Γεωργικές πρακτικές συμβάλλουν στη μείωση των ειδών των άγριων πτηνών
Μειώσεις στους πληθυσμούς των ευρωπαϊκών πτηνών αναφέρονται εδώ και δεκαετίες, αλλά η άμεση επίδραση των μεγάλων ανθρωπογενών πιέσεων σε αυτές τις μειώσεις παραμένει μη ποσοτικοποιημένη. Οι αιτιώδεις σχέσεις μεταξύ των πιέσεων και των ανταποκρίσεων των πληθυσμών των πτηνών είναι δύσκολο να προσδιοριστούν, καθώς οι πιέσεις αλληλεπιδρούν σε διαφορετικές χωρικές κλίμακες και οι αντιδράσεις ποικίλλουν μεταξύ των ειδών. Εδώ, αποκαλύπτονται με άμεσες σχέσεις μεταξύ πληθυσμιακών χρονοσειρών 170 κοινών ειδών πουλιών, που παρακολουθούνται σε περισσότερες από 20.000 τοποθεσίες σε 28 ευρωπαϊκές χώρες, άνω των 37 ετών, και τεσσάρων εκτεταμένων ανθρωπογενών πιέσεων:
· εντατικοποίηση της γεωργίας,
· αλλαγή στη δασική κάλυψη,
· αστικοποίηση και
· αλλαγή θερμοκρασίας τις τελευταίες δεκαετίες.
Γίνεται ποσοτικοποίηση η επίδραση κάθε πίεσης στις χρονοσειρές πληθυσμών και η σημασία της σε σχέση με άλλες πιέσεις και προσδιορίζονται τα χαρακτηριστικά των πιο προσβεβλημένων ειδών. Διαπιστώνεται ότι η εντατικοποίηση της γεωργίας, ιδίως τα φυτοφάρμακα και η χρήση λιπασμάτων, είναι η κύρια πίεση για τις περισσότερες μειώσεις του πληθυσμού των πτηνών, ιδίως για θηρευτές που τρέφονται με ασπόνδυλα. Οι αντιδράσεις στις αλλαγές της δασικής κάλυψης, της αστικοποίησης και της θερμοκρασίας είναι περισσότερο συγκεκριμένες για κάθε είδος. Συγκεκριμένα, η δασική κάλυψη συνδέεται με θετική επίδραση και η αυξανόμενη αστικοποίηση με αρνητική επίδραση στη δυναμική των πληθυσμών, ενώ η μεταβολή της θερμοκρασίας επηρεάζει τη δυναμική μεγάλου αριθμού πληθυσμών πουλιών, το μέγεθος και η κατεύθυνση των οποίων εξαρτώνται από τις θερμικές προτιμήσεις των ειδών. Τα αποτελέσματά όχι μόνο επιβεβαιώνουν τις διάχυτες και ισχυρές επιπτώσεις των ανθρωπογενών πιέσεων στα κοινά πουλιά αναπαραγωγής, αλλά ποσοτικοποιούν τη σχετική ισχύ αυτών των επιπτώσεων, τονίζοντας την επείγουσα ανάγκη για μετασχηματιστικές αλλαγές στον τρόπο κατοικίας του κόσμου στις ευρωπαϊκές χώρες, εάν θέλουμε οι πληθυσμοί των πτηνών να έχουν την ευκαιρία να ανακάμψουν.
Πληθυσμός πτηνών και δυναμική πίεσης.
Οι χρονοσειρές κοινών πτηνών στην Ευρώπη έχουν δείξει γενική μείωση της αφθονίας μεταξύ 1980 και 2016 (-25,4% ± 2,8) . Η μείωση αυτή δεν κατανέμεται ισομερώς μεταξύ των διαφόρων ομάδων ειδών. Συγκεκριμένα, οι πληθυσμοί των ειδών γεωργικών εκτάσεων έχουν επηρεαστεί περισσότερο (-56,8% ± 4,9, Σχήμα 1 Α) από άλλες ομάδες κοινών πτηνών όπως τα πουλιά των δασών (-17,7% ± 9,0, Σχήμα 1 Β), οι κάτοικοι των αστικών κέντρων (-27,8% ± 3,6, Σχήμα 1 C), οι ψυχροί κάτοικοι (-39,7% ± 3,1, Σχήμα 1 Δ) και οι θερμοί κάτοικοι (-17,1% ± 8,1, Σχήμα 1Δ ).
Επιπλέον, οι γεωργικές εκτάσεις και τα είδη ψυχρών κατοίκων μειώνονται παγκοσμίως σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες (Σχήμα 1 Α και Δ), εκτός από ορισμένες ανατολικές χώρες για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα παρακολούθησης για μικρότερο χρονικό διάστημα, ενώ οι τάσεις είναι πιο διαφορετικές μεταξύ των χωρών για τους κατοίκους των δασών και των αστικών περιοχών (Σχήμα 1 Β και Γ).
Διαχρονική μεταβολή της αφθονίας των πτηνών στην Ευρώπη μεταξύ 1996 και 2016 για τις χώρες που συμμετέχουν στο Πανευρωπαϊκό Σύστημα Παρακολούθησης Κοινών Πτηνών (PECBMS) (n = 28, με γκρι χρώμα οι χώρες που δεν συμμετέχουν στο PECBMS). Για κάθε χώρα, το χρώμα αντιπροσωπεύει την κλίση (κόκκινο για μείωση, μπλε για αύξηση) και η μαύρη γραμμή αντιστοιχεί στη χρονοσειρά του δείκτη πολλαπλών ειδών (MSI) μεταξύ 1996 και 2016 (κατάλογοι ειδών ανά χώρα στο Παράρτημα SI, Παράρτημα 5).
(Α) Μεταβολή της αφθονίας των ειδών των αγροτικών εκτάσεων (MSI ανά χώρα για 19 είδη) που δείχνει μια συνολική απότομη, αλλά ταυτόχρονα επιβραδυνόμενη μείωση.
(Β) Μεταβολή της αφθονίας των δασικών ειδών (MSI ανά χώρα για 25 είδη) που δείχνει συνολική γραμμική μείωση.
(Γ) Μεταβολή της αφθονίας των αστικών κατοίκων (MSI ανά χώρα για 22 είδη) που δείχνει μια συνολική σταθερή πορεία.
(Δ) Μεταβολή της αφθονίας των ψυχρών κατοίκων (ανοιχτό γκρι, MSI ανά χώρα για 35 είδη) που παρουσιάζει συνολική γραμμική μείωση. Μεταβολή της αφθονίας των θερμών κατοίκων (σκούρο γκρι, MSI ανά χώρα για 35 είδη) που παρουσιάζει συνολικά σταθερή πορεία. Χρώμα για τις τάσεις των θερμών κατοίκων στο νότιο τμήμα των χωρών και χρώμα για τους ψυχρούς κατοίκους στο βόρειο τμήμα των χωρών.
Ανθρωπογενείς πιέσεις για τις χώρες που συμμετέχουν στο Πανευρωπαϊκό Σύστημα Παρακολούθησης Κοινών Πτηνών (PECBMS) (n = 28, χώρες που δεν συμμετέχουν στο PECBMS και χώρες χωρίς διαθέσιμα στοιχεία με γκρι χρώμα). Για κάθε χώρα και κάθε πίεση, το χρώμα αντιπροσωπεύει τον μέσο όρο και η μαύρη γραμμή αντιστοιχεί στη χρονοσειρά.
Α) Κάλυψη γεωργικών εκμεταλλεύσεων υψηλών εισροών (% της συνολικής καλλιεργούμενης έκτασης που καλύπτεται από γεωργικές εκμεταλλεύσεις υψηλών εισροών), περίοδος που καλύπτεται από τα δεδομένα 2007 έως 2016.
Β) Δασική κάλυψη (% της επιφάνειας της χώρας), 1996 έως 2016. (Γ) Αστικοποίηση (% της επιφάνειας της χώρας), 2009 έως 2016. (Δ) Θερμοκρασία (°C), 1996 έως 2016.
Γ) Αστικοποίηση (% της επιφάνειας της χώρας), 2009 έως 2016.
Δ) Θερμοκρασία (°C), 1996 έως 2016.
Επιπτώσεις των πιέσεων στους πληθυσμούς των πτηνών.
Η ανάλυση τάσεων (PLS) αποκαλύπτει ότι η εντατικοποίηση της γεωργίας είναι η κύρια πίεση που σχετίζεται αρνητικά με την τάση των ειδών (συντελεστής PLS για την κάλυψη γεωργικών εκμεταλλεύσεων με υψηλές εισροές = -0,037 ± 0,015, συντελεστής PLS για την τάση της κάλυψης γεωργικών εκμεταλλεύσεων με υψηλές εισροές = -0,037 ± 0,022.
Η αυξανόμενη κάλυψη αστικοποίησης σχετίζεται επίσης αρνητικά με την τάση των ειδών (συντελεστής PLS για την τάση αστικοποίησης = -0,036 ± 0,015.
Η μεταβολή της δασικής κάλυψης δεν σχετίζεται με συνολική θετική ή αρνητική μεταβολή των κοινών πτηνών (συντελεστής PLS για τη δασική κάλυψη = 0,000 ± 0,003, Σχ. 3A).
Η μεταβολή της θερμοκρασίας σχετίζεται αρνητικά με τις τάσεις των ειδών (συντελεστής PLS για την τάση της θερμοκρασίας = -0,015 ± 0,013.
(Α) Σχετικές επιδράσεις της γεωργικής κάλυψης υψηλής παραγωγής, της δασικής κάλυψης, της αστικοποίησης και της θερμοκρασίας και των τάσεών τους στις τάσεις των πτηνών (1996 έως 2016, 141 είδη) που προέκυψαν από την παλινδρόμηση μερικών ελαχίστων τετραγώνων (PLS). Εμφανίζονται οι διορθωμένες με μεροληψία και οι επιταχυνόμενες ΔΕ.
(B) Κατανομή της έντασης της επίδρασης των πιέσεων (κλιμακωτοί συντελεστές S-map) στις χρονοσειρές των πτηνών. Παρουσιάζεται ο αριθμός των ειδών με αρνητικούς και θετικούς μέσους συντελεστές S-map.
Το σύνδρομο χαρακτηριστικών
Αξίζει να σημειωθεί ότι για κάθε πίεση, ορισμένα είδη μπορεί να εξακολουθούν να επωφελούνται από αυτήν, ενώ πολλά άλλα επηρεάζονται αρνητικά. Ως εκ τούτου, αναλύουμε τα συγκεκριμένα οικολογικά χαρακτηριστικά που μοιράζονται τα είδη που επηρεάζονται από τις πιέσεις. Διαπιστώνουμε μια κυρίως αρνητική επίδραση της κάλυψης γεωργικών εκμεταλλεύσεων με υψηλές εισροές όχι μόνο για τα αγροτικά είδη, αλλά και για τα είδη που η διατροφή τους βασίζεται τουλάχιστον εν μέρει σε ασπόνδυλα κατά την περίοδο αναπαραγωγής, τους αποδημητές μεγάλων αποστάσεων και τα δασικά πουλιά, δηλαδή τη συντριπτική πλειονότητα των κοινών πτηνών. Η δασική κάλυψη επηρέασε κυρίως θετικά τους αποδημητές μεγάλων αποστάσεων. Τα αγροτικά είδη, τα κοκκοφάγα είδη και τα είδη με διατροφή βασισμένη στα ασπόνδυλα επηρεάστηκαν κυρίως αρνητικά από την αστικοποίηση. Τέλος, η επίδραση της θερμοκρασίας ήταν κυρίως θετική για τους θερμόβιους κατοίκους, τους αστικούς κατοίκους, τα δασικά είδη και τους ειδικούς, αλλά κυρίως αρνητική για τους ψυχρόβιους κατοίκους, τους αποδημητές μεγάλων αποστάσεων, τα αγροτικά είδη, τους γενικιστές και τα είδη με διατροφή βασισμένη στα ασπόνδυλα ή τα κοκκοφάγα.
Αποτελέσματα της μερικής regression μεταξύ της επιρροής κάθε πίεσης στη χρονοσειρά των ειδών και των χαρακτηριστικών των ειδών. Οι μη σημαντικές επιδράσεις εμφανίζονται με γκρι χρώμα, οι αρνητικές επιδράσεις με ανοιχτό κόκκινο χρώμα και οι θετικές επιδράσεις με μπλε χρώμα. Το μέγεθος της επίδρασης εμφανίζεται από το πλάτος της γραμμής, κλιμακωμένο για κάθε πίεση.
Συμπέρασμα
Σε ηπειρωτικοευρωπαϊκή κλίμακα, η αρνητική σχέση μεταξύ της χρήσης φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων αντιστοιχεί στον κύριο παράγοντα μείωσης των πληθυσμών των πτηνών. Μέχρι σήμερα, η προτίμηση των ενδιαιτημάτων ενός είδους αποτελούσε βασικό παράγοντα για την αξιολόγηση των επιπτώσεων των ανθρωπογενών πιέσεων. Ειδικότερα, η απότομη μείωση των αγροτικών πτηνών σχετίζεται όλο και περισσότερο με την εντατικοποίηση της γεωργίας, και ιδίως με τη χρήση φυτοφαρμάκων, στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Εδώ, τόσο η ανάλυση PLS της σχετικής επίδρασης των κυριότερων ανθρωπογενών πιέσεων όσο και η quasicausal CCM επισημαίνουν ότι η γεωργία υψηλών εισροών είναι η πίεση που επηρεάζει περισσότερο τις μεταβολές των πληθυσμών των πτηνών, και όχι μόνο για τα είδη των αγροτικών εκτάσεων. Αυτή η αρνητική επίδραση είναι επίσης ορατή σε χώρες με χαμηλότερη μέση γεωργική ένταση, καθώς η επίδραση μιας εντατικοποίησης είναι ακόμη μεγαλύτερη σε αυτές τις χώρες.
Πέρα από τις πρακτικές γεωργικής γης, άλλοι παράγοντες παίζουν ρόλο. Η αστικοποίηση, η οποία έχει αυξηθεί σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, μπορεί επίσης να σχετίζεται με τη συνολική μείωση της ορνιθοπανίδας. Αν και μια λεπτομερής ανάλυση της συγκεκριμένης σχέσης μεταξύ της αστικοποίησης και κάθε είδους μπορεί να απαιτεί ακριβέστερες χρονοσειρές για την αστικοποίηση, τα διαθέσιμα δεδομένα υποδηλώνουν αρνητικό αντίκτυπο για τα περισσότερα είδη. Η δυναμική της δασικής κάλυψης τείνει να σχετίζεται κυρίως με την αύξηση των πληθυσμών των πτηνών, αλλά η συνολική αύξηση της δασικής κάλυψης δεν αντικατοπτρίζεται στη δυναμική των πληθυσμών των δασικών ειδών, ούτε είναι ορατή στις τάσεις ολόκληρης της δεξαμενής ειδών. Η αύξηση της δασικής κάλυψης στην Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες μπορεί να κρύβει άλλες αλλαγές, ιδίως στην ποιότητα των δασών, όπως η μείωση των παλαιών δασών που είναι απαραίτητα για πολλά είδη που κατοικούν σε δασικές εκτάσεις. Ευρύτερα, αναμένονται διαφορετικές επιπτώσεις στα πτηνά μεταξύ της αναδάσωσης από διαχειριζόμενα δάση και της αναγέννησης μετά την εγκατάλειψη της γεωργίας, ενώ το επακόλουθο κλείσιμο των ενδιαιτημάτων είναι πιθανό να μην ωφελήσει τα είδη ανοικτών ενδιαιτημάτων.
