχο των υφιστάμενων νόμων και κανονισμών. Περαιτέρω, στη Νότια Αμερική ορισμένες νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις δουλεύουν προς την κατεύθυνση του  παραδείγματος του Trump,[4]ο οποίος έχει ξεκινήσει να μειώνει τι προστατευόμενες φυσικές περιοχές στο βωμό των ορυκτών, των ορυκτών καυσίμων και των σπάνιων γαιών.

[1] 10 στρ. = 1 ha

[2] To bushel είναι αρχικά ένα μέτρο του όγκου. Σε σόγια, ισοδυναμεί ένα bushel  στις  ΗΠΑ περίπου 27.2 kg σόγιας. Το  ένα Acre ισοδύναμο με περίπου 0,4 ha = 4 στρ

[3] CRISPR (/ˈkrɪspər/) is a family of DNA sequences in bacteria. The sequences contain snippets of DNA from viruses that have attacked the bacterium. These snippets are used by the bacterium to detect and destroy DNA from further attacks by similar viruses. These sequences play a key role in a bacterial defence system,[2] and form the basis of a technology known as CRISPR/Cas9 that effectively and specifically changes genes within organisms.[3]

[4] Το διάταγμα του Αμερικανού Προέδρου μειώνει τις φυσικές προστατευόμενες περιοχές  στη Γιούτα κατά 85%. :  "Ο πρόεδρος το δικαιολόγησε αυτό με τη δημιουργία νέων μονοπατιών. Οι επικριτές υποπτεύονται οικονομικά συμφέροντα πίσω από το έργο. "Spiegel on Line  5.12.2017

Τι παραπάνω εισπνέουν “οι καταραμένοι” στη Θεσσαλονίκη. Μόνο με μάσκα στην πόλη οι ποδηλάτες!

Τι αναπνέει ένας ποδηλάτης σε δρόμους της Θεσσαλονίκης. Και αυτό το έργο των Δημάρχων επιτελέστηκε

Το 2015 αγόρασα την πρώτη μου μάσκα για το ποδήλατο. Σήμερα άλλαξα τη μάσκα και αγόρασα για τροπικά κλίματα και ενισχυμένη για αθλητές  σε πόλη που έχουν τάχυστη και βαθειά αναπνοή(Μάσκα 40, φιλτρο για 80 ώρες 15 ευρω).

Έβλεπα μύριζα, ανέπνεα και κάτι δεν μου πήγαινε καλά.  Τι να συμβαίνει με ένα αστικό περιβάλλον σε μια πόλη όσο αφορά τους ποδηλάτες. Αποφάσισα να αγοράσω μία μάσκα  κάλυψης με φίλτρο επειδή ήμουν, λόγω καθημερινής επίσκεψης μου σε κάποια μαθήματα, με το ποδήλατο στο δρόμο. Πότε επί της νέας παραλίας πότε επί της ασφάλτου, και μάλιστα επί κεντρικών οδικών αξόνων με προσανατολισμό ανατολικά - δυτικά, με ότι αυτό συνεπάγεται για το τι καυσαέρια και σωματίδια έβαζα μέσα στους πνεύμονες. Δεν είμαι πλέον καπνιστής τσιγάρων. Τελικά το κατάφεραν όλοι μαζί, η Δημαρχιακή αρχή οι αυτοκινητιστές,  ο ΟΑΣΘ και ο εμπορικός κόσμος με τα logistic  του  να  κάνουμε αρνητική διαφήμιση για τη χρήση του  ποδηλάτου στη πόλη !!!

Μπουκωμένος πάντα, ιδιαίτερα τις νύχτες κατά την διάρκεια του ύπνου και μετά από ποδηλασία δυσκολευόμουν προπάντων στην αναπνοή. Ήταν παράξενο στην αρχή, ντρεπόμουν να πω την αλήθεια, αλλά μετά από 4-5 ήμερες το συνήθισα και δεν νοιαζόμουν ποιος κοίταζε.  Πρέπει να είμαστε σήμερα 4-5 ποδηλάτες που φορούν στο πρόσωπο τέτοια μάσκα, τουλάχιστον τόσους έχω συναντήσει. Όμως αμέσως /ένοιωσα τη διαφορά. Πως? Όταν πήγα στο σπίτι και την έβγαλα – ήταν νύχτα χειμώνα- ένοιωσα να μπορώ να αναπνεύσω. Την επόμενη ημέρα πάλι την φόρεσα και κάποια στιγμή συνάντησα κάποιον γνωστό και σταμάτησα να του μιλήσω. Έβγαλα τη μάσκα και μου ήρθε μια μυρωδιά από καυσαέριο κάψιμο ξύλο και ότι άλλο μπορεί να περιέχει θείο, άνθρακα και κατάλαβα ότι κάτι δεν πάει καλά στη πόλη. Προφανώς και έβλεπα το smog απέναντι στα δυτικά προάστια και το smog των λεωφορείων του ΟΑΣΘ αλλά δεν το συνειδητοποιείς . Το smog δεν έχει σύνορα. Διερευνώντας στο διαδίκτυο, τι φιλτράρει η μάσκα κατά τη διάρκεια της αναπνοής, βρήκα στον ιστότοπο της εταιρείας τα παρακάτω χημικά στοιχεία που αποδεδειγμένα παρακρατούνται από φίλτρο excellent (E), Moderate (M), Good(G) βλέπε πίνακα με τα στοιχεία. Ο κατασκευαστής δίνει 60 ώρες διάρκεια για σωστή λειτουργία της μάσκας, μέσα σε αστικό περιβάλλον με αναπνοή (εισπνοή) 30 Ltr/min. Η κανονική ενός ανθρώπου είναι ca. 20 L/min.

Πηγαίνοντας στο ΑΠΘ για να ρωτήσω κάτι σχετικά με τη ρύπανση  της ατμόσφαιρας  στη πόλη, μπλέχτηκα σε μια συζήτηση για τους ποδηλάτες και τους ανύπαρκτους ποδηλατόδρομους της πόλης με μία καθηγήτρια και με ρώτησε αν θέλω να είμαι δοκιμαστής για μια πτυχιακή εργασία που μόλις ξεκίνησε μια φοιτήτρια, σχετικά με τους ποδηλάτες και τι πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες   οι ποδηλάτες εισπνέουν κατά τη διάρκεια της ποδηλασίας  στη πόλη της Θεσσαλονίκης. Φυσικά και το έκανα. Μετά από 2  συναντήσεις, επεξηγήσεις το πως θα λειτουργήσει το πρόγραμμα στα πλαίσια της πτυχιακής, ξεκίνησα λοιπόν τις διαδρομές μου έχοντας μια συσκευή (GilAir Plus Personal Air Sampling Pump) στο στήθος μου που προσομοίωνε την αναπνοή και άφηνε τον ατμοσφαιρικό αέρα κατά τη διάρκεια της διαδρομής να εισέρχεται μέσω ενός φίλτρου στη συσκευή. Κάθε ποδηλάτης έπρεπε να είχε κάνει 7 ώρες τουλάχιστον ποδήλατο για να ήταν τα αποτελέσματα significant, να καταγράφει ώρα ξεκινήματος, αφετηρία, προορισμό μέσω ποιων οδών και άφιξη σε ποια ώρα και εγώ σημείωνα και καιρικές συνθήκες.

Τα αποτελέσματα και η πτυχιακή παρουσιάστηκαν τον Νοέμβριο 2017 όπου και παραβρέθηκα, μετά από ευγενή πρόσκληση μου από την καθηγήτρια του Τμήματος, κάτι που με χαροποίησε ιδιαίτερα. Στην παρουσίαση συνάντησα και άλλη μια φοιτήτρια που έκανε και αυτή την πτυχιακή της σχετικά με την ρύπανση της ατμοσφαίρας στη πόλη της Θεσσαλονίκης αλλά για άλλη κοινωνική ομάδα. Θα επανέλθουμε αργότερα σε αυτές τις μετρήσεις. Και μέσα από το μέσο αυτό θέλω να ευχαριστήσω τόσο την κ.  Τ. Παναγ. υποψήφια πτυχιούχο χημείας, όσο και την διευθύντρια του τμήματος  και την επιβλέπουσα καθηγήτρια  της πτυχιακής για την υπομονή τους  σχετικά με τις ερωτήσεις μου.

Όλα τα παρακάτω δεδομένα και γραφήματα έχουν αντληθεί από την πτυχιακή εργασίας της κυρίας Τ. Παναγ., «ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΣΕ ΠΟΛΥΚΥΚΛΙΚΟΥΣ ΑΡΩΜΑΤΙΚΟΥΣ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ (ΠΑΥ) ΠΟΔΗΛΑΤΩΝ ΠΟΥ ΚΙΝΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ». Δεν έχει τροποποιηθεί απολύτως τίποτα. Έχουν επιλεχτεί τμήματα  από την εργασία που είναι από όλους κατανοητά.

Καθημερινές, κοινές πηγές βενζο[a]πυρενίου και άλλων πολυκυκλικών υδρογονανθράκων

Για την διερεύνηση λοιπόν της έκθεσης των ποδηλατών στους Παλυκυκλικούς Αρωματικούς Υδρογονάνθρακες (ΠΑΥ), κυρίως μέσω της αναπνοής καθώς και την εκτίμηση των επιπτώσεων στην υγεία τους, έγινε δειγματοληψία αιωρούμενων σωματιδίων, με προσωπικούς δειγματολήπτες (GilAir Plus Personal Air Sampling Pump), από εθελοντές ποδηλάτες, που κινήθηκαν και κατά μήκος δρόμων αυξημένης κυκλοφορίας, στην περιοχή της Θεσσαλονίκης. Συλλέχθηκαν αιωρούμενα σωματίδια αεροδυναμικής διαμέτρου <4μm, σε φίλτρα υαλονημάτων διαμέτρου 37mm, στα οποία στη συνέχεια προσδιορίστηκαν ποσοτικά 12 ΠΑΥ:

1.Φαινανθρένιο

Ph

2.Ανθρακένιο

An

3.Φλουορανθένιο

Fla

4.Πυρένιο

Py

5.Χρυσένιο

Chry

6.Βενζο[α]ανθρακένιο

B[a]An

7.Βενζο[b]φλουορανθένιο

B[b]Fl

8.Βενζο[k]φλουορανθένιο

B[k]Fl

9.Βενζο[α]πυρένιο

B[a]Py

10.Ινδενο[1,2,3 cd]πυρένιο I[1,2,3-cd]

I[1,2,3-cd]Py

11.Διβενζο[α,h]ανθρακένιο

dB[a,h]An

12.Bενζο[ghi]περυλένιο

B[ghi]Pe

Αιωρούμενα σωματίδια στην ατμόσφαιρα: Στην ατμόσφαιρα των αστικών περιοχών εκπέμπονται πλήθος οργανικών ρύπων, προσροφημένοι σε αιωρούμενα σωματίδια. Πολλοί από αυτούς έχουν τοξική, καρκινογόνο ή μεταλλαξιογόνο δράση. Σε αυτή την κατηγορία εμπεριέχονται και οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάθρακες (ΠΑΥ). Στις αστικές περιοχές υπάρχει ένα πλήθος από στερεά αιωρούμενα σωματίδια. Στερεά αιωρούμενα σωματίδια (Suspended Particulate Matters-SPM) ή αλλιώς αερολύματα (aerosol) θεωρούνται όλα τα σωματίδια στερεά και υγρά, εκτός του νερού, που βρίσκονται σε διασπορά στην ατμόσφαιρας και έχουν αεροδυναμική διάμετρο(d) 0,001- 200 μm. Προς σύγκριση μεγεθών η παρακάτω εικόνα:

Αιωρούμενα σωματίδια και επιπτώσεις στην υγεία: Οι επιπτώσεις των αιωρούμενων σωματιδίων στην υγεία του ανθρώπου καθορίζονται τόσο από το μέγεθός τους όσο και από την χημική τους σύσταση.

• Σωματίδια με d≥10 εισέρχονται στον άνθρωπο μέσω της ρινικής κοιλότητας.

• Σωματίδια με d≤ 10 εισέρχονται στο αναπνευστικό σύστημα, και αποτελούν το εισπνεύσιμο κλάσμα των σωματιδίων.

• Σωματίδια με d≤ 7 διαπερνούν το ανώτερο τμήμα της αναπνευστικής οδού και ονομάζονται θωρακικά σωματίδια.

• Σωματίδια με d≤ 2,5 αποτελούν το αναπνεύσιμο κλάσμα σωματιδίων, που είναι και το πιο σημαντικό από πλευράς επιπτώσεων στην υγεία (Φυτιάνος, Σαμαρά, 2009)_[1].

Από την 11.6.2008 (Directive 2008/50/EC of the european parliament and of the council of 21 May 2008 on ambient air quality and cleaner air for Europe) τίθενται τα όρια – στα Κράτη Μέλη - για τα αιωρούμενα σωματίδια (PM) ως ακολούθως:

Για τα PM10 _[2] αιωρούμενα σωματίδια: Ο μέσος όρος της κάθε ημέρα πρέπει να είναι ≤50 μg/m3 (η τιμή αυτή να μην υπερβαίνεται περισσότερο από 35 ημέρες το χρόνο), ο ετήσιος μέσος όρος να είναι ≤40 μg/m3

Για τα PM2,5_[3] αιωρούμενα σωματίδια: Ο ετήσιος μέσος όρος πρέπει να είναι ≤20 μg/m3.

Πολυκυκλικοί Αρωματικοί Υδρογονάνθρακες (ΠΑΥ): Το μεγαλύτερο ποσοστό των ΠΑΥ στην ατμόσφαιρα βρίσκεται προσροφημένο στα λεπτόκοκκα αιωρούμενα (fine particles) σωματίδια, δηλαδή σωματίδια με αεροδυναμική διάμετρο ≤ 10. Προέρχονται κυρίως από την ατελή καύση οργανικής ύλης (πχ: καύση ορυκτών καυσίμων)

Αντιδράσεις των, προσροφημένων στην σωματιδιακή φάση, ΠΑΥ στην ατμόσφαιρα: Oι ΠΑΥ που είναι προσροφημένοι σε σωματίδια της ατμόσφαιρας υπόκεινται σε διάφορες αντιδράσεις εκ των οποίων οι σημαντικότερες είναι με διάφορα οξειδωτικά (οξείδια του αζώτου με νιτρικό οξύ, οξείδια του θείου, όζον, ρίζες υδροξυλίου κ.α.) που μπορεί να αλλάξουν τις φυσικοχημικές τους ιδιότητες

Πηγές εκπομπών

Ανθρωπογενείς και φυσικές εκπομπές ΠΑΥ:Οι ΠΑΥ σχηματίζονται κυρίως κατά την ατελή καύση ορυκτών καυσίμων ή ξύλου, και κατά την παραγωγή πετρελαϊκών προϊόντων (Manahan, 1994). Η πλειοψηφία εκπομπής των ΠΑΥ στην ατμόσφαιρα οφείλεται σε ανθρωπογενείς πηγές. Εκτός από τους ΠΑΥ που σχηματίζονται και εκπέμπονται από τα καυσαέρια στην ατμόσφαιρα, παράγονται και ΠΑΥ για εμπορική χρήση, περιλαμβάνοντας το ναφθαλένιο, το φλουορένιο, το ανθρακένιο, το φαινανθρένιο, το φλουορανθένιο και το πυρένιο_[4].

Στους ΠΑΥ που παράγονται κατά τη διάρκεια της καύσης του ξύλου, και βρίσκονται στον καπνό, περιλαμβάνονται το ανθρακένιο, το φαινανθρένιο, το διβενζ [α] ανθρακένιο, το διβενζ [α,j] ανθρακένιο, το φλουορανθένιο, το βενζο [ghi] φλουορανθένιο, το βενζο [c] φαινανθρένιο, το βενζο [ghi] περυλένιο, το πυρένιο, το BaP, το ΒβΡ και άλλες ουσίες.(Peters et al., 1981)

Σε ότι αφορά το πυρένιο, είναι γνωστό από τη βιβλιογραφία ότι χαρακτηριστικές πηγές εκπομπής του είναι, κατά κύριο λόγο, τα οχήματα, που λειτουργούν με καύσιμα ντίζελ και βενζίνη, και όχι η κεντρική θέρμανση, που σταματά να λειτουργεί το καλοκαίρι. Η διαφοροποίηση, επομένως, του πυρενίου οφείλεται στην πηγή προέλευσής του, στα οχήματα. Αυτή η μεγάλη συμμετοχή του πυρενίου στο σύνολο των 12 ΠΑΥ υποδεικνύει την μεγάλη συμβολή των οχημάτων στην εκπομπή ΠΑΥ και το καλοκαίρι.

To βενζο[α]πυρένιο παρουσιάζει ιδιαίτερο περιβαλλοντικό ενδιαφέρον, λόγω της μεγάλης τοξικότητάς του και της καρκινογόνου δράσης του. Ο μέσος όρος της συγκέντρωσής του, από το σύνολο των δειγμάτων, βρέθηκε ίσος με 1,297ng/m3. Η συγκέντρωση αυτή ξεπερνά την τιμή στόχο, που θεσπίστηκε από την ευρωπαϊκή ένωση το 2004 και είναι 1ng/m3 (European Directive 2004).

1 mg/m3 = 1000 ng/L; 1 ng/L = 0.001 mg /m3

Μέσες συγκεντρώσεις ΠΑΥ στα δείγματα που συλλέχθηκαν κατά τη θερμή και την ψυχρή περίοδο.

Όπως διαφαίνεται στο παραπάνω διάγραμμα η συγκέντρωση του βενζο[α]πυρενίου στην παρούσα έρευνα βρέθηκε περίπου πενταπλάσια το χειμώνα σε σχέση με το καλοκαίρι. Συγκεκριμένα, την χειμερινή περίοδο, η μέση συγκέντρωσή του ήταν 2,173 ng/m3, ενώ την θερινή 0,421 ng/m3. Η συμμετοχή του βενζο[α]πυρενίου στο προφιλ των ΠΑΥ είναι τριπλάσια την χειμερινή περίοδο σε σχέση με τη θερινή. Ως πηγές βενζο[α]πυρενίου στην ατμόσφαιρα, στη βιβλιογραφία αναφέρονται κυρίως, η οικιακή θέρμανση (ιδιαίτερα με καύση ξύλου) και η βιομηχανία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Το αποτύπωμα του βενζο[α]πυρενίο στην παρούσα έρευνα δείχνει την αυξημένη εκπομπή του από την οικιακή θέρμανση κατά την χειμερινή περίοδο. Όπως φαίνεται στο παραπάνω διάγραμμα, η συγκέντρωση του βενζο[α]πυρενίου στην παρούσα έρευνα βρέθηκε περίπου πενταπλάσια το χειμώνα σε σχέση με το καλοκαίρι.

Τοξικότητα των ΠΑΥ και επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία: Μέσω της αναπνοής οι ΠΑΥ, εισέρχονται ως προσροφημένες ενώσεις στα αιωρούμενα σωματίδια τα οποία ανάλογα με το μέγεθός τους εισχωρούν στον ανθρώπινο οργανισμό μέσω των αναπνευστικών οδών. Ειδικότερα σωματίδια με αεροδυναμική διάμετρο:

Μετά την είσοδό τους στον οργανισμό οι ΠΑΥ στοχεύουν τους λιπώδεις ιστούς, τα νεφρά και το ήπαρ. Ανεξάρτητα από την οδό χορήγησης, οι ΠΑΥ κατανέμονται γρήγορα και ευρέως στον οργανισμό. Tα επίπεδα BaP(Βενζο[α]πυρένιο ) ^[5] μπορούν να παρατηρηθούν στα περισσότερα εσωτερικά όργανα, από λεπτά έως ώρες μετά τη χορήγηση. Τα υψηλότερα επίπεδα λαμβάνονται στο ήπαρ. Οι μαστοί και άλλοι λιπώδεις ιστοί είναι σημαντικές αποθήκες για τους ΠΑΥ, αλλά λόγω του γρήγορου μεταβολισμού δεν φαίνεται να σημειώνεται μεγάλη συσσώρευση. Για το πυρένιο, η κατανομή στους ιστούς βρέθηκε υψηλότερη στο περινεφρικό λίπος, ενδιάμεσα στο ήπαρ, στους νεφρούς και στους πνεύμονες, και χαμηλότερα στην καρδιά, τους όρχεις, τον σπλήνα και τον εγκέφαλο. Το BaP μπορεί εύκολα να διασχίσει τον φραγμό του πλακούντα, και να έχει τοξική δράση στην ανάπτυξη του εμβρύου (WHO 2002).

Παράδειγμα διαδρομής ποδηλάτη

Το φαιναθρένιο και το βενζο[ghi]περυλενιο, είναι δείκτες εκπομπών από καύσεις βενζίνης. Το βενζο[b]φλουορανθένιο και το φαιναθρένιο πάλι είναι δείκτες εκπομπών από καύσεις ντίζελ. Το πυρένιο εκπέμπεται κυρίως από μηχανές καύσης ντίζελ και βενζίνης, ενώ οι εκπομπές από τις πηγές θέρμανσης δεν επηρεάζουν σημαντικά την ποσοστιαία συμμετοχή του στο σύνολο των 12 ΠΑΥ. Αυτή η μεγάλη συμμετοχή του πυρενίου στο σύνολο των 12ΠΑΥ υποδεικνύει την μεγάλη συμβολή των οχημάτων στην εκπομπή ΠΑΥ και το καλοκαίρι. Η συμμετοχή του βενζο[α]πυρενίου στο προφίλ των ΠΑΥ είναι τριπλάσια την χειμερινή περίοδο σε σχέση με τη θερινή. Ως πηγές βενζο[α]πυρενίου στην ατμόσφαιρα, στη βιβλιογραφία αναφέρονται κυρίως, η οικιακή θέρμανση (ιδιαίτερα με καύση ξύλου) και η βιομηχανία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Το αποτύπωμα του βενζο[α]πυρενίο στην παρούσα έρευνα δείχνει την αυξημένη εκπομπή του από την οικιακή θέρμανση κατά την χειμερινή περίοδο.

Τέλος, σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, οι βιομηχανικές πηγές εκπομπής ΠΑΥ έχουν ως αποτύπωμα το χρυσένιο το φαιναθρένιο, το βενζο[ghi]περυλένιο και το φλουορανθένιο. Το

αποτύπωμα αυτό αιτιολογεί σε κάποιο βαθμό την συμμετοχή των παραπάνω ρύπων στο προφίλ των ΠΑΥ για την ατμόσφαιρα της Θεσσαλονίκης.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως ο μέσος ρυθμός αναπνοής του ανθρώπου είναι 20m3/ημέρα, δηλαδή περίπου 0,014 m3/min Συσχετίζοντας, λοιπόν, τις συγκεντρώσεις ΠΑΥ, που ανιχνεύθηκαν στα δείγματα, τα οποία συνέλεξαν στην παρούσα έρευνα οι ποδηλάτες, κινούμενοι σε συγκεκριμένες διαδρομές, και την παράμετρο αυτή, προσδιορίζουμε, για κάθε διαδρομή, το ρυθμό πρόσληψης ΠΑΥ για κάθε ποδηλάτη.

Οι μεγαλύτεροι ρυθμοί πρόσληψης βρέθηκαν για τους ποδηλάτες που συνέλεξαν τα δείγματα 3 και 4(Μπότσαρη- Εγνατια_- Β Όλγας-Τσιμισκή, δεύτερος χάρτης): 0,752ng/min και 0,543 ng/min αντίστοιχα.

Το συμπέρασμα στη πτυχιακή: Στα δείγματα που συλλέχθηκαν, επικρατούσε το φαιναθρένιο, το βένζο[g,h,i,]περυλένιο, το βενζο[b]φλουορανθένιο, χρυσένιο και το πυρένιο. Κύριες πηγές εκπομπής των παραπάνω ΠΑΥ είναι οι μηχανές καύσης ντίζελ και βενζίνης. Οι κύριες πηγές έκθεσης των ποδηλατών σε ΠΑΥ ήταν λοιπόν τα καυσαέρια των οχημάτων. Ωστόσο, τη χειμερινή περίοδο σημαντική ήταν και η συμβολή της κεντρικής θέρμανσης.Τον χειμώνα μεγαλύτερη συγκέντρωση παρουσίασε το φαιναθρένιο και μετά το φλουορανθένιο, ενώ το καλοκαίρι δεύτερη υψηλότερη συγκέντρωση είχε το πυρένιο.

Συγκριτικά με τα δείγματα που συλλέχθηκαν κατά την καλοκαιρινή περίοδο, το δείγμα 7(Εγνατία-Αγ. Δημητρίου μέχρι Λαγκαδά) παρουσίασε τις υψηλότερες συγκεντρώσεις ΠΑΥ.

Όσον αφορά το σύνολο συμμετοχής των έξι καρκινογόνων, πολύ πιθανά και πιθανά καρκινογόνων ΠΑΥ (B[α]P, B[α]A, B[b]F, B[k]F, DBA και InP ), στην καρκινογόνο δράση, αυτή υπολογίστηκε σε 96,5%. Την μεγαλύτερη συμμετοχή στην μεταλλαξιογόνο δραστικότητα βρέθηκε να έχει το Β[α]Py με 43,45%, ενώ ακολουθεί το Β[g,h,i]Pe με 17,21% και το Β[b]Fl με 15,23%.

Η τοξική δράση, στα δείγματα που αναλύθηκαν, οφείλεται κατά κύριο λόγο στο Β[a]Py και μετά το B[ghi]Pe, τόσο τον χειμώνα όσο και το καλοκαίρι. Η δράση τους είναι αρκετά πιο έντονη την χειμερινή περίοδο, σε σύγκριση με την θερινή. Σε ότι αφορά τη μεταλλαξιογόνο δράση, στα δείγματα που μελετήθηκαν, οφείλονταν, αρχικά, στο περιεχόμενο τους σε Β[a]Py, και στη συνέχεια στο περιεχόμενό τους σε B[ghi]Pe.

Ο ρυθμός πρόσληψης ΠΑΥ, για ένα ποδηλάτη, λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των δειγμάτων, ανεξαρτήτως περιόδου δειγματοληψίας, βρέθηκε ίσος με 0,394 ng/min. Γενικά, την χειμερινή περίοδο, ο ρυθμός πρόσληψης ΠΑΥ, για τους ποδηλάτες, βρέθηκε διπλάσιος, σε σύγκριση με το καλοκαίρι.

---

[1] Τα σωματίδια με d≤2,5 (PM2,5) δεν απομακρύνονται από το αναπνευστικό σύστημα, ξεπερνούν τα αντανακλαστικά του φτερνίσματος και του βήχα και κατεβαίνουν στις κυψελίδες. Από εκεί διεισδύουν μέσα στο κυκλοφοριακό σύστημα του ανθρώπου, με αποτέλεσμα το αίμα να τα πηγαίνει παντού. Έτσι μπορεί να είναι τοξικά σε όλα τα όργανα του οργανισμού κι όχι μόνο στο αναπνευστικό σύστημα.. .Φυτιάνος, Κ., Σαμαρά-Κωνσταντίνου, Κ., 2009.

[2] Atmospheric aerosol particles, also known as atmospheric particulate matter, particulate matter (PM), particulates, or suspended particulate matter (SPM) are microscopic solid or liquid matter suspended in Earth's atmosphere. The term aerosol commonly refers to the particulate/air mixture, as opposed to the particulate matter alone.[3] Sources of particulate matter can be natural or anthropogenic. They have impacts on climate and precipitation that adversely affect human health.

[3] 11.6.2008 (Directive 2008/50/EC of the european parliament and of the council of 21 May 2008 on ambient air quality and cleaner air for Europe) τίθενται τα όρια – στα Κράτη Μέλη - για τα αιωρούμενα σωματίδια (PM) ως ακολούθως:

[4] Franck, H. G., Stadelhofer., J. W., 1987. Industrial Aromatic Chemistry. Raw Products, Processes, Products. Springer, Berlin, 308–380. Δευτερ. πηγή, από Παναγουλάκου

[5]Οι Stenberg et αl., 1983 υπολόγισαν πενταπλάσιες τις συγκεντρώσεις των εκπομπών BaP, από μηχανές με ανάφλεξη με σπινθήρα, κατά τα πρώτα 3 έως 4 km όταν οι θερμοκρασίες περιβάλλοντος ήταν κάτω από 0°C. Αυτή η μεγάλη εκπομπή Β[a]Py αιτιολογείται αφού, για μία περίοδο που ακολουθεί μια κρύα εκκίνηση, ο κινητήρας θα λειτουργεί με ένα πλούσιο μείγμα καυσίμου, δηλαδή με χαμηλή αναλογία αέρα/καυσίμου. Έχει βρεθεί ότι η ποσότητα ΠΑΥ στα καυσαέρια του κινητήρα μειώνεται με την αύξηση του λόγου αέρα/καύσιμο.