Το παιχνίδι δεν τελείωσε
Το "Squid Game" περιτυλίγει κυνικές σχέσεις σε μια κυνική μυθοπλασία. Είναι κρίμα που σχεδόν κανείς δεν θέλει να το σκεφτεί πια.
Περί τίνος πρόκειται; 456 μέλη της κορεατικής μεσαίας τάξης, τα περισσότερα από τα οποία είναι χρεωμένα, παρασύρονται από ύποπτους στρατολόγους με υποσχέσεις κέρδους. Μεταφέρονται σε ένα μυστικό νησί όπου υποτίθεται ότι πρέπει να ξεπεράσουν ο ένας τον άλλον σε μια σειρά παιδικών παιχνιδιών.
Μόνο που κατά τη διάρκεια του πρώτου γύρου συνειδητοποιούν ότι στην πραγματικότητα πρόκειται για ζήτημα ζωής και θανάτου: για κάθε άτομο που αποκλείεται, ένα δέμα χαρτονομισμάτων φτερουγίζει σε έναν διαφανή γιγαντιαίο κουμπαρά που κρέμεται από το ταβάνι στον κοιτώνα των παικτών. Πολλά χρηματικά έπαθλα περιμένουν ως ανταμοιβή του νικητή. Το μόνο πράγμα που πρέπει να καταπιέσετε: ένα βουνό από πτώματα που αποτελείται από 455 παίκτες. Και επειδή αυτό δεν είναι αρκετά κακό, όργανα αφαιρούνται από τους νεκρούς από εξίσου επισφαλείς φρουρούς προς πώληση. Ενώ οι θεατές στις εξέδρες των VIP κρατούν έναν κακό καθρέφτη για εμάς τους θεατές.
Σχεδόν όλοι οι κριτικοί αναγνώρισαν από την πρώτη έκδοση ότι όλα αυτά είναι μια κραυγαλέα αλληγορία του καπιταλισμού. Αλλά συνολικά, η προστιθέμενη γνωστική αξία των κριτικών του «Squid Game» είναι αισθητά δυσανάλογη με τη χρηματική προστιθέμενη αξία που φέρνει η σειρά στα ταμεία του Netflix. Αυτό έχει επίσης να κάνει με τη μιζέρια και τις περικοπές θέσεων εργασίας στην πολιτιστική δημοσιογραφία. Αλλά αν τόσος κόσμος το παρακολουθεί με απληστία, θα μπορούσατε να συνεισφέρετε και μερικές έξυπνες σκέψεις (βλέπε WOZ Νο 42/21, αλλά και «Die Zeit») αντί να παπαγαλίζετε ρεπορτάζ και λεπτομέρειες περιεχομένου - πάντα σε συμμόρφωση με την ιερή απαγόρευση των spoilers. Κι όμως, κάποτε θεωρούνταν δεδομένο ότι οι μαζικές επιτυχίες της ποπ-πολιτιστικής άξιζαν να προβληματίζονται αντί για φράσεις του τύπου: "Αλλά δεν πρέπει να βλέπεις πάντα τα πάντα με πικρόχολη ματιά. Τώρα είναι εδώ, η συνέχεια".
Ένας προβληματισμός, για παράδειγμα, για την απελπισμένη παραγωγή συμβόλων που αναδεικνύει το «Squid Game»: αιματοβαμμένες παιδικές χαρές, ένα μωρό που γεννιέται μέσα στο παιχνίδι, μια στενή πεζογέφυρα πάνω από την άβυσσο με μια τρύπα στη μέση, την οποία οι διαγωνιζόμενοι πρέπει να διασχίσουν πηδώντας πάνω από ένα δολοφονικό σχοινάκι. Η σειρά δεν μιλάει απλώς για τον «καπιταλισμό», αλλά για το άφθαρτό του, παρά τα προφανή σοβαρά ελαττώματά του. Η έκθεση παραπέμπει σε μια βαθιά κρίση χρέους και συνταξιοδότησης, η οποία εδράζεται συγκεκριμένα στην κορεατική πραγματικότητα με την έλλειψη προστασίας της απασχόλησης και τα υποχρηματοδοτούμενα συνταξιοδοτικά συστήματα.
Επικίνδυνες λέξεις
Η δεύτερη σειρά δείχνει ότι η δημοκρατία δεν είναι αποτελεσματικό εργαλείο κατά του καπιταλισμού: μετά από κάθε γύρο, οι παίκτες ψηφίζουν ευλαβικά ότι θέλουν να συνεχίσουν. Ακόμη και μια ένοπλη εξέγερση κατά του κέντρου διοίκησης είναι καταδικασμένη σε αποτυχία. Η τελευταία σειρά δείχνει τώρα πώς το παιχνίδι επιβιώνει αβίαστα ακόμη και από τα πιο τραγελαφικά τερατουργήματα - όπως ακριβώς και η ίδια η σειρά του Netflix παραμένει ένα καλοκουρδισμένο γρανάζι της οικονομίας της αγοράς στη μηχανή. Είναι λοιπόν οι συνθήκες κυνικές ή φταίει πρωτίστως η σειρά; Η απάντηση: σαφώς και τα δύο.
Παρ' όλα αυτά, το «Squid Game» περιέχει και ανατρεπτικό και κοινωνικο-αναλυτικό λαθρεμπόριο. Αν τα αγνοήσει αυτά, η πολιτιστική δημοσιογραφία γίνεται ένας απλός ελεύθερος αναβάτης των δυστοπικών οραμάτων και της διεστραμμένης λογικής του παιχνιδιού που περιγράφει. «Αν συνεχίσεις να ερευνάς το παιχνίδι, θα πεθάνεις», λέει σε κάποιο σημείο της τελευταίας σειράς. Μια σαφής ένδειξη ότι οι αναλύσεις παραμένουν επίφοβες παρά την ανωτερότητα των συνθηκών. Και αν η λέξη δεν μετράει πια για τίποτα μεταξύ των εξαντλημένων παικτών που παλεύουν για την επιβίωση, η δημοσιογραφία δεν χρειάζεται να κάνει το ίδιο. Το να σκέφτεσαι και να βρίσκεις προτάσεις γι' αυτό είναι τουλάχιστον τόσο περιπετειώδες όσο το να βλέπεις Netflix..
