Γεωργικές πρακτικές συμβάλλουν στη μείωση των ειδών των άγριων πτηνών

Γεωργικές πρακτικές συμβάλλουν στη μείωση των ειδών των άγριων πτηνών

Μειώσεις στους πληθυσμούς των ευρωπαϊκών πτηνών αναφέρονται εδώ και δεκαετίες, αλλά η άμεση επίδραση των μεγάλων ανθρωπογενών πιέσεων σε αυτές τις μειώσεις παραμένει μη ποσοτικοποιημένη. Οι αιτιώδεις σχέσεις μεταξύ των πιέσεων και των ανταποκρίσεων των πληθυσμών των πτηνών είναι δύσκολο να προσδιοριστούν, καθώς οι πιέσεις αλληλεπιδρούν σε διαφορετικές χωρικές κλίμακες και οι αντιδράσεις ποικίλλουν μεταξύ των ειδών. Εδώ, αποκαλύπτονται με άμεσες σχέσεις μεταξύ πληθυσμιακών χρονοσειρών 170 κοινών ειδών πουλιών, που παρακολουθούνται σε περισσότερες από 20.000 τοποθεσίες σε 28 ευρωπαϊκές χώρες, άνω των 37 ετών, και τεσσάρων εκτεταμένων ανθρωπογενών πιέσεων:

·        εντατικοποίηση της γεωργίας,

·        αλλαγή στη δασική κάλυψη,

·        αστικοποίηση και

·        αλλαγή θερμοκρασίας τις τελευταίες δεκαετίες.

Γίνεται ποσοτικοποίηση η επίδραση κάθε πίεσης στις χρονοσειρές πληθυσμών και η σημασία της σε σχέση με άλλες πιέσεις και προσδιορίζονται τα χαρακτηριστικά των πιο προσβεβλημένων ειδών. Διαπιστώνεται ότι η εντατικοποίηση της γεωργίας, ιδίως τα φυτοφάρμακα και η χρήση λιπασμάτων, είναι η κύρια πίεση για τις περισσότερες μειώσεις του πληθυσμού των πτηνών, ιδίως για θηρευτές που τρέφονται με ασπόνδυλα. Οι αντιδράσεις στις αλλαγές της δασικής κάλυψης, της αστικοποίησης και της θερμοκρασίας είναι περισσότερο συγκεκριμένες για κάθε είδος. Συγκεκριμένα, η δασική κάλυψη συνδέεται με θετική επίδραση και η αυξανόμενη αστικοποίηση με αρνητική επίδραση στη δυναμική των πληθυσμών, ενώ η μεταβολή της θερμοκρασίας επηρεάζει τη δυναμική μεγάλου αριθμού πληθυσμών πουλιών, το μέγεθος και η κατεύθυνση των οποίων εξαρτώνται από τις θερμικές προτιμήσεις των ειδών. Τα αποτελέσματά όχι μόνο επιβεβαιώνουν τις διάχυτες και ισχυρές επιπτώσεις των ανθρωπογενών πιέσεων στα κοινά πουλιά αναπαραγωγής, αλλά ποσοτικοποιούν τη σχετική ισχύ αυτών των επιπτώσεων, τονίζοντας την επείγουσα ανάγκη για μετασχηματιστικές αλλαγές στον τρόπο κατοικίας του κόσμου στις ευρωπαϊκές χώρες, εάν θέλουμε οι πληθυσμοί των πτηνών να έχουν την ευκαιρία να ανακάμψουν.

 

Πληθυσμός πτηνών και δυναμική πίεσης.

Οι χρονοσειρές κοινών πτηνών στην Ευρώπη έχουν δείξει γενική μείωση της αφθονίας μεταξύ 1980 και 2016 (-25,4% ± 2,8) . Η μείωση αυτή δεν κατανέμεται ισομερώς μεταξύ των διαφόρων ομάδων ειδών. Συγκεκριμένα, οι πληθυσμοί των ειδών γεωργικών εκτάσεων έχουν επηρεαστεί περισσότερο (-56,8% ± 4,9, Σχήμα 1 Α) από άλλες ομάδες κοινών πτηνών όπως τα πουλιά των δασών  (-17,7% ± 9,0, Σχήμα 1 Β), οι κάτοικοι των αστικών κέντρων (-27,8% ± 3,6, Σχήμα 1 C), οι ψυχροί κάτοικοι (-39,7% ± 3,1, Σχήμα 1 Δ) και οι θερμοί κάτοικοι (-17,1% ± 8,1, Σχήμα 1Δ ).

Επιπλέον, οι γεωργικές εκτάσεις και τα είδη ψυχρών κατοίκων μειώνονται παγκοσμίως σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες (Σχήμα 1 Α και Δ), εκτός από ορισμένες ανατολικές χώρες για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα παρακολούθησης για μικρότερο χρονικό διάστημα, ενώ οι τάσεις είναι πιο διαφορετικές μεταξύ των χωρών για τους κατοίκους των δασών και των αστικών περιοχών (Σχήμα 1 Β και Γ).  

 

Διαχρονική μεταβολή της αφθονίας των πτηνών στην Ευρώπη μεταξύ 1996 και 2016 για τις χώρες που συμμετέχουν στο Πανευρωπαϊκό Σύστημα Παρακολούθησης Κοινών Πτηνών (PECBMS) (n = 28, με γκρι χρώμα οι χώρες που δεν συμμετέχουν στο PECBMS). Για κάθε χώρα, το χρώμα αντιπροσωπεύει την κλίση (κόκκινο για μείωση, μπλε για αύξηση) και η μαύρη γραμμή αντιστοιχεί στη χρονοσειρά του δείκτη πολλαπλών ειδών (MSI) μεταξύ 1996 και 2016 (κατάλογοι ειδών ανά χώρα στο Παράρτημα SI, Παράρτημα 5).

(Α) Μεταβολή της αφθονίας των ειδών των αγροτικών εκτάσεων (MSI ανά χώρα για 19 είδη) που δείχνει μια συνολική απότομη, αλλά ταυτόχρονα επιβραδυνόμενη μείωση.

(Β) Μεταβολή της αφθονίας των δασικών ειδών (MSI ανά χώρα για 25 είδη) που δείχνει συνολική γραμμική μείωση.

(Γ) Μεταβολή της αφθονίας των αστικών κατοίκων (MSI ανά χώρα για 22 είδη) που δείχνει μια συνολική σταθερή πορεία.

(Δ) Μεταβολή της αφθονίας των ψυχρών κατοίκων (ανοιχτό γκρι, MSI ανά χώρα για 35 είδη) που παρουσιάζει συνολική γραμμική μείωση. Μεταβολή της αφθονίας των θερμών κατοίκων (σκούρο γκρι, MSI ανά χώρα για 35 είδη) που παρουσιάζει συνολικά σταθερή πορεία. Χρώμα για τις τάσεις των θερμών κατοίκων στο νότιο τμήμα των χωρών και χρώμα για τους ψυχρούς κατοίκους στο βόρειο τμήμα των χωρών.

Ανθρωπογενείς πιέσεις για τις χώρες που συμμετέχουν στο Πανευρωπαϊκό Σύστημα Παρακολούθησης Κοινών Πτηνών (PECBMS) (n = 28, χώρες που δεν συμμετέχουν στο PECBMS και χώρες χωρίς διαθέσιμα στοιχεία με γκρι χρώμα). Για κάθε χώρα και κάθε πίεση, το χρώμα αντιπροσωπεύει τον μέσο όρο και η μαύρη γραμμή αντιστοιχεί στη χρονοσειρά.

Α) Κάλυψη γεωργικών εκμεταλλεύσεων υψηλών εισροών (% της συνολικής καλλιεργούμενης έκτασης που καλύπτεται από γεωργικές εκμεταλλεύσεις υψηλών εισροών), περίοδος που καλύπτεται από τα δεδομένα 2007 έως 2016.

Β) Δασική κάλυψη (% της επιφάνειας της χώρας), 1996 έως 2016. (Γ) Αστικοποίηση (% της επιφάνειας της χώρας), 2009 έως 2016. (Δ) Θερμοκρασία (°C), 1996 έως 2016.

Γ) Αστικοποίηση (% της επιφάνειας της χώρας), 2009 έως 2016.

Δ) Θερμοκρασία (°C), 1996 έως 2016.

 

Επιπτώσεις των πιέσεων στους πληθυσμούς των πτηνών.

Η ανάλυση τάσεων (PLS) αποκαλύπτει ότι η εντατικοποίηση της γεωργίας είναι η κύρια πίεση που σχετίζεται αρνητικά με την τάση των ειδών (συντελεστής PLS για την κάλυψη γεωργικών εκμεταλλεύσεων με υψηλές εισροές = -0,037 ± 0,015, συντελεστής PLS για την τάση της κάλυψης γεωργικών εκμεταλλεύσεων με υψηλές εισροές = -0,037 ± 0,022.

Η αυξανόμενη κάλυψη αστικοποίησης σχετίζεται επίσης αρνητικά με την τάση των ειδών (συντελεστής PLS για την τάση αστικοποίησης = -0,036 ± 0,015.

Η μεταβολή της δασικής κάλυψης δεν σχετίζεται με συνολική θετική ή αρνητική μεταβολή των κοινών πτηνών (συντελεστής PLS για τη δασική κάλυψη = 0,000 ± 0,003, Σχ. 3A).

Η μεταβολή της θερμοκρασίας σχετίζεται αρνητικά με τις τάσεις των ειδών (συντελεστής PLS για την τάση της θερμοκρασίας = -0,015 ± 0,013.

 Σχέση μεταξύ των ανθρωπογενών πιέσεων και των τάσεων και χρονοσειρών των πτηνών.

(Α) Σχετικές επιδράσεις της γεωργικής κάλυψης υψηλής παραγωγής, της δασικής κάλυψης, της αστικοποίησης και της θερμοκρασίας και των τάσεών τους στις τάσεις των πτηνών (1996 έως 2016, 141 είδη) που προέκυψαν από την παλινδρόμηση μερικών ελαχίστων τετραγώνων (PLS). Εμφανίζονται οι διορθωμένες με μεροληψία και οι επιταχυνόμενες ΔΕ.

(B) Κατανομή της έντασης της επίδρασης των πιέσεων (κλιμακωτοί συντελεστές S-map) στις χρονοσειρές των πτηνών. Παρουσιάζεται ο αριθμός των ειδών με αρνητικούς και θετικούς μέσους συντελεστές S-map.

 

Το σύνδρομο χαρακτηριστικών

Αξίζει να σημειωθεί ότι για κάθε πίεση, ορισμένα είδη μπορεί να εξακολουθούν να επωφελούνται από αυτήν, ενώ πολλά άλλα επηρεάζονται αρνητικά. Ως εκ τούτου, αναλύουμε τα συγκεκριμένα οικολογικά χαρακτηριστικά  που μοιράζονται τα είδη που επηρεάζονται από τις πιέσεις. Διαπιστώνουμε μια κυρίως αρνητική επίδραση της κάλυψης γεωργικών εκμεταλλεύσεων με υψηλές εισροές όχι μόνο για τα αγροτικά είδη, αλλά και για τα είδη που η διατροφή τους βασίζεται τουλάχιστον εν μέρει σε ασπόνδυλα κατά την περίοδο αναπαραγωγής, τους αποδημητές μεγάλων αποστάσεων και τα δασικά πουλιά, δηλαδή τη συντριπτική πλειονότητα των κοινών πτηνών. Η δασική κάλυψη επηρέασε κυρίως θετικά τους αποδημητές μεγάλων αποστάσεων. Τα αγροτικά είδη, τα κοκκοφάγα είδη και τα είδη με διατροφή βασισμένη στα ασπόνδυλα επηρεάστηκαν κυρίως αρνητικά από την αστικοποίηση. Τέλος, η επίδραση της θερμοκρασίας ήταν κυρίως θετική για τους θερμόβιους κατοίκους, τους αστικούς κατοίκους, τα δασικά είδη και τους ειδικούς, αλλά κυρίως αρνητική για τους ψυχρόβιους κατοίκους, τους αποδημητές μεγάλων αποστάσεων, τα αγροτικά είδη, τους γενικιστές και τα είδη με διατροφή βασισμένη στα ασπόνδυλα ή τα κοκκοφάγα.

Αποτελέσματα της μερικής regression μεταξύ της επιρροής κάθε πίεσης στη χρονοσειρά των ειδών και των χαρακτηριστικών των ειδών. Οι μη σημαντικές επιδράσεις εμφανίζονται με γκρι χρώμα, οι αρνητικές επιδράσεις με ανοιχτό κόκκινο χρώμα και οι θετικές επιδράσεις με μπλε χρώμα. Το μέγεθος της επίδρασης εμφανίζεται από το πλάτος της γραμμής, κλιμακωμένο για κάθε πίεση.

 

Συμπέρασμα

Σε ηπειρωτικοευρωπαϊκή κλίμακα, η αρνητική σχέση μεταξύ της χρήσης φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων αντιστοιχεί στον κύριο παράγοντα μείωσης των πληθυσμών των πτηνών. Μέχρι σήμερα, η προτίμηση των ενδιαιτημάτων ενός είδους αποτελούσε βασικό παράγοντα για την αξιολόγηση των επιπτώσεων των ανθρωπογενών πιέσεων. Ειδικότερα, η απότομη μείωση των αγροτικών πτηνών σχετίζεται όλο και περισσότερο με την εντατικοποίηση της γεωργίας, και ιδίως με τη χρήση φυτοφαρμάκων, στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Εδώ, τόσο η ανάλυση PLS της σχετικής επίδρασης των κυριότερων ανθρωπογενών πιέσεων όσο και η quasicausal CCM επισημαίνουν ότι η γεωργία υψηλών εισροών είναι η πίεση που επηρεάζει περισσότερο τις μεταβολές των πληθυσμών των πτηνών, και όχι μόνο για τα είδη των αγροτικών εκτάσεων. Αυτή η αρνητική επίδραση είναι επίσης ορατή σε χώρες με χαμηλότερη μέση γεωργική ένταση, καθώς η επίδραση μιας εντατικοποίησης είναι ακόμη μεγαλύτερη σε αυτές τις χώρες.

Πέρα από τις πρακτικές γεωργικής γης, άλλοι παράγοντες παίζουν ρόλο. Η αστικοποίηση, η οποία έχει αυξηθεί σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, μπορεί επίσης να σχετίζεται με τη συνολική μείωση της ορνιθοπανίδας. Αν και μια λεπτομερής ανάλυση της συγκεκριμένης σχέσης μεταξύ της αστικοποίησης και κάθε είδους μπορεί να απαιτεί ακριβέστερες χρονοσειρές για την αστικοποίηση, τα διαθέσιμα δεδομένα υποδηλώνουν αρνητικό αντίκτυπο για τα περισσότερα είδη. Η δυναμική της δασικής κάλυψης τείνει να σχετίζεται κυρίως με την αύξηση των πληθυσμών των πτηνών, αλλά η συνολική αύξηση της δασικής κάλυψης δεν αντικατοπτρίζεται στη δυναμική των πληθυσμών των δασικών ειδών, ούτε είναι ορατή στις τάσεις ολόκληρης της δεξαμενής ειδών. Η αύξηση της δασικής κάλυψης στην Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες μπορεί να κρύβει άλλες αλλαγές, ιδίως στην ποιότητα των δασών, όπως η μείωση των παλαιών δασών που είναι απαραίτητα για πολλά είδη που κατοικούν σε δασικές εκτάσεις. Ευρύτερα, αναμένονται διαφορετικές επιπτώσεις στα πτηνά μεταξύ της αναδάσωσης από διαχειριζόμενα δάση και της αναγέννησης μετά την εγκατάλειψη της γεωργίας, ενώ το επακόλουθο κλείσιμο των ενδιαιτημάτων είναι πιθανό να μην ωφελήσει τα είδη ανοικτών ενδιαιτημάτων.

Πηγή σύνθεσης του κειμένου:

Farmland practices are driving bird population decline across Europe

Stanislas Rigal https://orcid.org/0000-0002-3180-4592 stanislas.rigal@ens-lyon.fr, Vasilis Dakos https://orcid.org/0000-0001-8862-718X, Hany Alonso, +47 , and Vincent Devictor vincent.devictor@umontpellier.frAuthors Info & Affiliations

H παγκόσμια διατροφή σε κρίση. Έκθεση του ΟΗΕ 2021

 H παγκόσμια διατροφή σε κρίση

Τα αγροκτήματα του πλανήτη  σε οριακό σημείο

21 Ιανουαρίου 2022

Έκθεση του ΟΗΕ: Το 34% της γεωργικής γης έχει υποβαθμιστεί με παράλληλη υπεράντληση υπογείων υδάτων.

Dana Nuccitelli

Σχεδόν το 10% των 8 δισεκατομμυρίων ανθρώπων στη γη υποσιτίζονται ήδη, ενώ 3 δισεκατομμύρια δεν έχουν πρόσβαση σε υγιεινή διατροφή και οι πόροι γης και νερού στους οποίους βασίζονται οι αγρότες βρίσκονται σε "οριακό σημείο" εξάντλησης. Και μέχρι το 2050 θα υπάρχουν 2 δισεκατομμύρια περισσότερα στόματα που θα πρέπει να ταΐσουν, προειδοποιεί νέα έκθεση του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO).

Προς το παρόν, οι αγρότες έχουν καταφέρει να αυξήσουν τη γεωργική παραγωγικότητα αρδεύοντας περισσότερη γη και εφαρμόζοντας μεγαλύτερες δόσεις λιπασμάτων και ισχυρότερων φυτοφαρμάκων. Οι πρακτικές αυτές δεν είναι βιώσιμες- αειφορικές: Έχουν διαβρώσει και υποβαθμίσει το έδαφος, ενώ ρυπαίνουν και εξαντλούν τα αποθέματα νερού και συρρικνώνουν τα δάση του κόσμου μέσω αποψίλωσης για να κερδίσουν γεωργική προς καλλιέργεια γη ή για να δημιουργήσουν χορτολειβαδικές εκτάσεις για την εκτροφή βοοειδών.

Η έκθεση του FAO εξετάζει ορισμένες σημαντικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως η μεταβολή της κατανομής των βροχοπτώσεων, η καταλληλόλητα της γης για ορισμένες καλλιέργειες, η εξάπλωση βλαβερών (λεγόμενων) εντόμων και άλλων παρασίτων και οι μικρότερες καλλιεργητικές περίοδοι σε περιοχές που πλήττονται από πιο έντονες ξηρασίες. Αν και  η κλιματική αλλαγή δεν είναι το μοναδικό εμπόδιο που αντιμετωπίζει η παγκόσμια γεωργία, η έκθεση καθιστά σαφές ότι η κλιματική αλλαγή πιέζει περαιτέρω τα γεωργικά συστήματα και ενισχύει τις παγκόσμιες προκλήσεις για την παραγωγή τροφίμων.

Η έκθεση θεωρεί όμως ότι τα προβλήματα είναι επιλύσιμα: Η υποβάθμιση των υδάτων μπορεί να αντιστραφεί με τη στροφή σε έξυπνο σχεδιασμό και συντονισμό των βιώσιμων γεωργικών πρακτικών και με την ανάπτυξη νέων καινοτόμων τεχνολογιών. Μια πιο βιώσιμη γεωργία μπορεί επίσης να συμβάλει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής: Για παράδειγμα, η συνετότερη εκμετάλλευση  των εδαφών μπορεί να συμβάλει στη δέσμευση-μείωση μέρους των αερίων του θερμοκηπίου που εκπέμπονται σήμερα από τις γεωργικές δραστηριότητες.

Οι δραστικές αλλαγές στο κλίμα θα απαιτήσουν από τις περιφέρειες να προσαρμόσουν τις καλλιέργειες που καλλιεργούν. Για παράδειγμα μεγάλο μέρος της παραγωγής δημητριακών θα πρέπει πιθανώς να μετακινηθεί προς τα βόρεια, στον Καναδά και τη βόρεια Ευρασία. Η Βραζιλία και η βόρεια Αφρική μπορεί να δυσκολευτούν στην καλλιέργεια καφέ, αλλά μπορεί να γίνει ευκολότερη στην ανατολική Αφρική. Ένα μεταβαλλόμενο κλίμα "μπορεί να φέρει ευκαιρίες για πολλαπλές καλλιέργειες με βροχή, ιδίως στις τροπικές και υποτροπικές περιοχές". Και για τις περιοχές "όπου το κλίμα γίνεται οριακό για τις τρέχουσες βασικές και εξειδικευμένες καλλιέργειες, υπάρχουν εναλλακτικές ετήσιες και πολυετείς δενδρώδεις καλλιέργειες, εκτατική κτηνοτροφία και επιλογές διαχείρισης του εδάφους και του νερού".

Η έκθεση συνιστά ανταλλαγές σπόρων και βλαστοπλάσματος σε παγκόσμιο επίπεδο και μεταξύ των περιφερειών, καθώς και επενδύσεις για την ανάπτυξη καλλιεργειών που μπορούν να αντέξουν τις αλλαγές στη θερμοκρασία, την υπεραλατότητα λόγω υπεράντλησης των υδάτων, τον άνεμο και την εξάτμιση.

Οι αλλαγές δεν θα είναι εύκολες, αλλά είναι απαραίτητες για να αποφευχθεί η εκτεταμένη πείνα και άλλες καταστροφές.

 

Εκτεταμένη υποβάθμιση της γης και των υδάτων

Τα τελευταία 20 χρόνια, ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξήθηκε κατά περισσότερο από 25%, από λίγο πάνω από 6 δισεκατομμύρια σε σχεδόν 8 δισεκατομμύρια ανθρώπους. Η έκταση της γης που χρησιμοποιείται για την καλλιέργεια καλλιεργειών αυξήθηκε μόλις κατά 4% σε αυτό το διάστημα, καθώς οι αγρότες μπόρεσαν να καλύψουν την αυξανόμενη ζήτηση για τρόφιμα αυξάνοντας δραματικά την παραγωγικότητα ανά στρέμμα γεωργικής γης. Το έκαναν αυτό, για παράδειγμα, αυξάνοντας τη χρήση μηχανημάτων που λειτουργούν με ντίζελ, λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων.

Αλλά αυτές οι πρακτικές είχαν ένα τίμημα. "Η ανθρωπογενής υποβάθμιση επηρεάζει το 34% (1.660 εκατομμύρια εκτάρια) της γεωργικής γης", αναφέρει ο FAO. "Η επεξεργασία των εδαφών με ανόργανα λιπάσματα για την αύξηση ή τη διατήρηση των αποδόσεων είχε σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία του εδάφους και συνέβαλε στη ρύπανση του γλυκού νερού που προκαλείται από την απορροή και την αποστράγγιση".

Η υποβάθμιση αυτή είναι ιδιαίτερα εκτεταμένη στις αρδευόμενες γεωργικές εκτάσεις. Η άρδευση έχει καθοριστική σημασία για την κάλυψη της ζήτησης τροφίμων, επειδή παράγει δύο έως τρεις φορές περισσότερη τροφή ανά στρέμμα από ό,τι οι καλλιεργούμενες με βροχή εκτάσεις. Αλλά η άρδευση αυξάνει επίσης την απορροή λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων που μπορεί να μολύνουν το έδαφος και τα υπόγεια ύδατα.

Ο FAO αναφέρει επίσης ότι σε παγκόσμιο επίπεδο, η γεωργία αντιπροσωπεύει το 72% όλων των αντλήσεων επιφανειακών και υπόγειων υδάτων, κυρίως για άρδευση, η οποία εξαντλεί τους υπόγειους υδροφορείς σε πολλές περιοχές. Οι παγκόσμιες απολήψεις υπόγειων υδάτων για την αρδευόμενη γεωργία αυξήθηκαν κατά περίπου 20% μόνο την τελευταία δεκαετία.

Ομοίως, η ποιότητα του 13% του παγκόσμιου εδάφους, συμπεριλαμβανομένου του 34% της γεωργικής γης, έχει υποβαθμιστεί. Η υποβάθμιση αυτή έχει προκληθεί από παράγοντες όπως η υπερβολική χρήση λιπασμάτων, η υπερβόσκηση των ζώων που προκαλεί συμπίεση και διάβρωση του εδάφους, η αποψίλωση των δασών και η μείωση της διαθεσιμότητας νερού.

Oι τάσεις αποψίλωσης προσφέρουν ένα σχετικά φωτεινό σημείο στην έκθεση του FAO. Η παγκόσμια δασική έκταση έχει μειωθεί κατά περίπου 1% (47 εκατομμύρια εκτάρια) κατά την τελευταία δεκαετία, αλλά αυτό αποτελεί σημαντική βελτίωση σε σχέση με τη μείωση κατά σχεδόν 2% (78 εκατομμύρια εκτάρια) τη δεκαετία του 1990. Και στις διεθνείς διαπραγματεύσεις για το κλίμα που πραγματοποιήθηκαν τον Νοέμβριο του 2021 στη Γλασκώβη, 141 χώρες, που καλύπτουν το 91% της παγκόσμιας δασικής έκτασης, συμφώνησαν να σταματήσουν και να αντιστρέψουν την απώλεια δασών και την υποβάθμιση της γης έως το 2030. Μένει να δούμε, βέβαια, πόσες από αυτές τις χώρες θα επιτύχουν αυτές τις δεσμεύσεις.

 

Η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει τις ζημιές του συστήματος διατροφής

Η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει τις προκλήσεις για τους γεωργούς, καθώς καθιστά τον καιρό πιο ακραίο και λιγότερο αξιόπιστο. Η ακραία ζέστη(καύσωνες) μπορεί να καταπονήσει τις καλλιέργειες και τους εργάτες των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, ενώ αυξάνει την εξάτμιση του νερού από το έδαφος και τη διαπνοή από τα φυτά, ενισχύοντας έτσι τις γεωργικές απαιτήσεις σε νερό. Και εδώ, δεν είναι μόνο κακά νέα: Η γεωργική παραγωγικότητα αναμένεται να αυξηθεί σε περιοχές που σήμερα είναι σχετικά ψυχρές, αλλά να μειωθεί σε μέρη που είναι θερμότερα και ξηρότερα, ιδίως καθώς η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει τις ξηρασίες.

Όπως και άλλοι, οι αγρότες θα πρέπει να προσαρμοστούν στο μεταβαλλόμενο κλίμα, και η πραγματοποίηση αυτών των προσαρμογών μπορεί να είναι δαπανηρή. Για παράδειγμα, ως ο κύριος ή μοναδικός παραγωγός πολλών από τα φρούτα, τα λαχανικά και τους ξηρούς καρπούς των ΗΠΑ, η Καλιφόρνια λειτουργεί ουσιαστικά ως ο κήπος της Αμερικής. Αλλά η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει τις ξηρασίες και την έλλειψη νερού στην πολιτεία και οι αγρότες αγωνίζονται να προσαρμοστούν. Περίπου το 80% του συνόλου των αμυγδάλων στον κόσμο καλλιεργείται στην Καλιφόρνια, αποφέροντας 6 δισεκατομμύρια δολάρια σε ετήσια έσοδα, αλλά τα αμύγδαλα είναι μια πολύ υδροβόρα καλλιέργεια. Ως αποτέλεσμα, ορισμένοι αγρότες έχουν αναγκαστεί να ξεπατώσουν τους προσοδοφόρους αμυγδαλοφόρους κήπους τους. Είναι μια έντονη υπενθύμιση ότι η "προσαρμογή" μπορεί να ακούγεται εύκολη στα χαρτιά, αλλά στην πράξη μπορεί μερικές φορές να είναι επώδυνη και δαπανηρή.

 

Οι αγρότες και οι σχεδιαστές θα πρέπει να προσαρμοστούν

Η προσαρμογή θα είναι ωστόσο απαραίτητη ενόψει της αναμενόμενης αύξησης της ζήτησης τροφίμων κατά 50% έως το 2050 (συμπεριλαμβανομένου του διπλασιασμού στη Νότια Ασία και την υποσαχάρια Αφρική), της εκτεταμένης υποβάθμισης της ποιότητας των εδαφών και των υδάτων και της αλλαγής του κλίματος.

Η έκθεση του FAO συνιστά τέσσερις τομείς δράσης για να συνεχιστεί η κάλυψη της αυξανόμενης παγκόσμιας ζήτησης τροφίμων.

 

    Πρώτον, υιοθέτηση μιας διακυβέρνησης εδαφών και υδάτων χωρίς αποκλεισμούς μέσω βελτιωμένου σχεδιασμού χρήσεων γης για την καθοδήγηση της κατανομής της γης και των υδάτων και την προώθηση της βιώσιμης διαχείρισης των πόρων.

    Δεύτερον, εφαρμογή ολοκληρωμένων λύσεων σε κλίμακα, για παράδειγμα βοηθώντας τους αγρότες να χρησιμοποιούν τους διαθέσιμους πόρους πιο αποτελεσματικά, ελαχιστοποιώντας παράλληλα τις συναφείς δυσμενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις και ενισχύοντας επίσης την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή.

    Τρίτον, αγκαλιάζοντας καινοτόμες τεχνολογίες και διαχείριση, όπως υπηρεσίες τηλεπισκόπησης- ανοίγοντας την πρόσβαση σε δεδομένα και πληροφορίες σχετικά με τις καλλιέργειες, τους φυσικούς πόρους και τις κλιματικές συνθήκες- και βελτιώνοντας τη δέσμευση του βρόχινου νερού όπως και αυξάνοντας τη συγκράτηση της εδαφικής υγρασίας.

    Τέταρτον, επενδύσεις σε μακροπρόθεσμη βιώσιμη διαχείριση εδαφών και των υδάτων, στην αποκατάσταση υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων και στη διαχείριση δεδομένων και πληροφοριών για τους γεωργούς.

Ευτυχώς, οι βιώσιμες γεωργικές πρακτικές μπορούν επίσης να λειτουργήσουν διπλά ως λύσεις για το κλίμα. Ο FAO αναφέρει ότι το 31% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου προέρχεται από τα αγροδιατροφικά συστήματα παραγωγής και μεταποίησης. Οι βιώσιμες γεωργικές πρακτικές, όπως η αναγεννητική αειφόρος γεωργία, μπορούν να απαιτούν λιγότερα μηχανήματα που λειτουργούν με ντίζελ και λιγότερη εξάρτηση από φυτοφάρμακα που ρυπαίνουν το έδαφος και το νερό, ενώ παράλληλα αυξάνουν τον άνθρακα που αποθηκεύεται στα καλλιεργούμενα εδάφη.

Η επίλυση αυτών των πολλαπλών προβλημάτων θα απαιτήσει σχεδιασμό και συντονισμό, και "η συλλογή δεδομένων πρέπει να βελτιωθεί".

Και πάλι, μια θετική πλευρά: Η τεχνολογία για τη βελτίωση της συλλογής δεδομένων υπάρχει ήδη, και οι πρόοδοι στη γεωργική έρευνα έχουν επίσης καταστήσει άλλες λύσεις εφικτές. Αυτό που χρειάζεται τώρα είναι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι σχεδιαστές να συντονίσουν τις εργασίες με τους αγρότες ώστε να υιοθετήσουν πιο βιώσιμες πρακτικές και να προσαρμοστούν ταχύτερα στο μεταβαλλόμενο κλίμα.