Δρ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ, ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΚΑΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΟΤΗΤΑ. Διευθυντής στο Ειδικό Γυμνάσιο και Λύκειο Κωφών & Βαρηκόων Αθηνών στην Αγία Παρασκευή Αττικής.

Λιγα λόγια για τον κ Παπασπύρου, που η εκφραση του και η χρηση της Ελληνικής Νοηματικής(κινηματικής) γλώσσας με έκανε να συνεχίσω και να τελειώσω τα μαθήματα της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας. Και απο εδω τον ευχαριστω απο καρδιάς.

Ο Χρυσόστομος Παπασπύρου (γεν. 1959), ανήκοος από ηλικία 3 ετών, είναι πτυχιούχος χημείας Πανεπιστημίου Αθηνών και διδάκτωρ (Dr) γλωσσογίας Πανεπιστημίου Αμβούργου. Είναι διευθυντής στο Ειδικό Γυμνάσιο και Λύκειο Κωφών & Βαρηκόων Αθηνών στην Αγία Παρασκευή Αττικής. Έχει δημοσιεύσει πολυάριθμες επιστημονικές μελέτες για τις κινηματικές γλώσσες και την εκπαίδευση των ανηκόων.

ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ  ΚΑΙ  ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΟΤΗΤΑ

Ἐπιτρέψτε μου νὰ παραθέσω ἐδῶ μὲ λίγα λόγια κάποιες σκόρπιες σκέψεις ποὺ μέ ἀπασχόλησαν κατὰ καιρούς σὲ σχέσι μὲ τὴν θεματολογία ποὺ σᾶς ἀφορᾷ. Ὁ σκοπὸς αὐτοῦ τοῦ σύντομου κειμένου μου πρὸς ἐσᾶς εἶναι νὰ μοιραστῶ μαζὶ σας μία κατὰ τὸ δυνατὸν σφαιρικὴ προοπτικὴ θεωρήσεως τῶν δυσεπιλύτων προβλημάτων ποὺ ἀπασχολοῦν ὄχι μόνο ἐσᾶς, ἀλλὰ καὶ πολλοὺς ἄλλους πολίτες, οἱ ὁποῖοι ὅμως, παγιδευμένοι στὸν ἀδιάκοπο ἀγῶνα τῆς καθημερινότητας, ἀδυνατοῦν νὰ ἀντιμετωπίσουν σὲ ἐπαρκῆ βαθμὸ τὰ προβλήματα αυτά.

Οἱ σύγχρονες δημοκρατίες ὡς συστήματα πολιτειακῆς ὀργανώσεως εἶναι μόνο κατ᾽ ἐπίφασι δημοκρατίες, διότι δὲν ἐξασφαλίζουν τὴν ἄμεση συμμετοχὴ τῶν πολιτῶν στὰ πολιτειακὰ δρώμενα. Οἱ θεσμοθετημένοι φορεῖς ἐξουσίας εἶναι σὲ ὅλα τὰ ἐπίπεδα (συλλογικὰ ὄργανα, τοπικὴ αὐτοδιοίκησι, περιφερειακὴ καὶ κεντρικὴ κρατικὴ ἐξουσία κτλ.) αντιπροσωπευτικοί, ὄχι συμμετοχικοί. Ἐδῶ βρίσκεται ἀκριβῶς ἡ οὐσία τοῦ προβλήματος, διότι μπαίνει στὴν μέση ἡ ἀνθρώπινη φύσι τοῦ ἀτόμου, μὲ ὅλες τὶς ἀρετὲς ἀλλὰ καὶ τὶς ἀδυναμίες της, ἡ σοβαρότερη ἀπὸ τὶς ὁποῖες εἶναι ἡ ἀπληστία. Μὲ τὴν καθολικὴ ἐξάπλωσι τῆς θεσμικῆς ἀντιπροσωπευτικότητας τῶν φορέων ἐξουσίας κινητοποιοῦνται οἱ πανανθρώπινοι (μὲ ἐλάχιστες ἐξαιρέσεις) μηχανισμοὶ τῆς ἀπληστίας, οἱ ὁποῖοι συγκεντρώνονται συνοπτικὰ στὸ εὔστοχο λαϊκὸ ρητὸ: «Ὅ,τι φᾶμε, ὅ,τι πιοῦμε κι᾽ ὅ,τι ἁρπάξῃ ὁ κῶλος μας!». Τὰ ἄτομα, ἑπομένως, ποὺ ἐπιδιώκουν τὴν θεσμικὴ ἀντιπροσώπευσι σὲ κάποιον φορέα ἐξουσίας, ὠθοῦνται κατὰ κανόνα (οἱ ἐλάχιστες φωτεινὲς ἐξαιρέσεις ἁπλῶς ἐπιβεβαιώνουν τὸν κανόνα) ἀπὸ τὴν ἀπληστία, καὶ συνεπῶς ἐπενδύουν συμφέροντα στὴν λειτουργία τους ὡς ἀντιπρόσωποι κοινωνικῶν ὁμάδων. Τὰ συμφέροντα χρειάζονται, ὅμως, διαρκῆ προάσπισι καὶ ὅσο τὸ δυνατὸν μακροβιότερη ἐξασφάλισι, προϋποθέσεις ποὺ πληροῦνται σταδιακὰ μὲ ἕνα κατάλληλο καὶ ὑστερόβουλο νομοθετικὸ χειρισμὸ τῶν διαφόρων περιστάσεων τῆς πολιτειακῆς ζωῆς. Ἐδῶ βρίσκεται, κατὰ τὴν γνώμη μου, ἡ ρίζα τῆς διαφθορᾶς. Τὸ κεφάλαιο, ποὺ τόσο πολὺ τό κατηγοροῦμε γιὰ ὅλα τὰ δεινὰ τοῦ κόσμου, ἀποτελεῖ ὄχι τὴν οὐσία, ἀλλὰ τὸ μέσον τῆς διαφθορᾶς. Διαφθορὰ παντοῦ: στὰ οἰκονομικά, στὰ ἐθνικά, στὰ κοινωνικά, στὰ πολιτισμικά, στὰ περιβαλλοντικά, κι᾽ ὁ κατάλογος τελειωμὸ δὲν ἔχει...

Δὲν θὰ ἀσχοληθῶ ἐδῶ μὲ τὴν ἑρμηνεία τῶν λόγων, γιὰ τοὺς ὁποίους ἡ ἀνθρωπότητα ἔχει φτάσει σ᾽ αὐτὸ τὸ ἄθλιο χάλι τοῦ παγκόσμιου ἐξευτελισμοῦ, ὅπου ἡ ἀνθρώπινη δυστυχία καὶ οἱ στοιχειώδεις ἀνάγκες τῆς ζωῆς ἔχουν καταντήσει ἐμπορεύματα στοὺς λαβύρινθους τῆς διαφθορᾶς. Θὰ μποροῦσαν νὰ γραφοῦν τόμοι ὁλόκληροι. Ἁπλᾶ, ἐπειδὴ εἶμαι αἰσιόδοξο ἄτομο, θὰ ἤθελα νὰ ἐπισημάνω μερικοὺς ἀξιόπιστους καὶ ἀποτελεσματικοὺς τρόπους, μὲ τοὺς ὁποίους ἐμεῖς οἱ πολίτες μποροῦμε νὰ ἀντιτάξουμε μὲ τὴν δρᾶσι μας ἕνα ἀντίβαρο σ᾽ αὐτὴ τὴν κατρακύλα. Μποροῦμε. Ἀρκεῖ μονάχα νὰ εἴμαστε ἐνημερωμένοι, συνειδητοποιημένοι καὶ νὰ ἔχουμε θέλησι.

Προϋπόθεσι γιὰ νὰ μπορέσουμε νὰ ἀντιταχθοῦμε εἶναι νὰ ἀναγνωρίσουμε καὶ νὰ ἐφαρμόσουμε τὴν κοινωνικὰ καὶ ἀτομικὰ εὐεργετικὴ ἰδιότητα τῆς συμμετοχικότητας σὲ κατὰ τὸ δυνατὸν εὐρύτερη κλίμακα. Νὰ ἀπαλλαγοῦμε ἀπὸ τὴν στεῖρα καὶ ἐπιζήμια γιὰ ὅλους μας ἔννοια τοῦ ἀτομικισμοῦ, ἡ ὁποία, στὴν καθημερινὴ ζωή, φαίνεται μὲ ἐκφράσεις ὅπως: «Τί εἶμαι ᾽γώ, κορόϊδο, ποὺ θὰ τό κάνω; Ἂς τό κάνῃ ἄλλος!», «Μὴ σέ νοιάζει, παράτα το, σκέψου τὸν ἑαυτό σου κι᾽ ἄσε τοὺς ἄλλους νὰ κουρεύωνται», «Τί νὰ κάνουμε, ἀνάγκη εἴχαμε, ἂν ἐκεῖνος ἐνοχλῆται ἂς βρῇ μόνος του ἄκρη» κτλ. Συμμετοχὴ εἶναι νὰ βάζω τὸν ἑαυτό μου στὴν θέσι τοῦ ἄλλου, νὰ ἀφουγκράζωμαι τὶς ἀνάγκες καὶ τὶς ἐπιθυμίες του καὶ νὰ κατανοῶ τὴν ἀγωνία του. Συμμετοχὴ εἶναι νὰ χτυπήσω τὴν πόρτα τοῦ ἄρρωστου γείτονα, προσφέροντάς του ἕνα πιάτο φαγητὸ καὶ λίγη ἐνθαρρυντικὴ κουβέντα. Νὰ δεχθῶ νὰ κρατήσω μία μέρα τὸ ἀνήλικο παιδὶ τῆς ἀπεγνωσμένης ἄνεργης γειτόνισσας, γιὰ νὰ πάῃ ἐκείνη στὴν συνέντευξι γιὰ δουλειά. Εἶναι πολλὰ αὐτὰ ποὺ μποροῦμε νὰ κάνουμε γιὰ νὰ καλλιεργήσουμε τὴν συμμετοχική μας πλευρὰ στὴν καθημερινὴ ζωή. Μὲ τὸν καιρὸ μαθαίνουμε νὰ παίρνουμε ἀπόστασι ἀπὸ τὶς ἐμπειρίες μας, στὶς ὁποῖες εἴμαστε τραγικὰ ἐθισμένοι, καὶ νὰ ἀποβάλλουμε σταδιακὰ τὸ ὀλέθριο φάντασμα τῆς ἀπληστίας ἀπὸ μέσα μας, κατανοῶντας ὅτι ἡ συμμετοχικότητα, ἡ μέθεξι, μᾶς προικίζει μὲ χαρά, δύναμι, αἰσιοδοξία. Συμμετοχὴ εἶναι ἡ ἀλληλεγγύη.

Ἕνας πολὺ ἀποτελεσματικὸς τρόπος γιὰ νὰ ἀντισταθοῦμε στὴν διαφθορά, εἶναι νὰ συνειδητοποιήσουμε τὴν ἀπάτη ποὺ χαρακτηρίζει τὴν διαφήμισι τῶν ἀγαθῶν, ἡ ὁποία μᾶς καλλιεργεῖ τὴν ἐντύπωσι ὅτι ἔχουμε ἀνάγκες, ἐνῷ οὐσιαστικὰ μᾶς διεγείρει τὴν καταναλωτικότητα πέρα ἀπὸ τὰ ὅρια τῆς ἀντοχῆς μας. Μποροῦμε νὰ γίνουμε πιὸ συνετοὶ στὴν προμήθεια ἀγαθῶν. Τὰ περισσότερα ἀγαθὰ ποὺ κυκλοφοροῦν σήμερα, εἶναι κυριολεκτικὰ σκουπίδια. Ἡ συνεχὴς προσπάθεια γιὰ τὴν ἀπόκτησί τους μᾶς ἐμβάλλει σ᾽ ἕνα φαῦλο κύκλο ἀλλοτριώσεως τοῦ ἑαυτοῦ μας, στερῶντας μας πολύτιμο ἐλεύθερο χρόνο, ποὺ θὰ μπορούσαμε νὰ ἀξιοποιήσουμε γιὰ νὰ ἀναστοχασθοῦμε πάνω στὴν ἀνθρώπινη φύσι μας, νὰ χαρίσουμε στιγμὲς χαρᾶς σὲ μᾶς καὶ στοὺς συνανθρώπους μας, καὶ ἐν τέλει νὰ ἀφουγκρασθοῦμε τὴν κραυγὴ ἀπογνώσεως ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὸ φυσικό μας περιβάλλον, τὸ ὁποῖο ἔχουμε κυριολεκτικὰ καταληστεύσει.

Μποροῦμε, ἀκόμα, νὰ μάθουμε νὰ ἐκτιμοῦμε τὴν ἀξία τῶν ἀγαθῶν ὄχι μόνο μὲ βάσι τοὺς ἐνδογενεῖς τους παράγοντες (ποιότητα, τιμὴ), ἀλλὰ καὶ συνεκτιμῶντας καὶ τοὺς ἐξωγενεῖς παράγοντες (τρόπος καὶ κίνητρα κατασκευῆς, ἐπιπτώσεις στὸν ἄνθρωπο καὶ στὸ περιβάλλον, συνάφεια πρὸς τὶς ἀποδεκτὲς ἠθικὲς ἀξίες κτλ.). Παραδείγματα:

1.    Ἀρνοῦμαι ν᾽ ἀγοράσω ἕνα (κατὰ τὰ ἄλλα ἐξαιρετικὸ) χειροποίητο χαλὶ ἀπὸ τὸ Πακιστάν, γνωρίζοντας ὅτι αὐτὸ εἶναι προϊὸν ἐκμεταλλεύσεως παιδιῶν (παιδικὴ δουλεία).

2.    Ἀρνοῦμαι ν᾽ ἀγοράσω ἕνα (μοναδικῆς ποιότητας) ἀπορρυπαντικό, γνωρίζοντας ὅτι ἡ παρασκευή του καὶ ἡ χρῆσι του ρυπαίνει ἀνεπανόρθωτα τὸ περιβάλλον.

3.    Ἀρνοῦμαι νὰ δεχθῶ τὶς ὑπηρεσίες ἑνὸς (κατὰ τὰ ἄλλα ἐξαιρετικοῦ) γιατροῦ, ὁ ὁποῖος στὸ παρελθὸν παραβίασε δεοντολογικὲς ἀρχὲς τῆς ἱατρικῆς.

4.    Ἀρνοῦμαι ν᾽ ἀγοράσω ἕνα οἰκοδομήσιμο οἰκόπεδο, τὸ ὁποῖο (γιὰ ὅποιους λόγους) διαταράσσει ἀνεπανόρθωτα τὸ οἰκοσύστημα τῆς περιοχῆς.

5.    Ἀρνοῦμαι νὰ ἀγοράσω ἕνα (κατὰ τὰ ἄλλα μοναδικῆς ἀποτελεσματικότητας) φάρμακο, ἔχοντας γνῶσι τοῦ ὅτι τὸ φάρμακο αὐτὸ χρησιμοποιήθηκε σὲ ἀθέμιτα πειράματα μὲ ἀνθρώπους, μὲ σοβαρὲς ζημιὲς γιὰ κείνους.

Μπορεῖ κανεὶς νὰ σκεφθῇ κι᾽ἄλλα, ἀμέτρητα παραδείγματα. Ἡ οὐσία εἶναι μία: Ἐπειδὴ ἐμεῖς οἱ πολίτες εἴμαστε οἱ τελικοὶ ἀποδέκτες ἀγαθῶν καὶ ὑπηρεσιῶν, εἴμαστε καὶ οἱ ρυθμιστὲς τῆς διακινήσεως τοῦ κεφαλαίου, ἀρκεῖ βεβαίως νὰ ἀποκτήσουμε ἐπίγνωσι αὐτῆς τῆς ἱκανότητας. Ἂν ἐμεῖς δὲν παίξουμε τὸ παιχνίδι, τὸ ὁποῖο οἱ φορεῖς ἐξουσίας ἀναμένουν ἀπὸ μᾶς νὰ παίξουμε, χτυπᾶμε τὴν διαφθορὰ στὴν βάσι της. Τὸ κεφάλαιο, ὡς μέσον ἀσκήσεως ἐξουσίας, ἀπαιτεῖ ὄχι μόνο πομποὺς, ἀλλά καὶ κυρίως ἀποδέκτες ἐξουσίας. Χωρὶς ἀποδέκτες δὲν νοεῖται ἐξουσία.

Σὲ συμμετοχικὸ ἐπίπεδο μποροῦμε πολλὰ νὰ κάνουμε. Ἕνα σχετικὰ πρόσφατο παράδειγμα εἶναι ἡ ἀπόφασι κατοίκων τῆς Πεντέλης νά κάνουν ἐκ περιτροπῆς νυχτερινὲς περιπολίες στὴν περιοχή τους. Ἄλλο παράδειγμα εἶναι ἡ ὁμαδικὴ μεταφορὰ ἐνοίκων μίας πολυκατοικίας ἀπὸ τὸ σπίτι στὴν δουλειὰ μὲ ἐκ περιτροπῆς χρῆσι λιγότερων αὐτοκινήτων (ἀντὶ νὰ πηγαίνῃ ὁ καθένας μόνος του μὲ τὸ δικό του αὐτοκίνητο, πᾶνε 4 ἢ 5 μαζί). Κι᾽ἂς πᾶμε πιὸ πέρα, γιὰ νὰ δοῦμε, πῶς ἡ συμμετοχικὴ δρᾶσι μπορεῖ νὰ ἀποβῇ ἄκρως εὐεργετικὴ γιὰ τὸ περιβάλλον:

1.    Χρησιμοποιοῦμε μὲ σύνεσι τὰ ἰδιωτικά μας αὐτοκίνητα, προτιμῶντας, ὅπου εἶναι εὔλογο, τὰ μέσα συγκοινωνίας. Ἡ ἐξοικονόμησι ἐνέργειας μπορεῖ νὰ φτάσῃ μέχρι 60%!

2.    Μποϋκοττάρουμε τὰ προϊόντα ἐκείνων τῶν βιομηχανιῶν, οἱ ὁποῖες δὲν συμμορφώνονται στὶς περιβαλλοντικὲς ἀπαιτήσεις, δείχνοντας μὲ τὴν συνεπῆ μας καταναλωτικὴ συνείδησι ὅτι μποροῦμε ὄντως νὰ γίνουμε οἱ ἀποφασιστικοὶ ρυθμιστικοὶ παράγοντες γιὰ ἕνα καλύτερο περιβάλλον.

3.    Ἀπαξιώνουμε μὲ τὴν στάσι μας ὅλα ἐκεῖνα τὰ πρόσωπα, τὰ ὁποῖα παρασύρονται στὴν διαφθορὰ προδίδοντας τὴν ἐμπιστοσύνη ποὺ τοὺς δείξαμε.

4.    Προάγουμε τὴν περιβαλλοντικὴ ἀγωγὴ στὰ σχολεῖα μας, ἔχοντας ἐπίγνωσι τοῦ ἀποφασιστικοῦ ρόλου τῆς παιδείας στὴν καλλιέργεια περιβαλλοντικῆς συνειδήσεως.

5.    Ἀναλαμβάνουμε προσωπικές δράσεις μικρῆς κλίμακας γιὰ τὸ περιβάλλον. Στὸ σπίτι, στὸν δρόμο, στὴν πλατεῖα, στὴν ἀκτή, στὸ βουνό.

Μήπως ὅλα αὐτὰ μοιάζουν οὐτοπικά; Ὄχι, ἂν σκεφτοῦμε ὅτι εἶναι στὸ χέρι μας. Χρειαζόμαστε σαφῶς περισσότερη ἐνημέρωσι, παιδεία καὶ καλλιέργεια. Ἀρκεῖ μονάχα νὰ συνειδητοποιήσουμε ὅτι ἔχουν ἤδη ἀρχίσει νὰ χτυπᾶνε οἱ συναγερμοὶ ἀπὸ τὸ περιβάλλον μας, κι᾽ ἂν δὲν ἀναλάβουμε δρᾶσι, θὰ μᾶς πάρῃ κι᾽ ἐμᾶς ὁ ἀφανισμός.

Μερικὰ ἁπλᾶ παραδείγματα:

1.    Ὁ γεωργὸς μπορεῖ νὰ διαπιστώσῃ - διαβάζοντας τὶς ὁδηγίες - ὅτι μπορεῖ νὰ κάμῃ τὴν δουλειά του χρησιμοποιῶντας ἕνα μικρὸ μόνο μέρος τοῦ περιεχομένου τῆς συσκευασίας κάποιου φυτοφαρμάκου, ἀντὶ νὰ ἀδειάζῃ μὲ μιᾶς ὅλο τὸ περιεχόμενο στὸ μηχάνημα ψεκασμοῦ.

2.    Ἡ νοικοκυρὰ μπορεῖ νὰ καθαρίσῃ ἄψογα τὸ σπίτι μὲ ἕνα καπάκι ὑγροῦ ἀπορρυπαντικοῦ, ἀντὶ νὰ ξοδεύῃ ἀφειδῶς ὅλο τὸ μπουκάλι.

3.    Ὁ ὑπάλληλος γραφείου μπορεῖ νὰ ξαναχρησιμοποιῇ τὶς κόλλες χαρτιοῦ ὡς πρόχειρο ἀπὸ τὴν πίσω πλευρά, ἀντὶ νὰ τὶς πετᾷ στὸ καλάθι μετὰ ἀπὸ τὴν χρῆσι.

4.    Οἱ μόνιμοι παραθεριστὲς μποροῦν νὰ μαζεύουν ἐκ περιτροπῆς τὰ σκουπίδια ποὺ ξεβράζει τὸ κῦμα στὴν ἀκτή.

5.    Φροντίζουμε ὅλοι μας νὰ παράγουμε κατὰ τὸ δυνατόν λιγώτερα ἀπόβλητα, σταθμίζοντας ὀρθολογικὰ τὰ προσδοκώμενα ὀφέλη ἀπὸ τὴν ἀγορὰ καταναλωτικῶν ἀγαθῶν (συγκεκριμένο παράδειγμα: ἀντὶ νὰ ἀγοράζουμε ἐμφιαλωμένο νερό, τοποθετοῦμε φίλτρο νεροῦ στὴν βρύση).

6.    Προτιμοῦμε τὰ προϊόντα σὲ ἐπιστρεφόμενες συσκευασίες, ἀντὶ γιὰ τὶς συσκευασίες μίας χρήσεως.

Σᾶς εὐχαριστῶ ποὺ μέ διαβάσατε.

Μὲ φιλικοὺς χαιρετισμούς,

Χρυσόστομος Παπασπύρου