Badiou προς Zizek: Για τον Μάο

Badiou προς Zizek: Για τον Μάο

Πηγή:Radical desire

Μπορούμε τώρα να περιγράψουμε το πρόβλημα που προσπάθησαν να λύσουν ο Μάο και τα εκατομμύρια μαχητών που έδρασαν στο όνομά του, τόσο στην Κίνα όσο και στον υπόλοιπο κόσμο ανάμεσα στο 1966 και το 1976. 

Ο Μάο περιέγραψε την Πολιτισμική Επανάσταση ως τελική υλοποίηση των αρχών της παρισινής Κομμούνας. Τι σημαίνει τούτο; 
Για τον Μάο σήμαινε ότι αν και η επίσημη θέση των κινέζων κομμουνιστών, που εναντιώθηκαν στον Κρούστσεφ και τους διαδόχους του έδειχνε να λέει το αντίθετο, θα πρέπει να συμπεράνουμε ότι συνολικά, ο ισολογισμός του Στάλιν ήταν αρνητικός. Γιατί; Επειδή, μας λέει ο Μάο, ο Στάλιν ενδιαφερόταν για τους γραφειοκράτες και ποτέ για τις μάζες. Όπως γνωρίζουμε, ο Στάλιν υποστήριζε ότι “όταν θεμελιωθεί η γραμμή, τα υψηλά κλιμάκια αποφασίζουν για τα πάντα.” Σύμφωνα με τον Μάο, “ο λαός, και μόνον ο λαός, είναι η ενεργός δύναμη στην κατασκευή της παγκόσμιας ιστορίας…Ενώ εμείς [οι κομμουνιστές] είμαστε συχνά παιδαριώδεις και γεμάτοι άγνοια.”[4] Θα πρέπει λοιπόν να βεβαιωθούμε επειγόντως ότι η πολιτική διαδικασία που οδηγεί στον κομμουνισμό —και άρα η “δικτατορία του προλεταριάτου”— ξανα-ανακαλύπτει τις πηγές της και τους βασικούς της δράστες στις λαϊκές μαζικές εξεγέρσεις, όπως έκανε το 1927, και όχι στους κομμισάριους του Κόμματος. Οι δυνάμεις που ήταν διαθέσιμες για αυτή τη δοκιμασία δύναμης ήταν, πρώτα, τα μορφωμένα νιάτα (που κινητοποιήθηκαν σ’ όλο τον κόσμο την δεκαετία του 1960), το νεότερο και πιο πολιτικοποιημένο τμήμα των εργατών, και κάποια αποσπάσματα του Ερυθρού Στρατού. Αυτές ήταν οι δυνάμεις στις οποίες απευθύνθηκαν ο Μάο και οι κοντινοί του άνθρωποι από το 1966 και μετά. Βύθισαν την Κίνα στο χάος για δέκα χρόνια, αλλά θεμελίωσαν ιδέες, σλόγκαν, οργανωτικές μορφές και θεωρητικά σχήματα των οποίων η δύναμη δεν έχει ακόμα εξαντληθεί.

Η αποτυχία αυτής της εξαιρετικής εξέγερσης, της οποίας η ελευθερία —αποτυπωμένη στις εκατοντάδες νέων οργανώσεων, στις χιλιάδες εφημερίδων, τα γιγαντιαία πόστερ, τις διαρκείς συναντήσεεις και τις αμέτρητες συγκρούσεις— παραμένει εκπληκτική, δεν οφειλόταν στη φύση του προβλήματος που προσπάθησε να επιλύσει περισσότερο από ό,τι οφειλόταν η αποτυχία της παρισινής Κομμούνας στο γεγονός ότι οι εργάτες εξεγέρθηκαν, πράγμα μάλλον φυσικό και απαραίτητο δεδομένων των συνθηκών που τους είχαν επιβληθεί. Οφειλόταν στο γεγονός ότι το κίνημα δεν μπορούσε να έρθει διαλεκτικά σε διαδραστική σχέση στο εθνικό επίπεδο με μορφές οργάνωσης που θα μπορούσαν να μετασχηματίσουν πραγματικά το σχήμα του κομματικού κράτους. Όπως και σε όλη την παρισινή Κομμούνα, η απουσία κάθε αποτελεσματικής κεντρικής ηγεσίας (ενός αληθινού Κόμματος) οδήγησε σε αναρχικές διαιρέσεις και στην αδυναμία. Στην Κίνα, μυριάδες από φράξιες υπέσκαψαν τη δυνατότητα για μια μορφή συλλογικής δράσης. Η πιο προχωρημένη μορφή τοπικής οργάνωσης, που, είναι σημαντικό, υιοθέτησε το όνομα “Κομμούνα της Σαγκάης” στις αρχές του 1967, δεν κατάφερε να γίνει εθνικό μοντέλο και τελικά κατέρρευσε, αφήνοντας το πεδίο ανοιχτό για τους κομματικούς ρεβανσιστές.

Βασικά, το πρόβλημα ήταν πολύ αληθινό (πώς να σπρώξεις την πολιτική διαδικασία του Κομμουνισμού πέρα από την κρατική δράση και μέσα στη ζωή του λαού). Η απόπειρα να γίνει αυτό μας δίδαξε ότι κάποια οικουμενικά μαθήματα (πρέπει να υπάρχει άμεση συμμαχία μεταξύ μορφωμένης νεολαίας και εργατών· πρέπει να πειραματιζόμαστε με μη κομματικά βασισμένες μορφές οργάνωσης· η εκπαίδευση πρέπει να μετασχηματιστεί· η διαίρεση της εργασίας πρέπει να καταστραφεί· η δύναμη στα εργοστάσια πρέπει να ξανα-οργανωθεί σε δημοκρατικές κατευθύνσεις· πρέπει να δημιουργηθούν νέα δεσμά μεταξύ πόλης και επαρχίας· πρέπει να δημιουργήσουμε μια νέα και λαϊκή μορφή διανόησης, κλπ). Η αποτυχία να γίνουν αυτά σημαίνει ότι πρέπει να εγκαταλείψουμε μια για πάντα το στρατικοποιημένο παράδειγμα του Κόμματος, και να κινηθούμε προς αυτό που το Organisation Politique στη Γαλλία ονομάζει “πολιτική χωρίς κόμματα.” Έχουμε πλέον φτάσει στο σημείο αυτό, και το έχουμε κάνει επειδή μας έφερε ως εδώ η Πολιτισμική Επανάσταση.

Μπορούμε λοιπόν άφοβα να πούμε ότι, στην τωρινή φάση επαναστατικής πολιτικής, η Πολιτισμική Επανάσταση παίζει το ρόλο που έπαιξε η παρισινή Κομμούνα στην λενινιστική της αλληλουχία. 
Η Πολιτισμική Επανάσταση είναι η Κομμούνα της εποχής των Κομμουνιστικών Κομμάτων και των Σοσιαλιστικών Κρατών: μια τρομακτική αποτυχία που μας διδάσκει κάποια βασικά μαθήματα.

Θα κλείσω λέγοντας ότι η άμεση σύνδεση που νομίζεις ότι μπορείς να θεμελιώσεις ανάμεσα στην Πολιτισμική Επανάσταση και την θυελλώδη καπιταλιστική συσσώρευση που μαστίζει τώρα την Κίνα είναι απλώς μια ανέγερση βιτρίνας. Μπορεί κανείς εξίσου εύκολα να πει ότι η αποτυχία της παρισινής Κομμούνας στη Γαλλία οδήγησε άμεσα, στα τέλη του 19ου αιώνα, σε μια μακρά περίοδο ιμπεριαλιστικής επέκτασης και σε πολιτικά αλισβερίσια χωρίς όρια, που έφεραν τελικά τη σφαγή του 1914-1918. Προφανές, δεν είναι; 

Όταν μια μεγαλεπήβολη προσπάθεια να επιλυθεί ένα πολιτικό πρόβλημα της ημέρας γίνεται από επαναστάτες και καταλήγει σε αποτυχία, ο εχθρός θα παραμείνει σταθερά καβάλα στο άλογο για αρκετό καιρό! Αλλά οι Delescluze, Vallès, Louise Michel, Varlin και Blanqui δεν έφταιγαν περισσότερο για την αποικιοκρατία και την διαφθορά της μπελ επόκ από ό,τι ο Μάο και οι σύντροφοί του φταίνε για την Κίνα των δισεκατομμυριούχων της Σαγκάη ή για την παγκοσμιοποιημένη διαφθορά. 

Οι πραγματικοί απόγονοι των κομμουνάρων είναι ο Λένιν, η Ρόζα Λούξεμπουργκ και όλοι οι άλλοι επαναστάτες που ξεπέρασαν τις απορίες της Κομμούνας, αλλά εξακολούθησαν να την παίρνουν ως σημείο εκκίνησης.
Και οι απόγονοί τους προσπαθούν να βρουν τον δρόμο τους και να πειραματιστούν με τρόπους με τους οποίους να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα που τους κληροδότησε η Πολιτισμική Επανάσταση: αυτό μιας πολιτικής διαδικασίας “χωρίς κόμμα”, το οποίο όμως θα εξακολουθεί να παίρνει ως σημείο εκκίνησης τις οικουμενικές όψεις της προσπάθειας εκείνης να επιλυθεί. Νομίζω ότι είμαστε και οι δύο απόγονοι του προβλήματος. Για αυτό και κάποιος Yves-Charles Zarka, που γράφει στη Φιγκαρό, δεν κάνει λάθος όταν με έναν υπερβολικό έπαινο μας αποκαλεί αμφότερους “φιλοσόφους της Τρομοκρατίας.”[5]

Φιλικά δικός σου, αγαπητέ μου Σλαβόι.

Σημειώσεις

[4] Αποφθέγματα του Γενικού Γραμματέα Μάο Τσε Τουγκ, Foreign Languages Press, σ. 118.

[5] Yves-Charles Zarka, “Badiou, Zizek, η επιστροφή της Τρομοκρατίας”, Le Figaro, 27 Μάρτη 2008.