Πρέπει να μιλήσουμε για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή
Η κλιματική αλλαγή αποτελεί τον μεγαλύτερο μακροπρόθεσμο κίνδυνο για την παγκόσμια οικονομία και όχι μόνο. Καμία ενέργεια δεν αποτελεί επιλογή. Και με αφορμή τις ξαφνικές πλημμύρες στη Θεσσαλία αλλά και τις επερχόμενες πλημμύρες σε παράκτιες περιοχές εξ αιτίας θυελλωδών ανέμων λόγω κλιματικής αλλαγής αναφερόμαστε σε δυνητικά εργαλεία μελλοντικής αντιμετώπισης ιδιαίτερα των ευάλωτων περιοχών με πληθυσμιακές και οικονομικές καταστροφές. Παράλληλα μπορεί ο αναγνώστης να δει πόσο μπροστά είναι οι άλλες χώρες αναφορικά με την προσαρμογή τους στην κλιματική αλλαγή και πόσο άπρακτο παραμένει το ελληνικό κράτος. Στο τέλος του κειμένου μπορείτε να βρείτε τις βιβλιογραφικές πηγές.
Σύμφωνα με το CENTRE FOR GLOBAL DIALOGUE[i] (Swiss Re)το ζητούμενο πλέον είναι να συζητήσουμε την υπέρβαση των εμποδίων στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Η επένδυση στην προσαρμογή θα αυξήσει την ανθεκτικότητα στηρίζοντας την οικονομική σταθερότητα, δημιουργώντας ευκαιρίες απασχόλησης και προστατεύοντας το περιβάλλον, αλλά η αδυναμία εύκολου ποσοτικού προσδιορισμού και σύγκρισης των οικονομικών οφελών συνέβαλε στη δημιουργία σημαντικού κενού στη χρηματοδότηση της προσαρμογής. Ωστόσο, όπως δείχνει η ανάλυσή του κέντρου Swiss Re, τα οφέλη των σωστών μέτρων προσαρμογής μπορούν να αντισταθμίσουν το κόστος κατά 10 ή περισσότερους συντελεστές σε περίπτωση φυσικών καταστροφών.
Η καθολική υιοθέτηση των αναλογιών κόστος οφέλους (BCR Benefit-Cost-Ratios) κατά την αρχική αξιολόγηση των έργων προσαρμογής και αργότερα στα ορόσημα υλοποίησης μπορεί να οδηγήσει στην πρόοδο με τρεις τρόπους:
1. Η προσαρμογή απαιτεί προκαταρκτικές επενδύσεις, οι οποίες μπορεί να είναι δαπανηρές- ωστόσο, οι χώρες που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον κλιματικό κίνδυνο είναι συχνά εκείνες που διαθέτουν λιγότερους οικονομικούς και τεχνικούς πόρους. Το ζήτημα αυτό επιδεινώνεται από το γεγονός ότι οι λύσεις προσαρμογής συχνά διερευνώνται μόνο μετά από ένα καταστροφικό γεγονός, οπότε συνήθως η χρηματοδότηση είναι ακόμη λιγότερο διαθέσιμη. Η μεγαλύτερη συνειδητοποίηση των BCR μπορεί να συμβάλει στην καλύτερη λήψη αποφάσεων προσαρμογής και να καθοδηγήσει τα μελλοντικά σχέδια ετοιμότητας.
2. Συγκρισιμότητα και ιεράρχηση - Οι τοπικές προσεγγίσεις με βάση τις ανάγκες συχνά έχουν ως αποτέλεσμα πολλά έργα να ανταγωνίζονται για περιορισμένα κεντρικά κονδύλια, τα οποία δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν σε όλες τις οικονομικές απαιτήσεις. Η υιοθέτηση ενός καθολικού υπολογισμού, όπως οι BCR, θα βοηθούσε στην ιεράρχηση και τη σταδιοποίηση διαφόρων τύπων παρεμβάσεων.
3. Μέτρηση του οφέλους - Τα έργα προσαρμογής συχνά δεν εντάσσονται στα παραδοσιακά εμπορικά μοντέλα χρηματοδότησης, καθώς τα "οφέλη" από την προκαταρκτική επένδυση συχνά εκδηλώνονται ως αποφευχθείσες απώλειες και όχι ως θετικές, προσθετικές ταμειακές ροές, ωστόσο η δημιουργία αξίας είναι εξίσου πραγματική. Αυτή η μέτρηση φέρνει κοντά την προσφορά και τη ζήτηση για χρηματοδότηση προσαρμογής, και οι BCR μπορούν να συγκεντρωθούν σε έναν "δείκτη προσαρμογής" για να βοηθήσουν στην παρακολούθηση του αντίκτυπου με την πάροδο του χρόνου.
Τα νερά θα έρθουν σίγουρα ξανά . Προσαρμογή στις πλημμύρες
Οι πλημμύρες επηρεάζουν περισσότερους ανθρώπους παγκοσμίως από οποιονδήποτε άλλο κίνδυνο.5
Οι πλημμύρες παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία ως προς την εμφάνισή τους – πλημμύρες, πλημμύρες ποταμών, αστραπιαίες πλημμύρες, παράκτιες πλημμύρες – που απαιτούν μια παρόμοια ποικίλη προσέγγιση στην αναζήτηση μέτρων προσαρμογής. Η Ευρώπη, για παράδειγμα, είναι τρεις φορές πιο εκτεθειμένη στους ποταμούς από ό,τι στις παράκτιες πλημμύρες από οικονομική και πληθυσμιακή άποψη.6 Αντίθετα, με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, πολλά μέρη της Κίνας, της Ινδίας και του Βιετνάμ διατρέχουν σημαντικό κίνδυνο από παράκτιες πλημμύρες.7 8 9
Είναι σημαντικό να αξιολογηθούν τα μέτρα όχι μόνο για τους δεσμευτικούς εταιρικούς κανόνες, αλλά και από την έκταση των μελλοντικών ζημιών που αποφεύχθηκαν. Για παράδειγμα, στις παράκτιες περιοχές, οι σάκοι άμμου χαμηλού κόστους προσφέρουν υψηλό BCR. αλλά δεν μειώνουν σημαντικά τον κίνδυνο μακροπρόθεσμα. Μια μελέτη σχετικά με τις πλημμύρες ποταμών στην Αφρική εκτιμά ότι η δημιουργία διαπερατών ρυθμιστικών λωρίδων προστασίας κατά μήκος των δρόμων μπορεί να προστατεύσει από πλημμύρες ή διάβρωση, παρέχοντας υψηλούς BCR για την Καμπάλα της Ουγκάντα και το Λάγος της Νιγηρίας.10 Για το Λάγος, ωστόσο, ενώ η αύξηση των λωρίδων αυτών είναι οικονομικά αποδοτική, μπορεί να αποτρέψει μόνο περίπου το ένα τέταρτο των μελλοντικών απωλειών από πλημμύρες ποταμών.
Η πρόσβαση σε εξειδικευμένη τεχνογνωσία μηχανικής καθορίζει επίσης τις επιλογές προσαρμογής. Τα κινητά αντιπλημμυρικά αναχώματα προσφέρουν τα καταλληλότερα μέτρα προσαρμογής για ποτάμιες και αστραπιαίες πλημμύρες στο Καν Το του Βιετνάμ, με BCR 48,3, αλλά η πρόσβαση σε ειδικευμένους εργολάβους δεν είναι εύκολη.11
Τα έργα μπορεί να καθυστερήσουν λόγω απόκτησης γης, επανεγκατάσταση και κακή κινητοποίηση εξοπλισμού και προσωπικού. Για παράδειγμα, η κατασκευή ενός σταθερού αναχώματος μήκους 20 χιλιομέτρων που ξεκίνησε το 2001 για την ελαχιστοποίηση των πλημμυρών από τις υψηλές παλίρροιες στο Καν Το, ήταν ακόμη ημιτελής το 2022.1
Ένα άλλο παράδειγμα διαφορετικών αναγκών προσαρμογής στις πλημμύρες ποταμών είναι οι χώροι κράτησης, οι χώροι που χρησιμοποιούνται για ελεγχόμενες πλημμύρες για την αποθήκευση πλεονάζοντος νερού. Οι περιοχές αυτές μπορεί να είναι μεγάλες και ο σχεδιασμός τους πρέπει να καλύπτει ολόκληρη τη λεκάνη απορροής ποταμού. Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι η περιοχή κράτησης BCR στο Ηνωμένο Βασίλειο (9,0) ήταν υψηλότερη από ό,τι στην Ισπανία (2,1) ή την Πορτογαλία (1,8).13 Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει υψηλότερη οικονομική έκθεση και προβλεπόμενη αύξηση του κινδύνου πλημμύρας ποταμών από άλλα μέρη της Ευρώπης. Οι προβλεπόμενες αυξήσεις των επιπτώσεων των πλημμυρών είναι μικρότερες στην Ισπανία και οι πλημμυρικές περιοχές είναι πολύ στενές για να φιλοξενήσουν περιοχές κράτησης στην Πορτογαλία.1
Η ενίσχυση των αναχωμάτων ποταμών μπορεί να είναι οικονομικά αποδοτικότερη από την κατασκευή χώρων κράτησης σε ορισμένες χώρες, για παράδειγμα οι δεσμευτικοί εταιρικοί κανόνες για την ενίσχυση των αναχωμάτων ήταν υψηλότεροι στη Σουηδία (7,6) από ό,τι η κατασκευή χώρων συγκράτησης (5,7). Ορισμένες χώρες, κυρίως οι Κάτω Χώρες, έχουν ήδη υψηλά μέτρα προστασίας· Η αύξηση του ύψους των αναχωμάτων εδώ θα ήταν οικονομικά αναποτελεσματική. Κατά συνέπεια, το κόστος ανά νοικοκυριό των μέτρων προσαρμογής μππορεί να διαφέρει ανάλογα με τη χώρα ανάλογα με την σχετικά με την ωριμότητα της υφιστάμενης προστασίας
Βλέπε γράφημα 2 για παράδειγμα του κόστους κατασκευής νέων χώρων κράτησης στην Ευρώπη. Η πρόκληση είναι να αναπτυχθούν εργαλεία που θα επιτρέπουν συγκρίσεις διαφορετικών μέτρων ανάλογα με τις τοπικές ανάγκες.
Νιώθοντας τη ζέστη: Προσαρμογή στους καύσωνες
Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα τελευταία οκτώ χρόνια ήταν τα θερμότερα που έχουν καταγραφεί σε παρατηρήσεις.15 Η έκθεση στη θερμότητα αποτελεί σημαντική απειλή για τους πληθυσμούς υψηλού κινδύνου, συμβάλλοντας στην αύξηση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας.16 Αυτή η τάση θα μπορούσε να επεκταθεί στο μέλλον εάν δεν αντιμετωπιστεί κατάλληλα.17 Ωστόσο, ο αριθμός των συμβάντων καύσωνα που καταγράφηκαν και ο όγκος των δεδομένων που συλλέχθηκαν είναι σημαντικά χαμηλότερος από ό, τι για άλλους κινδύνους. Δεν υπάρχει μηχανισμός για την ονομασία των κυμάτων καύσωνα, όπως συμβαίνει με τις καταιγίδες. Έρευνα του Ιδρύματος Adrienne Arsht-Rockefeller εκτιμά ότι μόνο οι ΗΠΑ χάνουν 100 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ ετησίως για τις απώλειες παραγωγικότητας των εργαζομένων που σχετίζονται με τη θερμότητα, οι οποίες ενδέχεται να αυξηθούν σε 500 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ έως το 2050.18 Οι θερμοκρασίες κοντά στην επιφάνεια για την Ευρώπη έχουν αυξηθεί σχεδόν διπλάσια από τον παγκόσμιο μέσο όρο από το 2013 έως το 2022.19 Η θέρμανση της ατμόσφαιρας κοντά στην επιφάνεια μπορεί να ενισχύσει τα κύματα καύσωνα. 20
Case Studies: Αποτελεσματικά NAP(National Action Plan)
Ο Καναδάς δημοσίευσε το πρώτο σχέδιο δράσης προσαρμογής της κυβέρνησης του Καναδά το 2023. 33 Αναγνωρίζει ότι, για κάθε δολάριο που δαπανάται για μέτρα προσαρμογής, μπορεί να αναμένει εξοικονόμηση 15 CAD από άμεσα και έμμεσα οφέλη. Το σχέδιο καλύπτει όλους τους τομείς που είναι επιρρεπείς σε κινδύνους, συμπεριλαμβανομένων των υποδομών, της υγείας και της ευημερίας και της προστασίας του περιβάλλοντος.
Το Ηνωμένο Βασίλειο δημοσίευσε το τρίτο του NAP το 2023, με πενταετές πρόγραμμα προσαρμογής. 34 Το σχέδιο προσδιορίζει την ανάγκη κατασκευής υποδομών για την αντιπλημμυρική προστασία και βασίζεται στην τελευταία έκθεση εκτίμησης κινδύνου για την κλιματική αλλαγή. Η έκθεση εντοπίζει 61 κλιματικούς κινδύνους και ευκαιρίες, το ένα τέταρτο των οποίων έχει τη δυνατότητα να οδηγήσει σε οικονομικές επιπτώσεις άνω του 1 δισεκατομμυρίου λιρών στερλινών ετησίως έως το 2050. Οι κίνδυνοι αυτοί προέρχονται κυρίως από πλημμύρες παράκτιων, ποτάμιων και επιφανειακών υδάτων. Η έκθεση διαπίστωσε ότι για μια σειρά πρώιμων παρεμβάσεων, οι τιμές BCR κυμαίνονται από 2:1 έως 10:1. 35
Προσαρμογή: Εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν
Ωστόσο, η πρόοδος όσον αφορά την προσαρμογή παρεμποδίζεται από ορισμένα εμπόδια:̤
· Η κλιματική αλλαγή είναι ένα παγκόσμιο ζήτημα που απαιτεί τοπική δράση.
Οι τοπικές προσεγγίσεις που βασίζονται στις ανάγκες συχνά έχουν ως αποτέλεσμα πολλά μικρά έργα να ανταγωνίζονται για περιορισμένα κεντρικά κονδύλια. Η υιοθέτηση τυποποιημένης μεθοδολογίας κόστους/οφέλους και αποτίμησης θα συμβάλει στην κατανομή και κατανομή των κονδυλίων. ̤
· Η προσαρμογή είναι δαπανηρή και απαιτεί αρχικές επενδύσεις.
Ωστόσο, οι χώρες που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον κλιματικό κίνδυνο τείνουν να είναι εκείνες με λιγότερους πόρους. Οι επιλογές προσαρμογής συνήθως διερευνώνται μόνο μετά από ένα καταστροφικό συμβάν, όταν τα κονδύλια είναι λιγότερο διαθέσιμα. Η μη εξέταση άλλων επιλογών εκ των προτέρων, όπως η ασφάλιση, περιορίζει τις επενδύσεις και τον προγραμματισμό στην οικοδόμηση ανθεκτικότητας. Η μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση σχετικά με τους δεσμευτικούς εταιρικούς κανόνες μπορεί να συμβάλει στην ενημέρωση των μέτρων προσαρμογής
Τα έργα προσαρμογής συχνά δεν εντάσσονται στα παραδοσιακά εμπορικά μοντέλα χρηματοδότησης.
· Τα οφέλη δεν είναι πάντα άμεσα.
Τα έργα προσαρμογής συχνά δεν εντάσσονται στα παραδοσιακά μοντέλα εμπορικής χρηματοδότησης, καθώς τα μερίσματα εκδηλώνονται ως αποφευχθείσα ζημία και όχι ως θετικές ταμειακές ροές. Επιπλέον, η απόδοση της επένδυσης έχει μεγάλο χρονικό ορίζοντα, οπότε τα μέρη που καταθέτουν το αρχικό κόστος ενδέχεται να μην επωφεληθούν πλήρως από την επένδυση αυτή. Οι αρχικές εργασίες μας έδειξαν ότι τα οφέλη μπορούν να επιτευχθούν γρήγορα για ορισμένες παρεμβάσεις προσαρμογής, οι οποίες μπορούν να στηρίξουν μια σταδιακή ή επαναληπτική επενδυτική προσέγγιση.̤
· Ανεπαρκής ανάπτυξη εργαλείων για την ενδυνάμωση των υπευθύνων χάραξης πολιτικής.
Καλύτερα εργαλεία παρέχουν τη βάση για καλύτερη λήψη αποφάσεων προσαρμογής. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός συστήματος βαθμολόγησης προσαρμογής για τη μέτρηση και την παρακολούθηση της προόδου των παρεμβάσεων με την πάροδο του χρόνου. Θα υπήρχαν σημαντικά οφέλη σε μια καθολική μέτρηση των παρεμβάσεων προσαρμογής για την καθοδήγηση του σχεδιασμού και της ιεράρχησης προτεραιοτήτων.
1 Restoring resilience: the need to reload shock-absorbing capacity, Swiss Re Institute, 21 Jun 2023.
2 Adaptation Gap Report 2022: Too Little, Too Slow – Climate adaptation failure puts world at risk, United Nations Environment Programme, November 2022, https://www.unep.org/adaptation-gap-report-2022.
3 Ibid.
4 Kates, Robert W., et al. “Reconstruction of New Orleans after Hurricane Katrina: a research perspective.” Proceedings of the National Academy of Sciences 103.40 (2006): 14653–14660.
5 Natural catastrophes in 2021: the floodgates are open, Swiss Re, March 2022.
6 Paprotny, Dominik, et al. “Trends in flood losses in Europe over the past 150 years.” Nature communications 9.1 (2018): 1985.
7 Kulp, Scott A., and Benjamin H. Strauss. “New elevation data triple estimates of global vulnerability to sea-level rise and coastal flooding.” Nature communications 10.1 (2019): 1–12.
8 Reguero, Borja G., et al. “Comparing the cost effectiveness of nature-based and coastal adaptation: A case study from the Gulf Coast of the United States.” PloS one 13.4 (2018): e0192132.
9 Rojas, Alvaro, et al. “Executive Summary: San Pedro Sula-Honduras Urban Flood Risk.” (2021).
10 InsuResilience Solutions Fund. “CLIMADA Climate Risk Analysis: Urban flood resilience against riverine floods in Uganda and Nigeria.” (2021).
11 Behre, Eike, et al. “Executive Summary: Can Tho, Vietnam Compound Flood Risk & Heat Waves.” (2021).
12 “Can Tho anti-flood embankment incomplete after two decades”, VN Express, 21 August 2022.
13 Dottori, Francesco, et al. “Cost-effective adaptation strategies to rising river flood risk in Europe.” Nature Climate Change 13.2 (2023): 196–202.
14 Population and demography database, Eurostat, 2023.
15 European State of the Climate 2022. Copernicus, 2023.
16 Ebi, Kristie L., et al. “Hot weather and heat extremes: health risks.” The lancet 398.10301 (2021): 698–708.
17 Climate Change Indicators: Heat Waves, US Environmental Protection Agency, accessed October 18, 2023.
18 The cost of heat, Adrienne Arsht-Rockefeller Foundation Resilience Center, 2021.
19 Global and European temperatures, European Environment Agency, accessed October 18, 2023.
20 Economic Assessment of Heat in the Phoenix Metro Area, The Nature Conservancy, 2021.
21 Johnson, Daniel, et al. “A cost–benefit analysis of implementing urban heat island adaptation measures in small-and medium-sized cities in Austria.” Environment and Planning B: Urban Analytics and City Science 48.8 (2021): 2326–2345.
22 Clark, Dylan, et al. “The case for adapting to extreme heat: Costs of the 2021 BC heat wave.” (2023).
23 Economic Assessment of Heat in the Phoenix Metro Area, The Nature Conservancy, 2021.
24 Hunt, Alistair, et al. “Climate and weather service provision: Economic appraisal of adaptation to health impacts.” Climate services 7 (2017): 78–86.
25 Framework for Valuing Green Infrastructure and Public Spaces, New South Wales Department of Planning and Environment, August 2023.
26 Leiter, Timo. “Do governments track implementation of national climate change adaptation plans? An evidence-based global stocktake of monitoring and evaluation systems.” Environmental Science & Policy 125 (2021): 179–188.
27 Olazabal, Marta, et al. “A cross-scale worldwide analysis of coastal adaptation planning.” Environmental Research Letters 14.12 (2019): 124056.
28 de Murieta, Elisa Sainz, Ibon Galarraga, and Marta Olazabal. “How well do climate adaptation policies align with risk-based approaches? An assessment framework for cities.” Cities 109 (2021): 103018.
29 Adaptation Gap Report 2022: Too Little, Too Slow – Climate adaptation failure puts world at risk, United Nations Environment Programme, November 2022, https://www.unep.org/adaptation-gap-report-2022.
30 Aqueduct Floods, WRI, 2023.
31 Climate impact explorer, Climate Analytics, 2022.
32 Scenarios portal, NGFS, 2023.
33 Government of Canada Adaptation Action Plan, Government of Canada, accessed October 18, 2023.
34 The Third National Adaptation Programme (NAP3) and the Fourth Strategy for Climate Adaptation Reporting, UK Government, 2023.
35 Watkiss, P., Cimato, F., Hunt, A. (2021). Monetary Valuation of Risks and Opportunities in CCRA3. Supplementary Report for UK Climate Change Risk Assessment 3, prepared for the Climate Change Committee, London.
36 Economics of Climate Adaptation – Shaping climate-resilient development, Swiss Re, 201
[1] https://www.swissre.com/institute/
