Αυτό το κείμενο ήταν γραπτή πρόταση προς το Δήμαρχο Θεσσαλονίκης το Δεκέμβριο του 2012, η οποία εστάλει σε σύμβουλό του μέσω E-mail.
Dr. rer. pol Νίκος Θεοδοσάκης ΤHS21092017
Ένταξη της κινητικότητας με ποδήλατο στον αστικό κυκλοφοριακό σχεδιασμό, και στην «βιώσιμη πόλη» σαν σημαντική παράμετρος για το αειφορικό προφίλ της.
Με την πολιτική που επικρατεί σήμερα στο Δήμο ενάντια σε πεζούς και ποδηλάτες κάθε άλλο παρά ελκυστική γίνεται η πόλη της Θεσσαλονίκης για έξυπνους ενεργούς αλλά και ευχαριστημένους πολίτες.
Οι ποδηλάτες θα πρέπει να συμμετέχουν ισότιμα στην κυκλοφορία. Σε μια ελληνική πόλη, όπου όλοι παρκάρουν όπου θέλουν, όπου δεν υπάρχουν τυποποιημένοι ποδηλατόδρομοι, όπου υπάρχουν εμπόδια στις ελάχιστες σημάνσεις ποδηλατοδρόμων, που πρέπει συνέχεια οι ποδηλάτες να σταματούν, κάτι που καταναλώνει ενέργεια, που πρέπει να κατεβαίνουν πεζοδρόμια (βλέπε Αριστοτέλους) ή να πρέπει να αποφεύγει, δεν θα σκεφτεί κανείς εκτός από τους καθαρά σκεπτόμενους οικολόγους να χρησιμοποιήσει ποδήλατο και που θα το έκαναν ούτως η άλλως. Έτσι το ποδήλατο γίνεται απωθητικό. Συνεπάγεται, ότι μία δημοτική πρωτοβουλία, όπως αυτή της ενοικίασης ποδηλάτων -που καλώς έγινε- για να μη γίνει γραφικό μέσο κινητικότητας μόνο στη νέα παραλία μέχρι και λιμάνι, θα πρέπει να συνοδεύεται με ex ante ενέργειες ασφάλειας, ελκυστικότητας και ενσωμάτωσης των ποδηλάτων στο κυκλοφοριακό της πόλης. Εδώ αναφέρομαι και στο παράδειγμα μείωσης της ταχύτητας στην πόλη των αυτοκινήτων μέσω της ενσωμάτωσης των ποδηλάτων στο κυκλοφοριακό της πόλης, κατ’ επέκταση μείωση των καυσαερίων, μείωση του θορύβου κλπ.. Εάν οι ποδηλάτες συμμετέχουν στην κυκλοφορία της πόλης ισότιμα σε όλους τους δρόμους, ακόμα και στους μονόδρομους όπου οι ποδηλάτες θα μπορούν να οδηγούν και στις 2 κατευθύνσεις, θα δείξει γενικότερα στον πολίτη με τα αποτελέσματα της συνέργειας, ότι ο Δήμος διαφοροποιείται από τις συμβατικές μέχρι σήμερα πολιτικές και θα αγκαλιάσει ο πολίτης και άλλες ενέργειες. Με την κατάλληλη σήμανση σε όλους τους δρόμους και με την πολιτική βούληση – εάν αυτή υπάρχει- μπορούν να επιτευχθούν ικανοποιητικά οι στόχοι. Υπάρχει σκέψη από το τμήμα σχεδιασμού ενοικίασης των δημοτικών ποδηλάτων, ότι σε κάθε σημείο ενοικίασης συμβατικών ποδηλάτων θα πρέπει να υπάρχουν και ηλεκτρικά ποδήλατα αφού θα μπορέσουν να είναι αρκετά ελκυστικά για μεσήλικες, σταθμοί ηλεκτροφώρτισης για τα ηλεκτρικά, ποδήλατα με κάθισμα για μικρά παιδιά πίσω ή με καλαθάκι για τα ψώνια, αλλά και τμήμα συνεργείου επιδιόρθωσης ποδηλάτων στα διάφορα σημεία ενοικίασης?
Μέτρα μπορούν να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν με την προϋπόθεση, ότι οι ποδηλάτες θα ενταχθούν στον κυκλοφοριακό σχεδιασμό μιας βιώσιμης και αισθητικά προσελκύουσας πόλης[1]. Δηλαδή η ένταξή τους εντός του αστικού χώρου εν γένει, με ότι αυτό συνεπάγεται για την κυκλοφορία οχημάτων με μηχανές καύσης[2]. Μπορεί να αλλάξει σημαντικά το κυκλοφοριακό στάτους της πόλης μέσω της εφαρμογής μιας αστικής πολιτικής για την κινητικότητα με ποδήλατο. Και αυτή θα είναι μία απο τις επι μέρους κλαδικές στρατηγικής των δημοσίων αστικών μεταφορών.
Βραχυπρόθεσμες επεμβάσεις (Velo 2020)
1. Θέσπιση ενός εντολοδόχου για την κινητικότητα με ποδήλατο. Καθήκον του θα είναι να διερευνά δυνατότητες χρηματοδότησης, υλοποίησης πολιτικών και μέτρων για την κινητικότητα με ποδήλατο, τόσο μέσα από τους προϋπολογισμούς του Δήμου όσο και μέσα από διεθνείς οργανισμούς, όπως π.χ. η ΕΕ. Επίσης θα τεκμηρειώνει τις θετικές επιδράσεις των προτάσεων του απέναντι στο δημοτικό συμβούλιο πριν προχωρήσει η υλοποίηση των μέτρων. Η συμμετοχική διαβούλευση των πολιτών και φορέων είναι προϋπόθεση. Μετά και από το οκ των πολιτών και φορέων γίνεται η αξιολόγηση του γειτονικού ή συνοικιακού σχεδιασμού ή αλλαγής και αποφασίζει ο Δήμος.
2. Δημιουργία ενός δικτύου ποδηλατόδρομων με υψηλή συνοχή. Δηλαδή καθορισμός συγκεκριμένων κεντρικών ποδηλατοαξόνων με δευτερεύουσες διαδρομές. Δεν είναι δυνατόν οι ποδηλάτες στην Τσιμισκή να ακούνε παράπονα και να τους λένε οι οδηγοί «ποδηλατοδρόμος υπάρχει στη παραλία». Αστείο!
3. Σήμανση αυτών των κεντρικών ποδηλατοδρόμων με διαφορετικά χρώματα όπως οι γραμμές των μετρό.
4. Επικοινωνία με την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας για ριζική αλλαγή νοοτροπίας της καθημερινής ποδηλατοδρόμησης των κατοίκων ενταγμένη σε μια ολιστική πολιτικών των μεταφορών[3]. Σήμανση σε μονόδρομους, με το σήμα για προειδοποίηση των οδηγών οχημάτων και ενημέρωση των ποδηλατών για τις αμφίδρομες κατευθύνσεις οδήγησης ποδηλατών, ιδιαίτερα κοντά στο κέντρο.
5. Σταθμοί ενοικίασης με δυνατότητα αλλαγής λαστίχων, αλυσίδας, φούσκωμα λάστιχων, πεταλιού και φρένων, κάτι που εν μέρει υπάρχει σήμερα αλλά όχι με συντονισμένο τρόπο χωροθέτησης των σημείων αυτών. Η ενοικίαση ποδηλάτων θα πρέπει να υλοποιηθεί με αξιόπιστα και υψηλής τεχνολογίας ποδήλατα πόλης, για την εξυπηρέτηση νέων, ατόμων 40-55, γονέων με παιδιά κάτω των 5 ετών (ιδιαίτερα μονογονεϊκών)[4], όπως επίσης και μερικά ποδήλατα με δύο θέσεις για άτομα με μειωμένη όραση για εξυπηρέτηση αυτών και των συνοδών τους και να συνοδεύεται από, πληροφοριακή καμπάνια, πίνακες ενημέρωσης, δωρεάν χάρτη πόλης με όλους τους άξονες και τις δευτερεύουσες διαδρομές των ποδηλατοδρόμων, με τα αξιοθέατα, τόπους ξεκούρασης και επιλεκτικών χώρων ψυχαγωγίας κλπ. και που μπορούν να παρκάρουν τα ποδήλατα[5].
6. Μία συναισθηματικά έντονη καμπάνια μάρκετινγκ με μεγάλες αφίσες σε προσόψεις κτιρίων και σπιτιών, με διαφημιστικά σποτ σε κινηματογράφους και ένα φεστιβάλ ποδηλάτου.[6]
Μεσοπρόθεσμες παρεμβάσεις (Velo 2025)
1. Δημιουργία γραμμής –λόγω μεγάλης κλίσης των δρόμων- πρός τα υψηλότερα βρισκόμενα διαμερίσματα, όπως Ανω πόλη, αλλά και άλλες φυσικού κάλλους και ιστορικής σημασίας περιοχές περιφερειακά του Δήμου με μικρά λεωφορεία με ειδικό τρέιλερ που θα μεταφέρουν και ποδήλατα.[7].
2. Μαθήματα κυκλοφορίας με ποδήλατο[8], ιδιαίτερα στις πληθυσμιακές ομάδες που το έχουν ανάγκη, όπως γυναίκες μόνες με παιδί που δεν εχουν άλλη δυνατότητα
μετακίνησης, γυναίκες μετανάστριες, που δεν γνωρίζουν ποδήλατο. Με τα μαθήματα ποδηλάτου έρχονται σε επικοινωνία τα άτομα μεταξύ τους, γνωρίζονται και μπορούν να κάνουν και άλλες δραστηριότητες μετά μαζί. Δυναμώνει η αυτογνωσία, ιδιαίτερα των γυναικών μεταναστών και αισθάνονται περισσότερο ανεξάρτητες.
3. Προώθηση της χρήσης ποδηλάτων για μαθητές από το σπίτι προς το σχολείο τους, με την ανάλογη διαμόρφωση των ποδηλατοδρόμων στις γειτονιές. Εδώ θα είναι σημαντική η συμβολή των συμβουλίων μαθητών και γονέων.
Μακροπρόθεσμοι προγραμματισμοί (Velo 2035)
1. Υλοποίηση ενός νέου παραδειγματικού, πολεοδομικού συγκροτήματος, π.χ στα πλαίσια μίας συνεργασίας Δήμου και ΟΛΘ για την παραχώρηση κάποιων κτιρίων στο λιμάνι με σκοπό την ανακατασκευή-δημιουργία μικρών κατοικιών-διαμερισμάτων που θα ενοικιάζονται μόνο σε άτομα που δεν θα χρησιμοποιούν εντός του Δήμου Θεσσαλονίκης αυτοκίνητο.
2. Αργότερα και ανάλογα την εξέλιξη, δημιουργία ενός περιοδικού για την κινητικότητα με ποδήλατο στη Θεσσαλονίκη.
3. Μελλοντικά -λόγω υψηλού επενδυτικού κόστους: Δημιουργία υπόγειου πάρκινγκ περιφερειακά του κέντρου για ποδήλατα σε 1 ένα χώρο όπου υπάρχουν κομβικές συνδέσεις κύριων αστικών διαδρομών λεωφορείων/πλοιαρίων και παρκινγκ αυτοκινήτων. Και αυτό θα συμβεί σε συνέργεια με την ολιστική πολιτική αστικών μεταφορών[9]. Σκοπός η μεταφορά των ενδιαφερομένων με αυτοκίνητο ή ΜΜΜ μέχρι αυτό το χώρο και συνέχιση της κινητικότητας τους στην πόλη με ποδήλατο. Τα ποδήλατα θα φυλάσσονται εκεί όλη την ημέρα/νύχτα. Με κατάλληλη πολιτική και συνεργασία με ΟΑΣΘ μπορεί να γίνει εκτός του business district area ο χώρος αυτός. Έτσι αποσυμφορίζεται ο πολυταλαιπωρημένος χώρος του κέντρου και δημιουργείται ανακούφιση σε οδηγούς και πελάτες ή ιδιοκτήτες ποδηλάτων, που δεν χρειάζονται να μπουν στο κέντρο για να συνεχίσουν την διαδρομή τους με ποδήλατο.
Ενημερωτική καμπάνια
Λόγοι που μπορούν παραδειγματικά να αναφερθούν στην καμπάνια για το ποδήλατο, που σίγουρα θα ευαισθητοποιήσει αρκετούς κατοίκους.Εδώ θα πρέπει να δωθεί έμφαση και στην ενημέρωση των οδηγών οχημάτων!!!
Κάθε διαδρομή με το ποδήλατο αντι με το αυτοκίνητο φέρνει σημαντικά πλεονεκτήματα τόσο για το μεμονωμένο άτομο όσο και για τον αστικό πληθυσμό στο σύνολο του:
· Η ποιότητα ζωής στην πόλη δεν επηρεάζεται καθόλου αρνητικά (χωρίς θόρυβο, χωρίς ατμοσφαιρικές ρυπάνσεις λόγω μείωσης προπάντων της ταχύτητας των αυτοκινήτων).
· Τα ευαίσθητα και διατηρητέα κτίρια και το πράσινο στο αστικό κέντρο δεν επιβαρύνονται τόσο πολύ.
· Ελάχιστη «κατανάλωση» ακριβής αστικής γής για την οδήγηση και το παρκιν και κατ’ επεκταση καλύτερη εκμετάλλευση χρήσης γής.
· Λιγότερες φθορές του οδικού δικτύου, λιγότερα νέα ακριβά projects οδικών αξόνων.
· Ελκυστικότερο αστικό κέντρο (εμπορικά καταστήματα, πολιτισμός, αναψυχή, κοινωνική ζωή).
· Λιγότερες ουρές με τα οχήματα και μείωση των οικονομικών ζημιών μέσω αυτών των ουρών.
· Ελκυστικότερα ΜΜΜ.
· Όλες οι τυπικά για αστικό περιβάλλον παροχές υπηρεσιών θα είναι πολύ καλύτερα προσβάσιμες (ακόμα για παιδιά και νέους).
· Οι γονείς απελευθερώνονται από την πίεση να μετακινούν τα παιδιά τους και εξοικονομούν χρόνο και χρήμα.
· Οι ποδηλάτες εξοικονομούν για βραχείς και μέσου διαστήματος διαδρομές πολύ χρόνο.
· Υπό συνθήκες μπορεί να μειωθεί η ανάγκη κάποιων οικογενειών να έχουν και δεύτερο όχημα. Έτσι εξοικονομούν χρήματα για άλλους σκοπούς της οικογένειας.
· Κλπ. κλπ...
[1] Στα πλαίσια διαβουλεύσεων με όλες τις τοπικές οργανώσεις που σχετίζονται με την κινητικότητα του πληθυσμού στο αστικό χώρο Θεσσαλονίκης
[2] Παράδειγμα: Η μείωση ταχύτητας των οχημάτων σε όλους τους δευτερεύοντες οδικούς άξονες σε 30 Km/h αυξάνει το χρόνο οδήγησης, για μία μέση διαδρομή 15 λεπτών στην πόλη, κατά 1 λεπτό για τον οδηγό!!!
[3] Βλέπε άρθρο “ΑΕΙΦΟΡΙΚΗ ΕΞ ΑΡΧΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ”
[4] Μπορεί να τοποθετείται καθισματάκι στη σκάρα.
[5] Εδώ πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και αλλοδαπούς επισκέπτες καθώς η νοοτροπία τους είναι διαφορετική από αυτή των Ελλήνων.
[6] Το πρώτο φεστιβάλ μπορεί να γίνει και στα πλαίσια ενός πανευρωπαϊκού καλέσματος, σαν έναρξη μίας νέας εποχής εναλλακτικής κινητικότητας στην Θεσσαλονίκη.
[7] Υπάρχουν ήδη τέτοια τρέιλερ σε τουριστικές περιοχές, όπου παίρνουν τους ποδηλάτες-τουρίστες με ένα ένα βανάκι με ένα τρέιλερ στο κοτσαδόρο τους, τους ανεβάζουν σε βουνά και μετά παίρνουν τα ποδήλατα τους και κατεβαίνουν πάλι στα παράλια
[8] Άτομα που δεν γνωρίζουν και τα σήματα κυκλοφορίας
[9] Βλέπε άρθρο “ΑΕΙΦΟΡΙΚΗ ΕΞ ΑΡΧΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ”
