Γιατί είμαστε αυταρχικοί και
συμβατικοί και δεν θέλουμε αλλαγές μετά από το πρώτο στάδιο της κρίσης. Γιατί
χρειαζόμαστε την ψυχοθεραπεία από τη βάση σαν σύνολο, σαν κοινωνία των πολιτών.
Η επιστροφή στη κανονικότητα όπως
τη λένε δείχνει πολλά. Γιατί ο κάθε
κυβερνήτης όφειλε να ονομάσει την επάνοδο της κοινωνίας σε μια καθημερινότητα,
βιωσιμότητα και όχι κανονικότητα ή γιατί θα χρειαστούμε όλοι ένα ψυχοθεραπευτή
δίπλα μας.
Χάνς Γιουργκεν Βιρθ είναι ψυχαναλυτής και μεταξύ άλλων, συν-συντάκτης του
βιβλίου "Border Experiences. Μετανάστευση, Προσφυγιά, Απέλαση..."
Σκεφτόμασταν έτσι
απλά, ότι ο κορωναϊός θα άλλαζε τα πάντα.
Και τώρα?
Ένα υπέροχο, ζεστό καλοκαιρινό
Σαββατοκύριακο και η παραλίες στο Παλιούρι είναι γεμάτες στη Μ. Βρετανία επίσης,
στην Αμερική ας μη το συζητήσουμε, στη Βαλτική Θάλασσα στη Γερμανία ο κακός
χαμός, σε κάποια μπαρ δεν δίδουν μετα τις 18:00 αλκοόλ για να μη συνωστίζονται
όρθιοι με ένα ποτήρι στο χέρι.
Οι δάσκαλοι πήγαν διακοπές, η
ψηφιοποίηση είναι και αυτή σε διακοπές, ίσως για πάντα, γιατί ποιος ξέρει αν
δεν μπορουν να διδάξουν ξανά μετά το καλοκαίρι, όπως γινόταν πριν από τον
κορωναϊό.
Γιατί
επιστρέφουμε τόσο γρήγορα στις παλιές συμπεριφορές;
Πανδημία Κορώναϊού; Υπήρξε πραγματικά κάτι
ή το φαντασθήκαμε; Δεν συνεχίζουν όλα τελικά πάλι πάνω στο γνωστό σενάριο στο
τέλος, αλλά δυστυχώς μερικές φορές πρέπει να φοράμε μάσκα; Τι έγινε με όλα τα
δοκίμια ενθάρρυνσης και αισιοδοξίας που μας παρακαλούσαν να επανεξετάσουμε
πραγματικά τον τρόπο ζωής μας, να γίνουμε πιο
βιώσιμοι; Γιατί είναι τόσο δύσκολο για εμάς να αλλάξουμε τον τρόπο ζωής
μας με βιώσιμο τρόπο;
Γιατί μπαίνουμε ξανά πίσω στις
παλιές συνήθειες;
Η εγκατάλειψη της ιδεολογίας και των συμβατικών
καταστάσεων προκαλεί αβεβαιότητα και συνεπώς φόβο. Αυτός ο φόβος για το νέο δεν
μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με λογικούς κινδύνους. Επειδή οι ρεαλιστικοί
φόβοι συχνά επικαλύπτονται από παράλογους φόβους και συνυπάρχουν με ασυνείδητες
φαντασιώσεις. Ένα μοτίβο αντίδρασης είναι η άρνηση της ανάγκης για αλλαγή και η
αναζήτηση ασφάλειας στο συμαβτικό τρόπο ζωής.
Όπως έδειξαν οι κοινωνικοί ερευνητές της
Λειψίας Oliver Decker και Elmar Brähler στις μελέτες
αυταρχισμού, οι αυταρχικές συμπεριφορές συνδέονται πολύ συχνά με την συμβατικότητα.
Αυταρχικοί άνθρωποι συνηγορούν στο να «καλλιεργούν
και να διατηρούν παραδόσεις», είναι πιο πιθανό να πιστεύουν ότι «οι βέλτιστες
πρακτικές δεν πρέπει να αμφισβητούνται» και είναι πιο πιθανό να πιστεύουν ότι
«είναι πάντα καλύτερο να κάνουμε πράγματα με τον συνηθισμένο τρόπο», τρόπος πραγμάτωσης
".
Η έντονα εκφρασμένη συμβατικότητα
εκφράζει την επιθυμία να αποκτήσει κάποιος ένα αίσθημα ασφάλειας και διαφύλαξης με
την ταύτιση μας με την παράδοση, τη συμβατικότητα και γενικά αυτό που θεωρείται
φυσιολογικό και οικείο, και να κρατήσει μακρυά τον φόβο για νέα, άγνωστα και ξένα.
Όποιος αντιλαμβάνεται τον κόσμο ως απειλητικό μέρος επειδή δεν έχει ασφαλείς
δεσμούς ως παιδί και που αργότερα δεν μπόρεσε να δημιουργήσει αξιόπιστες
σχέσεις με κοινωνικές ομάδες και κοινωνικούς θεσμούς και οργανισμούς θα
εξιδανικεύσει το γνωστό και το παραδοσιακό, επειδή η άνευ όρων ταύτιση με την παράδοση, υπόσχεται ασφάλεια. Οι αυταρχικοί και συμβατικά σκεπτόμενοι άνθρωποι
αντιστέκονται σθεναρά από πεποίθηση σε κάθε κοινωνική ανανέωση.
Όλος ο κόσμος βρίσκεται στο στάδιο του αναπροσανατολισμού
Τι γίνεται όμως με τους ανθρώπους που έχουν αναγνωρίσει γνωστικά τον
επείγοντα χαρακτήρα των θεμελιωδών αλλαγών, αλλά που διαρκώς αντιτίθενται στις
αλλαγές στον τρόπο ζωής τους; Υπάρχουν αρκετές εκπληκτικές παράλληλες εδώ με
άτομα που υποβάλλονται σε ψυχοθεραπευτική θεραπεία λόγω προσωπικής, ιδιωτικής
κρίσης.
Γιατί
χρειαζόμαστε την ψυχοθεραπεία από τη βάση σαν σύνολο, σαν κοινωνία των πολιτών
Μεταφορικά, ολόκληρος ο κόσμος
βρίσκεται επί του παρόντος σε μια φάση κρίσης, μετάβασης, αναπροσανατολισμού.
Το σημείο εκκίνησης της κρίσης του κορωναϊού και της προσωπικής κρίσης που οδηγεί
στην ψυχοθεραπεία είναι η εμπειρία της ασθένειας, της σωματικής και ψυχικής
δυστυχίας. Και στις δύο περιπτώσεις, πρόκειται για μια κατάσταση όπου
αισθάνεσαι αβοήθητος αδύναμος να αντιδράσεις και βρίσκεσαι στο έλεος φυσικών
διαδικασιών. Και στις δύο περιπτώσεις εμφανίζονται συναισθήματα φόβου και της αδυναμίας και ως
πρώτες αντιδράσεις είναι οι προσπάθειες άρνησης, της μικροποίησης και της
σχετικοποίησης ως αμυντικές αντιδράσεις.
Όταν πλέον όλα αυτά δε βοηθούν, τα
βάσανα και ο αντικειμενικός κίνδυνος δεν μπορούν πλέον να αμφισβητηθούν, αρχίζουμε
να λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη την ασθένεια, τις αιτίες της, τις επιπτώσεις της, το
νόημά της και τις πιθανές συνέπειές της για το εγγύς και απώτερο μέλλον.
Η παραπλανητική πεποίθηση ότι τα προβλήματα λύθηκαν κάπως
Η θεραπευτική ή αυτοθεραπευτική διαδικασία αλλαγής που ξεκινά δεν τρέχει
ομαλά ακόμη και μετά από αυτήν την αρχική εικόνα, αλλά διακόπτεται
επανειλημμένα από απόπειρες άρνησης του προβλήματος και το θεωρεί λιγότερο
σχετικό. Οι ψευδαισθήσεις, όπως η πεποίθηση ότι τα προβλήματα επιλύονται κάπως
από μόνα τους κερδίζουν πάντα το πάνω χέρι. Για παράδειγμα, η ελπίδα για ένα
εξαιρετικά αποτελεσματικό "σούπερ εμβόλιο" θα μπορούσε ακόμη να
αποδειχθεί ψευδαίσθηση.
Σε αντίθεση με την ψυχοθεραπεία, δεν υπάρχει διαθέσιμος θεραπευτής στην
κρίση του κορωναϊού που θα μπορούσε να αναλάβει μια μετά-θέση λόγω του ρόλου του.
Η ειδική λειτουργία του θεραπευτή δεν είναι να γνωρίζει περισσότερο ή καλύτερα
πώς πρέπει να ζει ο ασθενής, αλλά να προωθεί μια διαδικασία αυτοαναστοχασμού με
τη βοήθεια της απόστασης.
Στην τρέχουσα διαδικασία κοινωνικής αλλαγής, δεν υπάρχει παρατηρητής ή
σχολιαστής που θα μπορούσε να λάβει μια τέτοια εξωτερική θέση, έξω από την
διαδικασία. Ούτε οι ιολόγοι ούτε οι πολιτικοί μπορούν να το κάνουν αυτό. Η
κοινωνία, δηλαδή όλοι μας, πρέπει ήδη να εκτελέσουμε αυτήν τη λειτουργία του
αυτοαναστοχασμού.
Από αυτήν την άποψη, είναι σημαντικό να διεξαχθεί μια ευρεία συζήτηση, η
οποία περιλαμβάνει όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα και κοινωνικές ομάδες, πώς
θα μπορούσε να αλλάξει η κοινωνία και προς ποια κατεύθυνση πρέπει να πάει.
Επειδή υπάρχει στην πραγματικότητα μια ειδική πιθανότητα ότι ορισμένα πράγματα
στη σημερινή μας ζωή δεν θα λειτουργούν πλέον και δεν θα λειτουργούν όπως
παλιά.
Πώς να αποκτήσετε το θάρρος και την επιμονή για να
υπερασπιστείτε αυτό που αναγνωρίζεται ως σωστό
Από την έρευνα ψυχοθεραπείας γνωρίζουμε ότι δεν μπορείτε να κάνετε αλλαγές
στον τρόπο ζωής σας μόνοι σας, αλλά μόνο σε στενή ανταλλαγή με άλλους. Πρέπει
να μιλάμε συνεχώς με άλλους για το τι θέλουμε να αλλάξουμε στη στη ζωή μας για ποιους
λόγους και με ποιους στόχους και ποιοι φόβοι, αμφιβολίες και εσωτερικές
αντιστάσεις προκύπτουν.
Για μια βιώσιμη αλλαγή στη συνείδηση και τη συμπεριφορά, είναι επίσης
απαραίτητο να ξεκινήσει μια συναισθηματική διαδικασία που ξεπερνά τις γνωστικές
αντιλήψεις και περιλαμβάνει όλους εκείνους που εμπλέκονται με ολόκληρη την
προσωπικότητά τους. Από κοινωνικό επίπεδο, αυτό σημαίνει ότι τα συλλογικά
προβλήματα, όπως η κλιματική αλλαγή η απομόνωση της γυναίκας μέσα στην
οικογένεια ή ο ρατσισμός, πρέπει επίσης να βιώνονται συναισθηματικά από το
άτομο, ακόμη και ως συγκλονιστικά!!! Το κίνημα «friday for future», αλλά
και οι τρέχουσες παγκόσμιες διαμαρτυρίες κατά του ρατσισμού και της απομόνωσης της γυναίκας, έδειξαν ότι ένα
κίνημα κοινωνικής διαμαρτυρίας μπορεί να αναπτύξει μια τεράστια δυναμική στο
συναισθηματικό επίπεδο των εμπλεκόμενων ακτιβιστών, αλλά και στο πολιτικό
επίπεδο.
Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας για την προθυμία αλλαγής είναι η εμπειρία
της αυτο-αποτελεσματικότητας. Όταν ανακαλύπτω και βιώνω για τον εαυτό μου ότι
οι προσπάθειές μου για αλλαγή έχουν αποτέλεσμα, η αυτοπεποίθησή μου ενισχύεται.
Κερδίζω θάρρος και επιμονή για να υπερασπιστώ αυτό που αναγνωρίζεται ως σωστό
και να μην αφήσω τον εαυτό μου να απομακρυνθεί από το δρόμο μου ακόμα και όταν
υπάρχουν αποτυχίες. Αυτό δημιουργεί αυτοπεποίθηση στη δική μας ικανότητα αλλαγής. Τελικά ειναι μια γενικότερη διαπίστωση για όλα τα προσωπικά ζητήματα, που μεταφέρεται αλλά και στο σύνολο.
Από παγκόσμια σκοπιά, η πανδημία του κορωναϊού δεν επηρεάζει εξίσου όλες τις
χώρες, αλλά με πολύ διαφορετική ένταση. Ωστόσο, μπορεί να προσφέρει μια
μοναδική ευκαιρία σε ολόκληρο τον κόσμο να μιλήσει για το ίδιο πρόβλημα και να
συζητήσει τρόπους αντιμετώπισης του, ατομικά και κοινωνικά. Θα μπορούσε να είναι μια ή μάλλον Η ΣΤΙΓΜΗ για ένα παγκόσμιο στάδιο ωρίμανσης.
