Manuel Castells. Η εξουσία στην ψηφιακή εποχή[i]. (ΙV)
COVID-19: Τεχνολογική εντατικοποίηση και η επιτήρηση των ατόμων της κοινωνίας.
Προτάσεις σε γκρι απόχρωση είναι παρεμβάσεις και παρατηρήσεις του Blogger.
Για να κάνουμε ένα διάλειμμα από το θεωρητικό υπόβαθρο που μπορεί να είναι κουραστικό, θα αναφερθούμε σε μια ερώτηση που τέθηκε αναφορικά με την
σχέση της πανδημίας και της αναδυόμενης τεχνολογικής-ψηφιακής επιτήρησης και πως επηρεάζεται από αυτό η άσκηση της εξουσίας.
Φυσικά ένα είναι προφανές κατ’ αρχήν. Η πανδημία είναι το αποτέλεσμα ή το σύμπτωμα της ανικανότητας των ανθρώπων να ελέγξουν τις διαδικασίες που οι ίδιοι έχουν επιλέξει και συνεχίζουν να υπηρετούν στην κυριολεξία.
Είναι δεδομένο πλέον ότι η εμφάνιση και η διάδοση του ιού έχει σχέση με την επιτάχυνση της παγκοσμιοποίησης (το κυριότερο και μεγαλύτερο δίκτυο σήμερα), την καταστροφή του περιβάλλοντος της αποψίλωση των δασών, την εντατικοποίηση της βιομηχανικής γεωργίας και φυσικά και με την εξάπλωση ενός ζωϊκού ιού στο ανθρώπινο περιβάλλον και τη δημιουργία μιας ανθρωποζωονόσου.
Τι συμβαίνει με την τεχνολογία τώρα, σήμερα. Μας οδήγησε σε μια μορφή κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης που μπορεί να σημαίνει και το τέλος του ανθρώπινου γένους.
Επαφιόμαστε στην επιστήμη λόγω πανδημίας, ένα σύμπτωμα το οποίο βασίζεται κυρίως στην εξάπλωση ενός ιού που εξαπλώθηκε μέσα από τα δίκτυα της παγκοσμιοποίησης που έχουν τα χαρακτηριστικά ενός δικτύου.
Ο μόνος τρόπος να την σταματήσουμε είναι να περιορίσουμε τις άμεσες επαφές των ατόμων. Τόσο απλό είναι.
Πως γίνεται όμως σε κάποιες xώρες να έχουν ελέγξει την διασπορά όπως Ταιβάν, Κίνα Νότια Κορέα, Νέα Ζηλανδία κλπ[ii], και οι δυτικές χώρες ακόμα να αγωνίζονται να πείσουν τους ανθρώπους ότι πραγματικά υπάρχει μετάδοση o SARS-2 και η μετάδοση και διασπορά της ασθένειας αν δεν προφυλαχτείς.
Οι περισσότερες ανθρώπινες κοινωνίες δεν μπορούν δεχτούν ότι δεν είμαστε μεμονωμένα άτομα αλλα είμαστε μέρος ενός κοινωνικού και κοινού συστήματος. Οργανικά συνιστούμε μια κοινότητα.
Η θεωρία του Νίκου Πουλαντζά ουσιαστικά δείχνει ότι η υπόσταση του ατόμου αυτή καθ’ αυτή σαν δημιουργία είναι ένα ιδεολογικό κατασκεύασμα, το οποίο επαυξάνεται από τους θεσμούς του (νέο)φιλελεύθερου κράτους και από την αγορά.
Τα άτομα και οι αγορές πάνε χέρι χέρι.
Δηλαδή τι συμβαίνει εδώ. Βλέπουμε όλους τους ανθρώπους και εννοούμε τον εαυτό μας ως άτομο, και αυτό που μετράει είναι η δική μας η απόλαυση, η δική μας προσωπική ελευθερία και … (εδώ χάνεται λίγο η συνέχεια και η σύνδεση με το παρακάτω)… και χάνουμε εδώ την οπτική τη δικής μας υπευθυνότητας, ότι όλοι είναι υπεύθυνοι για όλους τους άλλους. Αιτίες και αφορμές για κοινωνική υπευθυνότητα υπάρχουν πολλές.
Η συμμόρφωση λοιπόν από ότι έχουμε δει, επιβάλλεται από τις κυβερνήσεις, τα κράτη, τα οποία είναι και υπερήφανα που επιβάλλουν κάτι, αντλούν μεγάλη ικανοποίηση από την επιβολή ελέγχου.
Το ραντάρ του COVID αποτελεί ένα τέλειο εργαλείο παρακολούθησης.
Μετά που θα φτάσουμε σε ένα τέτοιο επίπεδο και έχουμε καταγραφές για όλους και οι εταιρίες τηλεπικοινωνιών συνεχίζουν να το κάνουν αυτό μαζικά, τότε αυτό που θα προκύψει θα είναι
ένα ψηφιακό πανοπτικό
το οποίο οι λαοί έχουν καταγγείλει πολλές φορές. Οι άνθρωποι αρνούνται φυσικά να τους παρατηρούν και να τους παρακολουθούν. Δηλαδή από τη μία πλευρά αρνούμαστε να είμαστε υπεύθυνοι και από την άλλη αφού θέλουμε την ασφάλεια μας θα πρέπει να συμπεριληφθούμε σε αυτό το καθεστώς παρακολούθησης.
Και τέλος αντί σαν άνθρωποι με κοινωνική και κοινοτική ευθύνη να προσπαθήσουμε να ελέγξουμε την πανδημία μέσα από τον μετασχηματισμό της καθημερινής μας ζωής την αντικατάσταση της υπερβολής με μια επάρκεια, την αναδιοργάνωση των θεσμών και της κοινωνίας, τελικά επαφιόμαστε στα της τεχνολογίας δηλαδή στο εμβόλιο.
Έχουμε ένα πρόβλημα, χρειαζόμαστε εμβόλιο, ή χρειαζόμαστε γαιομηχανική, ή χρειαζόμαστε αποθήκευση CO2, το βρίσκουμε και συνεχίζουμε μετά business as usual.
Όντως ηλίθιοι
Το στοίχημα είναι αν μπορέσουμε να επιστρέψουμε σε δομές της κοινωνίας που έχουν μεν αφουγκραστεί τις νεοφιλελεύθερες τεχνικές αλλα έχουν αποφασίσει να μετασχηματιστούν σε υπεύθυνα κοινωνικά άτομα και όχι να παραμείνουν απλά άτομα καταναλωτισμού. Και πάλι εδώ εμφανίζονται οι μαγικές λέξεις ενσυναίσθηση και αλληλεγγύη στους άλλους.
Εδώ χρειαζόμαστε μια ανακατασκευή και όχι αναπαραγωγή της κοινωνίας.
Αυτό επαφίεται λιγότερο στην τεχνολογία και στον τεχνολογικό έλεγχο. Πολύ περισσότερο εξαρτάται από την πάλη κουλτούρας, η οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει μεταξύ άλλων και τα κοινωνικά δίκτυα, προσπαθώντας να ανακαλύψει, έναν τρόπο να προσεγγίσουμε την κρίση, αλλα όχι με τη στάση των αρνητών της επιστήμης.
Αλλα ούτε και να ακολουθήσουμε τη λογική του τεχνοκρατικού συστήματος, έχουμε πρόβλημα βρίσκουμε κάτι που θα μας σώσει και προχωράμε σαν να μη συνέβει τίποτα.
Αυτό που θα ήταν ευπρόσδεκτο σε μια τέτοια στιγμή είναι η φαντασία και ένα πρόταγμα. Εδώ τίθεται το ζητούμενο να προστατευτούν οι άνθρωποι από την ανεργία π.χ., να αναβαθμιστεί η υγεία. Και αυτό είναι φυσικά κάτι θεμελιώδες, αλλα πρέπει να υπερβούμε την αναπαραγωγή αυτού που είχαμε στο παρελθόν.
Τέλος, πρέπει να εκμεταλλευτούμε τη συγκεκριμένη κρίση και κατάσταση που διανύουμε,
για να καταρρίψουμε παντελώς την ηγεμονία της μαρκετίστικης ιδεολογίας.
Η αγορά σκοτώνει.
Σήμερα που σαν πολιτικές έχουμε κατακερματίσει και υποβαθμίσει τα εθνικά συστήματα υγείας, στην Ελλάδα, στην Ισπανία στις ΗΠΑ σε όλο τον κόσμο γενικώτερα, βλέπουμε τις συνέπειες, της ιδιωτικοποίησης εμπορευματοποίησης τη υγείας; της παιδείας; της κοινωνικής φροντίδας. Πως θα το καταφέρουμε αυτό? Απλά με την ανακατασκευή των θεσμών της αλληλεγγύης που έπρεπε σαφέστατα να χαρακτηρίζουν την αριστερά…
[i]Η παρακαταθήκη του Νίκου Πουλαντζά στη νέα ιστορική συνθήκη. 14η ετήσια διάλεξη στη μνήμη Νίκου Πουλαντζά.
[ii] Από μια άλλη οπτι κή γωνία ο ιστορικός Yuval Harari γράφει προειδοποιώντας: «Αν οι άνθρωποι έχουν μια επιλογή μεταξύ της ιδιωτικής ζωής και της υγείας, σε γενικές γραμμές θα αποφασίσουν για την υγεία. " Επομένως, τα επιτυχημένα μέτρα για τον περιορισμό του Covid-19 σε χώρες όπως η Σιγκαπούρη, η Ταϊβάν ή η Νότια Κορέα θα αποδοθούν σίγουρα και πρόωρα στη χρήση τεχνολογιών επιτήρησης. Σχεδόν κανείς δεν ενδιαφέρεται για το γεγονός ότι τα "εκτεταμένα τεστ, οι ειλικρινείς εκθέσεις και η επιθυμητή συνεργασία ενός καλά ενημερωμένου κοινού" αποδεικνύονται εξίσου αποτελεσματικά.
