5 Αυγ 2019

Η ώρα των δολοφόνων-κλόουν, διάβασμα σε 3,5'

Η ώρα των δολοφόνων-κλόουν
Ο καπιταλισμός σήμερα δεν βασίζεται πλέον σε τεχνοκράτες και manager τύπους, αλλά σε αυταρχικά γελοία υποκείμενα όπως ο Trump, ο Johnson ή ο Bolsonaro. Πώς θα μπορούσε να εξηγηθεί αυτό;
George Monbiot
THS 05082019                                                                                                      Διάβασμα σε 3,5’
Πριν από επτά χρόνια, ο κωμικός Rory Bremner παραπονέθηκε ότι οι πολιτικοί είχαν γίνει τόσο βαρετοί που λίγοι από αυτούς άξιζαν να τους αντιγράψουν: «Σήμερα, όλοι είναι αρκετά ομοιογενείς και βαρετοί ... Είναι σαν να θεωρείται η πρωτοτυπία κάτι σαν βάρος σήμερα». Εν τω μεταξύ, το επάγγελμά του έχει το αντίθετο πρόβλημα: δεν έχει σημασία πόσο ακραία είναι η σάτιρα, δυσκολεύεται να διατηρήσει tempo με τη πραγματικότητα. Η πολιτική σφαίρα, η οποία ήταν τόσο βαρετή πριν από μερικά χρόνια, σήμερα είναι γεμάτη από απλώς ευφάνταστους επιδειξίες.
Αυτή η τάση δεν περιορίζεται στη Μεγάλη Βρετανία - οι δολοφόνοι- κλόουν παίρνουν εντολή παντού. Boris Johnson, Nigel Farage, Donald Trump, Narendra Μόδι, Jair Bolsonaro, Σκοτ Μόρισον, Rodrigo Duterte, Matteo Salvini, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, Viktor Orbán και μια σειρά από άλλους γελοίους ισχυρούς άνδρες[1] - ή μάλλον αδύναμους άνδρες, διότι ως τέτοιοι αποδεικνύονται πολύ συχνά - κάθονται σε κράτη στη κυβέρνηση τους, των οποίων οι πολίτες κάποτε θα γελούσαν γι’ αυτούς κάτω από τη σκηνή.

Το ερώτημα είναι γιατί; Γιατί αντικαθίστανται οι τεχνοκράτες, που μόλις πριν από λίγα χρόνια ήταν παντού στα κυβερνητικά όργανα με γελοίες φιγούρες ατόμων.
Τα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης, το εκκολαπτήριο του παραλογισμού, είναι σίγουρα μέρος της ιστορίας. Αλλά ενώ υπάρχουν πολλές καλές έρευνες για τα μέσα, παραδόξως λίγες υπάρχουν για τους στόχους. Γιατί οι υπερ-πλούσιοι που χρησιμοποιοπυσαν τα χρήματά τους και τις εφημερίδες τους μέχρι πρόσφατα για να προωθήσουν μη χαρισματικούς πολιτικούς, τοποθετούν τα χρήματά τους τώρα σε αυτό το τσίρκο σήμερα; Γιατί να θέλει άραγε το κεφάλαιο να εκπροσωπείται την μια μέρα από μια μεσαία διοίκηση-management και το μετά από λίγο από τους ανόητους;

Η φύση του καπιταλισμού έχει αλλάξει.
Ο λόγος, κατά τη γνώμη μου, είναι ότι η φύση του καπιταλισμού έχει αλλάξει. Στη δεκαετία του '90 και στις αρχές της δεύτερης χιλιετίας, η εξουσία των ομίλων απαιτούσε τεχνοκρατικές κυβερνήσεις. Το κεφάλαιο ήθελε ανθρώπους που θα μπορούσαν να διαχειρίζονται ένα κρατικό μηχανισμό με ασφάλεια και με υπευθυνότητα και να προστατεύουν τα συμφέροντα τους και τα κέρδη τους από τις λαϊκές δημοκρατικές αλλαγές!



Το 2012, όταν ο Bremner εξέφρασε την ανησυχία και το παράπονό του, η αλλαγή ήταν ήδη σε εξέλιξη, μόνο που οι πολιτικοί δεν είχαν ολοκληρώσει ακόμη την εξέλιξη αυτή και έτρεχαν να προλάβουν.
Η πολιτική που σχεδιάστηκε για να προωθήσει τις φορολογικές περικοπές των επιχειρήσεων για τους πλούσιους, να διαταράξει την κρατική ρύθμιση και τη κανονικότητα και να καταστρέψει τα συνδικάτα, ώθησε μια τεράστια σπείρα δημιουργίας πλούτου μέσω της κληρονομιάς. Ο μεγαλύτερος πλούτος δεν επιτυγχάνεται σήμερα μέσω της επιχειρηματικής επιτυχίας, αλλά μέσω της κληρονομιάς, του μονοπωλίου και του μερίσματος: έτσι εξασφαλίζουν τον αποκλειστικό έλεγχο σημαντικών περιουσιακών στοιχείων όπως γη, κτίρια, ιδιωτικοποιημένες επιχειρήσεις κοινής ωφελείας και πνευματική ιδιοκτησία και οδηγούν τα μονοπώλια υπηρεσιών όπως πλατφόρμες πωλήσεων, software και μέσων ενημέρωσης σε συγχώνευση, για ξεκινήσουν να ζητούν στη συνέχεια από τους χρήστες τέλη χρήσης τα οποία υπερβαίνουν σημαντικά το κόστος παραγωγής και διανομής. Στη Ρωσία, οι άνθρωποι που πλουτίζουν με αυτόν τον τρόπο ονομάζονται Ολιγάρχες. Αλλά είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα. Σήμερα, η δύναμη των εταιρειών επισκιάζεται από τη δύναμη των Ολιγαρχών - και μεταλλάσσεται σε αυτό.

Οι Ολιγάρχες θέλουν κάτι διαφορετικό από ότι παλαιότερα οι όμιλοι και οι εταιρείες. Με τα λόγια του αγαπημένου τους θεωρητικού, του Steve Bannon, εργάζονται για την «καταστροφή του διοικητικού κράτους». Στον καταστροφικό καπιταλισμό που ζουν οι νέοι Ολιγάρχες, το χάος τους πολλαπλασιάζει το κέρδος. Κάθε αναταραχή χρησιμοποιείται για να αρπάξει περισσότερα από τα αγαθά από τα οποία εξαρτάται η ζωή μας. Το χάος ενός μη διαθέσιμου Brexit, τα επανειλημμένα shutdown υπό τον Trump: αυτό είναι το είδος της καταστροφής που πρόβλεψε ο Bannon. Καθώς οι θεσμοί, οι κανόνες και ο δημοκρατικός έλεγχος καταρρέουν, οι Ολιγάρχες διευρύνουν τον πλούτο και τη δύναμή τους σε βάρος όλων των άλλων.

Μεγάλο θέατρο ως απόσπαση της προσοχής και αποπροσανατολισμού
Οι δολοφόνοι-κλόουν προσφέρουν επίσης στους Ολιγάρχες και κάτι άλλο: διασκέδαση και απόσπαση προσοχής. Ενώ οι κλεπτοκράτες μας απομυζούν, αποπροσανατολιζόμαστε από το θέατρό τους. Είμαστε ενθουσιασμένοι από τους γελωτοποιούς που μας ενθαρρύνουν να διοχετεύουμε το θυμό μας, που θα πρέπει να τον φυλάσσουμε για τους Ολιγάρχες, σε μετανάστες, γυναίκες, Εβραίους, Μουσουλμάνους, Λαούς άλλου χρώματος και άλλους φανταστικούς εχθρούς και κοινώς αποδιοπομπαίους τράγους. Όπως και στη δεκαετία του 1930, η νέα δημαγωγία είναι μια απάτη, μια εξέγερση ενάντια στις επιπτώσεις του κεφαλαίου, που χρηματοδοτείται από τους καπιταλιστές.
Τα συμφέροντα των Ολιγαρχών είναι πάντα στο εξωτερικό: στους φορολογικούς παραδείσους και τα συστήματα μυστικότητας.

Παραδόξως, αυτά τα συμφέροντα αντιπροσωπεύονται καλύτερα από τους εθνικιστές και τους τοπικιστες(nativists)[2] Οι πολιτικοί που διακηρύσσουν δυνατά τον πατριωτισμό τους και την προθυμία τους να υπερασπιστούν την κυριαρχία είναι πάντα οι πρώτοι που αφήνουν τα έθνη τους στη έλεος. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι περισσότερες εφημερίδες που διαδίδουν την νατιβιστική ατζέντα, υποκινούν το μίσος ενάντια στους μετανάστες και αγωνίζονται για την κυριαρχία, ανήκουν σε φοροφυγάδες δισεκατομμυρίων πού ζουν στο εξωτερικό.

Όπως η οικονομική έτσι και η πολιτική ζωή μετατοπίστηκε επίσης στο εξωτερικό. Οι πολιτικοί κανόνες, οι οποίοι πρέπει στην πραγματικότητα να εμποδίσουν τη χρηματοδότηση της πολιτικής με χρήματα από το εξωτερικό, έχουν καταρρεύσει. Οι κύριοι δικαιούχοι είναι οι αυτοαποκαλούμενοι υπερασπιστές της εθνικής κυριαρχίας που έρχονται με τη βοήθεια των αγγελιών των κοινωνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης, τα οποία χρηματοδοτήθηκαν από το πουθενά, καθώς και δεξαμενών σκέψης (think tanks) και των ομάδων συμφερόντων που αρνούνται να αποκαλύψουν τους χορηγούς τους προς την κυβέρνηση. Σε μια πρόσφατα δημοσιευμένη έκθεση, οι επιστήμονες Reijer Hendrikse και Ροντρίγκο Φερνάντες υποστηρίζουν ότι η χρηματοδότηση από το εξωτερικό έχει σκοπό «την αχαλίνωτη εκποίηση και εμπορευματοποίηση της κρατικής κυριαρχίας» και τη μετατόπιση της εξουσίας σε ένα μυστηριώδη, υπεράκτιο νομικό χώρο της με αποτέλεσαμ να βρίσκονται πέρα από τον έλεγχο οποιουδήποτε κράτους. Σε αυτόν τον υπεράκτιο κόσμο, βρίσκεται το "υπερκινητικό κεφάλαιο χρηματοδότησεων και είναι de facto το κράτος".

Οι δισεκατομμυριούχοι του σήμερα είναι οι πραγματικοί απάτριδες. Όπως και οι πλουτοκράτες στο τρομακτικό «Ο Άτλας επαναστάτησε» του Ayn Rand(πρώτη έκδοση 1957!), φαντασιώνονται μια άλλη διαφυγή-απόδραση. Κοιτάξτε και αυτό το project του ιδρυτή του PayPal Peter Thiel, το «Seasteading», που σκοπό έχει να χρηματοδοτείσει την κατασκευή τεχνητών νησιών στη μέση του ωκεανού για να μπορέσουν πολίτες να βρεθούν σε μια ελευθεριακή φαντασία απόδραση και απελευθέρωσης από το κράτος, τους νόμους του, τους κανονισμούς και τους φόρους του και τους συνδικαλιστικά οργανωμένους εργαζόμενους και να το πραγματοποιήσουν. Δεν περνάει μήνας χωρίς κάποιος δισεκατομμυριούχος να ανακοινώνει τα σχέδιά του να εγκαταλείψει τη Γη εντελώς και να αποικίσει σταθμούς του συμπαντος ή άλλους πλανήτες.

Το εθνικό κράτος είναι ταυτόχρονα και υποστηρικτής και βάρος
Τα άτομα με «offshore-ταυτότητα» προσπαθούν πάντα να ταξιδέψουν στο εξωτερικό. Γι' αυτούς, είναι το εθνικό κράτος τόσο ο προωθητής όσο και το βάρος, η πηγή του πλούτου και φοροεισπράκτης συνάμα, δεξαμενή φθηνού εργατικού δυναμικού και κοχλάζουσα μάζα από αχάριστους προλετάριους, από την οποία πρέπει να ξεφύγουν και να εγκαταλείψουν την γι’ αυτούς επάξια αξιολύπητη γήινη μοίρα τους.

Το να αντισταθείς απέναντι στην ολιγαρχία σημαίνει να μπορείς να αυξήσεις του φόρους, έτσι ώστε σύντομα να μην υπάρχουν πλέον Ολιγάρχες. Κάποιος μπορεί να μπερδευτεί σε συζητήσεις σχετικά με το ποσοστό του φόρου που μεγιστοποιεί τη δημιουργία εσόδων. Υπάρχουν απεριόριστα επιχειρήματα αναφορικά με την καμπύλη Laffer, η οποία υποτίθεται ότι δείχνει πού βρίσκεται αυτό το επίπεδο. Σε αυτές τις συζητήσεις, ωστόσο, παραβλέπεται κάτι κρίσιμο: τα χρηματικά έσοδα είναι μόνο ένας από τους σκοπούς για τη φορολογία. Ένας άλλος είναι να σπάσει η σπείρα της συνεχούς δημιουργίας πλούτου.

Αυτή είναι μια δημοκρατική αναγκαιότητα. Διαφορετικά, όπως είδαμε, οι Ολιγάρχες θα κυριαρχούν τη ζωή μας - είτε σε εθνικό είτε σε διεθνές επίπεδο. Η σπείρα δεν σταματά να περιστρέφεται μόνη της. Αυτό επιτυγχάνεται μόνο με κυβερνητική δράση. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους στη δεκαετία του 1940 ο υψηλότερος συντελεστής φόρου εισοδήματος για τους φόρους εισοδήματος στις Ηνωμένες Πολιτείες αυξήθηκε στο 94% και στο Ηνωμένο Βασίλειο στο 98%. Μια δίκαιη κοινωνία απαιτεί τακτικές διορθώσεις σε αυτή την κλίμακα. Σήμερα όμως οι υψηλότεροι φόροι θα πρέπει να επιβάλλονται καλύτερα στον συσσωρευμένο μη δεδουλευμένο πλούτο.

Φυσικά, η δημιουργία αυτού του offshore κόσμου από τους δισεκατομμυριούχους καθιστά μια τόσο τολμηρή πολιτική εξαιρετικά δύσκολη, επειδή αυτός είναι ένας από τους στόχους τους. Αλλά τουλάχιστον ξέρουμε ποιος πρέπει να είναι ο στόχος και μπορεί να αρχίσουμε να βλέπουμε το μέγεθος της πρόκλησης. Για να πολεμήσουμε κάτι, πρέπει να το καταλάβουμε πρώτα.

Μετάφραση από Αγγλικά σε Γερμανικά: Holger Hutt, der Freitag

Μετάφραση από Γερμανικά σε Ελληνικά και Αγγλικά σε Ελληνικά: zaungastnic.blogspot.no


[1] Όπως ο V Puttin στη Ρωσία και ο Xi Jinping στη Κίνα. Αυτοί δεν έχουν καν την αίσθηση ότι δεν πρέπει να φαίνονται σαν Ολιγάρχες.
[2]Ο νατιβισμός, κατά τον Mudde είναι μια ιδεολογία που υποστηρίζει ότι τα κράτη πρέπει να κατοικούνται αποκλειστικά από μέλη της αυτόχθονος ομάδας («το έθνος»), και ότι οι μη αυτόχθονες πολίτες και ιδέες απειλούν ριζικά το ομοιογενές έθνος-κράτος

Ετικέτες