Ανθρωπογενής πανούκλα: Novel Virus:Μετακύλιση των ευθυνών μας στη βιασμένη από εμας άγρια φύση. Διάβασμα σε 4'.

Μύθος, μύθος... μύθος, ότι τα εξωτικά ζωάκια είναι υπεύθυνα για την δημιουργία και μετάδοση των ιών.

Επιστήμονες θεωρούν τις νυχτερίδες και τους παγκολίνους ως πιθανές πηγές του ιού σαν ξενιστές, αλλά η πραγματική ευθύνη βρίσκεται αλλού - στις ανθρώπινες επιθέσεις στο περιβάλλον.

Πρός διευκρίνηση:  Ο νέος κορωνοϊός-2019 ονομάζεται τώρα SARS-CoV-2, ενώ η ασθένεια που προκαλεί ονομάζεται COVID-19

 

 Θα μπορούσε να ήταν ένας πανγκολίνoς ή μια νυχτερίδα ή όπως πρόσφατα μια τελείως ανόητη θεωρία που έκανε to γύρο του κόσμου, και προτάθηκε να είναι ένα φίδι .

Ο αγώνας για να βρεθεί η πηγή του COVID-19, ο κορωναϊός, που εχει βάλει σήμερα περισσότερους από 150 εκατομμύρια ανθρώπους σε καραντίνα με υγειονομικές απολυμάνσεις στην Κίνα και αλλού, είναι ακόμα ανοιχτός. Η ζωική προέλευση του ιού είναι το κρίσιμο μυστήριο για την επίλυση του προβλήματος. Αλλά οι εικασίες σχετικά με το ποιο άγριο πλάσμα αρχικά εχει μέσα του τον ιό αποκρύπτει μια πιο θεμελιώδη πηγή της αυξανόμενης ευπάθειας μας στις πανδημίες: τον επιταχυνόμενο ρυθμό της απώλειας οικοτόπων.

Από το 1940, εκατοντάδες μικροβιακοί παθογόνοι οργανισμοί έχουν αναπτυχθεί ή επανεμφανίζονται σε νέα εδάφη όπου δεν τους είχαμε δει ποτέ πριν. Περιλαμβάνουν τον HIV, την Έμπολα στη Δυτική Αφρική, το Zika στην Αμερική και μια σειρά από νέους κοροναϊούς. Η πλειοψηφία τους - το 60% - προέρχεται από τα σώματα των ζώων. Ορισμένα προέρχονται από κατοικίδια και παραγωγικά ζώα. Τα περισσότερα από αυτά τα παθογόνα - περισσότερα από τα δύο τρίτα - προέρχονται από τα άγρια ζώα.

Αλλά αυτοί οι παθογόνοι οργανισμοί δεν είναι το φταίξιμο των άγριων ζώων. Αν και οι ιστορίες που απεικονίζονται με εικόνες άγριων ζώων ως "πηγή" θανατηφόρων επιδημιών θα μπορούσαν να υποδηλώνουν κάτι διαφορετιό, τα άγρια ζώα δεν είναι ιδιαίτερα μολυσμένα από θανατηφόρα παθογόνα, που θα μπορουσαν να μας μολύνουν. Στην πραγματικότητα, τα περισσότερα από αυτά τα μικρόβια ζουν ακίνδυνα πάνω και μέσα σε αυτά τα άγρια ζώα.

Το πρόβλημα είναι ο τρόπος με τον οποίο η αποψίλωση των δασών και η επέκταση των πόλεων, και των βιομηχανικών δραστηριοτήτων δημιουργούν δρόμους για την εγκατάσταση των ζωϊκών μικροβίων στον ανθρώπινο οργανισμό.

Η καταστροφή των οικοτόπων απειλεί τεράστιους αριθμούς άγριων ειδών με εξαφάνιση, συμπεριλαμβανομένων των φαρμακευτικών φυτών και των ζώων από τα οποία εξαρτάται ιστορικά η φαρμακοποιία μας. Αναγκάζει επίσης εκείνα τα άγρια είδη που απομένουν να συγκεντρώνονται σε μικρότερα τεμάχια άγριας φύσης του εναπομείναντος οικοτόπου, αυξάνοντας ετσι την πιθανότητα να έρθουν σε επαναλαμβανόμενη, στενή επαφή (επικοινωνία) με τους ανθρώπινους οικισμούς που επεκτείνονται στα πρόσφατα κατακερματισμένα ενδιαιτήματά τους. Είναι αυτό το είδος επαναλαμβανόμενης, στενής επαφής που επιτρέπει στα μικρόβια που ζουν στο σώμα τους να περάσουν στο δικό μας, μετατρέποντας τα καλοήθη ζωικά μικρόβια σε θανατηφόρα ανθρώπινα παθογόνα.

Ας δουμε τον ιό της Έμπολα. Σύμφωνα με μια μελέτη του 2017, η επιδημία και όχι πανδημία Ebola, η οποία έχει συνδεθεί με διάφορα είδη νυχτερίδων, είναι πιθανότερο να εμφανιστεί σε περιοχές της Κεντρικής και Δυτικής Αφρικής που έχουν βιώσει πρόσφατα δραστηριότητες αποψίλωσης. Η αποψίλωση των δασών των νυχτερίδων, τις αναγκάζει να πετάξουν σε δέντρα σε αυλές και αγροκτήματα, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα ένας άνθρωπος, για παράδειγμα, να δαγκάσει ένα φρούτο το οποίο έχει πάνω σάλιο νυχτερίδας. Ειναι το ίδιο που μπορεί να συμβεί οταν πίνουμε τη μπύρα απο το κουτάκι, καθώς δεν ξέρουμε τι ζώο(συνήθως ποντικάκι ή αρουραίος) εχει περάσει πάνω απο το στόμιο του κουτιού στο χώρο που αποθηκέυεται.

Τέτοιες συναντήσεις επιτρέπουν σε πλήθος ιών που μεταφέρονται ακίνδυνα από τις νυχτερίδες - Έμπολα, Νίπα και Μάρμπουργκ, για να αναφέρουμε μερικούς - να εισχωρήσουν στους ανθρώπινους οργανισμούς. Όταν τέτοια, λεγόμενα “spillover effects“, συμβαίνουν αρκετά συχνά, τα ζωϊκά μικρόβια μπορούν να προσαρμοστούν στο σώμα μας και να εξελιχθούν σε ανθρώπινα παθογόνα.

Οι επιδημικές εκρήξεις των κουνουπιών έχουν παρόμοια σχέση με την αποψίλωση των δασών, αν και λιγότερο λόγω της απώλειας οικοτόπων, και περισσότερο λόγω της μεταμόρφωσης, αλλαγής δηλαδή των οικοτόπων.

Καθώς τα φύλλα και οι ρίζες των δέντρων εξαφανίζονται, το νερό και τα ιζήματα ρέουν ευκολότερα κατά μήκος του φαλακρού εδάφους, που εχει ανοιχτεί πρόσφατα. Τα κουνούπια που φέρουν ελονοσία πολαπλασιάζονται στις ηλιόλουστες λακούβες. Μια μελέτη σε 12 χώρες διαπίστωσε ότι τα είδη κουνουπιών που μεταφέρουν ανθρώπινους παθογόνους οργανισμούς είναι δύο φορές πιο συνηθισμένα στις αποψιλωμένες περιοχές σε σύγκριση με τη παρθένα φύση.

Η καταστροφή των οικοτόπων καταστρέφει επίσης τα μεγέθη του πληθυσμού διαφορετικών ειδών με τρόπο που μπορεί να αυξήσουν την πιθανότητα εξάπλωσης ενός παθογόνου παράγοντα.

Παράδειγμα ο ιός του Δυτικού Νείλου, είναι ένας ιός αποδημητικών πτηνών. Το γεγονός ότι οι πληθυσμοί των πτηνών στη Βόρεια Αμερική έχουν συμπιεστεί χωρικά από την απώλεια οικοτόπων καθώς και από άλλες ανθρωπογενείς δραστηριότητες και καταστάσεις, οι πληθυσμοί έχουν μειωθεί περισσότερο από 25% τα τελευταία 50 χρόνια.

Αλλά τα είδη δεν μειώνονται με ενιαίο συντελεστή. Δηλαδή, κάποια είδη πτηνών, όπως οι δρυοκολάπτες και οι ραλίδες , έχουν πληγεί περισσότερο από τα γενικότερα γνωστα, όπως οι κοκκινολαίμηδες και τα κοράκια. Αυτό αυξάνει την αφθονία του ιού του Δυτικού Νείλου στα εγχώρια σμήνη πουλιών μας, διότι, ενώ οι δρυοκολάπτες και οι ραλίδες είναι κακοί φορείς του ιού, οι κοκινολαίμηδες και τα κοράκια υπερέχουν σε αυτό. Ετσι η πιθανότητα ένα τοπικό κουνούπι να δαγκώσει ένα πουλί μολυσμένο με ιό του Δυτικού Νείλου και στη συνέχεια έναν άνθρωπο αυξάνεται.

Ομοίως, η επέκταση των προαστίων στο βορειοανατολικό δάσος αυξάνει τον κίνδυνο ασθένειας που προκαλείται από τσιμπούρια, γιατι διώχνονται πλάσματα όπως τα διδελφόμορφα(opossums), τα οποία βοηθούν στον έλεγχο των πληθυσμών των

τσιμπουριών, ενώ παράλληλα βελτιώνονται οι συνθήκες για είδη όπως λευκά ποντίκια και ελάφια. Η νόσος των τσιμπουριών Lyme εμφανίστηκε για πρώτη φορά στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1975. Τα τελευταία 20 χρόνια, έχουν ακολουθήσει επτά νέα παθογόνα τσιμπούρια.

Αλλα δεν είναι μόνο το γεγονός της καταστροφής των ενδιαιτημάτων που εκμηδενίζει τον κίνδυνο εμφάνισης ασθένειας, είναι επίσης αυτό που αντικαθιστούμε με τον άγριο βιότοπο. Για να καταλάβουμε τις σαρκοφάγες ορέξεις του είδους μας, έχουμε αποκλείσει - με όποιο τρόπο μπορείτε να φανταστείτε-  μια περιοχή στο μέγεθος της ηπείρου της Αφρικής για να τραφούν τα ζώα για σφαγή που προορίζονται στο πιάτο μας.

Μερικά από αυτά τα ζώα αποκτούνται μέσα από το παράνομο εμπόριο άγριων ζώων ή πωλούνται στις λεγόμενες "wet markets". Εκεί, τα άγρια είδη που σπάνια συναντούν το ένα το άλλο στη φύση είναι τοποθετημένα το ένα δίπλα στο άλλο, επιτρέποντας στα μικρόβια να πηδούν από το ένα είδος(species) στο άλλο, μια διαδικασία που ξεκίνησε τον κορωναϊό που προκάλεσε την επιδημία SARS 2002-03 και ενδεχομένως και αυτόν τον σημερινό coronavirus που μας συνοδεύει σήμερα.

Αλλά πολλά άλλα ζώα εκτρέφονται σε στάβλους, όπου εκατοντάδες χιλιάδες άτομα περιμένουν τη σφαγή, σε πολύ στενό χωρικό περιβάλλον, παρέχοντας στους μικροοργανισμούς πλούσιες ευκαιρίες να μετατραπούν σε θανατηφόρα παθογόνα. Οι ιοί της γρίπης των πτηνών, για παράδειγμα, που προέρχονται από τους οργανισμούς των άγριων υδρόβιων πτηνών, επιτίθενται σε ορνιθοτροφεία που είναι αιχμάλωτα κοτόπουλα, μεταλλάσσονται και γίνονται πιο μολυσματικά, μια διαδικασία τόσο αξιόπιστη όσο μία που μπορεί να αναπαραχθεί και σε ένα εργαστήριο μικροβιολογίας. Ένα στέλεχος που ονομάζεται H5N1, το οποίο μπορεί να μολύνει τους ανθρώπους, σκότωσε περισσότερους από τους μισούς μολυνθέντες. Το άλλο στέλεχος, το οποίο έφτασε στη Βόρεια Αμερική το 2014, απαιτούσε τη σφαγή δεκάδων εκατομμυρίων πουλερικών.

Ο όγκος των κοπράνων και αποβλήτων που παράγονται από το ζωικό μας κεφάλαιο δίδει ακόμη περισσότερες ευκαιρίες στα ζωικά μικρόβια να μετατραπούν σε ανθρώπινους παθογόνους πληθυσμούς. Επειδή ο όγκος των ζωικών αποβλήτων είναι πολύ πιο μεγάλος από ότι μπορεί να διατεθεί στις καλλιεργήσιμες εκτάσεις και να μπορέσει να απορροφηθεί ως λίπασμα, συλλέγονται σε πολλά μέρη που ονομάζονται λακούβες κοπριάς. Το Escherichia coli που παράγει τη τοξίνη Shiga, το οποίο ζει ακίνδυνα μέσα στο έντερο σε πάνω από το ήμισυ του συνόλου των βοοειδών στις αμερικανικές φάρμες, κρύβεται σε αυτά τα απόβλητα. Στον άνθρωπο, προκαλεί αιματηρή διάρροια και πυρετό και μπορεί να οδηγήσει σε οξεία νεφρική ανεπάρκεια. Επειδή εισρέουν λοιπόν τόσα απόβλητα βοοειδών στη διατροφή μας και στο νερό μας, περίπου 90.000 Αμερικανοί μολύνονται κάθε χρόνο.

Αυτή η διαδικασία μετατροπής των ζωικών μικροβίων σε παθογόνα ανθρώπων επιταχύνεται σήμερα, αλλά δεν είναι καινούργια. Ξεκίνησε με τη Νεολιθική επανάσταση, όταν καθαρίσαμε για πρώτη φορά τους οικότοπους της άγριας πανίδας, για να δημιουργήσουμε καλλιεργούμενο έδαφος και να εξημερώσουμε άγρια ζώα για να δουλέψουν. Τα "θανατηφόρα δώρα" που λάβαμε από τους "φίλους μας τα ζώα", όπως το έθεσε ο Jared Diamond, περιλαμβάνουν την ιλαρά και τη φυματίωση από τις αγελάδες, κοκκύτη από χοίρους, και γρίπη από τις πάπιες. Συνεχίστηκε κατά την εποχή της αποικιοκρατικής επέκτασης.

Οι Βέλγοι άποικοι στο Κονγκό εφτιαξαν τις σιδηροδρομικές γραμμές και τις πόλεις που επέτρεψαν έναν λεντιϊό στους τοπικούς μακάκες (γένος μαϊμούδων του Παλαιού Κόσμου, της υποοικογένειας των Κερκοπιθηκιδών) να τελειοποιήσουν τις προσαρμογές του στο ανθρώπινο σώμα. Βρετανοί άποικοι στο Μπαγκλαντές μείωσαν τους υγροβιότοπους Sundarbans για να κατασκευάσουν ρυζοφάρμες, εκθέτοντας τους ανθρώπους σε βακτήρια που μεταφέρονται με το νερό στα υφάλμυρα νερά των υγροτόπων.

Οι πανδημίες αυτές που προήλθαν από τους εισβολείς της αποικιακής εποχής έχουν δημιούργησει μάστιγες μέχρι και σήμερα. Ο λεντιϊός των μακάκων εξελίχθηκε στον ιό HIV. Τα νεκρά βακτηρίδια των Sundarbans, γνωστά τώρα ως χολέρα, έχουν προκαλέσει επτά πανδημίες μέχρι στιγμής, το τελευταίο χτύπημα μόλις μερικές εκατοντάδες μίλια από τις ακτές της Φλώριδας στην Αϊτή.

Τα καλά νέα είναι ότι επειδή δεν είμαστε παθητικά θύματα ζωϊκών μικροβίων τα οποία εισβάλλουν απλά στο σώμα μας, αλλά είμαστε παράγοντες που μετατρέπουν αβλαβή ζωικά μικρόβια σε ανθρώπινα παθογόνα που προκαλούν πανδημία, υπάρχουν πολλά που μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε τον κίνδυνο αυτών των μικροβίων που προκαλούν ασθένειες.

Μπορούμε να προστατεύσουμε τα οικοσυστήματα της άγριας πανίδας, έτσι ώστε τα μικροβιακά ζώα να παραμείνουν στο σώμα τους και να μη προσβάλουν τη δική μας, μια προσέγγιση που υποστηρίζεται από το κίνημα "One Health", μεταξύ άλλων.

Μπορούμε να διεξάγουμε ενεργή παρατήρηση σε τόπους όπου τα ζωϊκά μικρόβια είναι πιο πιθανό να μετατραπούν σε παθογόνα ανθρώπων, να κυνηγήσουμε εκείνα που δείχνουν σημάδια προσαρμογής στον ανθρώπινο οργανισμό - και να τα καταστρεψουμε προτού προκαλέσουν επιδημίες. Τα τελευταία 10 χρόνια, οι επιστήμονες που χρηματοδοτήθηκαν από το Πρόγραμμα Πρόβλεψης της USAID, έκαναν ακριβώς αυτό. Ενώ το ανθρώπινο αποτύπωμα συνέχισε να επεκτείνεται σε ολόκληρο τον πλανήτη, η πρόβλεψη επιστημόνων έχει εντοπίσει περισσότερους από 900 νέους ιούς σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων νέων στελεχών SARS- σαν coronaviruses

Σήμερα, είμαστε στη σκιά της επόμενης πανδημίας. Αλλά αυτό δεν είναι μόνο λόγω του νέου coronavirus. Η απελευθέρωση των εξορυκτικών βιομηχανιών και της βιομηχανικής ανάπτυξης όλων των κυβερνήσεων αλλα ιδιαίτερα αυτής του Trump από περιβαλλοντικούς και άλλους ρυθμιστικούς όρους αναμένεται να επιταχύνει την καταστροφή των οικοτόπων που φέρνει τα ζωϊκά μικρόβια σε ανθρώπινα σώματα. Ταυτόχρονα, η διοίκηση μειώνει τις δυνατότητές μας να εντοπίζουμε το επόμενο μικρόβιο εξαπλώσεως και να θέλουμε να το περιορίζουμε όταν αρχίζει να εξαπλώνεται, κάτι που εχει υψηλό ανρωπινο και οικομικό κόστος. Η αμερικανική διοίκηση αποφάσισε να τερματίσει το πρόγραμμα Predict τον Οκτώβριο του 2019. Αρχές Φεβρουαρίου, η διοίκηση πρότεινε την περικοπή κονδυλίων στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, κατά 53%.

Ο επιδημιολόγος Larry Brilliant είπε κάποτε: "Οι εστίες είναι αναπόφευκτες, αλλά οι πανδημίες είναι προαιρετικές." Αλλά οι πανδημίες παραμένουν προαιρετικές μόνο αν έχουμε τη βούληση να ταράξουμε τη πολιτική μας τόσο εύκολα όσο διαταράσουμε τη φύση και την άγρια ζωή. Στο τέλος, δεν υπάρχει πραγματικό μυστήριο σχετικά με τη ζωική πηγή των πανδημιών. Δεν είναι κάποιος ακανθώδης pangolin ή κάποια γούνινη νυχτερίδα. Είναι πληθυσμοί θερμόαιμων πρωτευόντων (primates): Η πραγματική ζωϊκή πηγή είμαστε εμείς.

Πηγή:Sonia Shah., Think Exotic Animals Are to Blame for the Coronavirus? Think Again.Scientists have fingered bats and pangolins as potential sources of the virus, but the real blame lies elsewhere—with human assaults on the environment.

Μετάφραση επιμέλεια κειμένου: blogger