Ένα δροσερό σύννεφο
Ηλιακή Γεωμηχανική Για πρώτη φορά, οι επιστήμονες θέλουν να διασκορπίσουν πειραματικά, σωματίδια στη στρατόσφαιρα προκειμένου να αποφευχθούν οι ακτίνες του ήλιου επάνω στη γη. Και από τώρα ακούν σκληρή κριτική
Απόδοση μετάφραση από τη Γερμανική Dr. rer.pol. Nicolas Theodosakis
llustration: Jonas Hasselmann; Material: iStock
Ο Frank Keutsch δεν έχει βιώσει ποτέ κάτι τέτοιο. Στις 11 Οκτωβρίου, ο ατμοσφαιρικός χημικός βρίσκει τον εαυτό του σε μια πρώην εκκλησία στο Βερολίνο. Ένα δροσερό αεράκι περνά μέσα από τους τοίχους. Δίπλα του σε μια σειρά καθισμάτων δύο από τους συναδέλφους του και απέναντι του στην αίθουσα 150 ακροατές, οι οποίοι θα τον δοκίμαζαν με κρίσιμα ερωτήματα και με λεκτικές επιθέσεις. Όπως σε ειδώλιο κατηγορίας στο δικαστήριο.
Ο λόγος: Keutsch και οι συνεργάτες του σχεδιάζουν κάτι που κανείς δεν έχει κάνει πριν από αυτούς. Θα μπορούσε να είναι το σημείο εκκίνησης μιας νέας εποχής, λένε οι κριτικοί. Η εποχή της χειραγώγησης του κλίματος.
Ουσιαστικά, πρόκειται για μόνο 100 γραμμάρια ασβεστόλιθου που θέλουν ο καθηγητής του Χάρβαρντ και οι συνεργάτες του να διαχύσουν στην στρατόσφαιρα 20 χιλιόμετρα πάνω από την έρημο της Αριζόνα, χρησιμοποιώντας ένα μπαλόνι. Το φθινόπωρο του 2018, θα πρέπει να είναι έτοιμοι, αν οι συνθήκες ανέμου είναι ιδιαίτερα ευνοϊκές. Οι ερευνητές θέλουν να δοκιμάσουν αν τα σωματίδια ασβεστόλιθου επηρεάζουν το στρώμα του όζοντος και πώς εκεί - όπου δεν ανήκουν πραγματικά - συμπεριφέρονται, τι χημικές ή άλλου είδους αντιδράσεις θα συμβούν και πότε και πώς θα βυθιστούν πίσω στο έδαφος. Ο ασβεστόλιθος θα μπορούσε να είναι το υποψήφιο υλικό για τη λεγόμενη Διαχείριση ηλιακής ακτινοβολίας (SRM).
Pinatubo για αρχάριους
Ποιά
είναι η ιδέα πίσω από αυτό:
εκατομμύρια τόνοι σωματιδίων διαχέονται στη στρατόσφαιρα και έτσι
απορροφούν τις ακτίνες του ήλιου.
Αυτό θα δροσίσει τη γη, η οποία θερμαίνεται επικίνδυνα λόγω της αλλαγής του
κλίματος. Όπως μια ηφαιστειακή έκρηξη. Όταν το Pinatubo ξέσπασε στις Φιλιππίνες
το 1991, έριξε εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του θείου στη στρατόσφαιρα με το
σύννεφο τέφρας του. Για λίγα χρόνια, η γη ψύχθηκε κατά μισό βαθμό. Εάν αυτό
μπορεί να επαναληφθεί από τα ανθρώπινα χέρια και πόσο μεγάλοι είναι οι κίνδυνοι,
θέλουν να μάθουν οι ερευνητές το 2018. Σε μια μεγάλη διάσκεψη γεωτεχνικής στο
Περιβαλλοντικό Φόρουμ στην πρώην Εκκλησία της Ανάστασης στο Βερολίνο, ο Keutsch
παρουσίασε το σχέδιο σε εξειδικευμένους επιστήμονες. Υπήρξε
έντονη συζήτηση, αφού όλοι δεν είναι πεπεισμένοι ότι είναι καλή ιδέα να
μετατοπιστεί η έρευνα - για τρόπους μείωσης της ηλιακής ακτινοβολίας- από το
εργαστήριο στο περιβάλλον.
Να το κάνεις κάποιος? Ακόμη και ο Frank Keutsch δεν είναι σίγουρος. Πάνε πάνω από δέκα χρόνια πριν, όταν άκουγε τον σημερινό συνάδελφό του στο Χάρβαρντ Ντέιβιντ Κέιθ να μιλάει σε συνέδριο. Ο Keith είναι κάτι σαν γκουρού της scene της γεωμηχανικής. Ο Keutsch θεώρησε ότι όλα αυτά είναι «άσχημα ιδέες». Hybris (Ύβρις) είναι ότι, να πιστέψουμε, ότι οι άνθρωποι μπορούν απλά να αντιστρέψουν την κλιματική αλλαγή.
llustration: Jonas Hasselmann; Material: iStock
Όταν ο χημικός της ατμόσφαιρας τελικά προσκλήθηκε από τον Keith να αναλάβει το project του Scopex, το σκεπτόταν αρκετό καιρό πριν αποφασίσει. Και στη συνέχεια δέχθηκε να πάει να αναλάβει. Παρόλο που ελπίζει ότι ποτέ δεν θα υπάρξει κάτι σαν την ηλιακή γεωμηχανική. Αυτό περιλαμβάνει όλα τα είδη μεθόδων για να εμποδίζει κανείς το φως του ήλιου και έτσι να ψύχεται η γη. Για παράδειγμα, μέσω χιλιάδων μικρών σκαφών που πλέουν στον ωκεανό και ανακατεύουν σωματίδια αλατιού για να σχηματίσουν μικρά σύννεφα. Ή με γιγαντιαίες καθρέφτες ηλίου να στέλνονται
πάλι οι ακτίνες στο διάστημα. Ή με σωματίδια στη στρατόσφαιρα. Αλλά όμως θα συμβεί, φοβάται ο Keutsch, όταν ο κόσμος το κάνει μια φορά τότε θα συνειδητοποιήσετε μετά από μερικά χρόνια, ότι κάποιο πρόβλημα που εμφανίστηκε δεν αναμενόταν - όπως π.χ. ότι ολόκληρα καιρικά φαινόμενα, οι ζώνες των μουσώνων ή ξηρασία μεταλλάσσονται και μεταφέρονται χρονικά.
Εάν η γιγαντιαία τεχνητή ομπρέλα κλείσει ξαφνικά, η θερμοκρασία στη Γη θα αυξηθεί ξαφνικά. Διότι, η χειραγώγηση του κλίματος θα κάλυπτε απλά την υπερθέρμανση του πλανήτη, συνεπώς θα αντιμετώπιζε μόνο τα συμπτώματα και όχι την αιτία. "Και τότε θα βρισκόμαστε μπροστά στο πρόβλημα πάλι που θέλαμε πραγματικά να αποτρέψουμε: μια γρήγορη αλλαγή του κλίματος στην οποία δεν μπορούσαμε να προσαρμοστούμε», λέει ο Frank Keutsch.
Αλλά
δεν βλέπει όλα αυτά ως λόγο για να σταματήσει την έρευνα. Εάν κάποια μέρα οι
υπεύθυνους λήψης πολιτικών αποφάσεων πρέπει να εξετάσουν εάν πρέπει να εφαρμοστεί μια τέτοια χειραγώγηση του
κλίματος στην πράξη, τότε οι ερευνητές θα πρέπει να είναι προετοιμασμένοι,
βρίσκει ο Keutsch. Προκειμένου να δείξει σαφώς στους πολιτικούς τι συμβαίνει
πραγματικά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η έρευνα πρέπει να γίνει στη στρατόσφαιρα. Στα εργαστήρια δεν θα μάθει ποτέ κανείς τι πραγματικά συμβαίνει.
llustration: Jonas Hasselmann; Material: iStock
Ψάχνοντας για το καλύτερο δυνατό υλικό για την ηλιακή γεωμηχανική ο Keutsch στάθηκε κατ αρχήν μπροστά στο μεγάλο πίνακα του περιοδικού συστήματος στο γραφείο του στο Κέιμπριτζ και εξέτασε όλα τα στοιχεία. Άλλα ήταν για αποκλεισμό είτε γιατί ήταν τοξικά άλλα γιατί ήταν ακατάλληλα για την προστασία των ακτινών του ήλιου. Έμεινε στην αριστερή πλευρά τους περιοδικού συστήματος του πίνακα. Ο ασβεστόλιθος του φάνηκε γρήγορα ως ο πιο υποσχόμενος υποψήφιος: εμφανίζεται συχνά στη φύση και δεν απορροφά ακτίνες του ήλιου, οπότε δεν συμβάλλει στη θέρμανση. Θα πρέπει επίσης να κρυώνει.
Επειδή ο ασβεστόλιθος, σε αντίθεση με τα σωματίδια θείου, δεν είναι όξινος, το στρώμα του όζοντος δεν θα επηρεαστεί αρνητικά. Ο Keutsch θεωρεί άσχημα τη χρήση προτάσεων από συναδέλφους, διοξείδιο του τιτανίου ή ακόμα και διαμάντια. Επειδή οι τελευταίοι είναι τόσο αδρανείς, απλώς θα πέφτουν στο έδαφος υπό τη μορφή με την οποία είχαν διαχύθηκαν στην ατμόσφαιρα. "Η ιδέα ότι τα εκατομμύρια των τόνων του πέφτουν κάθε χρόνο, με ανησυχεί», λέει ο Keutsch. «Δεν θέλω να εισπνεύω διαμάντια».
Ο Keutsch θεωρεί ότι ο ασβεστόλιθος είναι ο λιγότερο ανησυχητικός καθώς ξεπλένεται με τη βροχή. Όσον αφορά το πείραμα αυτό το φθινόπωρο, δεν βλέπει κινδύνους για το περιβάλλον και το κλίμα - διότι οι ποσότητες σωματιδίων είναι πολύ μικρές. Βασικά θεωρεί και το αναγνωρίζει ο Keutsch, ότι είναι μόνο ένα συμβολικό βήμα. Για πρώτη φορά θα προστεθούν σκόπιμα ουσίες στη στρατόσφαιρα: "Εισερχόμαστε εντελώς σε νέα εδάφη".
Για ορισμένους περιβαλλοντικούς εμπειρογνώμονες, υπάρχει υπέρβαση μιας κόκκινης γραμμής. "Ζητούμε μια σαφή απαγόρευση της χρήσης της διαχείρισης της ηλιακής ακτινοβολίας και επίσης απαγόρευση των υπαίθριων πειραμάτων", λέει η Lili Fuhr του Ιδρύματος Heinrich Böll. Στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιολογική Ποικιλότητα υπάρχει ένα de facto μορατόριουμ για τέτοιου είδους πειράματα στη φύση, υπενθυμίζει η εμπειρογνώμονας γεωγράφος και περιβαλλοντικής πολιτικής. «Πάνω απ 'όλα, χρειαζόμαστε επειγόντως μια σφαιρική και όσο το δυνατόν ευρύτερη κοινωνική συζήτηση για το αν θέλουμε να πάρουμε το δρόμο της πιθανής τεχνολογικής χειραγώγησης του παγκόσμιου θερμοστάτη.»
Γιατί η Shell ενδιαφέρεται;
H Fuhr φοβάται ότι τα πειράματα αυτού του είδους ανοίγουν το δρόμο για ακόμα μεγαλύτερα, πράγμα που τελικά οδηγεί στη χρήση της γεωμηχανικής. Στη συνέχεια, προειδοποιεί, θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα νέο στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα, το οποίο δεν είναι μόνο αντιδημοκρατικό, αλλά θα μπορούσε να κυριαρχείσει επί της βιομηχανίας ορυκτών που θα θεωρήσει τη γεωμηχανική σαν ένα είδος «συγνώμης» και θα προχωρήσει στη συνέχεια στην καύση άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου. "Γιατί η Shell άρχισε να μιλάει για τη γεωμηχανική;? ρωτάει, και η φωνή της αντηχούσε κάτω από τον θόλο στην αίθουσα του Περιβαλλοντικού Φόρουμ.
Πρώτα απ 'όλα, ο κόσμος πρέπει να φροντίσει να ξεφορτωθεί τις ορυκτές πηγές ενέργειας. Και στη συνέχεια σκεφτείτε φυσικούς νεροχύτες, με τους οποίους μπορεί να απορροφηθεί το CO2 της ατμόσφαιρα επί της γης. Επειδή, σύμφωνα με τα περισσότερα σενάρια της τρέχουσας Παγκόσμιας Έκθεσης για το Κλίμα, αυτό είναι επιπλέον απαραίτητο για να περιοριστεί η άνοδος της θερμοκρασίας της Γης σε δύο ή 1,5 βαθμούς.
Από τη κατ αντιπαράσταση εξέταση , οι καθηγητές του Χάρβαρντ ήταν ήδη λίγο εξαντλημένοι κάτω από τα μάτια του είχε μαύρους κύκλους ο Keith, ο Keutsch βλυθιζε τα δάχτυλα του στα μαλλιά του. Επισήμανε ότι δεν λαμβάνουν χρήματα από εταιρείες ορυκτής ενέργειας. Ωστόσο, ο Keutsch βλέπει επίσης τον κίνδυνο ότι "ορισμένα συμφέροντα" θα μπορούσαν μία μέρα να επωφεληθούν από την ηλιακή μηχανική. Και με το σκεπτικό ότι κάποιος έχει πράγματι κερδίσει χρόνο. "Θα υπάρχουν σίγουρα άνθρωποι που θα επωφεληθούν από αυτό, δεν μπορείτε να ξεγελάσετε τον εαυτό σας", λέει. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να υπάρχει μια σαφής πολιτική ρύθμιση για το πώς να χειριστεί κάποιος τα πειράματα γεωμηχανική.
Είναι εύκολο να φανταστούμε τα σενάρια τρόμου. Για παράδειγμα, τι θα συμβεί αν μεμονωμένες ισχυρές χώρες, όπως οι ΗΠΑ ή η Κίνα, αδράξουν την ιδέα και την εφαρμόσουν χωρίς διεθνή συμφωνία, προκειμένου να δώσουν στον κόσμο ένα συγκεκριμένο κλίμα; Τέτοιες ενέργειες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αντίμετρα, ακόμη και στον πόλεμο, εάν άλλες χώρες λόγω αυτής την ενέργειας ερχόταν σε μειονεκτική θέση.
Αλλά μπορείτε επίσης να φανταστείτε τι θα συμβεί όταν, μέσα σε λίγες δεκαετίες, οι βιομηχανικές χώρες πλήττονταν σκληρά από την αλλαγή του κλίματος και τμήματα των Κάτω Χωρών, της Νέας Υόρκης ή της Φλώριδας πλημμύριζαν. "Τότε οι άνθρωποι θα μπορούσαν να ζητήσουν μια γρήγορη «διόρθωση» και να είναι έτοιμοι να αναλάβουν και τους κινδύνους", λέει ο Oliver Geden του Ιδρύματος Επιστήμης και Πολιτικής στο Βερολίνο. "Έτσι μπορεί να έρθει η ώρα, θέλουμε να μάθουμε τι είναι αυτό ". Στο εσωτερικό της "Μαγικής σκόνης", όπως ονομάζεται το σύννεφο γεω-σωματιδίων στο συνέδριο.
llustration: Jonas Hasselmann; Material: iStock
Ο Frank Keutsch μπορεί ήδη να πει, ότι δεν θα υπάρχει μια μαγική ουσία, η θαυματουργή θεραπεία, οι παρενέργειες όμως πάντως θα υπάρχουν. "Μπορεί η έρευνά μας να δείξει: Όλες οι ουσίες έχουν παρενέργειες που αποκλείουν εντελώς τη χρήση τους", λέει. "Και αυτό θα ήταν σημαντικό να το γνωρίζουμε."
Το μεγαλύτερο πρόβλημα για τους ερευνητές του Χάρβαρντ θα είναι να παρακολουθήσουν το σύννεφο σωματιδίων δύο χιλιομέτρων επί 100 μέτρων με τη βοήθεια του Lidar, κατά την διάρκεια που θα εξαπλώνεται στην ατμόσφαιρα . Κανείς δεν χρειάζεται να ανησυχεί για την επιβάρυνση της υγείας μέσω των σωματιδίων, λέει ο David Keith: "Ο κίνδυνος δεν είναι μέσα στο υλικό, αλλά στην ιδέα."
