3 βαθμοί παραπάνω
Ένας διάσημος ερευνητής ανησυχεί έντονα: Ο 62χρονος προβλέπει ένα μέλλον που θα είναι "γεμάτο φρίκη" για την ανθρωπότητα - ο επιστήμονας μάλιστα θεωρεί πιθανή "μια υπαρξιακή απειλή για τον ανθρώπινο πολιτισμό".
Το ερώτημα έχει σημαντικά εκρηκτική δύναμη. Μόλις πέρυσι, η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) παρουσίασε μια έκθεση στην οποία αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι η μέση παγκόσμια θερμοκρασία θα μπορούσε να αυξηθεί κατά 2,1 έως 3,5 βαθμούς μέχρι το τέλος του αιώνα σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, εάν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα παραμείνουν απλώς οι ίδιες μέχρι το 2050 - το λεγόμενο business-as-usual σενάριο της IPCC.
Επομένως, το ερώτημα σχετικά με τις συνθήκες ενός κόσμου με 3 βαθμούς και άνω για την ανθρωπότητα είναι απολύτως δικαιολογημένο.
Όλα τα κείμενα δεν απευθύνονται σε εξειδικευμένο κοινό. Τα επιμέρους δοκίμια είναι διατυπωμένα με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν εύκολα να τα κατανοήσουν οι μη ειδικοί, αλλά ταυτόχρονα μεταδίδουν μια ευρεία γνώση του θέματος της "κλιματικής αλλαγής".
Ταυτόχρονα, ο κόσμος που περιγράφεται στη διαδικασία - ο οποίος, όπως αναφέρθηκε, αντιστοιχεί στο business-as-usual σενάριο της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή - είναι πράγματι "γεμάτος τρόμο".
Ο Stefan Rahmstorf (καθηγητής ωκεανογραφίας και κλιματολογίας στο Πανεπιστήμιο του Potsdam Γερμανία) επισημαίνει στο δοκίμιό του ότι ήδη σήμερα βιώνουμε τις επιπτώσεις ενός κόσμου που είναι μόλις 1,1 βαθμό θερμότερος, με την αύξηση των μαζικών κυμάτων καύσωνα και ξηρασίας, των δασικών πυρκαγιών, των ισχυρών βροχοπτώσεων και των καταστροφών από πλημμύρες.
"Η αύξηση της θερμοκρασίας κατά τρεις βαθμούς θα ήταν σχεδόν τριπλάσια. Ωστόσο, οι συνέπειες θα ήταν σημαντικά χειρότερες από τις μόλις 3 φορές από την προηγούμενη επίπτωση", γράφει ο ερευνητής από το Ινστιτούτο Έρευνας Κλιματικών Επιπτώσεων του Potsdam.
Εκτός από την ακραία ζέστη και την ξηρασία, ο επιστήμονας αναφέρει επίσης μια δραστική αύξηση των ακραίων βροχοπτώσεων και των τροπικών κυκλώνων, καθώς και μια δραματική άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
"Με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, αμέτρητες γενιές μετά από εμάς θα πρέπει να υποστούν τις συνέπειες των αποφάσεών μας σήμερα. Και όχι μόνο λόγω της υψηλότερης στάθμης της θάλασσας στην οποία θα μπορούσαμε να προσαρμοστούμε κατά τη διάρκεια ενός αιώνα. Αλλά επειδή η στάθμη της θάλασσας θα συνεχίσει να ανεβαίνει για αιώνες, με 3 βαθμούς θέρμανσης κατά περίπου ένα μέτρο ανά αιώνα, διαβρώνοντας τις παράκτιες ζώνες της Γης, παρασύροντας τις παραλίες, απειλώντας όλες τις υποδομές με συνεχώς αυξανόμενους κινδύνους από τα κύματα καταιγίδων και καθιστώντας σχεδόν αδύνατη τη μόνιμη εγκατάσταση παράκτιων πόλεων, όπως τις ξέρουμε σήμερα", γράφει ο 62χρονος, ο οποίος θεωρείται ένας από τους κορυφαίους ωκεανογράφους στον κόσμο.
Σε ορισμένες περιοχές του κόσμου, η αύξηση της θερμοκρασίας κατά 3 βαθμούς θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε έναν αυξανόμενο συνδυασμό υψηλής υγρασίας και ακραίας ζέστης κατά τη διάρκεια των κυμάτων καύσωνα, που είναι απειλητικό για τη ζωή των ανθρώπων. Η παραμονή και η εργασία σε εξωτερικούς χώρους θα συνδεόταν τότε με μεγάλους κινδύνους, γεγονός που θα μπορούσε να αποτελέσει πρόβλημα για τις εργασίες πεδίου στη γεωργία, για παράδειγμα. Ιώσεις
Άλλα κεφάλαια του πρώτου μέρους του βιβλίου "3 βαθμοί περισσότερο" ασχολούνται με τους κινδύνους για τη βιοποικιλότητα, τις συγκεκριμένες επιπτώσεις στη γεωργία και τους οικονομικούς κινδύνους σε έναν κόσμο που θερμαίνεται κατά 3 βαθμούς.
Επιπλέον, οι εμπειρογνώμονες σε θέματα μετανάστευσης Mariam Traore Chazalnoel και Dina Ionesco διερευνούν το ερώτημα τι αντίκτυπο θα έχει μια τόσο δραστική κλιματική αλλαγή στις παγκόσμιες προσφυγικές μετακινήσεις - και οι προοπτικές αυτές είναι επίσης τρομακτικές.
"Προβλέπεται ότι εκατομμύρια άνθρωποι θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής", γράφουν οι δύο συγγραφείς. Σε ένα άλλο σημείο της προσέγγισής τους, αναφέρουν στοιχεία για "30 έως 60 εκατομμύρια ανθρώπους".
Λίγο αργότερα, το κεφάλαιο αναφέρει: "Τα στοιχεία αυτά δίνουν την εικόνα ενός κόσμου στον οποίο η μετανάστευση που προκαλείται από το κλίμα έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει όχι μόνο την καθημερινή ζωή αμέτρητων ατόμων, αλλά και την κοινωνικοοικονομική σταθερότητα ολόκληρων κρατών".
Με άλλα λόγια, τόσο μεγάλες μάζες θα μπορούσαν να διαφύγουν, ώστε να τεθεί σε κίνδυνο η ύπαρξη όχι μόνο των κρατών προέλευσης αλλά και των κρατών προορισμού των προσφύγων - όχι άδικα ο Stefan Rahmstorf προειδοποιεί σε προηγούμενο δοκίμιό του για κίνδυνο του σημερινού μας πολιτισμού.
Στο δεύτερο μέρος της ανθολογίας, οι συγγραφείς διερευνούν το ερώτημα ποια μέτρα που βασίζονται στη φύση θα μπορούσε να λάβει η ανθρωπότητα ως απάντηση στους επικείμενους κινδύνους ενός κόσμου 3 βαθμών θέρμανσης.
Είναι εντυπωσιακό ότι όλα τα δοκίμια είναι αφιερωμένα στο θέμα του πώς μπορεί να απομακρυνθεί ξανά από την ατμόσφαιρα το αέριο του θερμοκηπίου διοξείδιο του άνθρακα (CO2), το οποίο έχει ήδη εισέλθει στην ατμόσφαιρα. Οι τομείς της βιομηχανίας και της παραγωγής ενέργειας και οι αναγκαίες αλλαγές προς την παραγωγή με χαμηλό CO2 ή χωρίς CO2, από την άλλη πλευρά, δεν συζητούνται.
Εκτός από την αναδάσωση των δασών και την επανυδάτωση των αποξηραμένων τυρφώνων (διαφεύγει μεθάνιο προς την ατμόσφαιρα), το δεύτερο μέρος του "3 βαθμοί περισσότερο" παρουσιάζει επίσης λεπτομερέστερα τον εμπλουτισμό του χούμου στα εδάφη. Επιπλέον, ο γνωστός ερευνητής του κλίματος Hans Joachim Schellnhuber (72) στρέφει την προσοχή σε έναν τομέα που πολλοί από εμάς μάλλον δεν έχουν στο ραντάρ τους όταν πρόκειται για την προστασία του κλίματος: τον καασκευασικό κτιριακό τομέα.
Σήμερα, σχεδόν το 40% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (κυρίως CO2) προκαλείται από "την κατασκευή, τη λειτουργία και την αποσυναρμολόγηση κτιρίων και υποδομών", αναφέρει ο 72χρονος και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο "βασιλικός δρόμος για την προστασία του κλίματος" οδηγεί μέσω των εργοταξίων του κόσμου.
Ως λύση, ο ερευνητής προτείνει να αλλάξει ριζικά ο κατασκευαστικός τομέας, ώστε να επικεντρωθεί στο μέλλον στο ξύλο ως πρώτη ύλη για την οικοδόμηση. Το πλεονέκτημα αυτού είναι ότι το ξύλο που χρησιμοποιείται στα κτίρια θα δεσμεύει τον άνθρακα μακροπρόθεσμα, ενώ ταυτόχρονα νέα δέντρα θα αναπτύσσονται συνεχώς για να παράγουν νέο οικοδομικό υλικό, το οποίο επίσης θα απομακρύνει το CO2 από την ατμόσφαιρα και θα το δεσμεύει για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Για να προωθήσει αυτή την ιδέα, ο 72χρονος ξεκίνησε την πρωτοβουλία Bauhaus Erde, η οποία καλεί για μια "μεταμόρφωση του δομημένου περιβάλλοντος εντός των πλανητικών ορίων".
Στο πολύ μικρότερο τελευταίο μέρος, η ανθολογία ασχολείται με τις προκλήσεις που θέτει η κλιματική αλλαγή για την πολιτική και την κοινωνική συνύπαρξη.
Ξεκινά με ένα δοκίμιο της κοινωνιολόγου Jutta Allmendinger (66) και του πολιτικού επιστήμονα Wolfgang Schroeder (62). Οι δύο κοινωνικοί επιστήμονες ζητούν μια "ισχυρή πολιτική", η οποία, με φόντο την κλιματική αλλαγή, "θα έχει το νου της στην κοινωνική συνοχή, θα την ενισχύει και δεν θα την θέτει σε κίνδυνο".
Ειδικότερα, τα μέτρα για την προστασία του κλίματος θα πρέπει να εφαρμόζονται υπό την προϋπόθεση ότι "οι κοινωνικά ασθενέστερες ομάδες ανακουφίζονται και οι ομάδες υψηλότερου εισοδήματος επιβαρύνονται περισσότερο". Αυτό σημαίνει επίσης ότι "οι ομάδες που προκαλούν την κλιματική αλλαγή περισσότερο από άλλες πρέπει να επωμιστούν υψηλότερο κόστος" - με αυτό οι Jutta Allmendinger και Wolfgang Schroeder εννοούν σαφώς τα νοικοκυριά των πλουσίων και των υπερπλουσίων.
Για τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα και τμήματα της κατώτερης μεσαίας τάξης, ωστόσο, πρέπει να υπάρξει ανακούφιση, καθώς τα μέτρα πολιτικής για το κλίμα οδηγούν σε αύξηση του κόστους στους τομείς της εργασίας, της κινητικότητας, της στέγασης, της διατροφής και της υγείας σε αυτά τα στρώματα.
Εάν οι πολιτικοί δεν εφαρμόσουν αυτά τα μέτρα, η κλιματική αλλαγή απειλεί να διευρύνει περαιτέρω το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών "σε βασικούς τομείς της κοινωνίας", γεγονός που θα οδηγήσει σε "βαθύτερη διαίρεση" της κοινωνίας
