Οι φευγάτοι της Elit και της διανόησης(ΙΙΙ)Ο νεοφιλελεύθερος φασισμός απέναντι στη φτώχεια, Διάβασμα σε 2,5'

Οι φευγάτοι της Elit και της διανόησης(ΙΙΙ)

Περιεχόμενα  

• Η φτώχεια παραμένει άγνωστη και προωθείται από τους περισσότερους ‘αριστερούς.
• Το κοινό τους χαρακτηριστικό: «Ego sum, qui sum»[είμαι αυτός που είμαι] τόσο από τους προνομιούχους όσο και από τους ασθενέστερους κοινωνικά/εισοδηματικά 

Η φτώχεια παραμένει άγνωστη και προωθείται από τους περισσότερους ‘αριστερούς’.

Όπως με την ανισότητα έτσι και με τη φτώχεια κάναμε ένα κοινωνικό οικοδόμημα και την τοποθετήσαμε μέσα. Η απάντηση της κοινωνίας μας στο πρόβλημα της φτώχειας είναι τα συσσίτια και τα κοινωνικά παντοπωλεία, “δώστε τα παιγνίδια που δεν χρειάζεστε”. Μητέρα διαζευγμένη με δύο παιδιά χωρίς εργασία, και χωρίς να της δίνει ο πρώην σύζυγος τη διατροφή πρέπει να κάνει οικονομία, να πάει σε συσσίτιο για να εξοικονομήσει χρήματα για να πάρει τη σχολική τσάντα ή να πάρει ένα μικρό δωράκι για τη γιορτή του παιδιού της. Λύνεται με μιας άλλης μορφής κοινωνικού αυτοματισμού το πρόβλημα.

Μπορούν να φαίνονται παντού, στις μεγάλες και μικρές πόλεις και παρόλα αυτά δεν υπάρχει βιώσιμη συζήτηση στην πολιτική ή στα μέσα ενημέρωσης σχετικά με το γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι ζουν χωρίς στέγη πάνω από τα κεφάλια τους. Η αδιαφορία είναι δεδομένη, δεδομένου ότι πολλοί βασίζονται στα κοινωνικά συσσίτια και παντοπωλεία και γενικότερα στον εθελοντισμό των πολιτών και στα ενοχοποιητικά συναισθήματα που μας περιτριγυρίζουν.

Μη εμπιστεύεστε τους ανθρώπους που σχετικοποιούν τη φτώχεια, την ανεργία, την εξαθλίωση με στατιστικούς δείκτες και όχι μόνο, και κάνουν τα θύματα θύτες. "Η αδιαφορία είναι μια παραλυσία της ψυχής, ένας πρόωρος θάνατος" [Άντων Τσέχωφ, συγγραφέας]

O Orban το έκανε ήδη στην Ουγγαρία. Ποινικοποίησε τους άστεγους. Κάποια στιγμή ακούστηκε και το ίδιο και στη Κρήτη και μετα απο διαμαρτυρία στα  τοπικά ΜΜΕ  διαγράφτηκε το πρόστιμο ενός άστεγου. Δεν έχουν δικαίωμα, είναι παρανομία να μην έχεις σπίτι. Στη Γερμανία μοιράζουν κλήσεις παραβατικής συμπεριφοράς στους άστεγους – γιατί είναι άστεγοι- και τους καλούν να πληρώσουν για το παράπτωμά τους, ειδάλλως τους πάνε φυλακή για μερικές ημέρες.

«Η φτώχεια είναι το αποτέλεσμα της τεμπελιάς . Αυτό ορίζει ο νεοφελευθερισμός και φτιάχνει το οικοδόμημά του»: Όσοι δεν έχουν αποδείξει ότι είναι "ανταγωνιστικοί" χαρακτηρίζονται ως αδύναμοι, ανόητοι, φτωχοί και τεμπέληδες. Όσοι δεν μπορούν ή δεν επιθυμούν πλέον να ενταχθούν, περιθωριοποιούνται ή απειλούνται με «την πτώση τους». Τους "παραπεταμένους και περιττούς" τους κατακρημνίζουν βαθύτερα , καταγγέλλονται δημοσίως και εξευτελίζονται.^[23]

Ποιος νοιάζεται για όλους αυτούς ή για το πως θα αλλάξει αυτό. Εν τω μεταξύ, έχει εδραιωθεί στη μικρή μάζα των διανοουμένων που όλο και αναμιγνύονται με την οικονομική και πολιτική ελίτ ένα διόλου ξεκάθαρο συστημικό ‘αριστερό περιβάλλον’, στο οποίο διαφαίνεται και μια αλαζονεία. Δεν ορίζεται πλέον ο αριστερός σκεπτόμενος αναφορικά με την κοινωνική του διάσταση, γιατί τότε θα πρέπει να αναρωτηθούμε γιατί υποστηρίξαμε την κυβερνητική πολιτική των τελευταίων ετών. Υπάρχουν εμφανή σε μερικά σημεία του συγκεκριμένου milieu συμπτώματα, για μια υποσυνείδητη ίσως και συνειδητή περιφρόνηση για την "κατώτερη τάξη" . Θεωρείται δε απο τους ίδιους και σαν σωστή πολιτική θέση.

Από την άλλη πλευρά. "Ο πλούτος είναι το αποτέλεσμα της εργατικότητας και της απόδοσης ." Αυτό είναι ένα άλλο σύνθημα των νεοφιλελεύθερων ιδεολόγων. Δεν πρόκειται για ευημερία για όλους! Το αντίθετο συμβαίνει: στον νεοφιλελευθερισμό, ηγούνται μέσω των "ελίτ" και των κλειστών κυβερνητικών κύκλων, εμπειρογνωμόνων/τεχνοκρατών, Βουλευτών, Υπουργικών διευθύνσεων, δικτύων και μυστικών συμμαχιών.

Αυτή η αξίωση που έχουν για ηγεσία, βασίζεται στην κοινωνική Δαρβινιστική ιδεολογία της «νίκης των ισχυρών» ^[24]. Η δημοκρατία αποτελεί για αυτούς τους "ελίτ κύκλους" μια μόνιμη απειλή για τον προμαχώνα της εξουσίας τους. Είναι το «μεγάλο επίτευγμα» των νεοφιλελεύθερων. Δημιούργησαν μια (νέα) ταξική ιδεολογία με το μανδύα μιας επανακαθορισμένης αντίληψης για Δημοκρατία και Ελευθερία.

Το κοινό τους χαρακτηριστικό:  «Ego sum, qui sum»[είμαι αυτός που είμαι] τόσο από τους προνομιούχους όσο και από τους ασθενέστερους κοινωνικά/εισοδηματικά.

Οι αξίες της καθολικότητας που δόθηκαν μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο στις κοινωνίες, προϋπέθεταν τα βασικά στοιχεία: δημόσια και κοινωνική πρόνοια και φροντίδα, παιδεία, υγεία και ανθρώπινα δικαιώματα μειονοτήτων κλπ.

Ο νεοφιλελευθερισμός καταργεί την παγκοσμιότητα/ καθολικότητα, και προχωράει στις αρένες που χαρακτηρίζονται από ταυτοπολιτικές διαδικασίες ακόμα πιο ριζοσπαστικά και βάζει στη θέση της ισότητας, τη διαφορά, τη διάκριση. Καταργήθηκε ή καλύτερα υποβαθμίστηκε η σημαντικότητα του δημόσιου τομέα, με εξοικονόμηση στις υπηρεσίες φροντίδας, κοινωνικές κατοικίες, βιβλιοθήκες, αθλητικές αίθουσες και αθλητικά κέντρα.

Αλλά το ερώτημα είναι γιατί? Όποιος έφερνε αρκετά στην αγορά μπορούσε και να έχει και αρκετό κέρδος, όποιος έφερνε λίγα θα έχανε και σίγουρα στην διάρκεια του χρόνου περισσότερα. Έτσι λοιπόν οι πλούσιοι έγιναν πλουσιότεροι και οι δημόσιοι θεσμοί φτωχότεροι.

Μέχρι τα χρόνια του ’60 είχαμε έναν individualism ο οποίος σαν χώρος δραστηριοποίησης είχε το «χώρο της ισότητας». Τώρα αυτός ο «χώρος» έχει δώσει χώρο στο «χώρο της διαφορετικότητας»^[25]. Όμως αυτή είναι μια διαφορά που τονίζει την ίδια, την ατομική ταυτότητα του κάθε ενός, την αυθεντικότητα του ας πούμε του κάθε ενός, χωρίς προσαρμογή, χωρίς ένταξη. Just so! «Ego sum, qui sum» .

Είναι αν το δούμε στη δημόσια σφαίρα το σύνολο, σαν «η διαχωριστική γραμμή μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού προσώπου, μεταξύ πολιτειακού πολίτη (Citoyen) και ιδιώτη πολίτη» [Isolde Charim].

Μέσα του είναι -ένας άγνωστος για αυτόν- διαφορετικός άνθρωπος από ότι προς τα έξω δείχνει.

Έτσι καταλήγει ο άνθρωπος να αντιμετωπίζει ανάμεικτα συναισθήματα που δεν τα έχει τακτοποιήσει και διερευνήσει και κατευθύνεται από την ανικανότητα να προσδιοριστεί και μέσα αλλά και σύμφωνα με τις ηθικές αξίες ενός κοινωνικού συνόλου, και όχι μόνο σαν αυθεντία, σε πράξεις που δεν συνάδουν με την ολοκλήρωσή του σαν κοινωνικό άτομο αλλά και σαν «ιδιώτης» αφού το θέλει έτσι. Το τέλος αυτής της εποχής ψυχαναλυτικά δεν το γνωρίζουμε.

Γιατί ο ανταγωνισμός μεταξύ των «αυθεντικών υποκειμένων» είναι μεγάλος και λίγοι καταλαβαίνουν να εκμεταλλευτούν τους μηχανισμούς και αυτά τα εργαλεία της παγκοσμιοποίησης έστω και για δική τους εξέλιξη μέσα στο κατεστημένο. Και το βλέπουμε οι ίδιοι όταν λέμε: «μας πως είναι δυνατόν να τα κατάφερε αυτός έτσι. Πρέπει να είσαι γεννημένος έτσι, αλλιώς δεν τα καταφέρνεις». Και οι άλλοι δε που δεν έχουν φτάσει σε αυτό το επίπεδο κατάληξης, χωρίς να μπορούν να εισέλθουν στη προνομιακή θέση των πρώτων κατηγορούν όλους τους άλλους σαν ανδρείκελα που δεν είναι σε θέση να δουν την δικιά τους «ηθική προσέγγιση του αυθεντικού».

Το επόμενο σχετικό άρθρο θα αναφέρεται επιγραμματικά στα:

· μετασχηματισμό του λόγου για το κοινό,

· αν ο Άξιος = και αμοιβαία εμπιστοσύνη ?

· ότι η διαφθορά θα τυραννάει εσαεί,

· με το παράδειγμα της κλιματικής αλλαγής να μας δίνει να κατανοούμε πολλά πράγματα.

· Μήπως θα πρέπει να αναπτύξουμε μια αντίστροφη λαϊκίστικη στρατηγική για καταπολέμηση του νεοφιλελευθερισμού.

o Τα fake News δεν τα εφεύρε ο Trump

o Δημοκρατία δεν είναι «satisfaction machine“

 

[23] Mies, Θ., Neoliberaler Faschismus, Hinter der liberalen Fassade lauert die Diktatur.in: RUBIKON, 4. Juli 2018, https://www.rubikon.news/artikel/neoliberaler-faschismus

[24] Mies, Θ., Neoliberaler Faschismus, Hinter der liberalen Fassade lauert die Diktatur.in: RUBIKON, 4. Juli 2018, https://www.rubikon.news/artikel/neoliberaler-faschismus

[25] Charim, Isolde., Ich und die anderen, Wie die neue Pluralisierung uns alle verändert, Verlag Zsolnay. 2018, pp 30-40.

 

Οι φευγάτοι της Elit και της διανόησης(ΙVα): Γιατί αποφεύγουν πλέον την πολιτική σύγκρουση, Διάβασμα σε 3’

Οι φευγάτοι της Elit και της διανόησης(ΙVα):  

Γιατί η δημόσια σφαίρα δεν είναι πλέον ελκυστική για τους κύκλους τους και αποφεύγουν την πολιτική σύγκρουση.  

Τη νεοφιλελεύθερη οικονομική πολιτική  και τον μετανεωτερικό τους ναρκισσισμό τα  θεωρούν πλέον σαν το πολιτικό τους Status quo και συγχρόνως προϋπόθεση προστασίας των οικονομικών συμφερόντών τους.

Διάβασμα σε 3’, THS 06012019

Wilhelm Buschs Max und Moritz

Περιεχόμενα

·         Μετασχηματισμός του λόγου στη γλωσσική και γραπτή του έκφραση στη δημόσια σφαίρα

·         Συνέχεια του „Living in Excess και της παιδαγωγικής αυστηρότητας- Τα ανήλικα αριστερά και όχι μόνο άτομα

·         Άξιος = Αμοιβαία εμπιστοσύνη ? 

·         Η διαφθορά και η διαπλοκή θα τυραννάει εσαεί 

·         Το παράδειγμα της κλιματικής αλλαγής

 

Μετασχηματισμός του λόγου στη γλωσσική και γραπτή του έκφραση στη δημόσια σφαίρα. 

Μερικές φορές είναι απαραίτητο όχι μόνο να παράγουμε γνώση, πολύ πιο σημαντικό είναι  και να την μεταφράζουμε σε ένα ευρύτερο κοινό. «Χρειαζόμαστε πνευματικούς ανθρώπους, ειδικά όταν το κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον εξασθενεί» και υποβαθμίζεται σαν υπόβαθρο για τη δημόσια σφαίρα, για να αναλάβουν αυτή τη δύσκολη κοινωνική εργασία.

Ένα υποψήφιος Δήμαρχος είπε πρόσφατα: «Η πόλη δεν πρέπει να γυρίσει πίσω. Έχουμε σχέδιο, γνωρίζουμε την πόλη. Θα πορευθούμε με επίκεντρο τον πολίτη και το σεβασμό στον δημόσιο χώρο.»  Τι λέει αυτή η πρόταση για ένα μέσο πολίτη μίας πόλης που μαστίζεται από ανεργία, βρωμιά, κλείσιμο καταστημάτων, συνωστισμός νέων στις καφετέριες με «αυθεντικές συζητήσεις», φτωχών άστεγων,  αντικοινωνικών, μεταναστών προσφύγων επαιτών κλπ. κλπ. Τι μπορεί να καταλάβει ένας υποψήφιος εκλογέας για να ψηφίσει το πρόσωπο που θα -τάχα μου δήθεν- τον εκπροσωπεί στο ΔΣ της πόλης του? 

Δηλαδή τα άτομα αυτά δεν έχουν καταλάβει απολύτως τίποτα για το τι συμβαίνει στη κοινωνία τους δίπλα τους, απέναντί τους.  Είναι απλά επικίνδυνα για τη δημόσια σφαίρα.

Παρακάτω. «Το ποτάμι δε γυρίζει πίσω», «εμείς ξέρουμε καλύτερα», «ο πολίτης στο επίκεντρο». Βεβαίως ο «δημόσιος χώρος» που τον κατανοούν το πολύ 5% του πληθυσμού μιας πόλης πρέπει να παίξει σημαντικό ρόλο. Προεκλογικά προφανώς για μια συγκεκριμένη και μόνο πολιτισμική ομάδα, που ταυτίζεται με την ηγεμονία της επι του δημόσιου χώρου. Καμία λέξη για την ανισότητα και την αδικία στα δημοτικά διαμερίσματα και τις γειτονιές. Την ένταξη ίσως και ενσωμάτωση κάποιων – όσοι θέλουν- μεταναστών.

Και πάλι τα ίδια. λίγο πριν από εκλογές. Τι ανόητοι τελικά που είμαστε σαν αυτοχαρακτηριζόμενα κοινωνικά όντα.  Ένας έξυπνος πολίτης δεν περιμένει κάτι άλλο από πολιτικές μούμιες όταν βαριούνται ή δεν αντέχουν άλλο χωρίς δόξα και εξουσία. Κάτσε βρε παιδί, μου στα αυγά σου, δε βλέπεις ότι οι σκεπτόμενοι, υπό τέτοιες συνθήκες  δεν προχωρούν σε ενασχόληση με τα κοινά ακόμα. Τους καταλαμβάνετε το χώρο, απλά έτσι και αποφεύγουν για τα επόμενα χρόνια να μπορέσουν να ασχοληθούν ανιδιοτελώς με τα κοινά!

Σήμερα ένας Δήμαρχος θα πρέπει να κάνει ένα πράγμα μόνο, να κοιτάζει να λειτουργεί άψογα η καθαριότητα και η προστασία από την κλιματική αλλαγή, τίποτε άλλο, αφού δεν μπορεί ούτως ή άλλως. Οπότε μη εξαγγέλλει  τίποτε άλλο σαν πολιτικό στόχο που σίγουρα δεν θα είναι κατανοητός από κανένα αλλά και ούτε θα τον ακούσει κάποιος. Τη καθαριότητα και τον καύσωνα όμως μπορεί να το κατανοήσει σχεδόν ο κάθε πολίτης, όταν πραγματώνεται η καθαριότητα σε μια πόλη.

Στόχος  σε μια πόλη θα πρέπει να  είναι: καθαριότητα της πόλης και όχι ο εμπορο-καταναλωτικός εξωραϊσμός  του κέντρου και δη μόνο του εμπορικού. Η προστασία των ευάλωτων και αδύναμων κοινωνικών ομάδων από την κλιματική αλλαγή. Τέλος!  Δυο πραγματάκια που κάνουν τη διαφορά. Αφήστε το δημόσιο χώρο κατ’ αρχήν στη άκρη. Μόλις φανούν τα αποτελέσματα των παραπάνω δύο θα εκπλαγούμε πως ο δημόσιος χώρος αναλαμβάνει μόνος του την ανανέωσή του από τη δημόσια σφαίρα.

Πως θα  «διεκδικεί  (η πόλη) μεταξύ άλλων καλύτερες συγκοινωνίες ...» αφού δεν έχετε λόγο στον σχεδιασμό και την διαμόρφωση των αστικών συγκοινωνιών και δεν παροτρύνετε τους κατοίκους να βγουν στους δρόμους να απαιτήσουν να καθορίζουν αυτοί τη συγκοινωνιακή πολιτική που τους αφορά άμεσα  στη πόλη και στα περιαστικά διαμερίσματα? Δεν θέλετε σύγκρουση αλλά μόνο τάχα μου συναινετική επικοινωνία, για να φαίνεστε προς τα έξω δημοκρατικοί.

Δεν λέει απολύτως τίποτα ο επίλογος (πρόσφατα) μιας Κοινοτικής Συμβούλου στη Θεσσαλονίκη σε άρθρο της σε ηλεκτρονικό μέσο στη πόλη(magazin) σχετικά με την θέση της απέναντι στο δημόσιο χώρο και την εξαθλίωση ενός δημόσιου χώρου από το κοινό, που οι μεσοαστοί το ονομάζουν “στολίδι” της πόλης: ”να αρχίσουμε με το έργο αυτό που τόσο αγάπησε η πόλη να διδάσκουμε στους κατοίκους της την κουλτούρα της συντήρησης.”  Εδώ το έχει χάσει ήδη το παιγνίδι.

Τι μπορείς να καταφέρεις με μια τέτοια πρόταση σε μια γειτονιά, ακόμα και σε μια πλησίον της παραλιακής ζώνης? ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΤΙΠΟΤΑ. Δεν είναι αυτό το καθήκον σας, να προτείνετε αόριστα, να  πείτε παιδαγωγικά και με σηκωμένο το δάχτυλο να σταματήσουν οι πολίτες να…  και να προσέχουν σαν τα μάτια τους το δημόσιο χώρο  etc. etc. Αυτό είναι το τετριμμένο χαρτί. Για άλλα δεν υπάρχουν αντοχές και βλέμματα παρατήρησης  εκ μέρους σας, και αυτό το έχει αποδείξει και ο Δήμος με όλο το δημαρχιακό του επιτελείο. Διότι μια φωνή αντιπολιτευτική στη ΤΑ να υπήρχε θα ακουγόταν σε ένα τόσο ήσυχο απελπισμένο και τελικά και απεγνωσμένο περιβάλλον της πόλης.

Συνέχεια του „Living in Exzess και της παιδαγωγικής αυστηρότητας- ανήλικα άτομα.  Και οι παλαιότεροι θεωρούμενοι αριστερίζοντες διανοούμενοι δεν ξέρουν από που να γλυτώσουν, και παραδίδονται για τα παιδιά τους αμαχητί. Τα παιδιά τους ούτως ή άλλως.  Ούτε καν σκέφτονται την δυνατότητα διεκδίκησης και  καυχώνται χαμογελώντας ή σηκώνοντας τα φρύδια:  «εγώ τα έκανα τόσα χρόνια, τα διαπαιδαγώγησα τα παιδιά μου έτσι,  δεν μπορώ να κάνω κάτι παραπάνω έχω κουρασθεί, τώρα είναι αυτά στη σειρά να παλέψουν»^[1], …  οι ίδιοι όμως „Living in Exzess“.

Παρατηρείς – ήμουν παρών στο συμβάν- να επιτίθενται άνδρες απο πάλαι ποτε εκσυγχρονιστική αριστερή παράταξη σε 2 γυναίκες, νέες, σε σχεδόν εγκαταλελειμμένο για τον βαθμό σημαντικότητάς του αρχαιολογικό χώρο στη πόλη που διαμένουμε, διότι μπήκαν να μαζέψουν οι γυναίκες κάποια νεότατα γατάκια, να τους δώσουν κάποιο  φάρμακο, καθώς μικρά, είχαν ίωση μάλλον. Και άρχισαν οι εαυτόν αποκαλούμενοι αριστεροί, ακόμα 60ηρες και κάτι του γνωστού κομματικού μηχανισμού, (ο Χριστιανόπουλος έγραψε κάτι όμορφο για τους ψευτοκουλτουριάρηδες) να τους απευθύνονται με αυστηρό ύφος: « και που νομίζετε ότι είσαστε και ξέρετε ότι είναι δημόσιος  χώρος αυτός- με σηκωμένο το δάχτυλο-  και δεν μπορείτε να κάνετε ότι θέλετε εσείς etc etc..»^[2] . 

Δηλαδή ούτε τον ορισμό του δημόσιου χώρου δεν μπόρεσαν να δώσουν να καταλάβουν στις γυναίκες, που και πάλι δεν τους το απαγορεύει κανείς. Εάν έλεγαν είναι φυλασσόμενος αρχαιολογικός χώρος θα ήταν διαφορετικά.  Αλλά «ο δημόσιος χώρος» παίζει, η λέξη «δημόσιο» τρομοκρατεί την άθλια κατώτερη κοινωνική μάζα.

Αυνανίζονται οι „neoliberals lefts”, όταν αισθάνονται ότι διαφοροποιούνται από τον κοινό πολίτη.

Αυτός είναι ο συμπληρωματικός κακός κόσμος, όχι η χρηματοπιστωτική κοινότητα. Αυτοί οι ίδιοι έρχονται σε όποια κοινωνική διάδραση με τον πολίτη. Αλλά με ποιο πολίτη, μόνο με την αυτοονομαζόμενη φιλελεύθερη ελίτ για να έχει και ενδιαφέρον το αλισβερίσι, χωρίς καν να σκέπτονται ότι δρουν τώρα και χρόνια συμπολιτευόμενοι νεοφιλελεύθερα,  χρησιμοποιώντας (επαναφέροντας^[3]) το δικό τους όρο της πολιτικής ορθότητας, για να προστατευτεί το συνονθύλευμα τους^[4] , την κάστα τους. Στους άλλους σηκώνουμε το δάχτυλο με παιδαγωγικό ύφος

 

Ο Α. Ο Hirschman (φιλόσοφος και οικονομολόγος) έκανε την εξής διατύπωση^[5] και διάκριση μεταξύ αυτού του μέρους του εαυτού μας που ενεργεί ως καταναλωτής και εκείνο που μας παρέχει τις αιτίες/τους λόγους για την συγκεκριμένη ενέργεια.

Αυτό θεωρείται ότι μπορεί να εφαρμοστεί σε διάφορες σκηνές καθημερινής ανεξέλεγκτης  συμπεριφοράς είτε αυτή είναι π.χ. η κατανάλωση αγαθών είτε αυτή των συναισθημάτων είτε πνευματικής ηλιθιότητας.

 

Η αγορά αντικατοπτρίζει αυτό που ο Hirschman χαρακτήρισε σαν προτιμήσεις που «αποκαλύπτονται στους acteurs  όταν αγοράζουν αγαθά και υπηρεσίες». Αλλά, ακριβώς έτσι ο Hirschman εξηγεί παρακάτω, ότι οι άνδρες και οι γυναίκες έχουν ταυτόχρονα την "ικανότητα από τις, σε αυτούς, 'αποκαλυπτόμενες' ανάγκες τους,  να αποσύρουν τις επιθυμίες τους και τις  προτιμήσεις τους (για ένα και μοναδικό σκοπό), να αναρωτηθούν αν πραγματικά θέλουν, τι θέλουν, και αν αγαπούν πραγματικά αυτές τις προτιμήσεις». Διαμορφώνουμε τον εαυτό μας και την ταυτότητά μας βάσει αυτής της ικανότητας για αντανακλαστικό προβληματισμό. Η εφαρμογή των μεμονωμένων ικανοτήτων αντανακλαστικότητας ονομάζεται κατανόηση, η συλλογική εφαρμογή αυτών των ικανοτήτων  ονομάζεται κοινή λογική. η εφαρμογή αυτής της λογικής για τη διατύπωση νόμων και πολιτικών αντιπαραθέσεων(discurs) ονομάζεται δημοκρατία. Όταν κατονομάζουμε τους  λόγους των ενεργειών και των πεποιθήσεών μας, αναδεικνύουμε τον εαυτό μας: ατομικά και συλλογικά, αποφασίζουμε ποιοι και τι είμαστε.

 

Αν συνεχίσουμε τη σκέψη μας πάνω σε αυτό θα δούμε ότι οι μετανεωτερικές ψευτοπολιτικές έχουν ανοσοποιηθεί τελείως απέναντι σε απλές κριτικές αλλά και κριτικές επιθέσεις.  Δεν σηκώνουν μύγα στο σπαθί τους. Προσπαθήστε να κάνετε αντικειμενική κριτική σε ένα άτομο που πιστεύει ότι είναι αριστερός ή ότι κυβερνά σαν αριστερός σήμερα τη χώρα μας. «Έχουν καταφέρει να εντάξουν την ύπαρξη τους σε μια ζώνη μεταξύ πολιτικής από την μια και της ηθικότητας και ευπρέπειας από την άλλη και ανάλογα τις ανάγκες να ταλαντεύονται από την μια προς την άλλη^[6]. Εδώ  η ‘προκλητική’ πρόκληση ακούει σε μια ηθική λέξη. «Ενηλικίωση» [ Zupančič, Alenka., Sex and Ontology, 2016.]

Η κλιματική αλλαγή.  Ένα άλλο παράδειγμα για το παραπάνω σε ένα άλλο υψηλότερου επιπέδου μόρφωσης -και εδώ αναφερόμαστε στοχευμένα στους διανοούμενους- και παιδείας είναι η επιστήμη του κλίματος - όσο χρήσιμη και εποικοδομητική και αν είναι - έχει ένα μεγάλο μειονέκτημα: «οι επιστήμονες του κλίματος δεν καταλαβαίνουν τι είναι η κοινωνία, δεν καταλαβαίνουν τι είναι ο πολιτισμός δεν καταλαβαίνουν τι είναι η ψυχολογία»[Harald Welzer].

Δεν κατηγορείται κανείς με αυτό, απλά  δεν είναι ενσωματωμένο το συγκεκριμένο θέμα στην επιστημονική τους εκπαίδευση, κάτι που παλαιότερα που δεν υπήρχε το θέμα δεν χρειαζόταν. Η διαλεκτική στην κοινωνιολογική τους προσέγγιση δεν υπάρχει. Το να έχουμε την ιδέα, ότι η απλά και μόνο η παρουσίαση ορισμένων γεγονότων (facts) οδηγεί την επιθυμητή δράση-αντίδραση είναι κάτι το εξωπραγματικό δεν έχει τίποτα να κάνει με την αληθινή κατάσταση έξω στη κοινωνία και πως αντιδρά αυτή.

Δεν λειτουργεί έτσι το πράγμα. «Με αυτή την έννοια, πολλά από τα προβλήματα που έχουμε τώρα είναι καθαρά του οίκου μας» [Harald Welzer], δεν εξαπλώνονται παραπέρα, παραμένουν στο κύκλο μας.

Κάποιος πρέπει να λάβει υπόψη το γεγονός ότι έχουμε μια καπιταλιστική οικονομία ανάπτυξης που οι άνθρωποι εξαρτώνται από την κατανάλωση «και ότι βρίσκονται μέσα σε διάφορες δομές εθισμού». Αυτό το έχει καταλάβει ο καπιταλισμός και η παραγωγή του και το εκμεταλλεύεται πλήρως μέσω των διαφημίσεων, και η  οποία διαφήμιση είναι και η κότα και το αυγό.

Σε αυτό το πλαίσιο, δεν μπορείτε να διακηρύσσεται μια  ανοησία, παράδειγμα ένας πολιτικός στόχος των 2 βαθμών C° λόγω αερίων του θερμοκηπίων, και στη συνέχεια να αναρωτιέται γιατί κανείς δεν ακούει. Όλες οι κύριες οικονομικές παράμετροι ενός παραγωγικού καπιταλιστικού η χρηματοπιστωτικού καπιταλιστικού συστήματος έχουν σαν στόχο την συνεχόμενη και αυξανόμενη παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών και κατ’ επέκταση όλο και περισσότερων εκπομπών αερίων.

Από την άλλη, ποιος από την οικονομική πολιτική ή διανοουμενίστικη ελίτ, που ίσως προπαγανδίζει και την αειφόρο κινητικότητα, πριν ανοίξει την πόρτα του αυτοκινήτου του θα σκεφτεί μήπως θα πρέπει να πάει τα 3 χιλιόμετρα αυτά με ποδήλατο ή με ΜΜΜ? Ας απαντήσει ο κάθε ένας από την δική του θέση την ερώτηση.

Και εδώ εννοούμε διαγενεολογικά, από γονείς μέχρι και παιδιά που έχουν διδαχθεί από τους γονείς αλλά πλέον οι γονείς έχουν βαρύνει και τα παιδιά «σιγά μη αντιμετωπίσω το θέμα του δημιουργήσατε εσείς οι γονείς σε εμάς». Στη Γερμανία π.χ., από τους βουλευτές που χρησιμοποιούν περισσότερο το αεροπλάνο και στις  συντομότερες διαδρομές/αποστάσεις  – σαν μεταφορικό μέσο με την σκληρότερη ατμοσφαιρική ρύπανση- είναι αυτοί  της κοινοβουλευτικής φράξιας των πρασίνων!

Άλλοι ιδιαίτερα εναλλακτικοί το χειρίζονται διαφορετικά, πήγαμε στην Αθήνα Σαββατοκύριακο για να δούμε ένα εναλλακτικό “προχώ και ου άου” θεατρικό έργο.

Άξιος - Αμοιβαία εμπιστοσύνη !   Και τώρα ερχόμαστε στο προκείμενο ευαίσθητο σημείο. Η αλήθεια δεν βρίσκεται μόνο στο περιεχόμενο, αλλά και στην «αξιοπιστία και αυθεντικότητα  (σε σχέση με την δημόσια ηθική) αυτών που  θέλουν να διαχέουν την συνήθως μη επεξεργασμένη πληροφορία» [Isolde Charim]. Ποιος ιδιώτης είναι ικανός ανιδιοτελώς να επεξεργαστεί και να δώσει την πληροφορία στη μάζα με κίνδυνο θεσμικά να του γυρίσει bumerang. Μόνο ένα πολιτειακός πολίτης ενεργώντας συλλογικά και έξυπνα για το κοινό αναγνωρίζοντας το υπό σύγκρουση ευρισκόμενο υποκείμενο είτε είναι φορέας είτε άτομο. Ελάχιστοι υπάρχουν υπό τις δεδομένες συνθήκες  και την κουλτούρα της κοινωνίας μας.

Παραδειγματικά αναφερόμαστε στη Τοπική Αυτοδιοίκηση: Ας πάρει ο κάθε ένας από εμάς θέση, γι’ αυτούς που θέλουν να μας κάνουν καλύτερη τη διαβίωση μας από το 2019 και μετά, στη πόλη που ζούμε και αναφέρομαι σε μερικά πρόσωπα. Και ας μη μας συγχωρέσουν που αναφερόμαστε με το όνομα τους, αλλά σαν δημόσια πρόσωπα εκτίθενται και είναι ο κανόνας αυτός. Παρεμπιπτόντως δεν βλέπω καμία κυρία μέχρι σήμερα στην ιστορία της ΤΑ της πόλης. Μάλλον πρέπει να θεωρήσουμε και σε αυτό τον τομέα ανώτερα όντα τις γυναίκες, γιατί γνωρίζουν με τι θα ασχοληθούν ένα μπλέξουν με την ΤΑ και προστατεύονται από την ενασχόλησή τους με αυτή. 

Τους αναφέρουμε λοιπόν εδώ, ανώνυμους επώνυμους μελλοντικούς και πολιτικές μούμιες, άτομα χωρίς προγράμματα αλλά μόνο με παρόλες σχετικά με το τι είναι ζητούμενο όταν το κοινωνικό περιβάλλον εξασθενεί: Ποιος από αυτούς μπορεί να εκπληρώσει το γνώρισμα ενός πνευματικού ανθρώπου με αυθεντία και αξιοπιστία?  Η πνευματική ικανότητα για τη διαχείριση του γίγνεσθαι στην ΤΑ και την εξέλιξη ενός έξυπνου Δημότη απαιτεί ανθρώπους που μπορούν και εξελίσσουν ακόμα την νόηση τους και διαισθάνονται τη φτώχεια και την ανισότητα σε ένα κοινωνικό σύνολο.

Και για να μπερδέψει το πολιτικό σκηνικό και ίσως να κάνει για τη δική τους νόηση τη καινοτομία, τι κάνει μια πολιτική μούμια που θέλει οπωσδήποτε να μπει στη πολιτική και πάλι? Κολλάει δίπλα του και ένα νέο πρόσωπο[7] και νέο σε ηλικία για να δώσει το στίγμα της ανανέωσης. Δυστυχώς και αυτό το πρόσωπο το νέο, φαίνεται από τον τρόπο που μιλάει στις συνεντεύξεις, ότι βιάζεται πολύ, βιάζεται χωρίς να έχει τη σφαιρική αντίληψη ενός αστικού περιβάλλοντος και δεν θα πρέπει να είναι ο κατάλληλος και επικοινωνιακά να συνεργαστεί με πολίτες στα πλαίσια πολιτικής αγωγής, πόσο μάλλον για μια αμιγώς συμμετοχική διαδικασία εκτός των υπερσυγκεντρωτικών πλαισίων που δίνουν οι νόμοι και οδηγίες της ΤΑ.

Και δεν μας φτάνει  να  μιλάμε φυσικά για μαγκιά όσο αφορά την αυθεντία ή την Χριστιανοσύνη και τo εκκλησιάζειν του καθενός ή τον ναρκισσισμό τους, όπως πολλοί έκαναν με την persona Bout που τον προσκυνούσαν οι της τέχνης και των πολιτιστικών (όχι πολιτισμού). Κανείς δεν πληρεί τα γνωρίσματα αυτά. Θα μου πείτε ότι περιμένουμε από κάποιους πνευματικούς ανθρώπους να μας ωθήσουν προς την ανατροπή ή μια ταχύτερη προσαρμοστικότητα στις αλλαγές του περιβάλλοντος που έχει επέλθει από δραστηριότητες του ανθρωπόκαινου ανθρώπου, χωρίς να διεκδικήσουμε εμείς οι ίδιοι το αυτονόητο? Ε, κάπου ναι αυτό περιμένει ο πολίτης όπως τον έχεις φτιάξεις και χειραγωγήσει απολιτικ. Θέλει κάποιον „Führer“ ! Εκεί είναι πολύ ευλύγιστοι οι ακροδεξιοί.

Δείτε το συνονθύλευμα της δημοτικής παράταξης «Πρωτοβουλία» ποιον ποια επέλεξε για υποψήφιο Δημοτικό Δήμαρχο στη Θεσσαλονίκη… Η αριστερά χάνει όλο και περισσότερο έδαφος στο παιγνίδι απέναντι στην ακροδεξιά. Η σοσιαλδημοκρατία το έχασε εν τέλει!

Συνήθως όμως αυτό γίνεται από την αστική τάξη- που εδώ δεν έχουμε ούτε είχαμε ποτέ. Και από τους διανοούμενους ξεκινούσε πάντα κάτι ανατρεπτικό για τουλάχιστον μια μειωμένη ισχυρή πλειοψηφία, πάνω στην ισότητα και τη δικαιοσύνη για το κοινωνικό σύνολο και όχι για τους μεσοαστούς όπως συμβαίνει σήμερα σε κάθε πόλη σχεδόν της Ελλάδας.

Αλλά σήμερα που είναι αυτοί οι διανοούμενοι της γενιάς του 50’ 60’ και 70’. Εδώ στη Ελλάδα έχουμε μια έκφραση: «βολεμένοι» θα προσθέταμε εδώ, «με την αόρατη απελπισία τους από τη προδοσία τους». Στην έλλειψη αυτής της αστικής τάξης έρχονται διάφοροι και το παίζουν «Γαλλική Επανάσταση ala Grecque», μόνο για την ομαδούλα τους, την κάστα τους, την ομαδούλα με την οποία ταυτίζονται, και πάνε σπίτι τους ιδιαιτέρως οι «άνω κούλτ-τάξη» με  τον οργασμό των πολιτιστικών(ουχί πολιτισμικών) δραστηριοτήτων, μπερδεύοντας ακόμα και τη λέξη «πολιτιστικό» και «πολιτισμικό».

Αυτούς δεν επιτρέπεται να τους εμπιστεύεται κάποιος. Δεν λειτουργούν υπέρ του συνόλου της κοινωνίας αλλά για το συνονθύλευμα τους.  

Η διαφθορά και η διαπλοκή θα τυραννάει εσαεί  Όμως το κατακτημένο δεν τους αφήνει τους μετανεωτερικούς αριστερούς, – δεν το αναφέρουμε σαν λαϊκισμό- το διαπίστωσε και ο φιλόσοφος Slavoj Zizek, ο οποίος προσπάθησε να εξηγήσει αυτήν την διπλή μεταστροφή του νεοφιλελευθερισμού στην Ελλάδα με τον «πρώτη φορά αριστερά»: «Μετά  από 3 χρόνια (από το 2015 έως το 2018)τελικά διαφάνηκε και φαίνεται ότι η παλαιότερη Ελληνική πολιτική της κακοδιαχείρισης και της διαφθοράς επανήλθε τάχιστα»^[8] στους μοναδικούς αριστερούς αυτοκράτορες της Ευρώπης.

Και επειδή ζούμε σε μία εποχή της δήθεν ατομικής αυθεντικότητας και του ξεκατινιάσματος.  Οι διανοούμενοι έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την υπεράσπιση του χώρου που τους καθορίζει. «Εκείνοι που διαμαρτύρονται ενάντια στους αυταρχικούς κινδύνους μπορούν σίγουρα να αποτύχουν. Αλλά αυτοί που δεν καταδικάζουν τη διάβρωση της ελευθερίας και της ισότητας και είναι απολογητές για κάθε αυθαιρεσία εγκαταλείπουν τον εαυτό τους.»[Doron Rabinovici] 

Προσωπικά, μπορούν να νομίζουν ότι πετυχαίνουν με τις μικρές ομιλίες τους και την απτόητη γαλήνη τους, όμως σαν διανοούμενοι έχουν αποτύχει. Έτσι ξεκινάει η αυτοκτονία των διανοουμένων. Συνεχίζουν  όμως να πιστεύουν ότι παράγουν έργο και λειτουργούν σαν alarm  για την κοινωνία και συντηρούν έτσι ένα ολόκληρο μηχανισμό μιμοζών, αδυνάμων και αναξιοπαθούντων.

Είναι το Status quo του μετανεωτερικού  νεοφιλελευθερισμού που βόλεψε και την οικονομική και τη διανοουμενίστικη ελίτ.

---

^[1] Απάντηση γονέα σε μια συζήτηση για το πως συμπεριφέρονται οι περισσότεροι νέοι απέναντι στο περιβάλλον π.χ. με τα πλαστικά και την κινητικότητα στη πόλη κλπ.  κλπ..

^[2] Τρεις ημέρες αργότερα παραταξιακός σύντροφος τους, μου ανέφερε στο σχετικό θέμα: «Εάν ήταν όμως Κονγκολέζοι  και ουρούσαν μέσα στον αρχαιολογικό χώρο δεν θα μιλούσαν». Καταλαβαίνει κανείς λοιπόν, πως ένα τέτοιο συνονθύλευμα που είναι τόσο μπερδεμένο δεν θα μπορέσει να τα βγάλει πέρα με την άκρα δεξιά, η οποία σε σχέση με δαύτους είναι απείρως συγκροτημένη για τoν αποπλανητικό της ρόλο που έχει αναλάβει.

^[3] Αλλά δυστυχώς οι αριστεροί ξεχνούν, όπως σημειώνει μέσα από μια έρευνα η Weigel [Βλέπε Weigel, Moira.,  Political correctness: how the rιght invented a phantom enemy. In: The Quardian 30.11.2016,  https://www.theguardian.com/us-news/2016/nov/30/political-correctness-how-the-right-invented-phantom-enemy-donald-trump, Τελευταία πρόσβαση μου 18/04/2108],  ότι την πολιτική ορθότητα, political correctness, την εφηύραν τότε στα χρόνια του  60’ και 70’ – περίοδο ψυχρού πολέμου και μετά- οι αριστεροί, για να χαρακτηρίσουν ειρωνικά την υπερβολή της αυστηρής ορθόδοξης και δογματικής πολιτικής. Στις αρχές του 90’ την πήραν οι δεξιοί, την ενεργοποίησαν και αυτοί και κατ’ επέκταση την χρησιμοποίησαν ενάντια στους αριστερούς.

^[4] Πολιτικά απέναντι στους νέο-δεξιούς έχουμε τώρα και τους νέο-αριστερούς που εκκολάφθηκαν ή απλά τροποποιήθηκαν μέσα από την εξέλιξη του νεοφιλελευθερισμού, χωρίς να το έχουν επιλέξει οι ίδιοι, σαν το άλλο άκρο αυτού που πολεμούσαν μέχρι και πριν λίγα χρόνια. Είναι αυτό που λένε, δεν επέλεξα να έχω αυτούς τους γονείς, αυτοί με γέννησαν. Και βεβαίως θα υπάρχουν συγκρούσεις διαφόρων μορφών μεταξύ παιδιών και γονέων αλλά μέχρι α) να απογαλακτισθούν και β) να ενηλικιωθούν τα παιδιά οι γονείς αποφασίζουν συντονίζουν και πραγματώνουν.

Όμως δεν θα παραμείνουμε στις στερεότυπες αυτές δύο λέξεις που τελικά δεν αναφέρονται σε τίποτα από ότι και ιστορικά τα τελευταία 30 χρόνια απεδείχθη. Όχι, θα δούμε το ζητούμενο από μια λίγο έως πολύ χρονική αναδρομή.  Αλλά ένα τελευταίο θα μας επιτρέψετε να αναφέρουμε. Και επειδή η πολιτική δεν είναι ευθεία γραμμή αλλά ένας κύκλος, εδώ συναντώνται  παλιοί  αριστεροί με παλιούς δεξιούς πλέον.

[5] Metcalf, Stephen., Die Idee, die die Welt verschlingt, Neoliberalismus. Er ist die herrschende Ideologie unserer Zeit – eine, die den Gott des Marktes verehrt und uns das nimmt, was uns menschlich macht, Der Freitag.

^[6] Hughes, Geoffrey., Political correctness, A History of semantics and Culture, Malden M.Αet al.: Wiley-Blackwell, 2010, σ 12.

^[7] Παρατηρείστε τη ταχύτητα με την οποια ομιλεί και όσα αντικείμενα θέλει να αναφέρει σε αυτό το σύντομο χρονικό διάστημα της συνέντευξης.

^[8] Βλέπε, Žižek,  Slavoj., Der Mut der Hoffnungslosigkeit, Fischer, 2017, σ. 130

Οι φευγάτοι της Elit και της διανόησης(ΙΙ): Ζουν σε άλλο κόσμο… Διάβασμα σε 6’

Οι φευγάτοι της Elit και της διανόησης(ΙΙ): Ζουν σε άλλο κόσμο, σε ένα άλλο σώμα στην εποχή της αυθεντικότητας.

Διάβασμα σε 6’ THS16122018

Photo © Jochen Schievink  DIE ZEIT

Περιεχόμενα

1. Η ex ante θέση μας σχετικά με την ηθικότητα της πολιτικής κάθε μελήματός μας που δρα στη κοινωνία 
2. Πως οδήγησε ο νεοφιλελευθερισμός στην απολιτικοποίηση και πως την κοινωνική αδιαφορία την μετατρέψαμε απλά σε ένα οικοδόμημα (konstrukt) για να την "σώσουμε'?  
3. Η μεταστροφή ενεργών πολιτικοποιημένων πολιτών σε απλούς FANs

H ex ante θέση μας σχετικά με την ηθικότητα της πολιτικής κάθε μελήματός μας που θα δράσει κοινωνικά.

 Και για να συνδεθούμε με το προηγούμενο μέρος επαναλαμβανουμε κάποια σημεία του κειμένου. 

Ο Lasch [1]τονίζει, ότι "η νέα ελίτ, που παραιτείται από τις αρχές της παλαιάς αστικής τάξης, δεν ταυτίζεται πλέον με το ήθος της εργασίας και την ευθύνη για ευημερία, αλλά με μια κοσμοθεωρία που  

 

αναγνωρίζει τον ηδονισμό και την αυτοεκπλήρωση ως τις ανώτερες αξίες. 

 

Ναι μεν συνεχίζει αυτή η ελίτ και διαχειρίζεται π.χ. Ιδρύματα, σχολεία και θεσμούς γενικότερα για το συμφέρον της ατομικής ιδιοκτησίας (εταιρική ιδιοκτησία σε αντίθεση με την επιχειρηματική ιδιοκτησία), όμως αντικαθιστά την οικοδόμηση της προσωπικότητας με την ανοχή, τη παρηγοριά της ψυχής μέσω της θεραπείας της, τη τυφλή δικαιοσύνη μέσω της θεραπευτικής δικαστικής δικαιοσύνης, τη φιλοσοφία μέσω της κοινωνικής επιστήμης, και το κύρος(authority) ενός, με το πραγματικό ανορθολογικό κύρος κάποιων επαγγελματιών εμπειρογνωμόνων (συμβούλων)."

Αλλά πέρα από όλα τα "elit Bashings"(προκαταλήψεις και κατηγορίες), ο Michael Hartmann δείχνει πόσο επικίνδυνο είναι για τη δημοκρατία, όταν 

οι αποκαλούμενες "ελίτ" ομάδες γίνονται όλο και περισσότερο ένας σύλλογος με αποκλειστικά δικαιώματα, μια κλειστή κοινωνία. 

Ο Hartmann περιγράφει τι συμβαίνει όταν οι κόσμοι των οικονομικών και πολιτικών ελίτ, από την μία πλευρά, και οι απλοί πολίτες, από την άλλη απομακρύνονται. Μια μικρή ομάδα ζει εις βάρος της πλειοψηφίας, διαθέτοντας απλόχερα στον εαυτό της τους δικούς της κανόνες και "παράγοντας ένα φορολογικό και οικονομικό σκάνδαλο μετά το άλλο". 

Οι συνέπειες σύμφωνα με τον Hartmann: Πολιτική δυσαρέσκεια και (άκρα)δεξιός λαϊκισμός. Αυτό που θεωρεί ότι πρέπει να συμβεί ο Hartmann: Οι ελίτ είναι μια επιχείρηση οικονομικής ιδιo-στρατολόγησης ατόμων που διαβρώνει τη δημοκρατία. Μόνο μέσω ενός ριζοσπαστικού κοινωνικού ανοίγματος της πολιτικής ελίτ θα γίνει δυνατή η ανάκαμψη.

Ο δε Lagasnerie Geoffroy αναρωτιέται:  

Μπορεί κάποιος να έχει μια καλή ζωή σε ένα κακό κόσμο^[2]?

Πως μπορεί κάποιος σε ένα άδικο και άνισο και από εκμετάλλευση χαρακτηριζόμενο κόσμο να κάνει μια ηθική ζωή? 

Αυτή την ερώτηση της ηθικής θα πρέπει να θέσουν και φυσικά πρώτοι οι διανοούμενοι και όχι μόνο. Όπως πρόσφατα ξαφνικά σε μια συζήτηση για το πως στηρίζει ένας Δήμος τους καλλιτέχνες, μου ανέφερε ένας νέος μουσικός, ότι δεν μπορεί να ασχοληθεί με το θέμα αυτό, γιατί αυτός είναι εδώ μόνο για να παράγει μουσική! Είναι μία βαθυστόχαστη ερώτηση ηθικής^[3]. Είναι ένα ερώτημα που θα έπρεπε να το θέτουμε καθημερινά ή ακόμα καλύτερα, που δεν το θέτουμε, γατί δεν θέλουμε να δούμε με τα μάτια μας, την συνενοχή μας, την εγκατάλειψή μας, την ανικανότητα να προσαρμοζόμαστε.^[4] 

Και εδώ τίθεται το ζητούμενο: Πώς θα πρέπει να είναι δομημένο το σκέπτεσθαι, εάν συντελείται σε ένα κόσμο με βία, αδικία και καταπίεση? Εάν το ηθικό μέλημα λοιπόν θα πρέπει να ορισθεί από την αρχή της ενέργειας μας, της έναρξης. 

Πολιτικά, θα πρέπει η κουλτούρα και ο πολιτισμός μάλλον να έρθουν αντιμέτωποι με την κοινωνία σε ένα στάδιο ex ante (εν των προτέρων) και όχι ex post (εκ των υστέρων).

Διαφαίνεται ότι πλέον θα πρέπει να τεθεί υπό αμφισβήτηση το σημερινό παραδοσιακό πολιτικό, διανοουμενίστικο και ακαδημαϊκό πλαίσιο της ζωής. Και όχι μόνο αυτό. Η νέα διαμόρφωση για τους χώρους συζήτησης, της συνειδητοποίησης του "πλησίον" και της "απόστασης" πρέπει να απεγκλωβιστεί από σύμβολα σαν μέσα αντιπαράθεσης, όπως μέχρι σήμερα ακόμα γίνεται, ιδιαίτερα από την εξουδετερωμένη αριστερά.

 

Πως οδήγησε ο νεοφιλελευθερισμός σε μια ακαθόριστη απολιτικοποίηση και πως την κοινωνική αδιαφορία την βάλαμε σε διάφορα οικοδομήματα για να "σωθούμε"

“There is no such thing as society. There are only individual men and women” «Κάτι τέτοιο σαν ‘κοινωνία’ δεν υπάρχει, υπάρχουν μόνο άτομα, άνδρες και γυναίκες» [Margaret Thatcher].  

Ενώ προηγουμένως υπήρχε μια συλλογική αυτοπεποίθηση για τους ανθρώπους της εργατικής τάξης, η οποία αντανακλώνταν στις οργανώσεις τους και τη κουλτούρα τους, σήμερα παραμένουν σε μεγάλο βαθμό, πεταμένοι ας το πούμε, στις ατομικές τους καταστάσεις και συνθήκες. Επομένως, ήταν εξαιρετικά σημαντικό για την Θάτσερ να συντρίψει αυτές τις συλλογικές λογικές και στρατεύσεις. Η βίαιη καταστολή της απεργίας των ανθρακωρύχων το 1984/85 αποτέλεσε το καθοριστικό σημείο καμπής της συγκεκριμένης εξέλιξης. Επειδή οι ανθρακωρύχοι αντιπροσώπευαν τις συλλογικές παραδόσεις και την αυτοπεποίθηση αυτών, όπως καμία άλλη ομάδα της βρετανικής εργατικής τάξης.

Σε αυτή την πρόταση συνίσταται ο ιδεολογικός πυρήνας του νεοφιλελευθερισμού. Σε ένα ριζοσπαστικό ατομικισμό. 

Τα άτομα -το μαθαίνουν αυτό οι άνθρωποι σε όλο το κόσμο-, πρέπει να φέρουν τον εαυτό τους, στην παγκοσμιοποιημένη αγορά του ανταγωνισμού, να πουλήσουν το τομάρι τους. Γι’ αυτό πρέπει και οφείλουν να είναι

α) διαθέσιμοι για αποδοτικότητα, αλλά και

β) ικανοί για αποτελεσματικότητα, με παιδεία, επαγγελματικά καταρτισμένοι, έστω και με bachelor at least, με ικανότητες προσαρμογής, όπως επίσης

γ) υγιείς, ελαστικοί στους στόχους τους, σίγουρα δυναμικοί, με επιχειρηματικό πνεύμα, κοντολογίς:

Να είναι για όλα πανέτοιμοι. «Ο νεοφιλελευθερισμός χρειάζεται μια συλλογικότητα από «ΕΓΩ» ανωνύμων εταιρειών [ένα συνονθύλευμα "ενικών"-μονάδων], για να μπορέσει τη θρησκεία του, δηλαδή την αγορά να την εξασφαλίσει απέναντι στις δημόσιες κρατικές παρεμβάσεις».^[5]

Η νεοφιλελεύθερη πολιτική μπορούσε τώρα πλέον να επιβληθεί ανεμπόδιστα. Δεν κατέστρεψαν μόνο τις συλλογικές συμβάσεις και σχέσεις και ακύρωσαν συλλογικές ταυτότητες, επαναπροσδιορίστηκαν οι ταξικές δομές και οι ταξικές συγκρούσεις σε ένα άλλο επίπεδο, στο επίπεδο των μεμονωμένων ατομικών αποφάσεων. Ο καθένας μπορεί να το καταφέρει και όποιος δεν μπόρεσε, είναι δικιά του η ευθύνη/το λάθος: Αυτό ήταν το νέο δόγμα και που κυριαρχεί μέχρι και σήμερα.

Μια δεύτερη πραγματική παράμετρος είναι ότι πριν το 2008 είχε ήδη αυξηθεί η δυσπιστία απέναντι στους μισθούς, την επιμέρους φοροδιαφυγή και σκάνδαλα της οικονομικής και πολιτικής ελίτ. Αμέσως μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση αντιστρέφεται η διάθεση σε όλα τα μέτωπα. Για πολλούς ανθρώπους με την κρίση, η βασική υπόσχεση της κυρίαρχης ελίτ και η αιτιολόγηση για τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές της, το ότι, τελικά ο καθένας θα επωφεληθεί από ριζική απελευθέρωση των αγορών διαψεύστηκαν ή τουλάχιστον τέθηκαν υπό έντονη αμφισβήτηση. 

«Ως εκ τούτου σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού έχει κατακρημνισθεί η φήμη και η εκτίμηση απέναντι στην ελίτ μαζικά και σε ορισμένα σημεία παράχθηκε ακόμη και οργή εναντίον της^[6].» Δεν χρειάζεται να αναφέρουμε παραδείγματα Ελληνικής πραγματικότητας.

Ο «νέος άνθρωπος»: ο Homunculus ^[7]της αγοράς στην ελεγχόμενη δημόσια σφαίρα

Ο κομφορμιστικός-οικονομίστικος και ιδιωτεύων-λειτουργοποιημένος παραμορφωμένος Homunculus της αγοράς, αντιστοιχεί στην ανθρώπινη εικόνα των νεοφιλελεύθερων σήμερα. 
Θέλουν να δημιουργήσουν τον «νέο άνθρωπο»: Αυτός θα μπορεί να «ξεδιπλωθεί» μόνο σε ένα σύνολο συγκεκριμένων πλαισίων καπιταλιστικής-νεοφιλελεύθερης τάξης, αλλά πάνω απ' όλα, θα πρέπει να μη μπορεί να αναγνωρίζει το σύνολο αυτών των πλαισίων του σε οργανωμένου σε στυλ μαντριού περιορισμού του, της άγνοιας και του ψυχικού εγκλωβισμού του, και βεβαίως να μη μπορεί να διαφύγει. Μια παρατήρηση γύρω μας στη καθημερινότητα, ιδιωτική και επαγγελματική αρκεί για να μας πείσει. 

 

Δυσαρεστημένοι οι περισσότεροι με την πολιτική προσωπικών δεδομένων  πολλών κοινωνικών μέσων αλλα κανείς δεν παραιτείται απο την εθισμένη πλέον χρήση τους.

Οι κυρίαρχοι φορείς προσπαθούν με κάθε τρόπο να μας πείσουν, ότι ο άνθρωπος δεν είναι ικανός να χρησιμοποιεί το μυαλό του, μπορεί να είναι και παρανοϊκός στις κοινωνικά πεπεισμένες και τεκμηρειωμένες απαιτήσεις του. Πρέπει να υπακούει, να εργάζεται, να μην θέτει ερωτήσεις και να επιδίδεται στην «τάξη της ελεύθερης αγοράς» και στις «αλήθειες» της[8]. 

Η μοναδική του λειτουργία σε αυτό το κόσμο είναι να γίνει ο ίδιος ο φορέας της ίδιας της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας, όπως το σύστημα. Θα πρέπει να έχει, να δημιουργεί ελάχιστο κόστος - και όσον αφορά την οικονομική συμμετοχή του, να καταναλώνει το δυνατόν περισσότερο και στην περίπτωση της αποτυχίας του στην αγορά που «προκάλεσε ο ίδιος» - σαν «κοινωνικό παράσιτο» - να εγκαταλείψει τη ζωή το συντομότερο δυνατόν.

Ένα σύστημα πωλήσεων  και marketing Amway νεοφιλελεύθερων ιδεών.

Παράλληλα με την έρπουσα εξέλιξη, στα ευρύτερα τμήματα του πληθυσμού, του ατόμου σε καθαρά «ιδιώτη», προχωρά και η αυτοκαθιστούμενη νηπιοπρέπεια, λόγω της άγνοιας και της απόκρυψης των γεγονότων^[9]. Ανεπίδεκτοι μαθήσεως που λέει ο λαός, είναι ιδιαίτερα και συχνά οι «καλύτεροι» σε ακαδημαϊκό επίπεδο διανοούμενοι που αντλούν τον πολιτικό τους ορίζοντα από αναφορές και κείμενα-άρθρα σε συγκεκριμένες εφημερίδες και συγκεκριμένα περιοδικά ακόμα και συγκεκριμένα ξένα φύλλα ημερήσιου τύπου, που τελικά συμφωνούν και μόνο με τη γνώμη τους. Η ζωή τους περιορίζεται εδώ κυρίως στο προγραμματισμό της σταδιοδρομίας/καριέρας, των διακοπών και στο life style. Η πολιτική άγνοια και η παραδοχή του mainstream είναι ο κανόνας.

Όμως παρ’ όλα αυτά έχουν πληθώρα ενέργεια για να διδάξουν διαπαιδαγωγώντας τους συμπολίτες τους , φυσικά πάντα με αλαζονεία και το δάχτυλο υψωμένο. 

Και το πως όλοι αυτοί, οι τότε διανοούμενοι (εκφραζόμενοι κομματικά π.χ. και μέσα από το ΚΚΕεσ. όπως και ο συντάξας μέχρι το 1981) ξαφνικά βρέθηκαν να συμπολιτεύονται με την οικονομική και πολιτική ελίτ έχει την αιτία του στο ότι, η εκπαίδευση έγινε το κεντρικό μέσο για την επίλυση κοινωνικών προβλημάτων. Είναι αλήθεια ότι κατανοήθηκε, ότι η κοινωνική προέλευση επηρεάζει αποφασιστικά τις εκπαιδευτικές ευκαιρίες που δίδονται. Ωστόσο, αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί με αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα, σύμφωνα με τις πεποιθήσεις των υπευθύνων. Αυτό που αγνοείται παρά την κάποια πιθανή πρόοδο είναι το γεγονός ότι μια βασική προϋπόθεση για την προσέγγιση ίσων εκπαιδευτικών ευκαιριών είναι και η εξίσωση των υλικών συνθηκών της ζωής.

Η φτώχεια μπορεί και οδηγεί ακόμα και στο καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα σε χειρότερα και υποβαθμισμένα πτυχία. Το #unten, και αυτό είναι ένα μεγάλο πλεονέκτημα, εφιστεί την προσοχή στο γεγονός ότι βασικά εδώ έχουμε να κάνουμε με ταξικές δομές και όχι με ατομικιστικές αποτυχίες. Αυτή είναι η αρχή για «να αμφισβητήσουμε σοβαρά τις επικρατούσες έννοιες του τι είναι νόμιμο και τι δεν είναι».^[10] 

 «Να έχεις τη δική σου γνώμη αλλά όχι τη δική σου πραγματικότητα»

Παράλληλα η γένεση και δημιουργία όλων και περισσότερων ελίτ μεγαλώνει την απαξίωση του πληθυσμού απέναντι τους, γιατί αυτοί οι άνθρωποι «στερούνται κάθε κατανόησης το τι προκαλούν οι ενέργειές τους στην κοινωνία. Η άγνοια (και η αδιαφορία) τους είναι απίστευτη» [Peter Steinbruck, Γερμανός πολιτικός, ο ίδιος ανήκων στη πολιτική ελίτ της χώρας]. Οι ελίτ στην πλειοψηφία τους βρίσκονται τόσο μακρυά από τη μάζα, το λαό γενικότερα, που έχουν όλο και περισσότερο, δυσκολία να προσδιορίσουν τα προβλήματα αυτών εκεί κάτω και να κατανοήσουν τις συνέπειες των ενεργειών και αποφάσεών τους για τη μάζα. Μετα τις εκλογες του 2023 Βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ: "Δεν γνωρίζαμε τι γινόταν απο κάτω στον λαό." 

Ένα παράδειγμα: Τέλος του 2017 το Διοικητικό Συμβούλιο της Siemens αποφάσισε, να καταργήσει περίπου 3500 θέσεις εργασίας στη Γερμανία σε τρεις εγκαταστάσεις σε Thuringia και Sachsen ή να κλείσει το εργοστάσιο στο Görlitz. Εκεί το ακροδεξιό με νεοεθνικιστικές τάσεις κόμμα AfD στην Ομοσπονδιακές εκλογές κέρδισε έδρα.

Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τους δημόσιους υπαλλήλους αλλά και ειδικότερα τους δασκάλους και καθηγητές στην Ελλάδα, από πρωτοβάθμια μέχρι και τριτοβάθμια. Ναι, είναι εν πολλοίς η ελίτ, διότι ανάλογα με την πολιτισμική ανάπτυξη σου, συντίθενται και οι ελιτίστικες κοινωνικές ομάδες σου. Δεν έχουν- εκτός μερικών παραταξιακά οργανωμένων εξαιρέσεων- καμία σχέση με τη πραγματικότητα, δεν γνωρίζουν τι συμβαίνει στην υπόλοιπη κοινωνία εκτός του γίγνεσθαι στο σχολείο και των αναρτήσεων στα social Media. Και δεν τους ενδιαφέρει να μάθουν (εδώ στο κεφάλαιο 2) εκτός μερικών εξαιρέσεων,  καθώς θεωρούν ότι εάν μάθουν θα τους αφαιρεθεί κάποιο προνόμιο από τη σημερινή -γι’ αυτούς έστω και σε αυτό το βαθμό καταξιωμένη- διαβίωση. Αλλα και το "ροζ συννεφάκι¨"  παίζει εδω καθοριστιό ρόλο της στοχευμένης παθητικότητας.

 

Η μεταστροφή από κομματικά οργανωμένους πολίτες σε απλούς FAN

Πως παρουσιάζεται η πολιτική από τη σκοπιά ενός πλουραλιστικού υποκειμένου, από τη σκοπιά ενός « λιγότερου-Εγώ». Η Isolde Charim θεωρεί ότι ένα πλουραλιστικό υποκείμενο από την μια μεριά έχει ένα κατηγορηματικό πολιτικό ενδιαφέρον από την άλλη αυτό το ενδιαφέρον αρθρώνεται κοινωνικά πλέον τελείως διαφορετικά.^[11] Πολλά από τα υποκείμενα θέλουν/επιθυμούν τη στράτευση, διψούν για συμμετοχή. Αλλά σήμερα είναι τελείως διαφορετικά η κατανόηση της συμμετοχής από ότι πριν από 40-50 χρόνια. Εδώ αποστασιοποιείται τόσο η πολιτική όσο και η διανοητική ελίτ. Θεωρούν τις κινητοποιήσεις με λίγους συμμετέχοντες γραφικές παραστάσεις και φυσικά δεν αφήνουν τους εαυτούς τους να συμμετέχουν. Είναι όμως η σκλήρή πραγμτικότητα που την ζούμε και εμείς στην Ελλάδα.

Από το 1800 έως και τα χρόνια του ’60 η συμμετοχή βασιζόταν σε μία συσπείρωση και κινητοποίηση του κοινού της μάζας. Την ίδια την ταυτότητα μας την άφηνε το κίνημα εκτός. Τη στιγμή της  επανάστασης ήθελαν να είναι μέρος της μάζας που κάνει την επανάσταση.

Mετά τα χρόνια του ’60 ξεκινάει ένας δεύτερος ατομικισμός που αρνείται πλέον τις προκαθορισμένες μορφές διαβίωσης και έκφρασης από φορείς, συνδικάτα κλπ. και αντιστρέφει το δόγμα της κοινωνική κοινής διερεύνησης ενός δρόμου ύπαρξης σε ένα δρόμο διερεύνησης „αυθεντικών μορφών διαβίωσης και έκφρασης“.^[12] Ήταν ένα κίνημα του Ρομαντισμού τέλος του 18 ^ου αιώνα („Expressivismus“)στους κύκλους της διανοουμενίστικης και καλλιτεχνικής ελίτ.

Σήμερα έχει απλωθεί στη μάζα.^[13] Γι’ αυτό και ο συγγραφέας Taylor Ch., ονόμασε την εποχή αυτή «Η εποχή της αυθεντικότητας». Η ζωή ξαφνικά έγινε ένα „προσωπικό-ατομικό Project“^[14]. Έφτιαξαν μία «Εγώ» -ΑΕ. Έτσι λοιπόν εμφανίστηκαν τα διάφορα κινήματα ταυτότητας και κινήματα μειονοτήτων etc. Η σημαντική διαφορά και το χαρακτηριστικό τους είναι, ότι εδώ τα άτομα δεν έχουν σκοπό να αλλάξουν κάτι ή τον ίδιο τον εαυτό τους αλλά να επιβεβαιώσουν αυτό που είναι οι ίδιοι. Αυτό το βλέπουμε και  στο ότι, στις διαμαρτυρίες για γενικότερα κοινωνικά προβλήματα και όχι ειδικότερα, δεν λαμβάνουν μέρος αυτοί που την προηγούμεν μέρα π.χ. διαμρτυρήθηκαν για την αναγνωρίση τους ως μια μειονότητα. Και επι πλέον οι κοινωνικές ομάδες ή εκκλησία οι φορείς να ταιριάζουν σε μένα και όχι αντίστροφα! Έχουμε λοιπόν ένα πλουραλισμό των μορφών διαβίωσης.^[15]

Σήμερα πλέον έχουμε τον πλουραλισμό του πληθυσμού^[16]. Ενώ ο δεύτερος ατομικισμός σκόπευε στην ένταξη των μειονοτήτων σε ένα εθνικό κανόνα, ο πλουραλισμός του πληθυσμού «αποσκοπεί στη προώθηση της διάβρωσης της εθνικότητας». Είναι ένα δικό του είδος ατομικισμού: Ο πλουραλιστικός ατομικισμός. Και οι δύο ατομικισμοί δηλαδή ο δεύτερος και ο τρίτος εργάζονται για την ας πούμε λίγο ή πολύ διάβρωση μιας εθνικής μορφής, όμως και οι δύο πάνω σε διαφορετικές στρατηγικές και με διαφορετικό τρόπο. Ο δεύτερος π.χ. με τις γυναίκες ή με τους ομοφυλόφιλους, προσπάθησε να εντάξει άλλες ταυτότητες στην μέχρι τότε εθνική κανονικότητα (κανόνα). Ήταν μια πολιτική κίνηση.

Ο τρίτος ατομικισμός δεν έχει να κάνει με πολιτική κίνηση. Είναι μία παράπλευρη εξέλιξη της κοινωνίας η οποία «ξεγύμνωσε τη Δημοκρατία» με το που την απεγκλώβισε από μια εθνική δέσμευση. Ένα σημερινό παράδειγμα είναι το κίνημα „Occupy“, που εκεί συμμετέχεις διαφορετικά από ότι μέχρι σήμερα σε άλλα κινήματα. Από τη μια το έβρισκαν ενδιαφέρον το κίνημα από την άλλη αναρωτιόντουσαν όλοι, εάν είναι αποδοτικό. Και εδώ τίθεται το ερώτημα: Η συμμετοχή είναι να παίρνεις μέρος, να αποφασίζεις να συναποφασίζεις, τι ακριβώς? Είναι μια πραγματική συμμετοχή στις αποφάσεις, πραγματική συμμετοχή στο λόγο^[17]. Εδώ πλέον φεύγει η συμμετοχή από μια αντικειμενική γωνία και προσκολλάται σε μια πραγματική συμμετοχική πρόσβαση, σε ένα υποκειμενικό momentum της συμμετοχής. Δηλαδή η συμμετοχή δεν συμμερίζεται μόνο την πραγματικότητα, αλλά έχει και την δική της πραγματικότητα που είναι μέσα στο υποκείμενο. Για τον ίδιο τον ενδιαφερόμενο.

Occupy εδώ δίνει την αίσθηση στο υποκείμενο σαν μεμονωμένο άτομο ότι συμμετέχει, χωρίς την εργαλειοποίηση και καναλοποίηση μέσω φορέων ομάδων και θεσμών^[18]. Ο κάθε ένας πρέπει, μπορεί και οφείλει μόνο σαν τέτοιος να συμμετέχει. Και δεν είναι τυχαίο ότι στο συγκεκριμένο κίνημα δεν υπήρχε κατάλογος απαιτήσεων. Το σλόγκαν ήταν : «είμαστε το 99%». Δεν ήθελαν προγράμματα και δεν είχαν σημεία διεκδίκησης. Σαν να ήταν κουρασμένοι πια από προγράμματα και προγραμματικές δηλώσεις κλπ.

Το επόμενο βήμα είναι να υπογράφουμε με πλήρη αγανάκτηση „petitions“ και μόλις κάνουμε το κλικ, απλά επιβεβαιώνεται η ταυτότητά μας. Κατεβαίνουμε στους δρόμους υπερασπιζόμαστε τα δικαιώματα μειονοτήτων ή άλλα ζητήματα, π.χ. CETA, TTIP, TiSA, στα πλαίσια πρωτοβουλιών. Όλα εξυπηρετούν την «προσομοίωση» μιας μεταδημοκρατικής ψευδαίσθησης, ότι τάχαμου ζούμε εντός μιας δημοκρατικής κανονικότητας^[19].

Και αυτό πρέπει να κατανοήσουμε για να ανατρέψουμε μια βαλτωμένη, άνιση και άδικη πολιτική κατάσταση στη κοινωνία. Ό τι όλα αυτά είναι μέρος μιας μεταπολιτικής σκηνοθεσίας, ένα μέρος μια παράδοξης προσομοίωσης, πάνω στη οποία συμπτύσσεται-μειώνεται η Δημοκρατία πλέον:^[20] Πρακτικές μιας «συλλογικής αυτοψευδαίσθησης»,^[21] που επιτρέπουν από τη μία πλευρά να γίνει βιωματικό το «δημοκρατικό αυτονόητο» και από την άλλη να μπορούν να διατηρήσουν μια πολιτική του αποκλεισμού, της περιθωριοποίησης και της ανισότητας^[22]. Τα «κίτρινα γιλέκα» το 12.2018 απαίτησαν άμεση δημοκρατία, θεωρώντας ότι με το τρόπο αυτό συμμετέχουν ή λαμβάνουν μέρος στο λόγο και στις αποφάσεις.

 

Το επόμενο σχετικό άρθρο θα αναφέρεται επιγραμματικά στο:

· μετασχηματισμό του λόγου για το κοινό,

· αν ο Άξιος = και αμοιβαία εμπιστοσύνη ?

· ότι η διαφθορά θα τυραννάει εσαεί,

· με το παράδειγμα της κλιματικής αλλαγής να μας δίνει να κατανοούμε πολλά πράγματα.

· Μήπως θα πρέπει να αναπτύξουμε μια αντίστροφη λαϊκίστικη στρατηγική για καταπολέμηση του νεοφιλελευθερισμού.

o Τα fake News δεν τα εφεύρε ο Trump

o Δημοκρατία δεν είναι «satisfaction machine“

Υποσημειώσεις-Βιβλιογραφία

[1] http://www.single-generation.de/usa/christopher_lasch.htm

[2]Judith. Butler., in: http://www.fr.de/kultur/judith-butlers-dankesrede-kann-man-ein-gutes-leben-im-schlechten-fuehren-a-805966. Τελευταία πρόσβασή μου 3/11/2018

[3] De Lagasnerie Geoffroy, Denken in einer schlechten Welt, Vrlg. Matthes & Seitz, Berlin 2018. σ. 15

[4] De Lagasnerie Geoffroy, Denken in einer schlechten Welt, Vrlg. Matthes & Seitz, Berlin 2018. σ. 15

[5] Weltzer, H., Wir sind die Mehrheit, Für eine offene Gesellschaft, Fischer, 2017, σ. 79

[6]Hartamnn, Michael., Οι ανώτεροι δέκα χιλιάδες. Η εξουσία και η επιρροή των ελίτ απειλούν τη δημοκρατία. https://www.economy4mankind.org/de/macht-und-einfluss-der-eliten-bedrohen-die-demokratie/, τελευταία πρόσβαση μου 11/11/2018

[7] Mies, Ullrich., Neoliberaler Faschismus, 14.07.2018 Hoimunculus: A homunculus ;( Latin for "little person" is a representation of a small human being. Popularized in sixteenth-century alchemy and nineteenth-century fiction, it has historically referred to the creation of a miniature, fully formed human. The concept has roots in preformationism as well as earlier folklore and alchemic traditions.[Wikipedia])

[8] Mies, Θ., Neoliberaler Faschismus, Hinter der liberalen Fassade lauert die Diktatur.in: RUBIKON, 4. Juli 2018, https://www.rubikon.news/artikel/neoliberaler-faschismus

[9] Mies, Ullrich., Neoliberaler Faschismus, 14.07.2018, https://www.economy4mankind.org/de/neoliberaler-faschismus/

[10] Hartmann, Michael., Und schuld bist d u, in: Der Freitag, Ausgabe 46/2018

[11] Charim, Isolde., Ich und die anderen, Wie die neue Pluralisierung uns alle verändert, Verlag Zsolnay. 2018, σ. 109.

[12] Taylor, Charls., Ein sekuläres Zeitalter, Frankfurt/Main 2009, Kapitel 13 Das Zeitalter der Authenzität, https://books.google.de/books?id=Sd47CgAAQBAJ&pg=PT757&lpg=PT757&dq=Taylor+Charles+authentischen+Lebens-+und+Ausdrucksformen&source=bl&ots=Un5rjLvnPa&sig=FPHb9izvSwMFhu3qqsD3El8X7uk&hl=el&sa=X&ved=2ahUKEwiTj9HRzYDfAhUFC-wKHWzJBP8Q6AEwCHoECAQQAQ#v=onepage&q=Taylor%20Charles%20authentischen%20Lebens-%20und%20Ausdrucksformen&f=false και Charim, Isolde., Ich und die anderen, Wie die neue Pluralisierung uns alle verändert, Verlag Zsolnay. 2018, s 38.

[13] Taylor, Charls., Ein sekuläres Zeitalter, Frankfurt/Main 2009, Kapitel 13 Das Zeitalter der Authenzität,

[14] Walzer Michael., Vernunft, Politik und Leidenschaft. Defizoite liberaler Politik, Frankfurt /Main 1999, Kapitel IV. https://books.google.de/books?id=MzHnCQAAQBAJ&pg=PT21&dq=Walzer+Michael+vernunft+politik+und+Leidenschaft+pers%C3%B6nlichen+Projekt&hl=el&sa=X&ved=0ahUKEwip7YCu0YDfAhUL3KQKHUuzCLEQ6AEIKTAA#v=onepage&q=Walzer%20Michael%20vernunft%20politik%20und%20Leidenschaft%20pers%C3%B6nlichen%20Projekt&f=false

[15] Charim, Isolde., Ich und die anderen, Wie die neue Pluralisierung uns alle verändert, Verlag Zsolnay. 2018, σ. 43

[16] Charim, Isolde., Ich und die anderen, Wie die neue Pluralisierung uns alle verändert, Verlag Zsolnay. 2018, σ. 44

[17] Charim, Isolde., Ich und die anderen, Wie die neue Pluralisierung uns alle verändert, Verlag Zsolnay. 2018, σ. 113

[18] Βλέπε, Michelsen, D., Walter, Franz., Unpolitische Demokratie, Zur Krise der Repräsentation, F/M 2013, in Charim Isolde, (2018), σ. 114.

[19]INDES Zeitschrift für Politik und Gesellschaft (Ausgabe Herbst 2013), Göttinger Institut für Demokratieforschung,

Simulative Demokratie – Ein Gespräch mit Ingolfur Blühdorn, https://www.wu.ac.at/fileadmin/wu/d/i/ign/INDES_Gespraech_zur_simulativen_Demokratie_-_freigegebene_Endversion.pdf, τελευταία πρόσβασή μου 11/12/2018.

[20] Βλέπε, Charim, Isolde., Ich und die anderen, Wie die neue Pluralisierung uns alle verändert, Verlag Zsolnay. 2018, σ. 115

[21]https://books.google.de/books?id=3pmcDQAAQBAJ&pg=PA453&lpg=PA453&dq=kollektive+Selbst+Illusionierung&source=bl&ots=LA_cfoaQEr&sig=jVOJ8cwD-ivCT5Zh844eydAMx7E&hl=el&sa=X&ved=2ahUKEwiy9ZTuxpffAhVyqIsKHRgPB70Q6AEwAHoECAAQAQ#v=onepage&q=kollektive%20Selbst%20Illusionierung&f=false

[22]Dae Seong JEONG Von der Subjektivität zur Intersubjektivität, Die Auseinandersetzung von Habermas mit der Subjektivitätsphilosophie, Diss., Bochum, Juni 2003, σ.57. http://www-brs.ub.ruhr-uni-bochum.de/netahtml/HSS/Diss/JeongDaeSeong/diss.pdf, τελευταία πρόσβασή μου 11/12/2018