Υπερ-λίπανση του πλανήτη. Δράσεις κατά της ρύπανσης από άζωτο?
Κάθε χρόνο ο ΟΗΕ θα αναφέρεται πλέον όλο και σε περισσότερα παραμελημένα περιβαλλοντικά και κλιματικά προβλήματα. Στην συγκεκριμένη περίπτωση κυκλοφορούν πάρα πολλά νιτρικά άλατα, οξείδια του αζώτου, αμμωνία και υποξείδιο του αζώτου. Τι προβλήματα δημιουργεί αυτό και πώς μπορούν να λυθούν;
Στη διεθνή σκηνή, η κλιματική κρίση και μια νέα συμφωνία για τον περιορισμό της ρύπανσης με πλαστικά αποτελούν ακόμα και πάλι αντικείμενο διαπραγμάτευσης αυτό το φθινόπωρο . Και τα δύο θέματα λαμβάνουν ήδη μεγάλη προσοχή στα μέσα ενημέρωσης. Αλλά λίγοι γνωρίζουν ότι ένα άλλο πρόβλημα βρίσκεται ψηλά στην περιβαλλοντική ατζέντα των Ηνωμένων Εθνών: η παγκόσμια ρύπανση από άζωτο.
|
|
Είναι το άζωτο επιβλαβές;
Εξαρτάται από τη μορφή, τον τόπο και τη δόση. Στην πραγματικότητα, το στοιχείο άζωτο είναι απαραίτητο για τη ζωή. Βρίσκεται σε κάθε ζωντανό κύτταρο, για παράδειγμα με τη μορφή πρωτεϊνών και γενετικού υλικού. Αλλά η ανθρωπότητα υπερφορτώνει τον μεταβολισμό της Γης με πάρα πολύ «ενεργό » άζωτο. Αυτό περιλαμβάνει αμμωνία, οξείδια του αζώτου, υποξείδιο του αζώτου που βλάπτει το κλίμα, νιτρικά άλατα και πρωτεΐνες.
Πάρα πολύ ενεργό άζωτο στην κυκλοφορία ...
1. υπεργονιμοποιεί (υπερτροφία) χερσαία και υδρόβια ενδιαιτήματα και μειώνει τη βιοποικιλότητα,
2. αυξάνει την ευαισθησία των δέντρων στην ξηρασία,
3. ρυπαίνει τα υπόγεια ύδατα και, ως εκ τούτου, μπορεί να καταστήσει ακριβότερη την παραγωγή πόσιμου νερού κατά την διύλιση,
4. θερμαίνει τη Γη μεσοπρόθεσμα,
5. βλάπτει το στρώμα του όζοντος, το οποίο προστατεύει από την επιβλαβή υπεριώδη ακτινοβολία από τον ήλιο,
6. μολύνει τον αέρα, επιβαρύνοντας έτσι την ανθρώπινη υγεία και προκαλώντας πρόωρο θάνατο ανθρώπων. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Περιβάλλοντος της ΕΕ, σχεδόν 50.000 άνθρωποι πέθαναν πρόωρα στην ΕΕ μόνο το 2020 επειδή εισέπνευσαν πάρα πολλά οξείδια του αζώτου. Επιπλέον, υπάρχουν ασθένειες και πρόωροι θάνατοι που προκαλούνται από αζωτούχα σωματίδια.
7. Σύμφωνα με εκτιμήσεις των Ηνωμένων Εθνών, όλα αυτά προκαλούν ζημιές άνω των 340 δισεκατομμυρίων δολαρίων παγκοσμίως κάθε χρόνο.
Αυτό που δεν μετράει σε αυτή την παγκόσμια υπερλίπανση είναι το ατμοσφαιρικό άζωτο, ή N2 για συντομία. Αυτή η ένωση αποτελεί την πλειοψηφία του αέρα μας και είναι χημικά και βιολογικά αδρανής. Ωστόσο, η ανθρωπότητα αξιοποιεί αυτή την προσφορά σε βιομηχανική κλίμακα για περισσότερα από εκατό χρόνια. Κατά τη διαδικασία, το αδρανές ατμοσφαιρικό άζωτο μετατρέπεται σε ενεργές μορφές.
Με αυτόν τον τρόπο, η ανθρωπότητα θέτει συνεχώς περισσότερο ενεργό άζωτο στην κυκλοφορία από ό, τι γίνεται από όλες τις φυσικές διαδικασίες - όπως οι καταιγίδες. Οι ειδικοί μιλούν ακόμη και για ένα γιγαντιαίο πείραμα γεωμηχανικής σε αυτό το πλαίσιο. Η παρέμβαση στον κύκλο του αζώτου της Γης είναι τόσο περιεκτική και βαθιά που, σύμφωνα με τους ειδικούς, το λεγόμενο πλανητικό όριο για το άζωτο έχει ξεπεραστεί ήδη σημαντικά.
Γιατί το υπερβολικό άζωτο βλάπτει τη φύση και τη βιοποικιλότητα;
Στην ιστορία της γης, το βιολογικά χρησιμοποιήσιμο άζωτο ήταν σχεδόν πάντα και σχεδόν παντού σε έλλειψη. Κατά τη διάρκεια της εξέλιξης, όχι μόνο οι άνθρωποι, αλλά και τα μικρόβια, οι μύκητες, τα φυτά και τα ζώα έχουν αναπτύξει μια μεγάλη ποικιλία στρατηγικών για να εφοδιαστούν με το στοιχείο αυτό. Αυτή η ποικιλομορφία των ειδών, αλλά και των οικοτόπων τους, απειλείται από την υπερλίπανση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι μόνο λίγα είδη επωφελούνται από αυτό.
|
|
Είτε πρόκειται για τυφώνες, δάση, ορεινά λιβάδια, φτωχούς σε θρεπτικά συστατικά λειμώνες, χερσότοπους ή λιβάδια χορτοκοπής – περίπου τα τρία τέταρτα όλων των οικοτόπων στην Ευρώπη που θεωρούνται πολύτιμοι απειλούνται σοβαρά από την εισροή αζώτου. Οι Κάτω Χώρες φυσικά βρίσκονται σε «κρίση αζώτου» εδώ και χρόνια λόγω των σημαντικά υπερβολικών εισροών αζώτου στη φύση.
Το επιπλέον μέρος του αζώτου πέφτει σε δάση και άλλα ενδιαιτήματα σε ολόκληρη τις χώρες - κυρίως με τη μορφή όξινης βροχής και αιωρούμενων σωματιδίων.
Και τα δύο περιέχουν ενώσεις αζώτου όπως νιτρικά άλατα και άλατα αμμωνίου, τα οποία προέρχονται από καυσαέρια και ατμούς από λιπάσματα και κοπριά. Αυτές οι ενώσεις οξύνουν επίσης τα εδάφη.
Σε υδάτινα σώματα, η υπερλίπανση με ενώσεις αζώτου και φωσφόρου μπορεί να οδηγήσει σε ανθίσεις φυκιών και εξάντληση οξυγόνου, μεταξύ άλλων, τα οποία πολλά υποβρύχια είδη δεν ανέχονται ή δεν ανέχονται καλά. Περίπου 700 νεκρές ζώνες έχουν ήδη σχηματιστεί στους ωκεανούς του κόσμου - κυρίως στα παράκτια ύδατα, τα οποία επηρεάζουν περίπου το 80% του κόσμου. Αυτός ο διαδραστικός χάρτης δείχνει επίσης αυτό.
Από πού προέρχεται η ρύπανση από υπερβολικό άζωτο;
Οι περισσότερες ενώσεις αζώτου απελευθερώνονται στο περιβάλλον μέσω της παραγωγής τροφίμων. Κατά μέσο όρο, περισσότερο από το ήμισυ του λιπάσματος που χρησιμοποιείται στα χωράφια παγκοσμίως δεν καταλήγει στα καλλιεργούμενα φυτά, αλλά ρυπαίνει το περιβάλλον.
Ιδιαίτερα η κτηνοτροφία συμβάλλει στην παγκόσμια υπερλίπανση. Αυτό οφείλεται επίσης στον τεράστιο αριθμό ζώων εκτροφής στον πλανήτη. Σύμφωνα με τη βιομάζα, τα βοοειδή, οι χοίροι, τα πρόβατα και τα κατοικίδια ζώα αντιπροσωπεύουν πλέον σχεδόν το 60% της παγκόσμιας βιομάζας θηλαστικών, ενώ τα άγρια θηλαστικά ζυγίζουν μόνο το έξι τοις εκατό, σύμφωνα με μελέτη του PNAS. Μεταξύ των πτηνών, τα πουλερικά αντιπροσωπεύουν περίπου το 70% της παγκόσμιας βιομάζας πουλιών. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, η κτηνοτροφία αντιπροσωπεύει περίπου το ένα τρίτο των παγκόσμιων εισροών αζώτου από ανθρώπινες πηγές. Κατά την καλλιέργεια κτηνοτροφικών προϊόντων, πολλά υπολείμματα λιπασμάτων καταλήγουν στο περιβάλλον. Μεγάλες ποσότητες αμμωνίας εξατμίζονται από στάβλους και αποθήκες υδαρούς κοπριάς. Μεταξύ άλλων, αυτό σχηματίζει επιβλαβή σωματίδια. Εκτός από τη γεωργία, οι μεταφορές, η παραγωγή ενέργειας από ορυκτά καύσιμα, η βιομηχανία και τα λύματα συγκαταλέγονται στις κύριες πηγές ρύπανσης.
Τι συμβαίνει με την ουρία και άλλες ενώσεις αζώτου στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων;
Οι μονάδες επεξεργασίας λυμάτων αφαιρούν μεγάλο μέρος των δραστικών αζωτούχων ενώσεων από το νερό. Αυτά είναι γενικά καλά νέα για τους παρακείμενους ποταμούς στους οποίους απορρίπτεται το επεξεργασμένο (αλλά ακόμα πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά) νερό. Στο τέλος της διαδικασίας καθαρισμού, παράγεται ξανά ατμοσφαιρικό άζωτο και μια πολύ μικρή ποσότητα οξειδίου του αζώτου, το οποίο είναι επιβλαβές για το κλίμα.
Το μειονέκτημα του σημερινού τύπου επεξεργασίας λυμάτων είναι ότι χάνεται πολύτιμο βιολογικά χρησιμοποιήσιμο άζωτο και δεν κυκλοφορεί και επαναχρησιμοποιείται για λίπανση. Τα ανθρώπινα ούρα, ειδικότερα, περιέχουν πολύ άζωτο εκτός από φώσφορο και κάλιο. Εν τω μεταξύ, τα ερευνητικά προγράμματα προσπαθούν να κλείσουν τον κύκλο μεταξύ του χωραφιού, της πιάτου και της τουαλέτας. Μεταξύ άλλων, το project Circulation.
Τι μπορώ να κάνω για τη ρύπανση από άζωτο στην καθημερινή ζωή;
1. Τρώτε λιγότερα ζωικά προϊόντα, ειδικά λιγότερο κρέας.
2. Καλύτερη καθαριότητα και απόρριψη λιγότερων τροφίμων.
3. Προσαρμογή της δικής του κινητικής συμπεριφοράς. Μεταξύ άλλων, η οδήγηση λιγότερων αυτοκινήτων εσωτερικής καύσης, αλλά περισσότερων ποδηλάτων, λεωφορείων και τρένων.
4. Αγοράστε λιγότερα ρούχα και άλλα πράγματα καινούργια. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η παραγωγή και η μεταφορά τους απελευθερώνουν επίσης αντιδραστικό άζωτο. Όταν ψωνίζετε, αναζητήστε ετικέτες βιωσιμότητας.
5. Χρησιμοποιώντας τη δύναμη που έχουμε στη διάθεσή μας ως καταναλωτές και ψηφοφόροι για να απαιτήσουμε πιο προσεκτική χρήση του αζώτου.
(Απόσπασμα από το Global Overdose, Quadriga-Verlag)
Αν πάτε για μια βόλτα με το σκυλάκι: Πάρτε τα περιττώματα του σκύλου μαζί σας πάντα και παντού. Σύμφωνα με μια μελέτη μιας ερευνητικής ομάδας, οι σωροί που αφήνονται από τους ιδιοκτήτες έξω είναι πιο επιβλαβείς για το περιβάλλον από εκείνους που απορρίπτονται μαζί με τις πλαστικές σακούλες στα υπολειμματικά απόβλητα.
Ποιες άλλες λύσεις υπάρχουν για την κρίση του αζώτου;
Η γνωριμία με το δικό σας αποτύπωμα αζώτου και η μείωσή του μπορεί να είναι ένα πρώτο βήμα. Αλλά δεν έγκειται μόνο στη δύναμη των ατόμων να λύσουν την παγκόσμια κρίση αζώτου. Είναι ζωτικής σημασίας οι γεωργοί να χρησιμοποιούν χημικό λίπασμα και υγρή κοπριά πιο αποτελεσματικά, έτσι ώστε περισσότερο άζωτο λιπασμάτων να καταλήγει στο πιάτο με τη μορφή τροφίμων και λιγότερο στο περιβάλλον. Βεβαίως το περισσότερο άζωτο στο πιάτο μας επιφέρει άλλες αρνητικές επιδράσεις και επιπτώσεις στον άνθρωπο αναφορικά με την υγεία του και προπάντων με την γονιμότητά του, όπως και εφιστά την προσοχή στην ενημερωτική του εκστρατεία, το Πρόγραμμα των "Hνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον, ότι η ρύπανση του περιβάλλοντος με ενώσεις αζώτου καταλήγει επίσης να θέτει σε κίνδυνο την επισιτιστική ασφάλεια.
Σε τελική ανάλυση, είναι πρωτίστως καθήκον των πολιτικών να δημιουργήσουν τις συνθήκες πλαίσιο για μια αισθητή μείωση της ρύπανσης από ενώσεις αζώτου, έτσι ώστε η φύση να προστατεύεται καλύτερα και οι άνθρωποι να μην αρρωσταίνουν ή ακόμη και να πεθαίνουν νωρίτερα εισπνέοντας οξείδια του αζώτου και αζωτούχα σωματίδια.Τον Μάρτιο του 2022, για παράδειγμα, περισσότερες από 190 χώρες σε όλο τον κόσμο συμφώνησαν σε σύνοδο κορυφής στο Ναϊρόμπι να «μειώσουν σημαντικά» τη ρύπανση της Γης με ενώσεις αζώτου έως το 2030.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θέλει να μειώσει τη ρύπανση από άζωτο, μεταξύ άλλων, μέσω των λεγόμενων «στόχων μηδενικής ρύπανσης για το 2023», ώστε ο αέρας, το νερό και η φύση να γίνουν καθαρότερα και να μειωθούν οι βλάβες και το κόστος της ρύπανσης για την υγεία. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή , ωστόσο, εξακολουθεί να υπάρχει έλλειψη εφαρμογής.
