Joshua A.T. Fairfield, ΨΗΦΙΑΚΗ ΦΕΟΥΔΑΡΧΙΑ

"Διαίρει και βασίλευε"

Joshua A.T. Fairfield, Professor of Law, Washington and Lee University

Απόδοση μετάφραση από την Αγγλική Dr. rer pol. Νίκος Θεοδοσάκης

 Ψηφιακή φεουδαρχία Αγοράζουμε smartphones. Αλλά το έχουμε πραγματικά στην κατοχή μας; Δεν είναι έτσι ακριβώς. Μια υπεράσπιση της επανάκτησης της περιουσίας;

Οι συσκευές με δυνατότητα διασύνδεσης στο Internet είναι τόσο συνηθισμένες και ευάλωτες ώστε οι Χάκερ είχαν πρόσφατα τη δυνατότητα να διεισδύσουν σε ένα καζίνο - μέσω του δικού τους ενυδρείου. Μέσα υπήρχαν  αισθητήρες συνδεδεμένοι με το διαδίκτυο, οι οποίοι θα μετρούσαν τη θερμοκρασία και την καθαριότητα του ενυδρείου. Οι Χάκερ κατάφεραν να μπουν  στους αισθητήρες του ενυδρείου και από εκεί στον υπολογιστή, ο οποίος τους ελέγχει και από εκεί και πάλι σε άλλα μέρη του δικτύου του Καζίνο. Οι εισβολείς με αυτό τον τρόπο μπόρεσαν και αντέγραψαν  δέκα gigabytes δεδομένων και τα πήραν στη Φινλανδία.

Εδώ το πρόβλημα του διαδικτύου είναι σαφώς ορατό: δεν το ελέγχουμε πραγματικά. Και δεν είναι πάντοτε σαφές ποιος το ελέγχει - παρόλο που συχνά εμπλέκονται σχεδιαστές λογισμικού και διαφημιστές.

Στο τελευταίο μου βιβλίο,"Owned: Property, Privacy and the New Digital Serfdom ", ασχολούμαι με αυτό που συμβαίνει όταν το περιβάλλον μας είναι εξοπλισμένο με τόσους πολλούς αισθητήρες όσο ποτέ. Τα ενυδρεία μας, οι έξυπνες τηλεοράσεις, οι οικιακοί θερμοστάτες που λειτουργούν στο διαδίκτυο, Fitness apps και τα smartphones συγκεντρώνουν συνεχώς πληροφορίες για εμάς και το περιβάλλον μας. Αυτές οι πληροφορίες είναι πολύτιμες όχι μόνο για εμάς, αλλά και για ανθρώπους που θέλουν να μας πουλήσουν πράγματα. Έτσι εξασφαλίζουν οι κατασκευαστές, ότι οι συσκευές με δυνατότητα σύνδεσης στο Internet να έχουν προγραμματιστεί για να μοιράζονται τις πληροφορίες.

Πάρτε, για παράδειγμα, τη συσκευή Roomba, την ηλεκτρική σκούπα ρομπότ. Από το 2015, τα μοντέλα υψηλής τεχνολογίας έχουν δημιουργήσει χάρτες των σπιτιών των χρηστών τους για να τους βοηθήσουν να περιηγηθούν πιο αποτελεσματικά κατά τον καθαρισμό. Αλλά όπως πρόσφατα ανέφερε το Reuters και η Gizmodo, ο κατασκευαστής της  roomba iRobot - είναι σε θέση να μοιράζεται αυτούς τους χάρτες των σπιτιών-διαμερισμάτων με τους επιχειρηματικούς τους συνεργάτες.

Οι παραβιάσεις ασφάλειας και ιδιωτικού απορρήτου ενσωματώνονται

Όπως και το Roomba,  και άλλες έξυπνες συσκευές μπορούν να προγραμματιστούν για να μοιραστούν τις προσωπικές μας πληροφορίες με τους διαφημιστές μέσω διαφόρων καναλιών που δεν γνωρίζουμε καν. Σε μια περίπτωση που έδωσε περισσότερη εικόνα από  οτι το επιχειρηματικό σχέδιο Roomba, μια από  smatphone κατευθυνόμενη συσκευή ερωτικού μασάζ με το όνομα WeVibe συγκέντρωσε πληροφορίες σχετικά με το πόσο συχνά, με ποιες ρυθμίσεις και σε ποιες ώρες χρησιμοποιήθηκε. Η εφαρμογή WeVibe επέστρεψε αυτά τα δεδομένα στους κατασκευαστές της, οι οποίοι συμφώνησαν σε τελικό στάδιο να καταβάλουν ποσό ύψους 1 εκατομμυρίου δολαρίων για την επίλυση νομικών διαφορών όταν ο πελάτης τους διαμαρτυρήθηκε κατά της παρεμβολής στην ιδιωτική του ζωή.

Αυτές οι παράξενες και μυστικές συνδέσεις αναφορικά με τα δεδομένα μας είναι μια σοβαρή διαρροή δεδομένων. Ο κατασκευαστής του υπολογιστή Lenovo έχει πουλήσει τους υπολογιστές του με ένα προεγκατεστημένο πρόγραμμα που ονομάζεται "Superfish". Το πρόγραμμα επιτρέπει στη Lenovo ή σε εταιρείες που τη χρηματοδότησαν να συμπεριλαμβάνουν στοχευόμενες διαφημίσεις στα αποτελέσματα των ιστότοπων των χρηστών. Ο τρόπος εκτέλεσης ήταν εξαιρετικά ανασφαλής: Δημιούργησε διαδικτυακό traffic  χωρίς τη γνώση του χρήστη, συμπεριλαμβανομένων των χρηστών επικοινωνίας του μέσω διαδικτύου, οι οποίες θεωρούσαν ότι θα ήταν  ασφαλείς κρυπτογραφημένες, όπως  π.χ.  λογαριασμοί σε τράπεζες και ηλεκτρονικά καταστήματα με χρηματοπιστωτικές συναλλαγές.

Η ιδιοκτησία είναι το πρόβλημα

Ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο δεν ελέγχουμε πραγματικά τις συσκευές μας είναι ότι οι υπεύθυνες εταιρείες εξακολουθούν να τις "κατέχουν" ακόμα και αφού τις αγοράσαμε. Έτσι ο καθένας μπορεί να αγοράσει ένα όμορφο κουτί γεμάτο ηλεκτρονικά που λειτουργεί ως smartphone, αλλά στην πραγματικότητα όλοι αγοράζουν μόνο μία άδεια χρήσης του λογισμικού που χρησιμοποιείται. Αυτό σημαίνει ότι οι εταιρείες μπορούν να ελέγξουν τα προϊόντα τους μέσω των επί μέρους δικαιωμάτων τους ακόμη και μετά την αγορά. Αυτό είναι σαν ένας έμπορος αυτοκινήτων που πωλεί ένα αυτοκίνητο, αλλά διατηρεί την κυριότητα του κινητήρα.

Αυτό το είδος διακανονισμού-συμφωνίας καταστρέφει την έννοια της ιδιοκτησίας . Η John Deere έχει ήδη πει στους αγρότες ότι δεν κατέχουν στην πραγματικότητα τους ελκυστήρες τους, αλλά του επιτρέπουν μόνο το χρησιμοποιούν  το λογισμικό - έτσι δεν επιτρέπεται να επισκευάζουν τα δικά τους γεωργικά μηχανήματα ή να τα φέρνουν σε ανεξάρτητο εργαστήριο. Οι γεωργοί εναντιώνονται φυσικά μια τέτοια προσέγγιση, αλλά ίσως πολλοί δεν το βλέπουν τόσο πολύ στα smartphones, καθώς αυτά είτε πληρώνονται με δόσεις είτε και συχνά μεταπωλούνται.

Πόσο καιρό θα διαρκέσει αυτό πριν συνειδητοποιήσουμε ότι προσπαθούμε να εφαρμόσουμε την ίδια modi operandi σε έξυπνα σπίτια ή τηλεοράσεις στα σπίτια και τα υπνοδωμάτιά μας, τις έξυπνες τουαλέτες και τα αυτοκίνητα με δυνατότητα σύνδεσης στο internet;

Επιστροφή στη φεουδαρχία;

Το ζήτημα του ποιος ελέγχει την ιδιοκτησία έχει μακρά ιστορία. Στο φεουδαρχικό σύστημα της μεσαιωνικής Ευρώπης, ο βασιλιάς είχε σχεδόν τα πάντα. Επομένως, τα δικαιώματα ιδιοκτησίας των άλλων εξαρτιόνταν από τη σχέση τους με τον βασιλιά. Οι αγρότες ζούσαν στη χώρα που  χορήγησε ο βασιλιάς  σε ένα τοπικό άρχοντα και οι εργάτες δεν έχουν πάντα την κυριότητα των εργαλείων που χρησιμοποιούνται για την γεωργία ή άλλες δραστηριότητες , όπως τη ξυλουργική ή τη σιδηρουργεία.

Κατά τη διάρκεια των αιώνων, ανεπτύχθησαν Δυτικές οικονομίες και τα νομικά συστήματα που κάλυπταν τις σύγχρονες, εμπορικές ανάγκες μας: Οι άνθρωποι και οι ιδιωτικές εταιρείες συχνά αγοράζουν και πωλούν οι ίδιοι τα πράγματα και τη δική τους γη, εργαλεία και άλλα αντικείμενα. Εκτός από ορισμένους βασικούς  κανόνες κυβερνητικής τάξης όπως η προστασία του περιβάλλοντος και η δημόσια υγεία, άλλα συστήματα δεν περιορίζουν την ιδιοκτησία σήμερα.

Αυτό σημαίνει ότι, για παράδειγμα, μια εταιρεία αυτοκινήτων δεν μπορεί να εμποδίσει μεμονωμένους καταναλωτές να βάψουν το αυτοκίνητο τους ροζ ή για να αλλάξουν τα λάδια, ασχέτως σε ποιο συνεργείο θα το πάει. Μπορεί ακόμη και να προσπαθήσει να τροποποιήσει ή να επιδιορθώσει το δικό του αυτοκίνητο. Το ίδιο ισχύει για τηλεοράσεις, γεωργικές μηχανές ή ψυγεία.

Αλλά η επέκταση του Internet φαίνεται να μας φέρνει πίσω σε κάτι παρόμοιο με αυτό το παλιό φεουδαρχικό μοντέλο όπου οι άνθρωποι δεν κάτεχαν τα εργαλεία και τα πράγματα που χρησιμοποιούσαν καθημερινά. Σε αυτή την έκδοση του 21ου αιώνα, οι εταιρείες χρησιμοποιούν το δικαίωμα της πνευματικής ιδιοκτησίας για να προστατεύσουν τις ιδέες - να ελέγξουν τα φυσικά αντικείμενα που οι καταναλωτές θεωρούν ότι κατέχουν.

Σχετικά με την πνευματική ιδιοκτησία

Χρησιμοποιώ έναν Samsung Galaxy. Η Google ελέγχει το λειτουργικό σύστημα και τις εφαρμογές Google που χρησιμοποιούν για να λειτουργεί ένα smartphone Android σωστά. Η Google το χορηγεί στην Samsung, η οποία κάνει τη δική της τροποποίηση στη διεπαφή Android και το δικαίωμά να χρησιμοποιεί το δικό μου τηλέφωνο ή τουλάχιστον αυτό είναι που κάνουν από κοινού η  Google και η Samsung. Στη συνέχεια, η Samsung συνάπτει συμφωνίες με παρόχους λογισμικού που επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν τα δεδομένα των καταναλωτών για δικούς τους σκοπούς.

Αυτό το μοντέλο είναι ελαττωματικό κατά τη γνώμη μου. Πρέπει να έχουμε το δικαίωμα να επισκευάσουμε την ιδιοκτησία μας. Χρειαζόμαστε το δικαίωμα να κρατήσουμε τους επεμβατικούς διαφημιστές μακριά από τις ηλεκτρονικές συσκευές  μας. Χρειαζόμαστε την ικανότητα να αποκλείουμε τις μυστικές συνδέσεις δεδομένων, όχι μόνο επειδή δεν θέλουμε να μας κατασκοπεύουμε, αλλά και επειδή τα backdoors έχουν τεράστιους κινδύνους για την ασφάλεια, όπως οι ιστορίες του Superfish και του ενυδρείου. Εάν δεν έχουμε το δικαίωμα να ελέγξουμε την ιδιοκτησία μας, τότε δεν θα είναι πραγματικά δικό μας. Είμαστε μόνο ψηφιακοί αγρότες που χρησιμοποιούν τα πράγματα που έχουμε αγοράσει και πληρώσει σύμφωνα με τη διάθεση του ψηφιακού μας αφεντικού.

Παρόλο που τα πράγματα φαίνονται ζοφερά, υπάρχει ελπίδα. Τα προβλήματα αυτά γίνονται γρήγορα εφιάλτες δημοσίων σχέσεων για τις εμπλεκόμενες εταιρείες. Και υπάρχει σοβαρή υποστήριξη και από τις δύο πλευρές για να αποκαταστηθούν κάποιες εξουσίες ιδιοκτησίας στους καταναλωτές.

Τα τελευταία χρόνια σημειώθηκε πρόοδος στην ανάκτηση ιδιοκτησίας από τους πιθανούς ψηφιακούς βαρόνους. Αυτό που είναι σημαντικό είναι να αναγνωρίζουμε και να απορρίπτουμε τις προσπάθειες που επιχειρούν αυτές οι εταιρείες, να αγοράζομε ανάλογα, να ασκούν έντονα τα δικαιώματά μας, να χρησιμοποιούν, να επιδιορθώνουν και να τροποποιούν την έξυπνη ιδιοκτησία μας και να αντιστέκονται στις προσπάθειες ενίσχυσης αυτών των δικαιωμάτων. Η ιδέα της ιδιοκτησίας εξακολουθεί να είναι ισχυρή στην πολιτιστική μας imagination και δεν θα πεθάνει εύκολα. Αυτό μας δίνει ένα παράθυρο ευκαιρίας. Ελπίζω ότι θα το καταφέρουμε.

Ο Joshua Fairfield είναι ένας διεθνώς αναγνωρισμένος νομικός και τεχνολόγος  επιστήμονας που ειδικεύεται στην ψηφιακή ιδιοκτησία, την ιδιωτική σφαίρα και τις εικονικές κοινότητες. Επίσης, γράφει για τις νομικές ρυθμίσεις του ηλεκτρονικού εμπορίου και των ηλεκτρονικών συμβάσεων και την εφαρμογή τυποποιημένων οικονομικών μοντέλων σε εικονικά περιβάλλοντα.