Περιβαλλοντικό δηλητήριο: Το glyphosate μπορεί να δημιουργηθεί-παραχθεί από απορρυπαντικά
Μερικά από τα glyphosate στο περιβάλλον θα μπορούσαν να προέρχονται από μια πολύ διαφορετική πηγή από ό, τι πιστεύαμε προηγουμένως. Τα δεδομένα δείχνουν ότι παράγεται ως προϊόν διάσπασης των αποσκληρυντών νερού.
Το ζιζανιοκτόνο glyphosate μπορεί να καταλήξει στο περιβάλλον από μια εντελώς διαφορετική πηγή από ό, τι πιστεύαμε προηγουμένως. Αντί της γεωργίας, τα απορρυπαντικά θα μπορούσαν να είναι υπεύθυνα για το μεγαλύτερο μέρος των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της αμφιλεγόμενης χημικής ουσίας. Τουλάχιστον αυτό προκύπτει από μια μελέτη στην οποία μια ομάδα με επικεφαλής την περιβαλλοντική χημικό Carolin Huhn από το Πανεπιστήμιο του Tübingen συνέκρινε τις συγκεντρώσεις του glyphosate και του προϊόντος αποικοδόμησής του AMPA σε ευρωπαϊκά και αμερικανικά ποτάμια. Όπως αναφέρει η ομάδα εργασίας στη δημοσίευση στην πύλη "Research Square", η οποία δεν έχει ακόμη αναθεωρηθεί ανεξάρτητα, τα δεδομένα στις ΗΠΑ ταιριάζουν καλά με τη γεωργία ως πηγή - στην Ευρώπη, από την άλλη πλευρά, τα περισσότερα από αυτά δεν το κάνουν. Αντίθετα, η χρονική πορεία των συγκεντρώσεων υποδηλώνει τα λύματα ως πηγή. Ως εκ τούτου, οι εμπειρογνώμονες υποπτεύονται ότι το glyphosate στα επιφανειακά ύδατα παράγεται κυρίως από χημικά συναφή απορρυπαντικά πρόσθετα, τα Αμινομεθυλοφωσφονικά (AMP).
Για τη μελέτη τους, η ομάδα εργασίας συνέκρινε πολυετείς σειρές μετρήσεων glyphosate και AMPA από συνολικά 73 ευρωπαϊκούς και 18 αμερικανικούς σταθμούς μέτρησης. Με αυτόν τον τρόπο, βρήκε εντυπωσιακές διαφορές. Στις ΗΠΑ, σχετικά μεγάλες ποσότητες των δύο ουσιών παρατηρούνται την εποχή που το glyphosate χρησιμοποιείται στη γεωργία, συχνά παράλληλα με την άνοδο άλλων γεωργικών χημικών ουσιών. Στην Ευρώπη, από την άλλη πλευρά, οι συγκεντρώσεις είναι υψηλές από την άνοιξη έως το φθινόπωρο – το αντίθετο από αυτό που θα περίμενε κανείς. Οι γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες ανθεκτικές στη γλυφοσάτη δεν επιτρέπονται στην ΕΕ, επομένως οι περίοδοι υψηλών συγκεντρώσεων θα πρέπει να είναι ακόμη μικρότερες από ό,τι στις ΗΠΑ. Αντ 'αυτού, τα δεδομένα από την ομάδα της Huhn δείχνουν μια προηγουμένως άγνωστη, όλο το χρόνο πηγή glyphosate στα ποτάμια της Ευρώπης.
Μια άλλη ένδειξη μιας πηγής πέρα από τη γεωργία, σύμφωνα με την ομάδα, είναι ότι οι υψηλότερες συγκεντρώσεις των δύο ουσιών δεν συμπίπτουν με εκείνες άλλων γεωργικών χημικών ουσιών, αλλά με κορυφές συγκέντρωσης υπολειμμάτων ναρκωτικών και οικιακών χημικών ουσιών που είναι χαρακτηριστικές των λυμάτων. «Έχουμε έναν υδρολόγο στην ομάδα που μας είπε αμέσως: Αυτό που βλέπετε στην Ευρώπη είναι ένα τυπικό προφίλ λυμάτων», λέει η Carolin Huhn στο τηλέφωνο. «Αυτές οι εποχιακές μετακινήσεις κυμάτων συσχετίζονται έντονα με τα φαρμακευτικά προϊόντα, τα οποία χρησιμοποιούνται επίσης ως δείκτες λυμάτων».
Glyphosate – ένα προϊόν αποικοδόμησης?
Αλλά από πού προέρχεται το φυτοφάρμακο; Η πιο σημαντική ιδέα ήρθε σε αυτήν σε ένα συνέδριο όταν άκουσε μια διάλεξη για τα PFAS[i], αναφέρει η ερευνήτρια. "Ένας ομιλητής εξήγησε ότι τα μικρά, κρίσιμα PFAS προκύπτουν από πρόδρομες ουσίες μακράς αλυσίδας. Αυτό ήταν το κλειδί για μένα να πω: το glyphosate δεν είναι καθόλου η πηγή. Αντ' αυτού, έχουμε μια ουσία από την οποία σχηματίζονται glyphosate και AMPA », εξηγεί η Huhn. Το glyphosate στα ποτάμια είναι επομένως το ίδιο ένα προϊόν υποβάθμισης.
Αυτό εξηγεί επίσης μια άλλη ανωμαλία στα δεδομένα από την Ευρώπη. Η αναλογία μεταξύ του glyphosate και του προϊόντος αποικοδόμησής του AMPA θα έπρεπε στην πραγματικότητα να ποικίλει εάν επρόκειτο να εισέλθει στο έδαφος και τα ποτάμια από τη γεωργία: εάν η βροχή πλένει τις ουσίες από τα χωράφια γρήγορα μετά την εφαρμογή, θα πρέπει να υπάρχει περισσότερο glyphosate και λιγότερο προϊόν αποικοδόμησης. Εάν οι χημικές ουσίες δεν καταλήξουν στο νερό μέχρι κάποιο χρονικό διάστημα μετά την εφαρμογή, η αναλογία θα πρέπει να αλλάξει ή να αντιστραφεί. Ωστόσο, οι επιστήμονες παρατήρησαν σταθερές συνθήκες.
 |
Αλλά ποια είναι η προέλευση του glyphosate; Με όλες αυτές τις ενδείξεις, η υποψία έπεσε στους αποσκληρυντές νερού, οι οποίοι προστίθενται στα εμπορικά διαθέσιμα απορρυπαντικά. Η υπόθεση δεν είναι σε καμία περίπτωση τόσο τραβηγμένη όσο μπορεί να φαίνεται με την πρώτη ματιά – το αντίθετο. Τα απορρυπαντικά που πωλούνται στην Ευρώπη περιέχουν συχνά αμινομεθυλοφωσφονικά. Αυτά τα μόρια δεσμεύουν το ασβέστιο και το μαγνήσιο πολύ καλά και έτσι αποτρέπουν τις εναποθέσεις ασβεστίου. Όταν αποσυντίθενται, το AMPA παράγεται επίσης ως προϊόν αποικοδόμησης. Το glyphosate είναι δομικά στενά συνδεδεμένο με αυτά. Εάν θέλετε να μετρήσετε τη συνολική έκθεση στο glyphosate στο περιβάλλον, πρέπει να προσθέσετε το προϊόν αποικοδόμησης AMPA στην ίδια την ουσία. Αλλά αυτό μπορεί επίσης να προέρχεται από απορρυπαντικό.
Το glyphosate δεν παράγεται με καμία γνωστή διαδικασία. Το έργο της Huhn και της ομάδας της θέτει το θέμα τώρα υπό αμφισβήτηση. Η ανωμαλία θα μπορούσε επίσης να εξηγήσει γιατί τα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι στιγμής για τη μείωση της ρύπανσης από το glyphosate λειτουργούν τόσο άσχημα στην Ευρώπη. Για παράδειγμα, το ζιζανιοκτόνο έχει απαγορευτεί πλήρως στο Λουξεμβούργο από το 2021 - αλλά τα δεδομένα από την ερευνητική ομάδα του Huhn δεν δείχνουν αντίστοιχη μείωση του glyphosate στα επιφανειακά ύδατα.
Τα βακτήρια στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων θα μπορούσαν να παράγουν glyphosate
Η ομάδα της Huhn έχει ήδη έναν βασικό ύποπτο: DTPMP, συντομογραφία του penta διαιθυλενοτριαμίνης (μεθυλενοφωσφονικό οξύ). Κάθε χρόνο, περίπου 3000 τόνοι της ουσίας με το δυσκίνητο όνομα καταλήγουν σε απορρυπαντικά, συν περίπου 1500 τόνοι σε κυκλώματα ψύξης, βιομηχανικά καθαριστικά και άλλες εφαρμογές. «Έχουμε ήδη να κάνουμε με μια ουσία που σχετίζεται με τα νερά», λέει η Huhn. Ακόμη και αν οι μονάδες επεξεργασίας λυμάτων διατηρούν το 80 έως 90 τοις εκατό αυτών των ουσιών, ένα σημαντικό ποσό εξακολουθεί να καταλήγει στα ύδατα.
Μια βασική ένδειξη είναι η σύγκριση με τις ΗΠΑ. Εκεί, ουσίες όπως το DTPMP δεν χρησιμοποιούνται σε απορρυπαντικά και το πρότυπο των εκπομπών glyphosate που είναι χαρακτηριστικό της γεωργικής βιομηχανίας μπορεί να παρατηρηθεί στα ποτάμια. Στην Ευρώπη, από την άλλη πλευρά, το glyphosate, πιθανώς από το πλυντήριο, κρύβει το μοτίβο από τη γεωργία.
Η Huhn και η ομάδα της προσπαθούν επί του παρόντος να διευκρινίσουν πώς ακριβώς παράγεται το glyphosate από το DTPMP: «Δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου μελέτες σχετικά με την αποικοδόμηση αυτών των ουσιών», παραδέχεται η χημικός. Ωστόσο, είναι ήδη βέβαιη ότι το glyphosate δεν παράγεται στο πλυντήριο. Αυτό υποδηλώνουν τα πειράματα της ομάδας Tübingen. Σύμφωνα με τα ευρήματά τους, το ζιζανιοκτόνο σχηματίζεται στο σύστημα αποχέτευσης καθώς και στη μονάδα επεξεργασίας λυμάτων. Η ομάδα επώασε φρέσκια λυματολάσπη με βακτήρια και διερεύνησε εάν το DTPMP υποβαθμίζεται. «Αν προσθέσουμε μεγάλες ποσότητες DTPMP, παράγονται επίσης glyphosate και AMPA», εξηγεί η διδακτορική φοιτήτρια Lisa Engelbart. Ωστόσο η Huhn υποψιάζεται άλλους παράγοντες εκτός από τη μικροβιακή υποβάθμιση.
Εάν τα αποτελέσματα της ομάδας αποδειχθούν σωστά, αυτό έχει άμεσες συνέπειες, σύμφωνα με την Carolin Huhn: «Τότε θα πρέπει να ανοίξει εκ νέου η διαδικασία REACH για το DTPMP» – η ουσία θα πρέπει επομένως να καταχωριστεί εκ νέου στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων (ECHA) και στη συνέχεια θα διενεργηθεί αξιολόγηση κινδύνου βάσει των νέων δεδομένων. «Πρέπει να εξετάσουμε αν θέλουμε πραγματικά έναν χηλικό παράγοντα που παράγει ένα πολύ ισχυρό δραστικό συστατικό στη μονάδα επεξεργασίας λυμάτων», λέει. Εξάλλου, ο ECHA έχει ταξινομήσει το glyphosate ως κρίσιμο για τους υδρόβιους οργανισμούς. Η δημοσίευση είναι προς το παρόν διαθέσιμη στον εξυπηρετητή προεκτύπωσης και μια ανασκόπηση από εξωτερικούς εμπειρογνώμονες για ένα επιστημονικό περιοδικό βρίσκεται σε εξέλιξη.
[i] Υπερφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες (PFAS), οι οποίες περιλαμβάνουν πάνω από 4 700 χημικές ουσίες
