Zaungast:Η ΑΡΓΗ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΣΦΑΙΡΑΣ

Η αργή εξαφάνιση της δημόσιας σφαίρας και ο αστικός σχεδιασμός στη νέα ανθρωπόκαινη εποχή 

Επαναδημοσίευση 05.07.2023

Ο δημόσιος χώρος  καταργείται  εκεί που δημιουργείται το ιδιωτικό κακέκτυπό του, προσομοιώνοντας ένα ‘λειτουργικοποιημένο’ δημόσιο χώρο. Η όλο και περισσότερο επικρατούσα διεκδίκηση των ιδιωτών επενδυτών για επέκταση των  εμπορικών και επαγγελματικών χώρων  και η μέγιστη οικονομιστική αξιοποίηση των ακινήτων –AirBn- καταστρέφει όλο και περισσότερο την ποιότητα του άστυ ως τόπο ταυτοποίησης, στον οποίο ελπίζουν  όχι μόνο οι κάτοικοι και οι επισκέπτες του κέντρου/άστυ, αλλά κυρίως οι έμποροι.

Διάβασμα σε 3’    THS18092017

Σε γενικές γραμμές χωρικά ένας φυσικός χώρος,  δημόσιος,  είναι αναγκαστικά προσανατολισμένος στο υπάρχον δημόσιο οδικό δίκτυο και χαρακτηρίζεται από την γενική προσβασιμότητα των κατοίκων-πολιτών, τη διαφάνεια και τη συνέχεια. Επί πλέον ως κοινωνικός χώρος αναλαμβάνει και τον ρόλο για συναντήσεις, δημόσιες δράσεις και παραστάσεις δηλαδή των σημαντικότερων λειτουργιών μιας κοινωνίας. Γι’ αυτό, σε κάθε αναφορά του δημόσιου χώρου θα πρέπει  να ενσωματώνονται και αυτά τα  βασικά ζητήματα.
 
Η χρηστικότητά του για τους πολίτες και φορείς και η φυσικότητα του χώρου σαν υπαρκτή υποδομή ανοίγουν  μια πληθώρα δυνατοτήτων δράσης.  Η φυσικότητα μόνο  δεν αρκεί όμως. Ο χώρος πρέπει επίσης να  μπορεί να νοείται ως κοινωνικά δημιουργημένος χώρος, η «οικειοποίηση» του οποίου οδηγεί συνήθως  σε συγκρούσεις.  Η κοινωνική έννοια του "δημόσιου χώρου" είναι συνεπώς ιδιαίτερα με μία τρίτη έννοια συνυφασμένη: την παρουσία όλων των κοινωνικών ομάδων στη δημόσια σφαίρα και την ικανότητά τους να συμμετέχουν στη διαμόρφωση της πολιτικής βούλησης σαν βάση για μια δημοκρατική και ανοικτή  κοινωνική  τάξη.[1] Αυτό λέει η δημόσια ηθική,  αλλά αυτό είναι  συνήθως ένα άφθαστο ιδανικό:  "Public space does not exist"[2] όπως ακριβώς και η «ελληνική πόλις» εξαιρούσε τις γυναίκες από τις πολιτικές λήψεις αποφάσεων στην αγορά[3] .

«Οι πόλεις και οι περιφέρειες βρίσκονται σε διαδικασίες αναδιάρθρωσης με συνέπειες για την οικονομία, την εργασία, την κοινωνική πολιτική αλλά και τον αστικό σχεδιασμό.

·    Οι αιτίες:

- παγκοσμιοποίηση των οικονομικών δραστηριοτήτων και

- η απώλεια της νομιμότητας του κράτους, τύπου κεϋνσιανικού-πρόνοιας.

·    Οι συνέπειες:

- Οι πόλεις αναλαμβάνουν πλέον μια οικονομική και πληροφορική κομβική λειτουργία με επιχειρηματικά προσανατολισμένες υπηρεσίες[4].

- Η κοινωνική ανισότητα στις πόλεις αυξάνεται (διαχωρισμός, περιθωριοποίηση, αποκλεισμός, εισοδηματικές ανισότητες etc.).

Η μετάβαση, όπως προκύπτει από τα σημερινά δεδομένα,  σε  μια «επιχειρηματική αστική πολιτική»  όπως συμβαίνει παγκοσμίως ερμηνεύει τα αστικά προβλήματα, όπως την υψηλή ανεργία, την βιομηχανική  και μετανάστευση νέων και τους δημοσιονομικούς περιορισμούς διαφορετικά από ότι μια αειφορική αστική ανάπτυξη.  Προσπαθεί με μέτρα περισσότερο ιδιωτικού ανταγωνιστικού περιεχομένου αντί με  μέτρα κοινωνικής αναδιανομής, να ελέγξει και να προσεγγίσει κοινωνικά και οικονομικά αδιέξοδα,»[5] εάν δεν έχει ήδη ασπαστεί ‘οικονομιστικές ιδεολογίες’.

Ο δημόσιος χώρος χάνει μέρα με τη μέρα κάθε δικαίωμα ύπαρξης, όλα αρχίζουν και γίνονται  ένας «γιγαντιαίος ιδιωτικός χώρος.» [6] Ο Δήμος προχωρά και θα συνεχίσει να προχωρά μέσω διάθεσης (του δημόσιου χώρου προς ιδιωτικοποίηση), προς το παρόν με καφετέριες, τραπεζάκια έξω και μέσα ακόμα και στο όνομα της τέχνης. Όμως δε είναι ικανός να καθορίσει πλαίσια και προϋποθέσεις για την συνύπαρξη  των χρηστών σε δημόσιους χώρους, δηλαδή να κανονικοποίησει  λειτουργίες  όπως π.χ. στη νέα παραλία. Πως αγωνίζεται και το κατορθώνει εν μέρει με το pride parade  και εδώ όχι! Μήπως θέλει να φανεί προς τα έξω προοδευτικός   Ευρωπαίος στον πνεύμα των καιρών, στηρίζοντας μια ιστορικά καταπιεσμένη κοινωνική ομάδα?  Και αν θέλει τόσο πολύ την τάξη, να την βάλει. Και εδώ διαφαίνεται η βούληση ή μη, για κυβερνησιμότητα και πολιτική αγωγή της Δημαρχιακής αρχής. Απούσες και οι δύο! 

Τι είναι ένας ιδιωτικοποιημένος δημόσιος χώρος ή δημόσια σφαίρα?

Στις εξειδικευμένες συζητήσεις και συγκρούσεις σχετικά με το δημόσιο χώρο  συνδέεται η έννοια της ιδιωτικοποίησης του δημόσιου χώρου ανάλογα με την ανάγκη που υπάρχει με διαφορετικά καθοριστικά χαρακτηριστικά.

- Ιδιοκτησία: Η κρατική ιδιοκτησία σαν υλικό αντάλλαγμα δεν έχει καμία κοινωνική αξία. Η ιδιωτικοποίηση θα σήμαινε ότι ο δημόσιος τομέας θα μεταβίβαζε την έγγεια ιδιοκτησία του σε έναν ιδιωτικό φορέα.  Ωστόσο, εδώ θα πρέπει να εξετάσουμε  αν το ισοζύγιο της περιοχής μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού χώρου είναι αρνητικό ή θετικό, δηλαδή μειώνεται το ποσοστό του δημόσιου χώρου σε έκταση?  Ιδιοκτησία λοιπόν είναι εν μέρει  και λίγο ασθενές σαν χαρακτηριστικό δημόσιου χώρου.

- Χρήσεις: Η ιδιωτικοποίηση θα σήμαινε μια αύξηση κάποιων  εξειδικευμένων  χρήσεων. Εδώ διαπιστώνουμε ότι ο Δήμος Θεσσαλονίκης όπως και πολλοί άλλοι Δήμοι του εσωτερικού και εξωτερικού εξακολουθούν να αναζητούν την αύξηση τέτοιων χρήσεων, εκμισθώνοντας λόγω οικονομικής πίεσης στον προϋπολογισμό. Οι υπερβάσεις και παραβατικές συμπεριφορές είναι εδώ το πρόβλημα γιατί δεν μπορούν να ελέγχονται ούτε συνέχεια ούτε περιοδικά, τουλάχιστον στον οίκο μας.

- Αποκλεισμός: Η ιδιωτικοποίηση θα σήμαινε τον αποκλεισμό ανεπιθύμητων ομάδων. Ωστόσο, η ευρωπαϊκή πόλη χαρακτηριζόταν πάντοτε από διαχωρισμούς και αποκλεισμούς  και ιστορικά δημιουργήθηκαν πολλές ταξικές και ποικίλες ρυθμίσεις. Μήπως τελικά η πολυαναφερόμενη  "ανοιχτή πόλη" είναι μύθος[7];

- Λειτουργική μετατόπιση: Η ιδιωτικοποίηση θα σήμαινε τη μετατόπιση των παραδοσιακών λειτουργιών από τον «δημόσιο» στον «ιδιωτικό» χώρο. Αυτό το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο: Οι ειδικές τοποθεσίες (locations) αλλάζουν, οι χώροι και οι σημασίες/έννοιες τους αλλάζουν.

- Μεταβίβαση καθηκόντων: Η ιδιωτικοποίηση θα σήμαινε τη μεταφορά δημόσιων καθηκόντων σε ιδιώτες. Αυτό δεν είναι συγκεκριμένο μόνο για τους δημόσιους χώρους, αλλά συμβαίνει σε πολλούς άλλους τομείς δράσης. Όσον αφορά τους δημόσιους χώρους, παρατηρείται επί του παρόντος τουλάχιστον στο εξωτερικό μια τάση για "επαναδημοτικοποίηση".

- Η δημιουργία ηλεκτρονικού δημόσιου χώρου: Ας αναφερθούμε μόνο στον Mitchell, «There is literally no room in Internet's 'public space' for a homeless person to live in. Nor can their needs, desires, and political representations ever be seen in the manner that they can be seen in the spaces of the city»[8], ο οποίος επισημαίνει ότι ορισμένες περιθωριοποιημένες κοινωνικές ομάδες δεν είναι ορατές σε ένα αποκλειστικά ηλεκτρονικό δημόσιο χώρο!!!!!! Αυτό είναι καθοριστικό εάν θέλουμε να μιλάμε για συμμετοχική διαβούλευση των πολιτών.

Συμπερασματικά θα πρέπει να είμαστε αρκετά προσεχτικοί: Όποιος θέλει να αναφερθεί στην ιδιωτικοποίηση δημόσιου χώρου πρέπει αφενός να ονομάζει ακριβώς αυτό που εννοεί και, αφετέρου, να εκφράζει κάτι περισσότερο από ίδιες εντυπώσεις και "ενστικτώδεις ή καλύτερα συναισθηματικές  γνώσεις". 

Η άλλη πλευρά του νομίσματος. Δημιουργία δημόσιας σφαίρας δεν είναι μόνο να δημιουργήσεις χώρους προσβάσιμους στο κοινό,  και να κάνεις δυνατή την παράσταση όλου του φάσματος μιας κοινωνίας στην δημόσια σφαίρα. Ούτε σημαίνει την ένταξη σε έναν shopping κόσμο και κόσμο ψυχαγωγίας, επί μιας αρχής: Να συμμετάσχουν όλοι στην κατανάλωση και την αγοραία ψυχαγωγία. Όχι!  Αυτή λέγεται επιχειρηματική αστική πολιτική η οποία έρχεται συνήθως όταν έχεις φτάσεις πρώτα σε κάποιο άλλο επίπεδο σχέσης της Δημοτικής  αρχής με τον πολίτη, που να σου το επιτρέπει ηθικά αυτό. Τότε λοιπόν και μόνο τότε,  όταν  ο πολίτης συναποφασίζει πως και εάν μπορεί να συμβεί αυτό και με δική του ευθύνη της πραγμάτωσης αυτής της πολιτικής

Σε όλους αυτούς τους λειτουργικοποιημένους δημόσιους χώρους έχουμε μια προσομοίωση[9] ενός δημόσιου χώρου. Π.χ.  όταν δίδονται ειδικές άδειες χρήσης σε δημόσιους χώρους και δρόμους όπως για  βεράντες τραπεζοκαθίσματα και υπαίθρια καφέ, τι συμβαίνει? Με την πρώτη ματιά, μας  φαίνεται ότι κάτι νέο πραγματώνεται,  μια αναγέννηση του συγκεκριμένου χώρου, ένας εμπλουτισμός του δημόσιου χώρου. Παραβλέπουμε όμως πολύ εύκολα, ότι αυτά τα βήματα είναι στα πλαίσια μιας εξαναγκασμένης αλλαγής στην  ποιοτική χρήση ενός δημόσιου χώρου στο βωμό μιας άλλης έννοιας του δημόσιου χώρου[10]: Σε ένα, έστω και στο μυαλό των κατοίκων, δημόσιο χώρο γεννιέται ένας νέος δημόσιος χώρος για κάποιες  αποκλειστικές χρήσεις για κάποια συγκεκριμένα άτομα. Ένας πρώην προς γενική χρήση ευέλικτος δημιουργημένος δημόσιος χώρος- ας πούμε η νέα παραλία σαν παράδειγμα,  θα  προσανατολιστεί  τώρα σε μια εξειδικευμένη και περιορισμένης προσβασιμότητας λειτουργία. Ποιές θα είναι οι ομάδες αναφοράς? Μόνο πελάτες και καταναλωτές!!  Αυτό το βλέπουμε και θα το δούμε σε 3 περίπτερα αναψυκτήρια  με καθίσματα επιπλέον αλλά και μέσω των συνεπακόλουθων απαγορεύσεων πρόσβασης και  παραμονής ορισμένων ανεπιθύμητων ή οικονομικά αδύναμων κοινωνικών ομάδων, όπως φτωχοί,  ζητιάνοι, καλλιτέχνες του δρόμου, πλανόδιοι, άνεργοι,  μετανάστες και πρόσφυγες και διάφορες,  υποκουλτούρες  κλπ.  Και αυτό είναι μόνο ένα μικρό βήμα. Αυτές οι ομάδες  έρχονται αντιμέτωποι με δυο πράγματα πλέον: τον κοινωνικό αποκλεισμό και τώρα προσθετικά  τον χωρικό αποκλεισμό.

Εδώ, δημιουργείται μια απομίμηση δημόσιου χώρου - για  να επιτρέπει την κινητικότητα προς τον χώρο και από τον χώρο, μέσα-έξω. Αυτό  το "πηγαίνω-έρχομαι" θα ελέγχεται όμως από τον ιδιοκτήτη ή ενοικιαστή και μπορεί να επιτρέψει την πρόσβαση μόνο σε συγκεκριμένα άτομα[11]  ή σε περίπτωση παραβίασης ενός κανόνα θα μπορεί να προκαλέσει και αστυνόμευση του χώρου.  Εκεί θα πρέπει να έχει ο πελάτης μια ευχάριστη  παραμονή^[12]: Δηλαδή, να χαλαρώσει  ευχάριστα , η  ατμόσφαιρα μέσα στο χώρο θα είναι τέτοια ώστε αυτή να τον ωθεί προς τη κατανάλωση. Η ευχάριστη λοιπόν διαμονή είναι επιθυμητή μόνο αν υπάρχει εμπορικότητα στο χώρο[13].

«Η πραγμάτωση της ζωής  σήμερα  έχει αφεθεί περισσότερο στο έλεος των γεγονότων παρά  στην πεποίθηση»                                             [Walter Benjamin]

Και εδώ πρέπει να έρθει ο Δήμος με την πολιτική αγωγή του και όχι την πολιτική του εκγύμναση που κάνει και να σταματήσει  την απαξίωση του πολίτη  δηλαδή της δημόσια σφαίρας της δημόσιας ηθικής με την συνεχή σύσταση χώρων διασκέδασης και αναψυχής, - και μη ξεχνάμε το όργιο του φεστιβαλισμού[14] σε αυτή τη πόλη-  και συνεπακόλουθων απαγορεύσεων, αποκλεισμών, απελάσεων κλπ.  Διαφαίνεται  και εδώ ότι η Δημαρχιακή αρχή τελικά  τείνει να εγκαταλείψει  την απαιτούμενη αειφόρο αστική ανάπτυξη  και να πάει απλά σε ένα φεστιβαλικό χαρακτήρα συντήρησης μιας αστικής επιβίωσης  του μέσου δημότη και τον οποίο τον αφήνει  να διαμορφώσει  ο ιδιώτης.

Όσοι θεωρούν ότι είναι επαρχιώτικη και οπισθοδρομική νοοτροπία επειδή γίνεται ενασχόληση με το θέμα του δημόσιου χώρου, τότε θα πρέπει να ακυρώσουν  όλες τις πανεπιστημιακές κοινωνιολογικές, αστικόγεωγραφικές και πολιτισμικές σπουδές σε όλο το κόσμο. 

Η επέκταση του ιδιωτικού, που εκλαμβάνεται ως δημόσιος χώρος μπορεί να παρατηρηθεί πολλές φορές φαινομενικά σε δημόσια κτίρια. Σε εμπορικά κέντρα ή σε άλλους δημόσιους χώρους  δεν επιτρέπεται να καθίσεις σε σκαλοπάτια, θα έρθει ο σεκιούριτι  και θα σου πει να σηκωθείς . Για να μπορέσεις να παραμείνεις κάπου χωρίς να ψωνίζεις θα πρέπει να πάς  σε μια καφετέρια ή εστιατόριο, ενός ιδιώτη. Το κάθε τι έχει τη θέση του. Η κατάσταση του δημόσιου χώρου πλέον επηρεάζεται από την επιθυμία για αποκλεισμό και τη δυνατότητα ελέγχου, δηλαδή σε τελική ανάλυση, από την δυνατότητα εξουσίας ή ακόμα και ολοκληρωτικού ελέγχου. Ποιές κοινωνικό-πολιτικές επιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει ένας τέτοιος προσομοιωμένος- ένας εικονικός-  ιδιωτικοοικονομικά εκμεταλλεύσιμος δημόσιος χώρος; Κοινωνιολόγοι και ψυχολόγοι εφιστούν την προσοχή στα κάτωθι: [15]

• Η συγκεκριμένη τάση χρήσης δημοσίων χώρων οδηγεί στον αποκλεισμό των ανεπιθύμητων ομάδων από την πραγματικά διαδραματιζόμενη δημόσια σφαίρα. Ως κοινωνικά περιθωριοποιημένοι οι άνθρωποι αυτοί στιγματίζονται και υφίστανται διακρίσεις. Απελάσσονται «στους υπόλοιπους χώρους»,  και περιθωριοποιούνται  πλέον και χωρικά
•  Οι μεσαίες και ψηλές οικονομικές τάξεις «περιορίζονται» σκόπιμα  στην ‘ιδιωτική τους ζώνη’  στο φυλασσόμενο «γκέτο της μεσαίας τάξης και των εύπορων». O κοινωνικός διαχωρισμός οδηγεί στο ότι η κοινωνία ζει και δρα μόνο τμηματοποιημένα.  Δεν συναντιέται πλέον, σαν σύνολο.
• Τα  κέντρα της πόλης γίνονται αποκλειστικά χρηστικοί χώροι για κάποιους και αποπολιτικοποιούνται. Η πόλη χάνει τρόπους δημοσίευσης της κοινωνικής και πολιτικής συνείδησης. «Οι πολιτικοί χώροι, 'οι Αγορές' συρρικνώνονται. Οι πολιτικές αποφάσεις λαμβάνονται μόνο αποκλειστικά, χωρίς την συμμετοχή  μη θεσπισθέντων κοινωνικών ομάδων και με εξαίρεση του κοινού.»

Ο αντιληπτός ως δημόσιος χώρος λοιπόν διευθύνεται, κανονικοποιείται, διαχειρίζεται από το αξίωμα του κέρδους υπό την ηγεσία της αξιωματικής του συμφέροντος, επικαλούμενο την ιδιωτική ιδιοκτησία. Η «επιχειρηματική πόλη» ως ηγεμονική απάντηση στα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα?

Το ερώτημα για ποιον τελικά σχεδιάζεται κάτι και ποιες απαιτήσεις απέναντι στο δημόσιο χώρο πρέπει να ικανοποιηθούν, θα πρέπει να συζητηθεί σοβαρά σε ένα προστάδιο του σχεδιασμού μαζί με  τους κατοίκους.

Fazit

Εάν μια  πόλη οφείλει να έχει κάποιο μέλλον, γιατί έπονται και άλλες γενιές, θα χρειαστεί στο μέλλον τον δημόσιο χώρο, περισσότερο από ποτέ.  Εάν ο διαχωρισμός του ιδιωτικού και του δημόσιου χώρου δεν είναι πλέον σαφής, χάνουμε την σύλληψη τι είναι ιδιωτικό και τι δημόσιο. Μια πόλη που δεν νοιάζεται για τους δημόσιους χώρους θα χάσει την ευκαιρία να εκμεταλλευτεί την δυνατότητα που έχει να ενισχύσει την ταυτότητα και την ένταξη των πολιτών της, αλλά και  να επιτύχει μια μεγαλύτερη δικαιοσύνη μεταξύ των δύο φύλων αλλά και των διαφορετικών γενεών.  Ο στόχος ενός αειφόρου αστικού σχεδιασμού είναι να διατηρηθούν ή και να νεοδημιουργηθούν φυσικοί χώροι που μπορούν να ιδιοποιηθούν από όσο το δυνατόν περισσότερες κοινωνικές ομάδες υπό το πρίσμα της φυσικής ή συμβολικής παρουσίας και να χρησιμεύσουν έτσι ως πλατφόρμα για τη διαμόρφωση της ταυτότητας και της αυτοπαρουσίασης, σαν ένα πεδίο εκμάθησης αντιπαράθεσης με άγνωστους και σαν  χώρος διαμόρφωσης γνώμης. 

Γι’ αυτό και μόνο μέσω ενός αειφόρου πολεοδομικού σχεδιασμού και τρόπου ζωής, μπορεί η πόλη να έχει μέλλον. Δεν εννοούμε εδώ απλά συντήρηση σε επίπεδο ελάχιστου επιπέδου επιβίωσης, με οργασμό του φεστιβαλισμού στο χώρο του  άστυ.  Αυτό σημαίνει επίσης, ότι θα συμβεί μόνο εάν, η πολικότητα μεταξύ των απαιτήσεων του ιδιωτικού και δημόσιου χώρου αναπροσανατολιστεί και ανακατευθυνθεί  πλέον περισσότερο προς τους  δημόσιους και κοινοτικούς χώρους και δράσει αντικυκλικά στην ιδιωτικοποίηση και ‘λειτουργικοποίηση’[16] του δημόσιου χώρου.  

Επιβάλλεται λοιπόν η αυξημένη δυνατότητα του αυτό- και συνπροσδιορισμού των κατοίκων για την ανάπτυξη της γειτονιάς τους και της πόλης τους, αναλαμβάνοντας έτσι αστική ευθύνη αντί να παίρνουν συνεχώς μια άνετη θέση σαν καταναλωτές κάποιων δημόσιων-δημοτικών  υπηρεσιών, όποιες και αν είναι αυτές.

Σε μια κοινωνία υπό υπαρξιακή καταπίεση πρέπει να έχουμε τον φιλόδοξο στόχο, να επεκτείνουμε δημοκρατικές πρακτικές βαθύτερα στην  κοινωνία των πολιτών. Η απώλεια του δημόσιου χώρου δεν μπορεί να γίνει ανεκτή.

---

[1] Glasze, Georg., Privatisierung öffentlicher Räume? Einkaufszentren, Business Improvement Districts und geschlossene

Wohnkomplexe, Ber. z. dt. Landeskunde Bd. 75, H. 2/3, 2001, S. 160-177, Flensburg, 2001.

[2] Dukstra, R., Public Space does not exist. Unveröff. Vortragspaper. Workshop der Zentralvereinigung der Architekten der Steiermark. 1997,  Graz. (= www.allesineinem.at/zvsteiermarklhtmllor_dijk.html (30.11.2000)).

[3] Μέχρι  το 1991 ακόμα και στο Καντόνι  Apenzell  της Ελβετίας οι γυναίκες δεν είχαν το δικαίωμα ψήφου. Στις 7 Φεβρουαρίου του 1971 ψηφίστηκε το δικαίωμα ψήφου των γυναικών στο Συμβούλιο του Καντονιού της Ζυρίχης.

[4]Πολλές από τις πόλεις αυτές περιορίζουν την στροφή τους προς την επιχειρηματική τους λειτουργία μόνο δεοντολογικά θεωρώντας αναβάθμιση του prestige τους τον αναπροσανατολισμό των δημόσιων καθηκόντων με δημόσια ηθική, σε δημόσια καθήκοντα αλλά με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Οικονομικά συνήθως αποτυγχάνουν  στο ισοσκελισμό του προϋπολογισμού κατά την διάρκεια του ενεργού έτους.

[5] Hoff, Benjamin-Immanuel., Soziale Ausgrenzung – Gentrification – New Urban Underclass Probleme der Stadtentwicklung und linke Alternativen, Veranstaltung des Rosa-Luxemburg-Bildungswerks Hamburg, 13.11.2007

[6] Brendgens,  Guido., Vom Verlust des öffentlichen Raums. Simulierte Öffentlichkeit in Zeiten des Neoliberalismus, UTOPIE  kreativ, H. 182 (Dezember  2005), pp. 1088-1097,, ε.σ. 1093.

[7] Dukstra, R., Public Space does not exist. Unveröff. Vortragspaper. Workshop der Zentralvereinigung der Architekten der Steiermark. 1997,  Graz. (= www.allesineinem.at/zvsteiermarklhtmllor_dijk.html (30.11.2000)).

[8] Mitchell,  D.,: The End of Public Space? People's Park, Definitions of the Public, and Democracy. In: Annals of the Association of American Geographers 85 (I), 1995, S. 108-133. Εδώ σ.123.  (https://www.google.gr/search?client=firefox-b&dcr=0&q=MITCHELL,+D.+1995:+The+End+of+Public+Space?+People%27s+Park,+Definitions+ofthe+Public,+and+Democracy.+In:+Annals+ofthe+Association+of+American+Geographers+85+(I),+S.+108-133.&spell=1&sa=X&ved=0ahUKEwiWtYvN9IDWAhUkIMAKHS4xAkYQvwUIISgA&biw=911&bih=403 )

[9] Brendgens, Guido., Vom Verlust des öffentlichen Raums. Simulierte Öffentlichkeit in Zeiten des Neoliberalismus, UTOPIE  kreativ, H. 182 (Dezember  2005), pp. 1088-1097, ε.σ. 1095

[10] βλέπε Brendgens, Guido.,

[11]Πρόσεξε κανείς τη λογική και την πρακτικότητα (?????) των καθηκόντων των εργαζόμενους της ιδιωτικής ασφάλειας του φεστιβάλ της μπύρας 1-2/9/2017 στο Δημαρχιακό προαύλιο της Θεσσαλονίκης?

[12] βλέπε, Brendgens, Guido., Vom Verlust des öffentlichen Raums. Simulierte Öffentlichkeit in Zeiten des Neoliberalismus, UTOPIE  kreativ, H. 182 (Dezember  2005), pp. 1088-1097, ε.σ. 1095.

[13] Σε τι αναφέρονται συνήθως οι επιχειρηματίες των υπαιθρίων καφέ. ¨Έρχονται οι νέοι  και κάθονται 5 ώρες και πίνουν ένα καφέ που τους κοστίζει 2 ευρώ».

[14] Είναι η πολιτική του «Tittytainment» μια  τακτική που αγγίζει μια μέλλουσα αστική κοινωνική πολιτική επιβίωσης. Εδώ δεν χρειάζεται, δεν είναι αναγκαίο ούτε μια πολιτική αγωγή ούτε μια κυβερνησιμότητα.Λειτουργεί με αυτόματο πιλότο προς την λεγόμενη «20:80 κοινωνία».

[15] Brendgens, Guido., Vom Verlust des öffentlichen Raums. Simulierte Öffentlichkeit in Zeiten des Neoliberalismus, UTOPIE  kreativ, H. 182 (Dezember  2005), pp. 1088-1097, ε.σ. 1091

[16] Βλέπε Reiß-Schmidt, Stephan., Der öffentliche Raum.: Traum, Realität, Perspektive, http://www.urbanauten.de/reiss_schmidt.pdf, am 18.09.2013, σ. 7