Manuel Castells. (ΙΙΙ) Το υποκείμενο δίκτυο, οι ελεγκτές, οι διεπαφές, οι προγραμματιστές και η μαζική αυτοεπικοινωνία μας... Ανάγνωση σε 3,5'

Manuel Castells.

Η εξουσία στην ψηφιακή εποχή^[i].(ΙΙΙ)  Το υποκείμενο δίκτυο, οι ελεγκτές,  οι διεπαφές, οι προγραμματιστές σαν ελίτ εξουσίας και η μαζική αυτοεπικοινωνία και πως υπηρετούμε σαν άτομα ‘εθελούσια’ τα μεγάλα δίκτυα.

Αυτό το υποκείμενο δίκτυο λειτουργεί μέσω προγραμματισμού και ελέγχου συνδέσεων ή εισόδου(switchining). 

Πως είναι δυνατόν όμως διαφορετικοί κοινωνικά δρώντες να προγραμματίζουν τα δίκτυα και πως γίνεται ο έλεγχος  ή πως γίνεται ο έλεγχος εισόδου?

Και εδώ θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι οι διαδικασίες εισόδου σε δίκτυα είναι διαφορετικές: οι διαδικασίες στα παγκόσμια οικονομικά δίκτυα, στην στρατιωτική δύναμη, στην επιστημονική κοινότητα,  στο οργανωμένο έγκλημα ή στον επαγγελματικό αθλητισμό είναι διαφορετικές.

Παρόλα αυτά όλα τα δίκτυα έχουν ένα κοινό γνώρισμα στον προγραμματισμό τους και τον έλεγχο εισόδου σε αυτά. Αυτό είναι οι κοινές ιδέες, τα οράματα, τα  προτάγματα, το πλαίσιο.

Αυτά είναι τα λεγόμενα πολιτισμικά υλικά στην κοινωνία δίκτυο και είναι ενσωματωμένα κυρίως στη διαδικασία επικοινωνίας στον πυρήνα τους, με τα δίκτυα των παγκόσμιων επιχειρήσεων πολυμέσων και με το διαδίκτυο.

Αυτά τα ιδεατά υλικά μπορεί να δημιουργούνται από ποικίλες πηγές και να συνδέονται με συγκεκριμένα συμφέροντα και υποκουλτούρες. Λόγου χάρη τα νεοκλασικά οικονομικά, οι θρησκείες, οι πολιτισμικές ταυτότητες, οι ατομικές ελευθερίες κοκ.

Αυτά τα ι δ ε α τ ά    υ λ ι κ ά είναι υλικά είναι υλικές δυνάμεις, τυγχάνουν επεξεργασία της κοινωνίας ανάλογα πως παρουσιάζονται στην σφαίρα της επικοινωνίας. Και ανάλογα πόσο εκτίθενται στις διαδικασίες της επικοινωνίας φτάνουν αυτές οι ιδέες στις συνιστώσες του κάθε δικτύου.

Συνεπάγεται, ότι ο έλεγχος και η επιρροή στα δίκτυα επικοινωνίας είναι κάτι κομβικό στην δυνατότητα να προγραμματίσει κανείς ένα δίκτυο.

Με άλλα λόγια οι διαδικασίες επικοινωνίας στην κοινωνία, οι οργανώσεις και τα δίκτυα που δρομολογούν αυτή την διαδικασία αποτελούν ένα κύριο πεδίο όπου δημιουργούνται αυτά τα προτάγματα αυτά τα projects, και φυσικά εκεί  δημιουργούνται οι συνιστώσες για τα συγκεκριμένα προτάγματα.

Ας γυρίσουμε όμως σύντομα στους κάτοχους της εξουσίας, τους λεγόμενους 

ελεγκτές διασυνδέσεων  ή switchers.

[βλέπε μέρος ΙΙ, κεφάλαιο κάτοχοι εξουσίας]

 

Σαν παράδειγμα αναφέρομαι εδώ στη σύνδεση του δικτύου πολιτικής ηγεσίας, στα δίκτυα ΜΜΕ, των επιστημονικών- τεχνολογικών δικτύων, των στρατιωτικών και των δικτύων ασφαλείας και στη σύνδεση μεταξύ πολιτικών και μηντιακών δικτύων, με σκοπό

να παραχθούν πολιτικοί και ιδεολογικοί διάλογοι .

Ακόμα αναφέρομαι και τη σχέση μεταξύ πολιτικών και θρησκευτικών δικτύων για να προωθηθεί μια θρησκευτική ατζέντα, ή μεταξύ ακαδημαϊκών και οικονομικών επιχειρηματικών δικτύων για να παραχθεί γνώση και νομιμότητα με αντάλλαγμα τους πόρους για τα πανεπιστήμια και τις θέσεις εργασίας για τους αποφοίτους τους.

 

Οι διεπαφές

Στην συνέχεια θα αναφερθούμε στις λεγόμενες διεπαφές, ρυθμισμένες σχετικά σταθερά με τρόπο τέτοιο, ώστε να αρθρώνουν το λειτουργικό σύστημα της κοινωνίας πέραν της επίσημης παρουσίας των θεσμών και των οργανισμών.

Eλίτ εξουσία δεν υπάρχει. Πρόκειται για μια απλοποιημένη εικόνα της εξουσίας στη κοινωνία της οποίας η αναλυτική αξία περιορίζεται σε κάποιες ακραίες περιστάσεις και περιπτώσεις.

Επειδή λοιπόν δεν υπάρχει απλοποιημένη ελίτ εξουσίας ικανή να κρατά όλες τους λειτουργίες προγραμματισμού και ελεγχόμενης σύνδεσης υπό το έλεγχό της,

πρέπει να εδραιωθούν επι πλέον πιο διακριτικά σύνθετα και διαπραγματευτικά συστήματα εξουσίας.

 

Τώρα, πώς επιβάλλονται τέτοιες ελίτ εξουσίας?

Τα πρόγραμμα των κυρίαρχων δικτύων της κοινωνίας 

πρέπει να θέτουν συμβατούς στόχους μεταξύ τους. 

Παράδειγμα: Συμβατότητα μεταξύ της κυριαρχίας της αγοράς και της κοινωνικής σταθερότητας, συμβατότητα μεταξύ στρατιωτικής ισχύος και του οικονομικού κέρδους, συμβατότητα μεταξύ της πολιτικής εκπροσώπησης και της αναπαραγωγής του καπιταλισμού, της ελεύθερης έκφρασης και του πολιτισμικού ελέγχου.

Πως πραγματώνεται αυτό? Με  εδραιωμένα δίκτυα, πως? Με το να κατεβαίνουν μεγάλοι καναλάρχες στη πολιτική και ταυτόχρονα να εξαρτώνται από τις παγκόσμιες χρηματαγορές ή εταιρείες πολυμέσων. Αυτοί οι ελεγκτές συνδέσεων, οι switcher, δεν είναι πρόσωπα αλλα αποτελούνται από πρόσωπα, είναι δρώντα υποκείμενα κατασκευασμένα από δίκτυα δρώντων, που μετέχουν σε διεπαφές δυναμικής. Αυτοί λοιπόν λειτουργούν σε κάθε διεργασία επικοινωνίας.

 

Που βρίσκεται η εξουσία μέσα σε όλα αυτά?

Αν λοιπόν η εξουσία είναι η ικανότητας επιβολής της θέλησης και των αξιών κοινωνικών δρώντων πάνω σε άλλους αντίστοιχους δρώντες,  

ποιοι είναι αυτοί οι κοινωνικοί δρώντες?

Τίνος εξουσία επεξεργάζονται  

αυτά τα δίκτυα?

Αν οι προγραμματιστές  [βλέπε μέρος ΙΙ κεφάλαιο: Οι κάτοχοι της εξουσίας στην κοινωνία. Οι κάτοχοι αυτών των δικτύων, δηλαδή αυτοί που συγκροτούν αυτά τα δίκτυα (Α) ονομάζονται προγραμματιστές.]  είναι ιδιοκτήτες των επιχειρηματικών δικτύων πολυμέσων, μήπως είναι αυτοί οι ελίτ εξουσίας στην κοινωνία δίκτυο?

Είναι ίσως δελεαστικό να παίξουμε με τα λόγια και να χαρακτηρίσουμε τον μετασχηματισμό της εξουσίας ως μεταστροφή από την ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής στη ιδιοκτησία των μέσων επικοινωνίας.

Άρα αφού υπάρχει 

μεταστροφή από παραγωγή αγαθών σε παραγωγή κουλτούρας, 

μπορούμε να το δούμε πλέον σαν δεδομένο, συμβαίνει λοιπόν αυτό. Αυτό όμως

μας αφήνει μετέωρους, όσον αφορά τη πραγματικη δράση της εξουσίας και την πάλη για την εξουσία στη κοινωνίας μας!

Οι ιδιοκτήτες των παγκόσμιων δικτύων πολυμέσων είναι σαφέστατα ανάμεσα στους κατόχους εξουσίας. Και αυτοί είναι φυσικά δίκτυα. Αυτοί προγραμματίζουν τα καθοριστικά δίκτυα , δηλαδή τα μεταδικτυακά  δίκτυα επικοινωνίας, τα δίκτυα που επεξεργάζονται τα ιδεατά υλικά [βλέπε παραπάνω], τις ιδέες δηλαδή με τις οποίες εμείς ζούμε,σκεφτόμαστε, παραδινόμαστε και πολεμάμε.

Η σχέση τους με τους κοινωνικούς δρώντες πάνω στους οποίους ασκούν την εξουσία τους είναι εύκολα ταυτοποιήσιμη. Μετατρέπουν τους

ανθρώπους σε θεατές πουλώντας μας στιγμιότυπα της ζωής μας.

Άρα πετυχαίνουν τα συμφέροντα τους, βγάζουν χρήματα και αποκτούν επιρροή. Σχεδιάζουν το περιεχόμενο  της κουλτούρας μας σύμφωνα με τη δική τους εταιρική στρατηγική.  

Όμως δεν σημαίνει αυτό, ότι μας επιβάλουν τις αξίες τους. Γιατί? 

Η αποτελεσματικότητα των μέσων εξαρτάται από την προσαρμογή διαφορετικών πολιτισμικών μοντέλων και νοοτροπιών στη διαφορετική εξέλιξη καθενός από αυτά τα μοντέλα. Αυτό σημαίνει ότι αυτό που επεξεργάζονται τα δίκτυα εξαρτάται από  αυτό που πουλάει ή βολεύει.

Κάποια επιλογή υπάρχει αλλά μόνο στα πλαίσια που προϋποθέτουν κατανάλωσή και όχι συμπαραγωγή. Αυτός είναι ο λόγος που η άνοδος της μαζικής αυτοεπικοινωνίας που αυξάνει τις δυνατότητες μας σαν παράγουμε τα δικά μας τα μηνύματα, ίσως να αποτελεί μια δυσκολία για τον εταιρικό έλεγχο της επικοινωνίας και μπορεί να αλλάξει τη σχέση εξουσίας στη σφαίρα της επικοινωνίας.

Παράλληλα όμως με το να εμπλέκεται ο κάθε ένας αποκεντρωμένα αλλά μαζικά στη σφαίρα επικοινωνίας, 

γινόμαστε ταυτόχρονα δίκτυα εντός του μεγάλου αυτού δικτύου των επικοινωνιών.

Συνεχίζεται στο μέρος V

---

[i]Η παρακαταθήκη του Νίκου Πουλαντζά στη νέα ιστορική συνθήκη. 14^η ετήσια διάλεξη στη μνήμη Νίκου Πουλαντζά.

Manuel Castells. (ΙV) COVID-19: Τεχνολογική εντατικοποίηση και η επιτήρηση των ατόμων της κοινωνίας. Ανάγνωση σε 2,5'

 Manuel Castells. Η εξουσία στην ψηφιακή εποχή^[i]. (ΙV)

COVID-19: Τεχνολογική εντατικοποίηση και η επιτήρηση των ατόμων της κοινωνίας.

Προτάσεις σε γκρι απόχρωση είναι παρεμβάσεις και παρατηρήσεις του Blogger.

 

Για να κάνουμε ένα διάλειμμα από το θεωρητικό υπόβαθρο που μπορεί να είναι κουραστικό, θα αναφερθούμε σε μια ερώτηση που τέθηκε αναφορικά με την

σχέση της πανδημίας και της αναδυόμενης τεχνολογικής-ψηφιακής επιτήρησης και πως επηρεάζεται από αυτό η άσκηση της εξουσίας.

Φυσικά ένα είναι προφανές κατ’ αρχήν. Η πανδημία είναι το αποτέλεσμα ή το σύμπτωμα της ανικανότητας των ανθρώπων να ελέγξουν τις διαδικασίες που οι ίδιοι έχουν επιλέξει και συνεχίζουν να υπηρετούν στην κυριολεξία.

Είναι δεδομένο πλέον ότι η εμφάνιση και η διάδοση του ιού έχει σχέση με την επιτάχυνση της παγκοσμιοποίησης (το κυριότερο και μεγαλύτερο δίκτυο σήμερα), την καταστροφή του περιβάλλοντος της αποψίλωση των δασών, την εντατικοποίηση της βιομηχανικής γεωργίας και φυσικά και με την εξάπλωση ενός ζωϊκού ιού στο ανθρώπινο περιβάλλον και τη δημιουργία μιας ανθρωποζωονόσου.

Τι συμβαίνει με την τεχνολογία τώρα, σήμερα. Μας οδήγησε σε μια μορφή κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης που μπορεί να σημαίνει και το τέλος του ανθρώπινου γένους.

Επαφιόμαστε στην επιστήμη λόγω πανδημίας, ένα σύμπτωμα το οποίο βασίζεται κυρίως στην εξάπλωση ενός ιού που εξαπλώθηκε μέσα από τα δίκτυα της παγκοσμιοποίησης  που έχουν τα χαρακτηριστικά ενός δικτύου.

Ο μόνος τρόπος να την σταματήσουμε είναι να περιορίσουμε τις άμεσες επαφές των ατόμων. Τόσο απλό είναι.

Πως γίνεται όμως σε κάποιες xώρες να έχουν ελέγξει την διασπορά όπως Ταιβάν, Κίνα Νότια Κορέα, Νέα Ζηλανδία κλπ[ii], και οι δυτικές χώρες ακόμα να αγωνίζονται να πείσουν τους ανθρώπους ότι πραγματικά υπάρχει μετάδοση o SARS-2 και η μετάδοση και διασπορά της ασθένειας αν δεν προφυλαχτείς.

Οι περισσότερες ανθρώπινες κοινωνίες δεν μπορούν δεχτούν ότι δεν είμαστε μεμονωμένα άτομα αλλα είμαστε μέρος ενός κοινωνικού και κοινού συστήματος. Οργανικά συνιστούμε μια κοινότητα.

Η θεωρία του Νίκου Πουλαντζά ουσιαστικά δείχνει ότι η υπόσταση του ατόμου αυτή καθ’ αυτή σαν δημιουργία είναι ένα ιδεολογικό κατασκεύασμα, το οποίο επαυξάνεται από τους θεσμούς του (νέο)φιλελεύθερου κράτους και από την αγορά.

Τα άτομα και οι αγορές πάνε χέρι χέρι.

Δηλαδή τι  συμβαίνει εδώ. Βλέπουμε όλους τους ανθρώπους και εννοούμε τον εαυτό μας ως άτομο, και αυτό που μετράει είναι η δική μας η απόλαυση, η δική μας προσωπική ελευθερία και … (εδώ χάνεται λίγο η συνέχεια και η σύνδεση με το παρακάτω)… και χάνουμε εδώ την οπτική τη δικής μας υπευθυνότητας, ότι όλοι είναι υπεύθυνοι για όλους τους άλλους. Αιτίες και αφορμές για κοινωνική υπευθυνότητα υπάρχουν πολλές.

Η συμμόρφωση λοιπόν από ότι έχουμε δει, επιβάλλεται από τις κυβερνήσεις, τα κράτη, τα οποία είναι και υπερήφανα που επιβάλλουν κάτι, αντλούν μεγάλη ικανοποίηση από την επιβολή ελέγχου.

Το ραντάρ του COVID αποτελεί ένα τέλειο εργαλείο παρακολούθησης.

Μετά που θα φτάσουμε σε ένα τέτοιο επίπεδο και έχουμε καταγραφές για όλους και οι εταιρίες τηλεπικοινωνιών συνεχίζουν να το κάνουν αυτό μαζικά, τότε αυτό που θα προκύψει θα είναι

ένα ψηφιακό πανοπτικό

το οποίο οι λαοί έχουν καταγγείλει πολλές φορές. Οι άνθρωποι αρνούνται φυσικά να τους παρατηρούν και να τους παρακολουθούν. Δηλαδή από τη  μία πλευρά αρνούμαστε να είμαστε υπεύθυνοι και από την άλλη αφού θέλουμε την ασφάλεια μας θα πρέπει να συμπεριληφθούμε σε αυτό το καθεστώς παρακολούθησης.

Και τέλος αντί  σαν άνθρωποι με κοινωνική και κοινοτική ευθύνη να προσπαθήσουμε να ελέγξουμε την πανδημία μέσα από τον μετασχηματισμό της καθημερινής μας ζωής την αντικατάσταση της υπερβολής με μια επάρκεια, την αναδιοργάνωση των θεσμών και της κοινωνίας, τελικά επαφιόμαστε στα της τεχνολογίας δηλαδή στο εμβόλιο.

Έχουμε ένα πρόβλημα, χρειαζόμαστε εμβόλιο, ή χρειαζόμαστε γαιομηχανική, ή χρειαζόμαστε αποθήκευση CO2,  το βρίσκουμε και συνεχίζουμε μετά  business  as usual.

Όντως ηλίθιοι

Το στοίχημα είναι αν μπορέσουμε να επιστρέψουμε σε δομές της κοινωνίας που έχουν μεν αφουγκραστεί τις νεοφιλελεύθερες τεχνικές αλλα έχουν αποφασίσει να μετασχηματιστούν σε υπεύθυνα κοινωνικά άτομα και όχι να παραμείνουν απλά άτομα καταναλωτισμού. Και πάλι εδώ εμφανίζονται οι μαγικές λέξεις ενσυναίσθηση και αλληλεγγύη στους άλλους.

Εδώ χρειαζόμαστε μια ανακατασκευή και όχι αναπαραγωγή της κοινωνίας.

 

Αυτό επαφίεται λιγότερο στην τεχνολογία και  στον τεχνολογικό έλεγχο. Πολύ περισσότερο εξαρτάται από την πάλη κουλτούρας, η οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει μεταξύ άλλων και τα κοινωνικά δίκτυα, προσπαθώντας να ανακαλύψει, έναν τρόπο να προσεγγίσουμε την κρίση, αλλα όχι με τη στάση των αρνητών της επιστήμης.

Αλλα ούτε και να ακολουθήσουμε τη λογική του τεχνοκρατικού συστήματος, έχουμε πρόβλημα βρίσκουμε κάτι που θα μας σώσει και προχωράμε σαν να μη συνέβει τίποτα.

Αυτό που θα ήταν ευπρόσδεκτο σε μια τέτοια στιγμή είναι η φαντασία και ένα πρόταγμα. Εδώ τίθεται το ζητούμενο να προστατευτούν οι άνθρωποι από την ανεργία π.χ., να αναβαθμιστεί η υγεία. Και αυτό είναι φυσικά κάτι θεμελιώδες, αλλα πρέπει να υπερβούμε την αναπαραγωγή αυτού που είχαμε στο παρελθόν.

Τέλος, πρέπει να εκμεταλλευτούμε τη συγκεκριμένη κρίση και κατάσταση που διανύουμε,

για να καταρρίψουμε παντελώς την ηγεμονία της μαρκετίστικης ιδεολογίας.

Η αγορά σκοτώνει.

Σήμερα που σαν πολιτικές έχουμε κατακερματίσει και υποβαθμίσει τα εθνικά συστήματα υγείας, στην Ελλάδα, στην Ισπανία στις ΗΠΑ   σε όλο τον κόσμο γενικώτερα, βλέπουμε τις συνέπειες, της ιδιωτικοποίησης εμπορευματοποίησης τη υγείας; της παιδείας; της κοινωνικής φροντίδας. Πως θα το καταφέρουμε αυτό? Απλά με την ανακατασκευή των θεσμών της αλληλεγγύης που έπρεπε σαφέστατα να χαρακτηρίζουν την αριστερά…

 

---

[i]Η παρακαταθήκη του Νίκου Πουλαντζά στη νέα ιστορική συνθήκη. 14^η ετήσια διάλεξη στη μνήμη Νίκου Πουλαντζά.

[ii] Από μια άλλη οπτι κή γωνία ο ιστορικός Yuval Harari γράφει προειδοποιώντας: «Αν οι άνθρωποι έχουν μια επιλογή μεταξύ της ιδιωτικής ζωής και της υγείας, σε γενικές γραμμές θα αποφασίσουν για την υγεία. " Επομένως, τα επιτυχημένα μέτρα για τον περιορισμό του Covid-19 σε χώρες όπως η Σιγκαπούρη, η Ταϊβάν ή η Νότια Κορέα θα αποδοθούν σίγουρα και πρόωρα στη χρήση τεχνολογιών επιτήρησης. Σχεδόν κανείς δεν ενδιαφέρεται για το γεγονός ότι τα "εκτεταμένα τεστ, οι ειλικρινείς εκθέσεις και η επιθυμητή συνεργασία ενός καλά ενημερωμένου κοινού" αποδεικνύονται εξίσου αποτελεσματικά.

Manuel Castells. (II) Εξουσία δικτύωσης , Εξουσία δικτύου, Δικτυωμένη εξουσία, Εξουσία δημιουργίας δικτύων, Ανάγνωση σε 3,5'

Manuel Castells.

Η εξουσία στην ψηφιακή εποχή^[i].  Τα δίκτυα, η εκκλησία, οι κυβερνήσεις,  τα ΜΜΕ και κοινωνιες (ΙΙ)

«οι κοινωνίες μας δομούνται όλο και περισσότερο με άξονα τη διπολική αντίθεση ανάμεσα στο «Δίκτυο και τον Εαυτό»

 

Περιεχόμενα

Πρώτον: Εξουσία δικτύωσης

Δεύτερον: Εξουσία δικτύου

Τρίτον: Δικτυωμένη εξουσία και

Τέταρτον: Εξουσία δημιουργίας δικτύων

 

Κάθε σύστημα εξουσίας και σχέσεων εξουσίας εξαρτάται από το θεσμικό, κοινωνικό και επικοινωνιακό πλαίσιο της κοινωνίας. Αν αυτό ισχύει όντως, που βρίσκεται τότε η εξουσία στην παγκόσμια κοινωνία δικτύων. Και για να απαντηθεί το ερώτημα αυτό θα πρέπει πρώτα από όλα να ταυτοποιηθούν οι μορφές εξουσίας στη κοινωνία μας.

Θα διακρίνουμε μεταξύ τεσσάρων (4)  διακριτών μορφών εξουσίας.

 

Το παραπάνω δεν είναι λογοπαίγνιο. Κάθε μορφή ορίζει πάρα πολύ

συγκεκριμένες  διαδικασίες άσκησης  αλλά και κατασκευής της εξουσίας.

 

Η

 πρώτη αναφέρεται στην εξουσία δικτύωσης των δρώντων και των οργανισμών που περιλαμβάνονται στα δίκτυα, που αποτελούν φυσικά και τον πυρήνα της παγκόσμιας κοινότητας. Αυτή η εξουσία ασκείται πάνω σε ένα σύνολο ανθρώπων ή ατόμων που δεν περιλαμβάνονται σε αυτά τα δίκτυα.

Άρα εδώ έχει η εξουσία τη δυνατότητα της ένταξης και του αποκλεισμού.

 

Το network gate keeping[ii](έλεγχος εισόδου εξόδου), ένας τομέας της κοινωνικής θεωρίας έχει μελετήσει τις περιπτώσεις όπου σημειώσεις(εν δυνάμει αναρτήσεις)  περιλαμβάνονται ή αποκλείονται από το δίκτυο. Υπάρχει λοιπόν δυνατότητα επιβολής συλλογικής εξουσίας ή ενός δεδομένου δικτύου πάνω σε μία αποσυνδεδεμένη κοινωνική μονάδα. Έτσι οι κοινωνικοί δρώντες εδραιώνουν την θέση εξουσίας τους συγκροτώντας ένα δίκτυο το οποίο συσσωρεύει πολύτιμες πηγές και μετα ελέγχουν την είσοδο και την έξοδο και αποκλείουν την πρόσβαση σε εκείνους που δεν προσφέρουν αξία στο δίκτυό τους.

 

Η

 δεύτερη η εξουσία δικτύου είναι διαφορετική. Ας πάρουμε τον όρο παγκοσμιοποίηση  ενοικολογικά σαν όρο δικτύωσης για να κατανοήσουμε καλύτερα αυτή τη δεύτερη μορφή. Η παγκοσμιοποίηση λοιπόν περιλαμβάνει τον κοινωνικό συντονισμό μεταξύ πολλαπλών κοινωνικών δρώντων.

Αυτός ο συντονισμός απαιτεί πρωτόκολλα επικοινωνίας,

όπως κανονικότητες και ρυθμίσεις(κανόνες των παγκοσμίων χρηματαγορών π.χ.). Αυτά τα πρωτόκολλα επιτρέπουν να πραγματώνεται η παγκόσμια επικοινωνία. Χωρίς πρωτόκολλα δεν είναι δυνατή καμία επικοινωνία. Η εδραίωση αυτών των πρωτοκόλλων ονομάζεται εξουσία δικτύου. Ναι μεν επιτρέπουν τα πρωτόκολλα την επικοινωνία, αλλα οι αξίες και τα συμφέροντα που ενυπάρχουν σε αυτά τα πρωτόκολλα, δείχνουν τη λογική του συντονισμού που προτάσσουν πάνω από όλα. Η εξουσία λοιπόν εδώ ασκείται όχι μέσω του αποκλεισμού ή της πρόσβασης, αλλά μέσα από την επιβολή κανόνων συμπερίληψης ή ενσωμάτωσης.

Η εξουσία του δικτύου λοιπόν είναι  εξουσίας των πρωτοκόλλων επι των συνιστωσών των δικτύων παρόλο που η εξουσία αυτή ευνοεί τα συμφέροντα συγκεκριμένης ομάδας κοινωνικών δρώντων. Όπως π.χ. η σύμβαση  της Ουάσιγκτον(1965)[iii]  που αποτελεί κανόνες που διέπουν την παγκόσμια οικονομία προπάντων τις νομικές διαφορές σε επενδύσεις. [Σήμερα  μπορούμε να αναφερθούμε στην TTIP στην CETA στην TiSA κλπ]

Ποιος έχει εξουσία στα κυρίαρχα δίκτυα λοιπόν.

 

 

Η

 τρίτη πως λειτουργεί? Η δικτυωμένη εξουσία. Αν η εξουσία είναι η σχεσιακή ικανότητα ενός δρώντος υποκειμένου να επιβάλει τη θέληση του πάνω σε ένα άλλο, αυτή η θέληση τεκμηριώνεται  στη βάση μιας νομικής ικανότητας κυριαρχίας που είναι ήδη ενσωματωμένη στους θεσμούς της κοινωνίας. Δίκτυα, εδώ θα πρέπει να πούμε ότι, είναι κάθε μορφή οργάνωσης σε κάθε τομέα της καθημερινότητας μας. Ποιος ή ποιοι  ή τι είναι αυτό που κατέχει την εξουσία μέσα στα δικτυωμένα δίκτυα?

Εδώ θα δυσκολευτούμε να απαντήσουμε το ερώτημα αυτό με σαφήνεια. Γιατί? Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα θα πρέπει να αναλυθούν οι διεργασίες κάθε συγκεκριμένου κυρίαρχου δικτύου.

Παράδειγμα, στον παγκόσμιο καπιταλισμό τον τελευταίο λόγο έχουν οι παγκόσμιες χρηματαγορές, οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης ή το Διεθνές  Νομισματικό Ταμείο. Αυτοί είναι οι φορείς που ερμηνεύουν τον κόσμο εν γένει.

 

Πίσω από αυτούς τους οργανισμούς στις περισσότερες περιπτώσεις συναντά κάποιος το Υπουργείο Οικονομικών της Αμερικής ή την Ομοσπονδιακή της Τράπεζα, την Wallstreet και σε κάποιες περιπτώσεις είναι Γερμανικοί, Γαλλικοί Κινέζικοι, Ιαπωνικοί ή Βρετανικοί φορείς. Αυτοί οι φορείς είναι που λειτουργούν τα συγκεκριμένα δίκτυα και ασκούν εξουσία σε αυτά τα δίκτυα.

Η απάντηση στο ερώτημα ποιος έχει την δικτυωμένη εξουσία μπορεί να μη μπορεί να πραγματωθεί αν αποπειραθούμε να απαντήσουμε μονοδιάστατα, δηλαδή να προσπαθήσουμε να προσδιορίσουμε την πηγή της εξουσίας. Μια στρατιωτική εξουσία π.χ. δεν μπορεί να αποτρέψει μια χρηματοοικονομική κρίση για να μη πούμε ότι μπορεί και να είναι αυτή που θα την προκαλέσει. Τουναντίον οι παγκόσμιες χρηματαγορές μπορεί να λειτουργήσουν σαν αυτόματο και να είναι πέρα του ελέγχου οποιουδήποτε μεγάλου ρυθμιστικού οργανισμού λόγω του μεγέθους, του όγκου και της συνθετότητας των ροών του κεφαλαίου που κυκλοφορούν μέσα στα δίκτυα και διότι η εξάρτηση από δίκτυα αξιολόγησης βασίζεται σε απρόβλεπτες διαταραχές, ενοχλήσεις στις πληροφορίες.

Η πολιτική άρση αποφάσεων λέγεται ότι εξαρτάται από τα ΜΜΕ. Όμως τα ΜΜΕ αποτελούν ένα πολυφωνικό πεδίο, μεροληπτικό πολιτικά και οικολογικά αλλά πολλαπλό.

Ας πάμε στην πολιτική των ΜΜΕ. Η διαδικασία πολιτικής των ΜΜΕ είναι εξαιρετικά σύνθετη. Ο καπιταλιστής δεν έχει επιρροή πάνω σε όλο το γίγνεσθαι και σε όλους στο κόσμο. Εξαρτάται ιδιαιτέρως τόσο από τις αυτόνομες αποφάσεις της παγκόσμιας αγοράς όσο και από τις αποφάσεις κυβερνήσεων όσον αφορά κανονιστικές ρυθμίσεις και πολιτικές.

Οι κυβερνήσεις δε συνδέονται μέσω σύνθετων δικτύων παγκόσμιας διακυβέρνησης και ρυθμίζονται από τις πιέσεις επιχειρηματικών ομίλων, ιδεολογικών συμφερόντων όπως οι εκκλησίες και υποχρεούνται να διαπραγματεύονται με τα ΜΜΕ που δίνουν τη δική τους ερμηνεία για τις κυβερνητικές δράσεις

για τους πολίτες και τα μέσα αυτά δέχονται περιοδικά επιθέσεις από κοινωνικά κινήματα και διάφορες μορφές αντίστασης.

Κάθε πηγή εξουσίας είναι ριζωμένη στην κοινωνική δομή και λειτουργεί μέσα στο δικό της το δίκτυο.

Ταυτόχρονα είναι συνδεδεμένη με άλλα πολλαπλά δίκτυα, τα οποία συνδέονται με τις κύριες διαστάσεις της οργανωμένης κοινωνίας και το ζήτημα που τίθεται είναι πως όλα αυτά τα δίκτυα αλληλοεπιδρούν. Φυσικά και δεν είναι πλουραλισμός αυτός γιατί υπάρχει ασυμμετρία και κυριαρχία.

Δεν υπάρχει όμως μια και μόνο οντότητα

δεν υπάρχει μια και μοναδική ελίτ εξουσίας.

Είναι κρίσιμο, να συνδυάσουμε το σκεπτικό μιας σύνθετης δομής εξουσίας με κυρίαρχους παίκτες. Δεν έχουν όλοι την ίδια εξουσία, δεν είναι όλοι οι παίκτες ισοδύναμοι και αυτό αλλάζει διαρκώς, αλλά αυτό δεν είναι πλουραλισμός γιατί υπάρχει

μια κυριαρχία που δρομολογείται όχι από ένα δρώντα η μια σταθερή συμμαχία τέτοιων δρώντων αλλα από μια πολυπλοκότητα συμφερόντων τα οποία συνδέονται μέσα από δίκτυα.

Αυτά τα συμφέροντα λοιπόν σε κάθε δίκτυο κυριαρχούν πάνω στα συστατικά μέρη του δικτύου. Συμβαίνει αυτό, γιατί όλες αυτές οι σχέσεις δεν είναι στρατηγικές πολλαπλώς επιρροών, αλλά είναι σχέσεις εξουσίας επι των έργω. Η λογική τους είναι τελείως διαφορετική από αυτήν που ξέραμε παραδοσιακά αυτήν της εξουσίας του σχηματισμού δικτύων.

 

Η

 εξουσία δημιουργίας δικτύων, σχηματισμού δικτύων. Η τέταρτη και η πιο σημαντική μορφή δημιουργίας εξουσίας. Δηλαδή η δυνατότητα να συγκροτήσουν δίκτυα σύμφωνα με τις αξίες και τα συμφέροντα αυτών των ανθρώπων οι οποίοι προχωρούν σε μια συγκρότηση δικτύου, το οποίο προγραμματίζουν και επαναπρογραμματίζουν  με γνώμονα τους σκοπούς που θέλει να εξυπηρετήσει.

Και υπάρχουν συμφέροντα τα οποία ενυπάρχουν στο δίκτυο. Αλλα

ενυπάρχει και η δυνατότητα να διασυνδέσουν και να διασφαλίζουν τη συνεργασία διαφορετικών δικτύων,

φυσικά μέσα από κάποιους κοινούς στόχους, γιατί αλλιώς δεν υφίσταται το δίκτυο σαν οργανικός φορέας. Π.χ την αναπαραγωγή του καπιταλισμού, της πατριαρχικής κυριαρχίας. Το επόμενο βήμα είναι

να συνδυάσουν τους πόρους  αυτών των συνεργαζόμενων διαφορετικών δικτύων αποκρούοντας

τον ανταγωνισμό εναλλακτικών δικτύων που προσπαθούν να ξεφύγουν από αυτή την κυριαρχία.

 

Οι κάτοχοι της εξουσίας στην κοινωνία

Οι κάτοχοι αυτών των δικτύων, δηλαδή αυτοί που συγκροτούν αυτά τα δίκτυα (Α) ονομάζονται προγραμματιστές.

Αυτοί που εδραιώνουν συνδέσεις και διασυνδέσεις των διαφορετικών δικτύων συνδυάζοντας τα κοινά συμφέροντάς τους, η βρίσκοντας τυχών κοινά συμφέροντα (Β) ονομάζονται switcher, δηλαδή ελεγκτές εισόδου και εξόδου.

Αυτοί οι δυο παραπάνω παράγοντες είναι οι κάτοχοι της εξουσίας στην κοινωνία μας. Δεν είναι αφηρημένες υποστάσεις, ωστόσο δεν ταυτίζονται με μια συγκεκριμένη ομάδα ατόμων.  

Από τον Castells θεωρείται ότι, οι κάτοχοι της εξουσίας είναι οι ίδιοι δίκτυα δεν είναι αφηρημένα δίκτυα, είναι άνθρωποι που οργανώνονται γύρω από προτάγματα και συμφέροντα. Όμως δεν είναι μεμονωμένοι παίκτες όπως άτομα, ομάδες, τάξεις.

Η άσκηση της εξουσίας στην κοινωνία δίκτυο ουσιαστικά προϋποθέτει ένα σύνθετο σύνολο κοινών δράσεων που υπερβαίνουν τις συμμαχίες για να γίνουν μια νέα μορφή υποκειμένου. Το υποκείμενο δίκτυο.

Συνεχίζετα στο μέρος τριτο

---

[i]Η παρακαταθήκη του Νίκου Πουλαντζά στη νέα ιστορική συνθήκη. 14^η ετήσια διάλεξη στη μνήμη Νίκου Πουλαντζά.

[ii] Gatekeeping is the process through which information is filtered for dissemination, whether for publication, broadcasting, the Internet, or some other mode of communication. The academic theory of gatekeeping is founded in multiple fields of study, including communication studies, journalism, political science, and sociology.^[1] It was originally focused on the mass mdia with its few-to-many dynamic but now gatekeeping theory also addresses face-to-face communication and the many-to-many dynamic inherent in the Internet. The theory was first instituted by social psychologist Kurt Lewin in 1943.^[2] Gatekeeping occurs at all levels of the media structure—from a reporter deciding which sources are chosen to include in a story to editors deciding which stories are printed or covered, and includes media outlet owners and even advertisers.

Ελληνικά μετάφραση

Το Gatekeeping είναι η διαδικασία μέσω της οποίας οι πληροφορίες  φιλτράρονται όσον αφορά την διάδοσή τους είτε πρόκειται για δημοσίευση, μετάδοση, στο Διαδίκτυο ή για κάποιο άλλο τρόπο επικοινωνίας. Η ακαδημαϊκή θεωρία της φύλαξης πυλών βασίζεται σε πολλούς τομείς σπουδών, συμπεριλαμβανομένων των μελετών επικοινωνίας, της δημοσιογραφίας, της πολιτικής επιστήμης και της κοινωνιολογίας(1).  Αρχικά επικεντρώθηκε στα μέσα μαζικής ενημέρωσης με τη "δυναμική του λίγα προς πολλά", αλλά τώρα η θεωρία της πύλης αντιμετωπίζει επίσης την πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία και τη δυναμική που ενυπάρχει στο Διαδίκτυο. Η θεωρία ιδρύθηκε για πρώτη φορά από τον κοινωνικό ψυχολόγο Kurt Lewin το 1943(2). Το Gatekeeping εμφανίζεται σε όλα τα επίπεδα της δομής των μέσων ενημέρωσης - από έναν δημοσιογράφο που αποφασίζει ποιες πηγές επιλέγονται να συμπεριληφθούν σε μια ιστορία έως τους συντάκτες που αποφασίζουν ποιες ιστορίες τυπώνονται ή καλύπτονται, και περιλαμβάνει τους ιδιοκτήτες των μέσων ενημέρωσης και ακόμη και τους διαφημιστές.

 1) Barzilai-Nahon, K (2009). "Gatekeeping: A critical review". Annual Review of Information Science and Technology. 43: 433–478. doi:10.1002/aris.2009.1440430117

2) Lewin, Kurt. "Forces behind food habits and methods of change". Bulletin of the National Research Council. 108: 35–65

iii) Η παρούσα Σύμβαση επικεντρώνεται σε επενδυτικές διαφορές, ορίζεται ως διαφορές που προκύπτουν από μια επένδυση μεταξύ του ξένου επενδυτή και του κράτους υποδοχής. Προβλέπει μια διαδικασία ενώπιον ενός διαιτητικού δικαστηρίου καθώς και έναν μηχανισμό συμβιβασμού.