Η κατάρρευση του σιωνισμού
Ιλάν Παππέ 21 Ιουνίου 2024
Θα παραθέσουμε τη θέση της Naomi Klein αναφορικά με την δημιουργία του Σιωνισμού στην Ευρώπη διότι μόνο εδώ υπάρχει αυτό σαν θεσμός αλλά τα παράγωγά του στο Ισραήλ.
Ο σιωνισμός ήταν μια αντισημιτική ιδέα από την αρχή. Πάντα παρουσιαζόταν ως ένα win-win για τις ευρωπαϊκές δυνάμεις: "Εσείς θα ξεφορτωθείτε τους Εβραίους σας και εμείς θα αποκτήσουμε ένα κράτος που θα είναι η υπο-ιμπεριαλιστική σας δύναμη στη Μέση Ανατολή». Ο μόνος Βρετανός αξιωματούχος που αντιτάχθηκε στη διακήρυξη Μπάλφουρ ήταν ο ένας και μοναδικός Εβραίος, ο Έντουιν Μοντάγκου, επειδή αναγνώρισε ότι ήταν αντισημιτική". - Ναόμι Κλάιν
Η επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου μπορεί να παρομοιαστεί με σεισμό που χτυπά ένα παλιό κτίριο. Οι ρωγμές είχαν ήδη αρχίσει να φαίνονται, αλλά τώρα είναι ορατές στα ίδια τα θεμέλιά της. Περισσότερα από 120 χρόνια από την έναρξή του, θα μπορούσε το σιωνιστικό σχέδιο στην Παλαιστίνη – η ιδέα της επιβολής ενός εβραϊκού κράτους σε μια αραβική, μουσουλμανική και μεσανατολική χώρα – να αντιμετωπίζει την προοπτική της κατάρρευσης; Ιστορικά, μια πληθώρα παραγόντων μπορεί να προκαλέσει την ανατροπή ενός κράτους. Μπορεί να προκύψει από συνεχείς επιθέσεις από γειτονικές χώρες ή από χρόνιο εμφύλιο πόλεμο. Μπορεί να ακολουθήσει την κατάρρευση των δημόσιων οργανισμών, οι οποίοι καθίστανται ανίκανοι να παρέχουν υπηρεσίες στους πολίτες. Συχνά ξεκινά ως μια αργή διαδικασία αποσύνθεσης που συγκεντρώνει ορμή και στη συνέχεια, σε σύντομο χρονικό διάστημα, γκρεμίζει δομές που κάποτε φαίνονταν σταθερές.
Η δυσκολία έγκειται στον εντοπισμό των πρώτων δεικτών. Εδώ, θα υποστηρίξω ότι αυτά είναι σαφέστερα από ποτέ στην περίπτωση του Ισραήλ. Είμαστε μάρτυρες μιας ιστορικής διαδικασίας – ή, ακριβέστερα, των αρχών μιας – που είναι πιθανό να κορυφωθεί με την πτώση του σιωνισμού. Και, αν η διάγνωσή μου είναι σωστή, τότε μπαίνουμε και σε μια ιδιαίτερα επικίνδυνη συγκυρία. Από τη στιγμή που το Ισραήλ συνειδητοποιήσει το μέγεθος της κρίσης, θα εξαπολύσει άγρια και ανεμπόδιστη δύναμη για να προσπαθήσει να την περιορίσει, όπως έκανε το καθεστώς απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής κατά τις τελευταίες ημέρες του.
1.
Ένας πρώτος δείκτης είναι η διάσπαση της ισραηλινής εβραϊκής κοινωνίας. Επί του παρόντος, αποτελείται από δύο αντίπαλα στρατόπεδα που δεν μπορούν να βρουν κοινό έδαφος. Το ρήγμα πηγάζει από τις ανωμαλίες του ορισμού του Ιουδαϊσμού ως εθνικισμού. Ενώ η εβραϊκή ταυτότητα στο Ισραήλ μερικές φορές φαινόταν λίγο περισσότερο από ένα θέμα θεωρητικής συζήτησης μεταξύ θρησκευτικών και κοσμικών φατριών, τώρα έχει γίνει ένας αγώνας για το χαρακτήρα της δημόσιας σφαίρας και του ίδιου του κράτους. Αυτό καταπολεμάται όχι μόνο στα μέσα ενημέρωσης αλλά και στους δρόμους.
Το ένα στρατόπεδο μπορεί να ονομαστεί «κράτος του Ισραήλ». Περιλαμβάνει τους πιο κοσμικούς, φιλελεύθερους και κυρίως, αλλά όχι αποκλειστικά, μεσοαστούς Ευρωπαίους Εβραίους και τους απογόνους τους, οι οποίοι συνέβαλαν στην ίδρυση του κράτους το 1948 και παρέμειναν ηγεμονικοί σε αυτό μέχρι το τέλος του περασμένου αιώνα. Μην κάνετε κανένα λάθος, η υπεράσπιση των «φιλελεύθερων δημοκρατικών αξιών» δεν επηρεάζει τη δέσμευσή τους στο σύστημα απαρτχάιντ που επιβάλλεται, με διάφορους τρόπους, σε όλους τους Παλαιστίνιους που ζουν μεταξύ του Ιορδάνη ποταμού και της Μεσογείου. Η βασική τους επιθυμία είναι οι Εβραίοι πολίτες να ζουν σε μια δημοκρατική και πλουραλιστική κοινωνία από την οποία αποκλείονται οι Άραβες.
Το άλλο στρατόπεδο είναι το «Κράτος της Ιουδαίας», το οποίο αναπτύχθηκε μεταξύ των εποίκων της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης. Απολαμβάνει αυξανόμενα επίπεδα υποστήριξης στο εσωτερικό της χώρας και αποτελεί την εκλογική βάση που εξασφάλισε τη νίκη του Νετανιάχου στις εκλογές του Νοεμβρίου του 2022. Η επιρροή της στα ανώτερα κλιμάκια του ισραηλινού στρατού και των υπηρεσιών ασφαλείας αυξάνεται εκθετικά. Το κράτος της Ιουδαίας θέλει το Ισραήλ να γίνει μια θεοκρατία που θα εκτείνεται στο σύνολο της ιστορικής Παλαιστίνης. Για να το πετύχει αυτό, είναι αποφασισμένο να μειώσει τον αριθμό των Παλαιστινίων στο ελάχιστο δυνατό, και εξετάζει την κατασκευή ενός τρίτου Ναού στη θέση της αλ-Άκσα. Τα μέλη της πιστεύουν ότι αυτό θα τους επιτρέψει να ανανεώσουν τη χρυσή εποχή των βιβλικών βασιλείων. Γι' αυτούς, οι κοσμικοί Εβραίοι είναι εξίσου αιρετικοί με τους Παλαιστίνιους αν αρνηθούν να συμμετάσχουν σε αυτή την προσπάθεια.
Τα δύο στρατόπεδα είχαν αρχίσει να συγκρούονται βίαια πριν από τις 7 Οκτωβρίου. Για τις πρώτες εβδομάδες μετά την επίθεση, φάνηκαν να παραμερίζουν τις διαφορές τους μπροστά σε έναν κοινό εχθρό. Αλλά αυτό ήταν μια ψευδαίσθηση. Οι οδομαχίες έχουν αναζωπυρωθεί και είναι δύσκολο να δούμε τι θα μπορούσε ενδεχομένως να επιφέρει συμφιλίωση. Το πιο πιθανό αποτέλεσμα εκτυλίσσεται ήδη μπροστά στα μάτια μας. Περισσότεροι από μισό εκατομμύριο Ισραηλινοί, που εκπροσωπούν το κράτος του Ισραήλ, έχουν εγκαταλείψει τη χώρα από τον Οκτώβριο, μια ένδειξη ότι η χώρα κατακλύζεται από το κράτος της Ιουδαίας. Αυτό είναι ένα πολιτικό σχέδιο που ο αραβικός κόσμος, και ίσως ακόμη και ο κόσμος γενικότερα, δεν θα ανεχθεί μακροπρόθεσμα.
2.
Ο δεύτερος δείκτης είναι η οικονομική κρίση του Ισραήλ. Η πολιτική τάξη δεν φαίνεται να έχει κανένα σχέδιο για την εξισορρόπηση των δημόσιων οικονομικών εν μέσω διαρκών ένοπλων συγκρούσεων, πέρα από το να εξαρτάται όλο και περισσότερο από την αμερικανική οικονομική βοήθεια. Το τελευταίο τρίμηνο του περασμένου έτους, η οικονομία υποχώρησε κατά σχεδόν 20%. Έκτοτε, η ανάκαμψη είναι εύθραυστη. Η υπόσχεση της Ουάσιγκτον για 14 δισεκατομμύρια δολάρια είναι απίθανο να το αντιστρέψει αυτό. Αντίθετα, η οικονομική επιβάρυνση θα επιδεινωθεί μόνο εάν το Ισραήλ ακολουθήσει την πρόθεσή του να πάει σε πόλεμο με τη Χεζμπολάχ, ενώ αυξάνει τη στρατιωτική δραστηριότητα στη Δυτική Όχθη, σε μια εποχή που ορισμένες χώρες - συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας και της Κολομβίας - έχουν αρχίσει να εφαρμόζουν οικονομικές κυρώσεις.
Η κρίση επιδεινώνεται περαιτέρω από την ανικανότητα του υπουργού Οικονομικών Bezalel Smotrich, ο οποίος διοχετεύει συνεχώς χρήματα σε εβραϊκούς οικισμούς στη Δυτική Όχθη, αλλά φαίνεται ότι κατά τα άλλα δεν μπορεί να διοικήσει το τμήμα του. Η σύγκρουση μεταξύ του κράτους του Ισραήλ και του κράτους της Ιουδαίας, μαζί με τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου, αναγκάζει εν τω μεταξύ μέρος της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής ελίτ να μεταφέρει τα κεφάλαιά της εκτός του κράτους. Εκείνοι που σκέφτονται να μετεγκαταστήσουν τις επενδύσεις τους αποτελούν σημαντικό μέρος του 20% των Ισραηλινών που πληρώνουν το 80% των φόρων.
3.
Ο τρίτος δείκτης είναι η αυξανόμενη διεθνής απομόνωση του Ισραήλ, καθώς σταδιακά γίνεται κράτος παρίας. Αυτή η διαδικασία ξεκίνησε πριν από τις 7 Οκτωβρίου, αλλά έχει ενταθεί από την έναρξη της γενοκτονίας. Αντικατοπτρίζεται στις άνευ προηγουμένου θέσεις που υιοθετήθηκαν από το Διεθνές Δικαστήριο και το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Προηγουμένως, το παγκόσμιο κίνημα αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη ήταν σε θέση να κινητοποιήσει τους ανθρώπους να συμμετάσχουν σε πρωτοβουλίες μποϊκοτάζ, αλλά απέτυχε να προωθήσει την προοπτική διεθνών κυρώσεων. Στις περισσότερες χώρες, η υποστήριξη προς το Ισραήλ παρέμεινε ακλόνητη μεταξύ του πολιτικού και οικονομικού κατεστημένου.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι πρόσφατες αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου και του ΔΠΔ – ότι το Ισραήλ μπορεί να διαπράττει γενοκτονία, ότι πρέπει να σταματήσει την επίθεσή του στη Ράφα, ότι οι ηγέτες του πρέπει να συλληφθούν για εγκλήματα πολέμου – πρέπει να θεωρηθούν ως μια προσπάθεια να ληφθούν υπόψη οι απόψεις της παγκόσμιας κοινωνίας των πολιτών, σε αντίθεση με την απλή αντανάκλαση της γνώμης των ελίτ. Τα δικαστήρια δεν έχουν αμβλύνει τις βάναυσες επιθέσεις εναντίον του λαού της Γάζας και της Δυτικής Όχθης. Αλλά έχουν συμβάλει στην αυξανόμενη χορωδία κριτικής που ασκείται στο ισραηλινό κράτος, το οποίο προέρχεται όλο και περισσότερο τόσο από πάνω όσο και από κάτω.
4.
Ο τέταρτος, αλληλένδετος δείκτης είναι η ριζική αλλαγή μεταξύ των νέων Εβραίων σε όλο τον κόσμο. Μετά τα γεγονότα των τελευταίων εννέα μηνών, πολλοί φαίνονται τώρα πρόθυμοι να εγκαταλείψουν τη σύνδεσή τους με το Ισραήλ και τον Σιωνισμό και να συμμετάσχουν ενεργά στο παλαιστινιακό κίνημα αλληλεγγύης. Οι εβραϊκές κοινότητες, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, κάποτε παρείχαν στο Ισραήλ αποτελεσματική ασυλία έναντι της κριτικής. Η απώλεια, ή τουλάχιστον η μερική απώλεια, αυτής της υποστήριξης έχει σημαντικές επιπτώσεις στην παγκόσμια θέση της χώρας. Η AIPAC μπορεί ακόμα να βασιστεί στους χριστιανούς σιωνιστές για να παράσχει βοήθεια και να ενισχύσει τα μέλη της, αλλά δεν θα είναι η ίδια τρομερή οργάνωση χωρίς μια σημαντική εβραϊκή εκλογική περιφέρεια. Η δύναμη του λόμπι διαβρώνεται.
5.
Ο πέμπτος δείκτης είναι η αδυναμία του ισραηλινού στρατού. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο IDF παραμένει μια ισχυρή δύναμη με όπλα αιχμής στη διάθεσή του. Ωστόσο, οι περιορισμοί της αποκαλύφθηκαν στις 7 Οκτωβρίου. Πολλοί Ισραηλινοί αισθάνονται ότι ο στρατός ήταν εξαιρετικά τυχερός, καθώς η κατάσταση θα μπορούσε να ήταν πολύ χειρότερη αν η Χεζμπολάχ είχε συμμετάσχει σε μια συντονισμένη επίθεση. Από τότε, το Ισραήλ έχει δείξει ότι εξαρτάται απεγνωσμένα από έναν περιφερειακό συνασπισμό, υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, για να αμυνθεί ενάντια στο Ιράν, του οποίου η προειδοποιητική επίθεση τον Απρίλιο είδε την ανάπτυξη περίπου 170 μη επανδρωμένων αεροσκαφών συν βαλλιστικούς και κατευθυνόμενους πυραύλους. Περισσότερο από ποτέ, το σιωνιστικό σχέδιο εξαρτάται από την ταχεία παράδοση τεράστιων ποσοτήτων προμηθειών από τους Αμερικανούς, χωρίς τις οποίες δεν θα μπορούσε καν να πολεμήσει έναν μικρό αντάρτικο στρατό στο νότο.
Υπάρχει τώρα μια ευρέως διαδεδομένη αντίληψη της ανετοιμότητας και της ανικανότητας του Ισραήλ να υπερασπιστεί τον εαυτό του μεταξύ του εβραϊκού πληθυσμού της χώρας. Έχει οδηγήσει σε μεγάλη πίεση για την άρση της στρατιωτικής εξαίρεσης για τους υπερορθόδοξους Εβραίους - που ισχύει από το 1948 - και την έναρξη της σύνταξής τους κατά χιλιάδες. Αυτό δεν θα κάνει μεγάλη διαφορά στο πεδίο της μάχης, αλλά αντικατοπτρίζει την κλίμακα της απαισιοδοξίας για τον στρατό – η οποία, με τη σειρά της, έχει βαθύνει τις πολιτικές διαιρέσεις εντός του Ισραήλ.
6.
Ο τελικός δείκτης είναι η ανανέωση της ενέργειας μεταξύ της νεότερης γενιάς των Παλαιστινίων. Είναι πολύ πιο ενωμένη, οργανικά συνδεδεμένη και σαφής σχετικά με τις προοπτικές της από την παλαιστινιακή πολιτική ελίτ. Δεδομένου ότι ο πληθυσμός της Γάζας και της Δυτικής Όχθης είναι από τους νεότερους στον κόσμο, αυτή η νέα ομάδα θα έχει τεράστια επιρροή στην πορεία του απελευθερωτικού αγώνα. Οι συζητήσεις που λαμβάνουν χώρα μεταξύ των νέων παλαιστινιακών ομάδων δείχνουν ότι είναι απασχολημένοι με τη δημιουργία μιας πραγματικά δημοκρατικής οργάνωσης – είτε μιας ανανεωμένης PLO, είτε μιας νέας συνολικά – που θα επιδιώξει ένα όραμα χειραφέτησης που είναι αντίθετο με την εκστρατεία της Παλαιστινιακής Αρχής για αναγνώριση ως κράτος. Φαίνεται να ευνοούν μια λύση ενός κράτους σε ένα απαξιωμένο μοντέλο δύο κρατών.
Θα είναι σε θέση να εξαπολύσουν μια αποτελεσματική απάντηση στην παρακμή του σιωνισμού; Αυτή είναι μια δύσκολη ερώτηση να απαντηθεί. Η κατάρρευση ενός κρατικού σχεδίου δεν ακολουθείται πάντα από μια λαμπρότερη εναλλακτική λύση. Αλλού στη Μέση Ανατολή – στη Συρία, την Υεμένη και τη Λιβύη – έχουμε δει πόσο αιματηρά και παρατεταμένα μπορεί να είναι τα αποτελέσματα. Σε αυτή την περίπτωση, θα ήταν θέμα αποαποικιοποίησης και ο προηγούμενος αιώνας έδειξε ότι οι μετα-αποικιακές πραγματικότητες δεν βελτιώνουν πάντα την αποικιακή κατάσταση. Μόνο η υπηρεσία των Παλαιστινίων μπορεί να μας οδηγήσει προς τη σωστή κατεύθυνση. Πιστεύω ότι, αργά ή γρήγορα, μια εκρηκτική συγχώνευση αυτών των δεικτών θα οδηγήσει στην καταστροφή του σιωνιστικού σχεδίου στην Παλαιστίνη. Όταν συμβεί αυτό, πρέπει να ελπίζουμε ότι ένα ισχυρό απελευθερωτικό κίνημα είναι εκεί για να γεμίσει το κενό.
Για περισσότερα από 56 χρόνια, αυτό που ονομάστηκε «ειρηνευτική διαδικασία» – μια διαδικασία που δεν οδήγησε πουθενά – ήταν στην πραγματικότητα μια σειρά αμερικανο-ισραηλινών πρωτοβουλιών στις οποίες ζητήθηκε από τους Παλαιστίνιους να αντιδράσουν. Σήμερα, η «ειρήνη» πρέπει να αντικατασταθεί από την αποαποικιοποίηση και οι Παλαιστίνιοι πρέπει να είναι σε θέση να εκφράσουν το όραμά τους για την περιοχή, με τους Ισραηλινούς να καλούνται να αντιδράσουν. Αυτό θα σηματοδοτούσε την πρώτη φορά, τουλάχιστον για πολλές δεκαετίες, που το παλαιστινιακό κίνημα θα αναλάμβανε ηγετικό ρόλο στην παρουσίαση των προτάσεών του για μια μετα-αποικιακή και μη σιωνιστική Παλαιστίνη (ή όπως αλλιώς θα ονομάζεται η νέα οντότητα). Με αυτόν τον τρόπο, πιθανότατα θα κοιτάξει προς την Ευρώπη (ίσως στα ελβετικά καντόνια και το βελγικό μοντέλο) ή, πιο σωστά, στις παλιές δομές της ανατολικής Μεσογείου, όπου οι εκκοσμικευμένες θρησκευτικές ομάδες μεταμορφώθηκαν σταδιακά σε εθνοπολιτισμικές που ζούσαν δίπλα-δίπλα στην ίδια περιοχή.
Είτε οι άνθρωποι καλωσορίζουν την ιδέα είτε την φοβούνται, η κατάρρευση του Ισραήλ έχει γίνει προβλέψιμη. Αυτή η δυνατότητα θα πρέπει να τροφοδοτήσει τη μακροπρόθεσμη συζήτηση για το μέλλον της περιοχής. Θα επιβληθεί στην ημερήσια διάταξη, καθώς οι άνθρωποι συνειδητοποιούν ότι η προσπάθεια ενός αιώνα, υπό την ηγεσία της Βρετανίας και στη συνέχεια των ΗΠΑ, να επιβληθεί ένα εβραϊκό κράτος σε μια αραβική χώρα πλησιάζει σιγά-σιγά στο τέλος της. Ήταν αρκετά επιτυχής για να δημιουργήσει μια κοινωνία εκατομμυρίων εποίκων, πολλοί από τους οποίους τώρα δεύτερης και τρίτης γενιάς. Αλλά η παρουσία τους εξακολουθεί να εξαρτάται, όπως και όταν έφτασαν, από την ικανότητά τους να επιβάλλουν βίαια τη θέλησή τους σε εκατομμύρια αυτόχθονες πληθυσμούς, οι οποίοι ποτέ δεν εγκατέλειψαν τον αγώνα τους για αυτοδιάθεση και ελευθερία στην πατρίδα τους. Στις επόμενες δεκαετίες, οι έποικοι θα πρέπει να αποχωριστούν αυτή την προσέγγιση και να δείξουν την προθυμία τους να ζήσουν ως ίσοι πολίτες σε μια απελευθερωμένη και αποαποικιοποιημένη Παλαιστίνη.
Δείτε επίσης https://www.youtube.com/watch?v=4m6S1iXlsqw&t=0s
