Βουβός ο δημόσιος χώρος και εμείς το εκμεταλλευόμαστε στο έπακρο.ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΧΩΡΟΣ, ΗΘΙΚΗ, ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΡΙΚΟ ΗΘΟΣ

O βουβός δημόσιος χώρος , η ηθική του και το ανθρωποκεντρικό ήθος - ένα διαχρονικό πρόβλημα.

Επαναδημοσίευση 05.07.2023

Ο Δήμαρχος και οι σύμβουλοι ματαιοπονούν, όταν προσπαθούν να πείσουν τους πολίτες, ότι η θέση τους για τον δημόσιο χώρο είναι η απόλυτα σωστή και συμβατή με τον αστικό σχεδιασμό, και αυτή που καλύπτει τις ανάγκες τους οπότε να συμμορφωθούν με αυτή, τη δική τους αντίληψη (Consensus fiction).  Δεν πραγματώνεται έτσι η πολιτική αγωγή δηλαδή με επιβολές.  Στο δημόσιο χώρο συναντάς και το ήθος αλλά σε αυτόν ανακαλύπτεις και την αναγκαιότητα της  ηθικής. Είναι ο καθρέπτης της κοινωνίας μιας πόλης.  Οι διαφορετικές απαιτήσεις χρήσης από τον πληθυσμό της πόλης έχουν γίνει ποικίλες και αντιφατικές. Η διαχείριση του δημόσιου χώρου είναι ένα πολύ δύσκολο έργο. Διεπιστημονικές και διατομεακές μορφές διαχείρισης όπως επίσης και η συμμετοχή του αστικού πληθυσμού και ομάδων χρηστών είναι και γίνεται όλο και επιτακτικότερη και αναγκαία προϋπόθεση μιας βιώσιμης στρατηγικής.  Μια απλοϊκή δικαιολογία π.χ.  με την έκθεση τραπεζοκαθισμάτων και κάποιων περιοριστικών όρων χρήσης στη νέα παραλία  δεν είναι σοβαρή αντιμετώπιση του δημόσιου χώρου. Τουναντίον, αλλά και μόνο που λαμβάνονται αποφάσεις ερήμην του,  υποβαθμίζει στο έπακρο την ευφήμερη σημαντικότητά του για τον πολίτη.

Η παιδική ηλικία: Θα τολμήσω να ξεκινήσω  από την οπτική γωνία μιας  “day fiction” ,- από το «μα τι αισθητική είναι αυτή δεν τη βλέπετε» μιας κυρίας-  που θα βίωναν παιδιά 3-4 ετών τον περίπατο της νέας παραλίας εάν…:  Νέο ζευγάρι με 1 παιδί στη  νέα παραλία,  χωρίς κανένα μουσικό να παίζει (παλιότερα ήταν η μπάντα του Δήμου τουλάχιστον εκεί που μεγάλωσα),  χωρίς τροχήλατο με παγωτά,  χωρίς τραπεζάκι με  νωπά ρεβίθια,  χωρίς τραπεζάκια με ψητό  καλαμπόκι ή κάστανα το χειμώνα, και ας υποθέσουμε και χωρίς καντίνα (παλαιότερα ήταν το σουβλατζίδικο στην πλατεία της πόλης ή κωμόπολης, τα χωριά δεν είχαν),  χωρίς ‘το μαλλί της γριάς’ άσχετα ότι δεν είναι το υγιεινότερο όλων. Τι το ιδιαίτερο εκτός από μια στείρα παιδική χαρά,  θα είχε να βιώσει ένα παιδί σήμερα  και να αναρωτηθεί για το κοινωνικό του περι-βάλλον, έτσι  απροκάλυπτα όπως αναρωτιόνται τα παιδιά ?

Η πλατεία του χωριού: Δικαιολογεί αυτή λήθη όμως μία άναρχη ή μια καθόλου διαχείριση του δημόσιου χώρου? Βλέπε νέα παραλία και την παραβατικότητα των κατοίκων της πόλης επί του δημόσιου αυτού χώρου ?  Όχι φυσικά, και εδώ έχει ολιγωρήσει η Δημαρχιακή υπηρεσία τάξης, με ένα κανονισμό λειτουργίας και τάξης του δημόσιου αυτού χώρου αλλά δεν δικαιολογείται και από την άλλη  και  ο «υπερβολικός ζήλος» , της ένταξης τμημάτων όλων ή μερικών δημόσιων χώρων στη λογική της εμπορικής λειτουργικοποίησης. Αυτό μόνο  εάν αποφέρει χρήματα, αγόμενοι ακόμα και από την  αναφερόμενη σε  άρθρα τους  «ανθρωποκεντρική στάση»  τραπεζοκαθισμάτων.  Δίδεται η εντύπωση  ερασιτεχνών κοινοτικών συμβούλων σε ένα χωριό που σχεδιάζουν να οργανώσουν  το τραπέζι του γάμου στην πλατεία του χωριού.  Εκτός και αν ομιλούν καθαρά  εκ μέρους τους ανθρωποκεντρικού  ήθους τους και  όλων των αμιγώς ανθρωπίνων ενεργειών απέναντι σε δημόσιο χώρο και περιβάλλον και μόνο,  και παραβλέπουν την δημόσια ηθική γιατί αυτή δεν είναι απλά ένα ποσοτικό ρυθμιστικό εργαλείο. Εάν είναι έτσι δεν χρειάζεται να προχωρήσει κανείς παρακάτω. 

 

Πάντως ανεξαρτήτως με τα παραπάνω, που είναι κάποιες προσωπικές τοποθετήσεις του συντάξαντος,  είναι δύσκολο να πεισθεί κάποιος, σύμφωνα με αυτά που μπορεί να διαβάσει στον τύπο και να παρατηρήσει – αν μπορεί- , ότι η έννοια του δημόσιου  χώρου έχει εξαντληθεί στα υπηρεσιακά τμήματα του Δήμου[1].  Φαίνεται ότι ο όρος  ‘δημόσιος χώρος’  δεν έχει εδραιωθεί  ή δεν έχει αναφερθεί ποτέ σε στρατηγικό σχεδιασμό ξεκινώντας από την προσέγγιση του όρου, τα κριτήρια που θα πρέπει να πληρεί, τον σχεδιασμό/ διαμόρφωση,  την χρήση και οικειοποίηση, την ένταξη του σε ένα συνεκτικό αστικό δίκτυο, την πρόσβαση, την ποικιλόμορφη χρήση του, την τάξη και ασφάλειά του,  και φυσικά την διαχείρισή του γενικότερα.  Τώρα  τελευταία παρατηρούν - όλοι όσοι ενδιαφέρονται-, την ανικανότητα διαχείρισης και καθορισμού κάποιων κανόνων  λειτουργία τάξης και ασφάλειας του χώρου της νέας παραλίας σαν δημόσιο χώρο.  Αρχίζουν και προβληματίζονται τι είναι ο δημόσιος χώρος, αλλά και εκεί  δεν τα παίρνουν όλα από την αρχή αλλά τρέχουν πίσω από αποσπασματικές έννοιες,  à la Grecque.  

 

Η συμπεριφορά μας απέναντι στο δημόσιο χώρο είναι ο ίδιος όπως και απέναντι στη φύση. Αμιγώς ανθρωποκεντρικός. Και εδώ αναφέρομαι και στο σύλλογο «φίλοι της νέας παραλίας» που αυθαίρετα και δεσποτικά υπαγορεύει και απαγορεύει τις χρήσεις στο δημόσιο χώρο που λέγεται «νέα παραλία»[2] .

Το μέλλον μιας πόλης, χωρίς το μέλλον για τον δημόσιο χώρο της δεν υπάρχει!  Ο δημόσιος χώρος είναι το κοινωνικό και πολιτισμικό κεφάλαιο[3] των πόλεών μας, γιατί είναι

• η ενσάρκωση της αστικότητας και  
• η Λυδία λίθος για την κουλτούρα μας στην ποιότητα του πολεοδομικού  σχεδιασμού 

Εσωτερικά wow, εξωτερικά μπλιάχ: Η χρήση και η διαμόρφωση του δημόσιου χώρου σε μια πόλη δεν αποσκοπεί μόνο στο μάρκετινγκ του άστυ και της προώθησης του τουρισμού, σαν μια υπόθεση αμιγούς αστικής οικονομικής ανάπτυξης.  Πολύ περισσότερο εντοπίζεται,  αλλά και παρατηρείται , αναφέρεται δε και ευστόχως σε διάφορα  μέσα ενημέρωσης,  ότι  με αυξανόμενη απόσταση από το κέντρο  υπάρχει μια παραμέληση  του δημόσιου χώρου δομημένου και μη και των υποδομών του. Παράλληλα,  λόγω της ενισχυμένης κοινωνικής και πολιτισμικής της σημασίας του, δεν επιτρέπεται  να πέφτει και θύμα της δημοσιονομικής εξυγίανσης ή κρίσης του Δήμου.  Και εδώ μπορεί να βοηθήσει ο χρήστης και ο πολίτης.

 

Μια πόλη που δεν νοιάζεται για τους δημόσιους χώρους θα χάσει την ευκαιρία να εκμεταλλευτεί την δυνατότητα που έχει να ενισχύσει την ταυτότητα της σαν πόλη και την ένταξη των πολιτών της σε αυτή (να αισθανθούν οικεία σε αυτόν) , αλλά και  να επιτύχει μια μεγαλύτερη διαγενεολογική και διαφυλική ισότητα.  Ας μην αναφερθούμε στον ανταγωνισμό με άλλες αντίστοιχου μεγέθους πόλεις στο εσωτερικό αλλά και εξωτερικό. Στο δημόσιο χώρο βλέπει η κάθε κοινωνία το πρόσωπο της.

 

Όμως η εμπορική ιδιωτικοποίηση του δημόσιου χώρου, η υπερβολική εκμετάλλευσή και η εμπορευματοποίησή του, όπως και η εγκατάλειψη του κέντρου, η τυποποίηση και η υποβάθμιση της αστικής διαμόρφωσης  πρέπει να αποτραπεί. Δεν προβάλουμε την δική μας αισθητική και την ατομική μας κουλτούρα- όποια και αν είναι αυτή- στην διαμόρφωση του δημόσιου χώρου, αλλά αυτή στην οποία συναινούν όλοι οι πολίτες στις γειτονιές τους. Το παράδειγμα της σύγκρουσης στο ΔΣ τι  είδους Δημήτρια θέλουν οι «Illuminati» στο ΔΣ με τι  καλλιτεχνικό πρόγραμμα για όλους τους πολίτες ή για τους λίγους στις 21.08.2017 στο Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης, είναι χαρακτηριστικό.   

 

Οι πολεοδόμοι και οι σχεδιαστές αρχιτέκτονες και άλλα διεπιστημονικά δυναμικά etc. etc. οφείλουν πλέον να προσανατολιστούν σε ένα διαφορετικό κοινωνικό-πολιτικό τοπίο: Δεν σχεδιάζουμε και δεν διαμορφώνουμε το αστικό τοπίο μόνο για την μεσοαστική τάξη!

Κάποιος Αντίνοος, Ευρύμαχος, Αμφίνομος … ενδιαφέρεται σίγουρα για την «κόρη του Θερμαϊκού»: Ιδιαίτερα τώρα που «η κόρη είναι ευάλωτη».  Σήμερα - με όλο και λιγότερους διαθέσιμους δημόσιους πόρους – θεωρείται από τους ΟΤΑ επιτακτικό-, στα πλαίσια  συνεργασίας με ιδιώτες, όχι μόνο η αναζήτηση συμπληρωματικών χρηματοδοτικών πόρων, αλλά και μία αμοιβαία εξισορρόπηση συμφερόντων[4].  Αυτό θεωρείται  παγκοσμίως ότι  θα είναι και μέρος των μελλοντικών καθηκόντων  των υπηρεσιών των Δήμων.  Και από την στιγμή που  α) και ο Δήμος δημιουργεί παραστάσεις για ιδιωτικοποίηση δημόσιου χώρου και β) μπορούμε να αναγνωρίσουμε  μια αυξανόμενη προθυμία του  ιδιωτικού τομέα, όχι μόνο να επενδύσει στα αμιγώς δικά του ενδοαστικά  projects αλλά  να επεκταθεί σε χρηματοδοτικές συνεισφορές σε μετασχηματισμούς δρόμων, και χώρων ιδιαίτερα στο και γύρω από το κέντρο και το παραλιακό μέτωπο  της πόλης (βλέπε μαρίνες στο παραλιακό μέτωπο,  επέκταση προς το παραλιακό μέτωπο της οδού Νίκης etc. etc., καλά θα ήταν  να έχει ο Δήμος κάποια πράγματα υπόψη του στον σχεδιασμό των συγκεκριμένων στρατηγικών[5]. 

 

 

Και αυτό είναι απαξίωση δημόσιου χώρου

·     Αποδοχή: Στην  ποιότητα και στο εύρος των υπηρεσιών αυτών, ιδιαίτερα σε πάρκα και δημόσιους δρόμους που βρίσκονται υπό υπερβολική πίεση χρήσης συνέχεια θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή.  Τι θα αντέξει ακόμα αυτό το παραλιακό μέτωπο της Θεσσαλονίκης (βλέπε πρόταση στο παρόν κείμενο με τις αναφορές 7,8). Χρειάζεται έρευνα για την περιβαλλοντική ανθεκτικότητα. Εμπλέξτε ενεργά τους κατοίκους με συμμετοχική  διαβούλευση και το ΑΠΘ στην διαμόρφωση και σχεδιασμό.  Νομιμοποιείτε έτσι για άλλη μια φορά τις αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου σε ένα πλατύ πολιτειακό εύρος.

    

      

 

 

Γιατί αυτό που συμβαίνει ο Δήμος να μη παρουσιάζεται καθόλου μπροστά στους πολίτες, αλλά εδώ και καιρό μόνο μέσω διαδικτύου, είναι σαν να διαβάζεις ένα βιβλίο σε ένα ακροατήριο και να μη λαμβάνεις υπόψη σου τις υποσημειώσεις του συγγραφέα.

·       

    Ένταξη: Πουθενά αλλού δεν μπορείς να αισθανθείς μεγαλύτερη ευχαρίστηση και να μπορέσεις να πετύχεις  να φέρεις ανθρώπους σε ένα σημείο μαζί , οι οποίοι να είναι πολύ διαφορετικής κοινωνικής προέλευσης - ανεξάρτητα από ηλικία,  φύλο και κοινωνική ομάδα. Η φύση, το εύρος και η ποικιλία του συναισθήματος της οικειοποίησης- οχι ιδιωτικοποιησης ή εμπορευματοποίησης-  εκ μέρους αυτών του  δημόσιου χώρου, είναι ο καθρέφτης της ικανότητας ένταξης  μιας αστικής κοινωνίας.

·          

    Τάξη και ασφάλεια: Όσο πιο ελκυστικός έχει σχεδιαστεί και κατασκευαστεί ο δημόσιος χώρος  και όσο περισσότερο έχει αυξηθεί ο αριθμός των κατοίκων και των επισκεπτών, τόσο πιο ενδιαφέρον έχει γίνει. Π.χ.  ο χώρος της νέας παραλίας  ζητείται για βραχυπρόθεσμα γεγονότα (events) και γιορτές και υπαίθριες αγορές ακόμα και σε μακροχρόνια βάση, για πλανόδιους πωλητές για μια μεγάλη γαστρονομική γκάμα επαγγελματιών που χρησιμοποιεί εξωτερικές και ατομικές ανάγκες επίπλωσης που σχετίζονται με την εργασία τους, αλλά όχι στα πλαίσια ενός κανονισμού λειτουργίας του χώρου. Θεωρείται «νομισματοκοπείο».  Αντίστοιχα μεγάλη λοιπόν είναι επί τούτου και η ανάγκη για κανονικότητα (τάξη,  ασφάλεια, υγιεινή και καθαριότητα). 

 

   
Οι δυνατότητες ενός ειδικού κανονιστικού νόμου εκμετάλλευσης και λειτουργίας της νέας παραλίας[6], μπορεί να ενσωματωθεί   στα πλαίσια της σύνδεσης του με αποφάσεις για αστικά θέματα μέσα από τις κατευθυντήριες γραμμές σχεδιαστικής διαμόρφωσης δημοσίων χώρων. Ρυθμιστικές διαχειριστικές ελλείψεις στο δημόσιο χώρο λοιπόν per se δεν υπάρχουν.  Τουναντίον εδώ έχουμε  πολιτισμικά και κοινωνικά καθορισμένες κοινωνικές ελλείψεις. Έτσι δημιουργούνται και οι συγκρούσεις κοινωνικών αξιών και συμφερόντων. Συναίνεση είναι αναγκαία! Η διαβούλευση με τους κατοίκους απαραίτητη.

·          

    ‘Αντισταθμιστικά μέτρα’: Για να μη μπει η «κόρη» σε πειρασμό με τους μνηστήρες και κάνει κάποιο ξεστράτισμα , κάτι που είναι πολύ εύκολο υπό τέτοιες συνθήκες χρηματοοικονομικής πίεσης, θα ήταν εύλογο να συσταθεί  μια ανεξάρτητη από κοινωνικά αναγνωρισμένους πολίτες επιτροπή ηθικής της δημοτικής στρατηγικής και επενδυτικής πολιτικής όταν πρόκειται να συνεργαστεί ο Δήμος με ιδιώτες-public private partnership (ppp).

 

Ο δημόσιος χώρος γίνεται προσβάσιμος σε όλους τους πολίτες, όταν υπάρχει μια διαχείριση της χρήσης και του  χρόνου πρόσβασης στο δημόσιο χώρο.  Δεν είναι όλα δυνατά να γίνουν σε οποιοδήποτε χώρο και οποιαδήποτε στιγμή.

Ας προχωρήσει η κανονικοποίηση της λειτουργίας της χρήσης της νέας παραλίας σύμφωνα με τα κριτήρια ενός δημόσιου χώρου στα πλαίσια της  αειφορίας και της δημόσιας ηθικής[7].  Ας φέρετε την απόφαση του ΔΣ για 3 επιπλέον περίπτερα με τραπεζοκαθίσματα για επανεξέταση εκ νέου στο ΔΣ. Δεν είναι ντροπή να αναθεωρήσετε κάτι προς όφελος της δημόσιας ηθικής.  Η δικαιολογία  «εκδίδω» δημόσιο χώρο οπουδήποτε σε οποιονδήποτε αρκεί να μου τον πληρώνει, για να καλύψω τις δαπάνες και τα έξοδα συντήρησης του δημόσιου χώρου, είναι σαν να έχω οπωσδήποτε ένα αυτοκίνητο αλλά δεν έχω  ακόμα δίπλωμα.

Πόσο βιώσιμα(αειφόρα) προσεγγίζει ο Δήμος τα πλαίσια της διατροφικής πολιτικής αγωγής του στο δημόσιο χώρο?

“ Πολιτική αγωγή του Δημάρχου”:  Επειδή η Δημαρχιακή αρχή χρησιμοποιεί και τη λέξη αειφορία από την μια πλευρά, και το αμιγώς ανθρωποκεντρικό ήθος από την άλλη- συνειδητά ή ασυνείδητα-  (βλέπε πρόταση του Δημοτικού Άρχοντα  για τα τραπεζοκαθίσματα στην εφημερίδα Μακεδονία, πλασάρισμα του δημόσιου χώρου[8], φεστιβαλισμός etc.), τελικά τι  θέλουμε? Έτσι όπως το χειρίζεται η πολιτική και διοικητική νομενκλατούρα  του Δήμου, δηλαδή κατά το δοκούν και πάνω μόνο σε μια κανονιστική βάση, μας  φέρνει ad absurdum απέναντι σε ότι έχει να κάνει σε μια συλλογικά εκλαμβάνουσα εικόνα της αστικής καθημερινότητας μας. Καταργούμε την αειφορία χρησιμοποιώντας το ανθρωποκεντρικό ήθος ή vice versa ή εμπλέκομε και άλλον παράγοντα [9] ? Ίσως την ηθική[10]?

«Αειφορία[11],[12]-(sustainability)» πηγάζει από την επιστήμη της δασολογίας.  Το 1987 στην  Brundtland Commission on Environment and Development δόθηκε ο ορισμός της αειφορίας σε ένα γενικότερο πλαίσιο για τον περιβάλλον: „Βιώσιμη ανάπτυξη (sustainable ανάπτυξη) είναι η ανάπτυξη που ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να διακυβεύεται η ικανότητα των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες“.[13]^,[14]^,[15]  Μια σχετικά αφηρημένη έννοια γι’ αυτό και χρησιμοποιείται ευχαρίστως από τους πολιτικούς. Μια έννοια  με την οποια και οι δημότες  δεν μπορουν να κατανοήσουν .

 

Ανθρωποκεντρικό ήθος: «Βλέπει τον κόσμο σαν να είναι αποκλειστικά στρατευμένος στην ανθρώπινη φύση . Όλα εξυπηρετούν τους σκοπούς του ανθρώπου, τα πάντα είναι μόνο ένα μέσο για αυτόν. Μια σταυροφορία! Επιτρέπει μόνο την ισχύ της ύπαρξης και της ευημερίας του ανθρώπου σαν εγγενή αξία. Όρια ήθους στην εκμετάλλευση/χρήση της φύσης θεωρούνται ότι υπάρχουν, μόνο όσο αφορά τα οφέλη και τις ζημίες για τον άνθρωπο».

 

«Καλό-κακό», καθαρά κανονιστικές αξίες. Και εδώ είναι το ζητούμενο, τι υπερέχει σε μια συνειδητοποιημένη αλλά και αδιάφορη κοινωνία?  Τελευταίο μάλλον είναι σημαντικότερο για θεώρηση.

 

Η ηθική την οποία σαν κοινωνία έχουμε υποβαθμίσει στην σημαντικότητά της αρκετά, σε σημείο αποσύνθεσης και για την οποία παραπονιόμαστε πολλές φορές, δεν είναι φαινόμενο της ψυχολογικής ή πολιτισμικής αδυναμίας και κατάπτωσης. Η αιτία «βρίσκεται στην επικρατούσα δομή των αξιών της κοινωνίας, στην ανεξέλεγκτη και απερίσκεπτη  ανάπτυξη της σχέσης μεταξύ ιδιωτικής και δημόσιας σφαίρας, η οποία επιτρέπει θεμελιώδεις μετατοπίσεις και αμφισημίες  αλλά τις οποίες και προωθεί και επιτυγχάνει αρκετά γρήγορα μέσω των ιδιωτικοποιήσεων.» [16] 

 

Που χωράει η αειφορία στην βιασμένη  ηθική του ανθρωποκεντρικού ήθους?  Ας πάρουμε το άλλο άκρο της ηθικής σχετικά με την φύση, μέρος του οποίου είναι και ένας μεικτός δομημένος χώρος. Ας δώσουμε την ηθική εκ μέρους του περιβάλλοντος  χωρίς κανονιστικούς περιορισμούς εκ μέρους του ανθρώπινου  γενεαλογικού εγωισμού. Γιατί στο τέλος η ηθικοπολιτική ασύμβατη και τις περισσότερες φορές υπερβολική εκμετάλλευση του δομημένου περιβάλλοντος είτε είναι αστικού ή περιφερειακού χώρου καταλήγει στη

•      καταστροφή του φυσικού και εν μέρει δομημένου δημόσιου χώρου/περιβάλλοντος,
•      αποξένωση αλλοτρίωση του δημόσιου χώρου/του περιβάλλοντος και στο τελικό στάδιο,
•      υποβάθμιση της ποιότητας ζωής στην πόλη.

 

Βουβός ο δημόσιος χώρος:  «Ο δημόσιος χώρος δεν μας χρειάζεται, άλλα ο άνθρωπος χρειάζεται τον δημόσιο χώρο». Πως προστατεύεις όμως ένα δημόσιο χώρο από ένα ιδιωτικό. Γιατί  δεν μας αρκούν π.χ.  λειτουργικά κριτήρια, νομικά κριτήρια, κοινωνικά κριτήρια, κριτήρια συμβολισμού, κανονιστικά κριτήρια, που είναι και οι ειδοποιείς διαφορές με τους ιδιωτικούς χώρους?    Από τη μία πλευρά ο δημόσιος χώρος δε μιλάει, εμείς όμως  είτε του απευθύνουμε μια (αισθητική ή ψυχαγωγική) εγγενή αξία ή  απλά τον  θεωρούμε σαν ένα «σάκο γεμάτο πόρους» και τραβάμε απλά από μέσα ότι και όσο θέλουμε[17] , η πίεση είναι τεράστια ειδικότερα όταν σε μια πόλη δεν υπάρχει αρκετός δημόσιος χώρος και κανείς θεσμικός έλεγχος.  Ακόμα και  εδώ πραγματώνεται μια νομιμοποίηση όλων των χαρακτηριστικών ενός δημόσιου χώρου, μόνο παρουσία του ανθρώπου, ο οποίος είναι και ο μόνος που μπορεί να τα διατυπώσει και να τα τεκμηρειώσει με μια λογική, δική του, ανθρωποκεντρική λοιπόν.

  

Από την άλλη πλευρά, από ότι διαφαίνεται από τις εξελίξεις, ο άνθρωπος  παραβλέπει - έχοντας  ένα "ισχυρό" ανθρωποκεντρισμό  με την έννοια του "εγωισμού του γένους"[18]- ακριβώς το πρόβλημα, και έτσι έχει αποτύχει στο  να παρουσιάσει  μια  στοχαστική  και υπεύθυνη συμπεριφορά απέναντι στον δημόσιο χώρο. Άρα εδώ ο παρεξηγημένος από τον σύμβουλο του Δημάρχου ανθρωποκεντρισμός δεν είναι ο επιστημονικός όρος που θα χρησιμοποιούσε κάποιος για να αποδώσει την έννοια του «ανθρωποκεντρισμού των τραπεζίων» . Φαίνεται ότι η εκτίμηση του δημόσιου χώρου από  τους ανθρώπους , σύμφωνα με αυτά που κάνουμε και λέμε δημοσίως  εμφανίζεται να βασίζεται σε ένα μάλλον αρκετά  «ασθενές » επιστημικό ανθρωποκεντρικό  ήθος» [19].  Γιατί? Γιατί προϋποθέτει έναν  άνθρωπο σαν ολόκληρη οντότητα- σαν συνειδησιακό φορέα και όχι φορέα κάποιου χαρακτήρα και που  έχει κάποιο ρόλο - ο οποίος απέναντι στο δημόσιο χώρο είναι υπεύθυνος μόνο  και μόνο  επειδή μπορεί να δεσμευτεί ρυθμιστικά απέναντι στο δημόσιο χώρο, και μάλιστα πάντα  -όπως ο ίδιος προπαγανδίζει- σύμφωνα και με σεβασμό  στις συνθήκες διαβίωσης της καθημερινότητας  σε ένα αστικό περιβάλλον  αλλά και για τους ανθρώπους που έπονται. δηλαδή εδώ συναντούμε ένα παράδοξο. Μια ανθρωποκεντρική αειφορία (?) Αλλά πάνω σε ποια βάση? Πάνω σε μια βάση «συναινετικής φαντασίωσης» " (Consensus fiction) [20].«Υπάρχουν οι μόνες αληθινές αξίες με τις οποίες πρέπει όλοι να συμφωνήσουν και αυτές είναι οι δικές μου» . Πολύ απλοϊκό, αλλά έτσι είναι.  Άρα τι κάνουμε σε αυτή την περίπτωση?

Ας προσπαθήσουμε να συμπεριφερθούμε αειφορικά αλλά ερωτοτροπόντας μέσα μας με το φυσιοκεντρικό ή περιβαλλονκεντρικό [21] ήθος και όχι με το ανθρωποκεντρικό.

 

«Αγωγή του πολίτη ή πολιτική αγωγή του Δημάρχου απέναντι στον πολίτη»:  Τελικά πως χειρίζεσαι έναν άνθρωπο  που σύμφωνα με την  πραγματική του  φύση αποτελείται από ορμές και ως εκ τούτου εξουσιαστικές επιθυμίες, που περιέχουν τον δικό τους «ηθικό νόμο» καi από εξελικτικής άποψης, «εξυπηρετούν τους ισχυρότερους ως μέσα επιβολής, προκειμένου να  αγνοήσουν τους  επιβαλλόμενους ηθικούς κανόνες όπως  η ‘ανεκτικότητα’ ή η ‘ταπεινότητα’»[22].

• Πρωτίστως πρέπει να καθορίσουμε τι κουλτούρα  και τι τρόπο ζωής θέλουμε, για να καταλήξουμε στο πως οφείλουμε να συμπεριφερθούμε απέναντι στο δημόσιο χώρο [23].
• Εάν θέλουμε διαπολιτισμικά ,  ‘διαγενεολογικά’ και ‘διαφυλικά’  να επεξηγήσουμε πως  οφείλουμε να  συμπεριφερόμαστε απέναντι στο δημόσιο χώρο, έχουμε πρωτίστως να καθορίσουμε τους κανόνες μιας δίκαιης συνύπαρξης μεταξύ των ανθρώπων η οποία συνιστάται από την ισότητα όλων των ανθρώπων σε σχέση με την χρήση του δημόσιου χώρου[24].  

Τόσο η πρωτοβάθμια πολιτική νομιμοποίηση σε τοπικό επίπεδο  που δεν αρκεί για να προχωρήσει κανείς σε μια ορθολογική διαμόρφωση και χρήση του δημόσιου χώρου όσο και οι  παραπάνω  λίγο έως πολύ αφηρημένες έννοιες  οδηγούν σε μια σημαντική   διαπίστωση.   «Υπάρχει  η ανάγκη  δημιουργίας ενός "ενδιάμεσου χώρου"  ουδετερότητας,  στον οποίο οι απόψεις μπορούν  να εκφράζονται, να διαπραγματεύονται…»[25] και να συναποφασίζονται, αλλά ταυτόχρονα να μπορεί να επιτευχθεί  μια συναίνεση και μια πραγματιστική σύλληψη .  Αυτός ο χώρος είναι το τμήμα  της πολιτειακής βάσης δηλαδή των  δημοτών. Η συμμετοχική διαβούλευση των πολιτών.

 

Μη συνεχίζει και γίνεται το σφάλμα , απαξιώνοντας με διάφορους τρόπους τον πολίτη να προχωράει μόνη της η Δημαρχιακή αρχή . Ας προσπαθήσει να βρει ένα άλλο τρόπο να δείξτε ότι είστε Τοπική Αυτοδιοίκηση, ότι at least κυβερνάτε, διοικείτε κάτι που δεν διαφαίνεται από πουθενά. Έτσι κι αλλιώς η κεντρική εξουσία σας καθαίρεσε  σαν αυτοδιοικητικό φορέα. Δεν έχετε να χάσετε παρά να κερδίσετε, θα κάνετε λιγότερα λάθη στις αποφάσεις σας με την ενεργή συμβολή των πολιτών.

 

Η ανθρωποκεντρική προσέγγιση, η οποία μεταμορφώνει τον δημόσιο χώρο σε μια κανονιστική έννοια, μπορεί πάντα να «εκλαμβάνει και να ερμηνεύει» από την δημόσιο χώρο μόνο ότι κανονιστικά έχουμε προβάλει εμείς οι ίδιοι σε αυτόν! Τον δημόσιο χώρο δεν το ενδιαφέρει η ανθρώπινη μοίρα μας, δεν έχει σημασία για αυτόν. Θα ήταν καλό να συμφωνήσουμε και να πράξουμε αναλόγως, ότι τελικά η συζήτηση για τον δημόσιο χώρο, την ηθική την αειφορία και το καλό του πολίτη είναι «αρκετά ανθρωποκεντρική»,  γύρω από εμάς, αλλά όχι για τον δημόσιο χώρο.

Επίλογος: Τι θέλουμε, «‘Περι’-βάλλον ή ’Κοινό’-βάλλον»? Μήπως η ιστορία μας έχει ξεπεράσει προ πολλού? Η ερώτηση  σαν επίλογος σχετίζεται με την επιδεξιότητα της Δημαρχιακής αρχής για μια έξυπνη ηθικοπολιτική αγωγή των κατοίκων πολιτών, η οποία θα πρέπει να απασχολήσει και κάθε μελλοντικό γονέα.   

 

Το ερώτημα λοιπόν είναι, ποιον κόσμο θα αφήσουμε στα παιδιά μας, ή  τρομοκρατημένοι αποφεύγουμε να θέσουμε το πραγματικό ερώτημα,  σε τι είδους παιδιά θα αφήσουμε τον κόσμο?[26]   

 

Και όπως ήδη έχετε ομολογήσει: «σήμερα βρισκόμαστε ακόμα στη φάση να δούμε τι Δημήτρια θέλουμε (ΔΣ  21/8/2017, 20:35)». Για τους πολλούς ή για τους λίγους.

Εάν θέλετε όμως σαν Don Quichotte ακόμα την συμπαράσταση  ενός  «φτηνού»  επιστημικού ανθρωποκεντρικού ήθους για τεκμηρίωση των αποφάσεων σας για  την εμπορευματοποίηση  κάθε γωνιάς ή τμημάτων του δημόσιου χώρου,  αντί μιας  πολιτικής δημόσιας πολιτισμένης διαβούλευσης  και ίσως και σύγκρουσης στις γειτονιές και στα κοινοτικά συμβούλια προχωρήστε με το ανάλογο πολιτικό κόστος, αλλά σε τι θα έχουν φταίξει  οι επόμενοι ?  Νομίζω ότι ένα αγγλοσαξονικό ρητό  ταιριάζει καλύτερα από ένα ελληνικό: 

 

«If you pay peanuts, you get monkeys.»Και αυτα θα ειναι οι πολίτες σας που θα έχετε φτιάξει εσεις στα τελευταια 6 χρόνια!

---

[1]  Όσο αφορά τις θέσεις του Δημάρχου και κυρίως του αντιδημάρχου κατασκευών σχετικά με την συντήρηση και διαχείριση των δημόσιων χώρων και των υποδομών τους (η ιδιωτικοποίηση των συντηρήσεων  κάποιων βασικών υποδομών  είναι πλέον δεδομένη, άσχετα όμως εάν μπορεί και  εκπληρώνει ο Δήμος τις συμβατικές του υποχρεώσεις απέναντι τους, βλέπε  εταιρεία Φοντάνα και συντριβάνια  Αύγουστος 2017

[2] Βλέπε σελίδα του FB του συλλόγου 17.92017: https://www.facebook.com/filoineasparalias/posts/1146816152116993?comment_id=1146883332110275&notif_t=feed_comment_reply&notif_id=1505657388200859

[3] Και όχι το οικονομικό, όπως έχει συνηθίσει να θεωρείται.

[4] Ιστορικά έχει αποδειχθεί ότι σε δύσκολες, κρίσιμες και ακραίες στιγμές των πολιτικών συστημάτων η πολιτική και η οικονομία σπεύδουν και προχωρούν  σε μια οικονομική διεπαφή ενωμένοι. Και αυτό είναι ευπρόσδεκτο εάν δεν περιορίζεται μόνο σε διεθνή κεφάλαια και τον αμιγώς προσανατολισμό σε κέρδος και υπερκεματάλλευση και ηθική διερεύνηση του επενδυτικού στόχου. Όμως δυστυχώς αυτό συμβαίνει.

[5]   Strategien für den Öffentlichen Raum, – Ein Diskussionspapier – Frank Eberhard Scholz, Mitglieder: Wolfgang Borstinghaus,  Ute Herrmann, Michael Isselmann, Helga Kreft-Kettermann,  Michael Kunzel, Petra Morschheuser,

Ulrich Reichardt,  Stephan Rei.-Schmidt, Bruno Schmaus,  Franz Schulte-Romer, Hartmut Thielen,  Koln-Berlin 2006. S.

[6] Βλέπε, zaungastnic.blogspot.com, Ετικέτα Αστική ανάπτυξη δημόσιο χώρος, «Κανονικοποιήστε τις μικροεπιχειρηματικές…»

[7] Νίκος Θεοδοσάκης., Διαβούλευση à la Grecque και η αισχύνη μιας βιασμένης αξιοπρέπειας, parallaxi, April 19, 2017.

[8] H. Borennini., Το πλασάρισμα της πόλης από τη Δημοτική Αρχή, parallaxi, July 4, 2017

[9] Παθοκεντρική και Βιοκεντρική ήθική

[10]Ηθική στον σχεδιασμό  σύμφωνα με τον Vogt σημαίνει "συνειδητός προβληματισμός των διαφόρων λόγων-αιτιών, στόχων, κινήτρων και αντιστάσεων σχετικά με μια καλή και δίκαιη ενέργεια ".(Vogt, Markus., Aufgaben, Methoden und Maßstäbe der Ethik. In: Lendi, Martin;

Hübler, Karl-Hermann (Hrsg.): Ethik in der Raumplanung: Zugänge und Reflexionen.2004, p. 4

Hannover: Akademie für Raumforschung und Landesplanung. S. 14-3014).

[11] Γίνεται και μια μικρή αναφορά στον  όρο «αειφορία» καθώς από εμπειρίες μου οι λιγότεροι γνωρίζουν την σημασία του.

[12] αεί + -φορία (< φέρω)

[13] The World Commission on Environment and Development (1987: 43). δευτερογ. Πηγή/

[14] Birnbacher, Dieter 1987. „Ökologische Ethik. Ein Überblick.“ In: Information Philosophie 1, 18-30.

[15] Teutsch, Gotthard M. 1985. Lexikon der Umweltethik. Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen.δευτερογ. πηγή.

[16]Hübler, Karl-Hermann (Hrsg.): Ethik in der Raumplanung: Zugänge und Reflexionen.2004, p. 4

Hannover: Akademie für Raumforschung und Landesplanung. S. 14-3014).

[17]Hampicke, U.: Landwirtschaft und Umwelt. Ökologische und ökonomische Aspekte einer rationalen

Umweltstrategie, dargestellt am Beispiel der Landwirtschaft der Bundesrepublik Deutschland, Berlin 1977. S. 622,

[18] Βλέπε και διάβαζε τοποθετήσεις Δημάρχου και συμβούλων του για τον χώρο που θέλουν οι ίδιοι να πίνουν τον καφέ τους.

[19] Peter Ulrich, Politik der “Nachhaltigkeit” und ihre ethischen Grundlagen,  Institut für Wirtschaftsethik der HSG, 3. Workshop 23. Januar 2011, s.5.

[20] Alexander Bogneρ, Grenzen ethischer Deliberation. Institutionelle Perspektiven von Ethikräten · Institut für Technikfolgen-Abschätzung der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Öffentliche Sitzung des Deutschen EthikratsBerlin, 22. September 2016, Audioprotokoll.

[21] Φυσιοκεντρικό ήθος: Αυτό αποτελεί την πιο ολοκληρωμένη θέση. Όλα τα φυσικά (συμπεριλαμβανομένου και των άψυχων) σώματα έχουν μια εγγενή αξία. Η φύση δεν είναι μόνο το ανθρώπινο περιβάλλον. Ήταν πριν από τον άνθρωπο και εξελίχθηκε μέσα από την ίδια της την φύση.  Εάν οι άνθρωποι παρατηρήσουν και κατανοήσουν αυτή τη σχέση,  τότε μπορούμε  να δημιουργήσουμε από ένα "περί-" βάλλον  ένα "Μαζί"-βάλλον.  Αλλά δυστυχώς  η φύση δεν είναι κάτι ιερό και απαραβίαστο απέναντι σε κάθε ανθρώπινη παρέμβαση. Επειδή  και ο άνθρωπος είναι μέρος της φύσης. Υπάρχει μια διαβάθμιση των αξιών των φυσικών οντοτήτων, με τις οποίες, τεχνικές παρεμβάσεις  μπορούν και νομιμοποιούνται μέχρι το βαθμό που δεν καταστρέφουν τους φυσικούς κύκλους.

[22] Walter Lorenz Ethik und öffentliche Verantwortung, Freie Universität Bozen, internes Dokument  p. 2.

[23] Τελεολογική προσέγγιση σύμφωνα με τον  Αριστοτέλη.

[24] Δεοντολογική προσέγγιση σύμφωνα με τον Αριστοτέλη

[25] Walter Lorenz Ethik und öffentliche Verantwortung, Freie Universität Bozen, internes Dokument  p. 5.

[26] Βλέπε, Jean-Claude Michéa, L'Enseignement de l'ignorance et ses conditions modernes, Climats, 1999,p. 56