Γροιλανδία: Απορροή της τήξης αυξάνεται κατά 50% από την έναρξη της βιομηχανικής εποχής. Διάβασμα σε 3’

Το λειώσιμο των παγετώνων της Γροιλανδίας συμβαίνει με «υπερβολική ταχύτητα», χωρίς να υπάρχει κάποιο σημάδι επιβράδυνσης της διαδικασίας

Διάβασμα σε 3’ THS 26122018

Νέα έρευνα που δείχνει την επιτάχυνση της τήξης του πάγου της Γροιλανδίας "είναι μια κλήση αφύπνισης που δείχνει πόσο γρήγορα αλλάζει η Γροιλανδία", δήλωσε ο ερευνητής του κλίματος Luke Trusel. Διατέθηκε από: John Sonntag / NASA

Το λειώσιμο των πάγων συμβάλει σήμερα περισσότερο στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας από οποιαδήποτε άλλη στιγμή τους τελευταίους τρεισήμισι αιώνες, σύμφωνα με νέα έρευνα. Θα μπορούσε να πλησιάζει σε κάποιο σημείο ανατροπής της εξέλιξης;

Η τήξη στο πάγο της Γροιλανδίας έχει μετατραπεί σε "overdrive", με την απορροή της τήξης να αυξάνεται κατά 50% από την έναρξη της βιομηχανικής εποχής και να επιταχύνεται, σύμφωνα με νέα έρευνα. Καθώς όλο και περισσότερο νερό δημιουργεί το λειώσιμο του στρώματος του πάγου, οδηγεί αυτό στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας, ασκώντας νέα πίεση στις παράκτιες κοινότητες και πόλεις σε όλο τον κόσμο.

"Μόλις ξεκινήσουν οι πλάκες πάγου να κινούνται συνεχίζουν να βρίσκονται σε κίνηση, δε σταματούν. Πρόκειται για μια ας το πούμε κλήση αφύπνισης για την παγκόσμια κοινωνία που δείχνει πόσο γρήγορα αλλάζει η Γροιλανδία", δήλωσε ο ερευνητής του κλίματος του πανεπιστημίου του Rowan Luke Trusel, συν-συγγραφέας της νέας μελέτης που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη επιστημονικό περιοδικό Nature.

Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η τάση αύξησης της τήξης της επιφάνειας των παγετώνων άρχισε στα μέσα του 1800, καθώς τότε ξεκίνησαν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου λόγω της ανάπτυξης των βιομηχανιών και συνεχίζει να αυξάνεται τάχυστα τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Περισσότεροι λειωμένοι παγετώνες και κατ’ επέκταση ύδατα προέρχονται από τους πάγους της Γροιλανδίας σήμερα από ότι οποιαδήποτε στιγμή τα τελευταία 350 χρόνια, και μάλλον από πολύ καιρό πριν, μέχρι και 6.000 σε 7.000 χρόνια πίσω, είπε ο Trusel.

Ως εκ τούτου, είπε «η Γροιλανδία συμβάλει περισσότερο στη αύξηση της στάθμης της θάλασσας από ό, τι οποιαδήποτε άλλη στιγμή κατά τους τελευταίους τρεισήμισι αιώνες».

Τα ευρήματα της έρευνας επιβεβαιώνουν τις προηγούμενες εκτιμήσεις ότι η τήξη των παγετώνων από όπου και αν προέρχονται αυτές θα αυξήσει την στάθμη της θάλασσας από 8 έως 12 ιντσες περισσότερο έως το 2050, αλλά τι ακριβώς θα συμβεί θα εξαρτηθεί εν μέρει από τις μελλοντικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και άλλους παράγοντες, δήλωσε η επιστημονική συνεργάτης Sarah Das που μελετά τους παγετώνες και τα αρχαία κλίματα στο Ωκεανογραφικό Ίδρυμα Woods Hole.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν παγοκολώνες – αφού τρύπησαν με γεωτρύπανο και μακρύς σωλήνες μέσα στο πάγο καταγράφοντας έτσι το ιστορικό του πάχους και της τήξης του πάγου από έτος σε έτος – σε διάφορες θέσεις σε όλο το παγετώνα. Σε συνδυασμό με τις δορυφορικές μετρήσεις και την παραγωγή κλιματικών μοντέλων, οι παγοκολώνες βοηθούν στον υπολογισμό μιας από τις πιο ακριβείς εκτιμήσεις για το πώς το στρώμα των παγετώνων αντιδρά στην αύξηση της θερμοκρασίας που προκαλείται από τα αέρια θερμοκηπίου.

Ένα πεφωτισμένο τμήμα παγοκολώνας από τη Γροιλανδία δείχνει τα ετήσια στρώματα που αναπτύσσονται στον πάγο, με τα καλοκαιρινά στρώματα (που επισημαίνονται με βέλη) να περικλείονται ανάμεσα στα χειμερινά στρώματα. Διατέθηκε από: NOAA

Οι δορυφόροι "είναι καλό γιατί μας λένε πότε λιώνει και πότε είναι παγωμένο", δήλωσε ο Ντας. Η ένταση αυτής της τήξης μπορεί να υπολογιστεί με κολόνες πάγου μετρώντας το πάχος των εποχιακών στρώσεων πάγου. Συνδυάζοντας τα δεδομένα, οι επιστήμονες μπορούν να εκτιμήσουν και να μετρήσουν με σχετική ακρίβεια την τήξη και την απορροή νερού σε ολόκληρο το στρώμα του παγετώνα.

"Αυτή τη στιγμή, η υπάρχουσα συνιστώσα απορροής είναι η μεγαλύτερη συμβολή στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας", δήλωσε ο Das.

"Πιστεύουμε ότι υπάρχει ένα σημείο ανατροπής από 1,5 βαθμούς σε 2 βαθμούς Κελσίου παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας που θα μπορούσε να προκαλέσει την τήξη του πάγου για αιώνες ή χιλιετίες, με βάση τα παλαιοκλιματολογικά αρχεία", δήλωσε ο Trusel. Η μέση παγκόσμια θερμοκρασία αναμένεται να αρχίσει να θερμαίνει αυτό το σημείο αναφοράς μεταξύ του 2030 και του 2052, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της IPCC, ενώ η Αρκτική θερμαίνεται στο διπλάσιο του μέσου παγκόσμιου ρυθμού.

Είναι η Γροιλανδία το δείγμα ύπαρξης ενός σημείου ανατροπής;

Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που επηρεάζουν για το πόσο γρήγορα φτάνει μια περιοχή σε ένα τέτοιο σημείο , δήλωσε ο συντάκτης Xavier Fettweiss, κλιματολόγος στο Πανεπιστήμιο της Liege Climate Lab στο Βέλγιο.

Από περίπου το 2000, οι καιρικές συνθήκες που μεταφέρουν ζεστό αέρα στη Γροιλανδία έχουν γίνει πιο συχνές και συνηθισμένες, δήλωσε ο Fettweiss, ο οποίος έχει πραγματοποιήσει σχετική έρευνα σχετικά με τα πρότυπα, γνωστά ως blocking highs

Η αυξανόμενη τήξη είναι ένας «συνδυασμός ενός σημαδιού υπερθέρμανσης του πλανήτη και μιας αλλαγής στην ατμοσφαιρική κυκλοφορία στη Γροιλανδία», είπε. Εάν το μοντέλο του ζεστού καιρού συνεχίσει να γίνεται πιο συνηθισμένο, θα μπορούσε να ενισχύσει ακόμη περισσότερο την επιφάνεια τήξης και την απορροή που τεκμηριώνεται στην τρέχουσα μελέτη, πιθανόν να διπλασιαστούν οι αναφερθείσες εκτιμήσεις.

Ο επιστήμονας του κλίματος του Πανεπιστημίου του Λίνκολν (Ηνωμένο Βασίλειο) Edward Hanna δήλωσε ότι η έρευνα δείχνει ότι το στρώμα του πάγου είναι τόσο ευαίσθητο στις αυξήσεις της θερμοκρασίας που εκτιμάται ότι η αύξηση της στάθμης της θάλασσας μπορεί να χρειαστεί να αναθεωρηθεί προς τα πάνω.

"Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε ότι τα σενάρια αύξησης της στάθμης της θάλασσας του IPCC (διακυβερνητικό πάνελ για την αλλαγή του κλίματος) είναι αρκετά συντηρητικά", δήλωσε η Hanna, η οποία δεν συμμετείχε άμεσα στη μελέτη. "Η Γροιλανδία είναι λίγο σαν ένας γίγαντας που κοιμάται και ξυπνάει, κανείς δεν γνωρίζει πώς θα αντιδράσει σε μερικούς περισσότερους βαθμούς θερμοκρασίας, θα μπορούσε να χάσει πολλή μάζα πάγου πολύ γρήγορα", είπε.

Πυρήνες πάγου,η επέκταση του δορυφορικού αρχείου

Η νέα έρευνα βοηθά τις δορυφορικές μετρήσεις, οι οποίες άρχισαν μόλις το 1979, σε ένα μακροπρόθεσμο πλαίσιο. Δείχνει πως η αύξηση της τήξης άρχισε να επιταχύνεται την ίδια χρονική στιγμή που δημιουργήθηκαν αέρια θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα από την καύση ορυκτών καυσίμων, δήλωσε ο Nerilie Abram, ερευνητής παλαιοκλίματος στο Αυστραλιανό Εθνικό Πανεπιστήμιο, ο οποίος δεν συμμετείχε στη έρευνα.

«Από τους δορυφόρους, βλέπουμε πολλά χρόνια πότε υπάρχουν υψηλές ποσότητες λειώσιμου πάγου και σε ποια χρόνια έχουμε λιγότερο λιώσιμο και τη συνολική ανοδική τάση, αλλά είναι επίσης σημαντικό να μπορούμε να το εξετάσομε σε σχέση με αυτό που συνέβαινε στο παρελθόν, πριν ξεκινήσει η δορυφορική παρακολούθηση ," είπε. "Δείχνει ότι η αύξηση της τήξης του πάγου(video) κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού είναι πραγματικά ασυνήθιστη."

Ανέφερε επίσης ότι τα ακριβή στοιχεία θα βοηθήσουν να εντοπίσουν περισσότερο ακριβή τα σημεία απόκλισης του κλίματος. "Σκεφτόμαστε την κλιματική αλλαγή ως σταδιακή τήξη με την πάροδο του χρόνου, η οποία μας δίνει χρόνο για προετοιμασία, αλλά δεν αλλάζουν όλα τα μέρη του κλιματικού συστήματος με τον ίδιο τρόπο".

Σε κάποιο άγνωστο όριο θερμοκρασίας, υπάρχει η πιθανότητα τα στρώματα πάγου στη Γροιλανδία και την Ανταρκτική να αρχίσουν να καταρρέουν πολύ ταχύτερα από ό, τι αναμενόταν, να αυξηθεί η στάθμη της θάλασσας και να βυθιστούν ιδιαίτερα πυκνοκατοικημένες παράκτιες περιοχές προτού έχουν την ευκαιρία να προετοιμαστούν. Οι ανατροφοδοτήσεις του κλίματος, όπως  με την αύξηση της αιθάλης από τις πυρκαγιές ή την αυξημένη ανάπτυξη των αλγών στον πάγο και που οδηγούν σε μεγαλύτερη τήξη, θα μπορούσαν να επισπεύσουν την κατάρρευση.

Σίγουρα ένας ρυθμός τήξης έχει ήδη κλειδώσει

Εάν ολόκληρος ο πάγος της Γροιλανδίας επρόκειτο να λειώσει, θα αυξανόταν η στάθμη της θάλασσας περίπου στα 20 πόδια(6,09 μτρ). Η τελευταία έκθεση της IPCC εκτιμά ότι η παγκόσμια στάθμη της θάλασσας θα αυξηθεί κάπου μεταξύ 10 και 30 ίντσες (25-75 cm) μέχρι το 2100, αν οι παγκόσμιες θερμοκρασίες αυξηθούν κατά 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τη θερμοκρασία που υπήρχε την προ-βιομηχανική εποχή. Με την αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2 βαθμούς Κελσίου, η στάθμη της θάλασσας θα ανέλθει επιπλέον 4 ίντσες(ca. 9 cm), θέτοντας 10 εκατομμύρια περισσότερους ανθρώπους σε κίνδυνο, αναφέρει η έκθεση.

Πέρα από το 2100, πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι τουλάχιστον 30 πόδια ανόδου της στάθμης της θάλασσας έχουν ήδη κλειδωθεί στο σύστημα, δήλωσε ο ερευνητής παγετώνων Jason Box, ο οποίος δεν συμμετείχε στη νέα μελέτη.

"Το σημείο και το όφελος από την μείωση (ελάττωση άνθρακα) είναι ότι θα μας δώσει περισσότερο χρόνο για να προετοιμαστούμε για την αύξηση της στάθμης της θάλασσας και να σώσουμε ζωές", δήλωσε ο κ. Box.

Σε μια σχετική μελέτη που δημοσιεύτηκε στις 27 Νοεμβρίου στο περιοδικό Polar Science, ο Box και άλλοι ερευνητές, επισημαίνουν τις εκτεταμένες επιπτώσεις της παγκόσμιας υπερθέρμανσης στην Αρκτική, δείχνοντας ότι, ακόμη και με μεγάλες μειώσεις στις εκπομπές, η Αρκτική αναμένεται να θερμανθεί άλλους 4 βαθμούς Κελσίου έως το 2050.

Η αύξηση της θερμοκρασίας θα επηρεάσει επίσης και τα χαμηλότερα γεωγραφικά πλάτη με την απόψυξη του permafrost (αιώνιου παγωμένου εδάφους), η οποία απελευθερώνει ήδη και θα απελευθερώσει περισσότερα αέρια του θερμοκηπίου(+ μεθάνιο χειρότερο από το διοξείδιο του άνθρακα), προκαλώντας περαιτέρω αύξηση της θερμοκρασίας και μετατόπιση των ωκεάνιων ρευμάτων και των καταιγίδων, με ότι αυτό συνεπάγεται για σχετικά "μεγάλες οικολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις".

By Bob Berwyn, InsideClimate News Dec 5, 2018

https://insideclimatenews.org/news/05122018/greenland-ice-sheet-melting-tipping-points-sea-level-rise-climate-change-arctic-warming?utm_source=twitter&utm_medium=social

Αποκάλυψη Βραζιλία!, Διάβασμα σε 4,5’

Apocalypse Brasil

του Oliver Precht

Διάβασμα σε 4,5’ THS22122018

 

Η Βραζιλία βυθίζεται στη βία και στη διαφθορά, λέει ο νέος πρόεδρος Jair Bolsonaro. Όποιος τον πιστεύει παραβλέπει το στόχο του: η δημιουργία μιας ρατσιστικής ταξικής κοινωνίας.

 

Το τελευταίο κεφάλαιο στην ιστορία της Βραζιλίας φαίνεται σε δυτικούς παρατηρητές, σαν μια πολιτική ταινία τρόμου της εποχής μας: και πραγματικά  αυτό που συνέβη εκεί, δεν είναι ότι ήρθε απλά μόνο ένας δεξιός λαϊκιστής στην εξουσία, αλλά ένας καθαρόαιμος φασίστας, ένας πρώην στρατιωτικός ο οποίος τον ρατσισμό του και την ομοφοβία του δεν διστάζει να τα κουβαλάει ανοιχτά μαζί του, και να  καλεί όλους για βία και βασανιστήρια,  αυτός που δεν έχει βγάλει μια σταλιά λέξης για τη Δημοκρατία από τα χείλη του.

 

Αυτή η καταστροφή είναι ακόμα συγκλονιστικότερη γιατί  μέχρι πρότινος θεωρούσαμε την Βραζιλία  παράδειγμα χώρας μοντέλου: για τη μεγαλύτερη δημοκρατία στη Νότια Αμερική που είναι οικονομικά και κοινωνικά πολύ πιο γρήγορα εκσυγχρονισμένη από τους γείτονές της, τη Βενεζουέλα, την Κολομβία και την Αργεντινή. Μετά από 500 χρόνια σκληρής αποικιακής ιστορίας φαινόταν στην αρχή της νέας χιλιετίας,  ότι έκανε τα πάντα για να βρεθεί σε μια θετική τροχιά ανάπτυξης και κοινωνικής εξέλιξης. Βραζιλία είχε εξαφανιστεί από τον παγκόσμιο χάρτη της πείνας, άκμαζε η οικονομία της, ο Μπαράκ Ομπάμα χαρακτήρισε  τον Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, ο οποίος από λούστρος παπουτσιών έγινε πρόεδρος Εργαζομένων στη Μεταλλουργία, και ακολούθησε  να είναι «ο πιο δημοφιλής πολιτικός στον κόσμο». Του Λούλα  το Εργατικό Κόμμα, το οποίο είχε ιδρυθεί στη δεκαετία του ογδόντα ως ένωση των συνδικαλιστών κατά της στρατιωτικής δικτατορίας φαινόταν να μπορεί να οδηγήσει τη Βραζιλία σε μια νέα  εποχή. Τώρα και αρκετά χρόνια όμως, βλέπουμε την παρακμή της Βραζιλίας, τις εκτροχιασμένες και με πολύ θυμό  διαδηλώσεις στο δρόμο και, όπως φαίνεται και  μια κλιμάκωση της βίας. Μία  πρόεδρος η οποία εκδιώκεται από τα καθήκοντά της για καταγγελίες περί διαφθοράς και τώρα έχουμε ένα φασίστα στην εξουσία. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζεται η κρίση της Βραζιλίας από μακριά. Ανήσυχος αλλά και έκπληκτος κάποιος τεντώνεται προς τα πίσω στη καρέκλα του και αναρωτιέται πώς μπορούσε να συμβεί μόνο. Ίσως δεν υπάρχει τίποτα να καταλάβει; Ίσως είναι στη φύση των πραγμάτων; Ίσως οι χώρες της Νότιας Αμερικής να μην μπορούν να γίνουν σταθερές δημοκρατίες;

 

 

Η πατερναλιστική μας προοπτική

Αν δεν θέλουμε να αισθανθούμε ικανοποιημένοι με αυτή η πατερναλιστική και ρομαντική άποψη, εάν εμείς στην Ευρώπη δεν θέλουμε απλά να παρακολουθούμε τα γεγονότα που συμβαίνουν στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού στην Ευρώπη, αλλά πραγματικά θέλουμε να καταλάβουμε το τι συμβαίνει, θα πρέπει να επεκτείνουμε την άποψή μας πέρα από τις θεαματικές δηλώσεις (και εκδηλώσεις) της καθημερινής πολιτικής δραματουργείας. Τότε δεν πρέπει μόνο να δούμε μόνο τι συμβαίνει, αλλά να δούμε και τι δεν συμβαίνει. Πρέπει να δούμε ότι ορισμένες δομές διακυβέρνησης στη βραζιλιάνικη κοινωνία παρέμειναν ουσιαστικά αμετάβλητες για εκατοντάδες χρόνια. Ούτε η άνοδος του εργατικού κόμματος ούτε η κατάρρευση της δημοκρατίας τα τελευταία χρόνια έχουν αλλάξει οτιδήποτε στην μετά-αποικιοκρατική οικονομική δομή και στη σχετική μετά-δουλείας εποχή κοινωνία.

 

Ας δούμε ξανά την κρίση σε γρήγορη κίνηση. Θα μπορούμε να ξεκινήσουμε το 2013: πετούν βόμβες μολότοφ, καίγοντας αυτοκίνητα, φτωχοί Βραζιλιάνοι διαμαρτυρόμενοι ενάντια  στις υψηλές τιμές των εισιτηρίων  στα λεωφορεία, κατά τη σπατάλη χρημάτων για σημαντικά γεγονότα όπως το Παγκόσμιο Κύπελλο, απέναντι σε μια ανεπαρκή, διεφθαρμένη διοίκηση. Είναι η αρχή του τέλους της προεδρίας της Dilma Rousseff, της πρώτης γυναίκας προέδρου της Βραζιλίας, που διαδέχθηκε τον Lula da Silva το 2011.

 

 

Η σχεδόν κινηματογραφική αποσύνθεση

 

Η επόμενη σκηνή τρία χρόνια αργότερα: Στο μέγεθός του ίσως το μεγαλύτερο σκάνδαλο διαφθοράς στην ιστορία, στις 17 Απριλίου 2016, τα μέλη του δεύτερου κοινοβουλίου ψηφίζουν την καθαίρεση  της προέδρου. Κατά τη διάρκεια της Προεδρίας του Λούλα και της Ρούσεφ η ημιδημόσιες εταιρείες  στο τομέα πετρελαίων η Petrobras και η κατασκευαστική εταιρεία Odebrecht  χρημάτιζαν κυβερνητικούς εκπροσώπους από όλο τον κόσμο με εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια, έτσι ώστε να κάνουν μπορούν να δραστηριοποιούνται επιχειρήσεις τους.

Το ποινικό ήταν ότι η πρόεδρος για να γίνονται όλα αυτά όφειλε να τα γνωρίζει και να τα εγκρίνει όλα αυτά. Επιπλέον, κατηγορείται ότι είχε παραποιήσει μεμονωμένους κωδικούς στον κρατικό προϋπολογισμό προκειμένου να διατηρήσει κάποια κοινωνικά προγράμματα. Οι νομικές απόψεις είναι διίστανται, αλλά όλοι γνωρίζουν ότι αν η Rousseff έκανε λάθη, τότε μόνο πολιτικά. Δεν είχε διαπράξει "εγκλήματα κατά της αρχής", όπως κατηγορείται κατηγορηματικά ότι έχει κάνει.

 

Είναι μια περίεργη, εξωτική σκηνή  στα πλαίσια της οποίας οδηγήθηκε στο τάφο η δημοκρατία της Βραζιλίας. Σε ένα 6-ωρο σκηνοθετημένο θέαμα, κάθε ένα από τα 513 μέλη του κοινοβουλίου ανέβαινε στο βήμα μόνο για να ψηφίσει, αλλά και για να τα δικαιολογήσει και να το προβληθεί για τη θέση του. Δεν είναι λίγοι που έφτασαν τάχα μου κοντά σε δάκρυα, είτε από χαρά ή  από θυμό. Κάτω από τις κραυγές και τις φωνές των άλλων βουλευτών που όλοι συνωστίζονται θέλοντας το μικρόφωνο, αφιερώνουν τις ομιλίες τους στον Θεό, στην οικογένειά τους ή στη πατρίδα τους.

 

 

"Μύθος! Μύθος! Μύθος!"

 

Με τραγελαφικό πάθος οι υποστηρικτές  της μομφής έβγαζαν προς το κόσμο τον δήθεν θυμό τους, τη πραγματική ευφορία και τις ψεύτικες υποσχέσεις τους. Αυτό το θλιβερό παιγνίδι έλαβε το αποκορύφωμά του, όταν ο Jair Μεσσίας Bolsonaro πήρε το λόγο και αφιέρωσε το λόγο του στον Carlos Alberto Brilhante Ustra, ένα συνταγματάρχη της στρατιωτικής δικτατορίας ο οποίος επέβλεπε τις φυλακές βασανιστηρίων κατά τα έτη 1970-1974, στις οποίες επίσης η Dilma Rousseff είχε βασανιστεί και κακοποιηθεί.

 

Εκ των υστέρων, αυτή τη στιγμή φαίνεται σαν ένα κακό, αλλά όλα ήταν ένα πολύ σαφές σημάδι για το τι έμελλε να συμβεί. Σε αυτή τη χώρα, όπου η μεγαλύτερη επιτυχία της δήθεν καταπολέμησης της διαφθοράς ήταν να κοπούν τα πόδια της συχνά πολιτικά όχι λογικά ενεργούσας, αλλά ηθικά τέλειας προέδρου από μια ομάδα διεφθαρμένων βουλευτών- σε  299 από τους 513 βουλευτές υπηρχε κατά τη στιγμή της απομάκρυνσης της ένορκη δικαστική εξέταση - όλα ήταν δυνατά πλέον. Ακόμη και ο υποψήφιος για την προεδρία Jair Μεσσία Bolsonaro υποσχέθηκε πριν από τις εκλογές του Οκτωβρίου, μια «εκκαθάριση», «μια που ποτέ δεν έχει δει στην ιστορία της η Βραζιλία».

 

 

Η παράσταση-παρουσίαση του Jair Messiah Bolsonaro

 

Θα άφηνε τους πολιτικούς του αντιπάλους να «σαπίσουν» στις φυλακές, φώναζε ο Bolsonaro μέσα από το κινητό του, με το οποίο επικοινωνούσε σε όλη την προεκλογική εκστρατεία με τους διαμαρτυρόμενους  υποστηρικτές του. Η αυτοσχέδια ζωντανή μετάδοση μέσω του smartphone είναι μέρος του θεάματος, ο στόχος του οποίου ήταν να εκπροσωπούν το χάος στο οποίο βρίσκεται η χώρα και από το οποίο ο υποτιθέμενος Μεσσίας, που αληθινά το πραγματικό όνομα είναι αυτό, θα βγάλει τη χώρα από το αδιέξοδο. Οι οπαδοί του είναι ηλεκτρισμένοι, και τον φωνάζουν "Μύθος, Μύθος, Μύθος".

 

Ακόμη και η τελευταία πράξη αυτής της πολιτικής καταστροφής, ο δεύτερος γύρος των προεδρικών εκλογών στα τέλη Οκτωβρίου φαίνεται να ακολουθεί ένα μακάβριο σενάριο: Ενώ οι ψηφοφόροι του Κόμματος των Εργαζομένων Fernando Haddad, καθηγητής της φιλοσοφίας με Λιβανέζικες ρίζες, μπαίνουν  με ένα βιβλίο στο χέρι στο εκλογικό κέντρο,  οι οπαδοί του Μπολσόναρο έρχονται με ένα πιστόλι στο χέρι. Μετά από αυτή την τελευταία σκηνή τρέχει και ο υπότιτλος: Στο βάθος φλόγες στο Εθνικό Μουσείο του Ρίο, τη μεγαλύτερη φυσικοιστορική και ανθρωπολογική συλλογή στη Λατινική Αμερική, που στεγάζεται στα πρώην κεντρικά γραφεία της αυτοκρατορικής (Kaiser) οικογένειας της Βραζιλίας, στη μέση όλης αυτής της τρέλας, ως σύμβολο της πτώσης, μέχρι που κάηκε μέχρι τα θεμέλια.

 

 

Αυτό που ο Λούλα δεν πέτυχε

 

Κάποιος μπορεί να συνοψίσει την τραγικότητα της πρόσφατης ιστορίας της Βραζιλίας στην πολιτική καριέρα του Λούλα ντα Σίλβα. Παρά τα καλά αποτελέσματα των εκλογών και εν μέρει εξαιρετικά ποσοστά αποδοχής του πρώην συνδικαλιστή, ο οποίος είναι σεβαστός από πολλούς σήμερα ως εθνικός ήρωας, ποτέ δεν ήταν σε θέση να υλοποιήσει στα χρόνια της κυβέρνησής του 2003-2011 σε καμία στιγμή μια πραγματικά ριζοσπαστική κοινωνική πολιτική: μια πολιτική που θα ξεπερνούσε την επικρατούσα ταξική δομή της Βραζιλίας. Λόγω του εκλογικού συστήματος της Βραζιλίας, βασιζόταν πάντοτε σε επικίνδυνους συνασπισμούς με πολλά κόμματα στο Κογκρέσο. Γνωρίζοντας ότι οποιαδήποτε κοινωνική σύγκρουση θα κατέληγε σε αιματοκύλισμα περιοριζόταν να διορθώσει τις χειρότερες υπερβολές της οικονομικής τάξης που βασιζόταν στην εξαγωγή πρώτων υλών. Το έργο του Κόμματος των κυβερνώντων εργαζομένων θα μπορούσε να περιγραφτεί καλύτερα ως μια ταξική πολιτική, χωρίς ταξική πάλη: όσο οι ροές ανάπτυξης ήταν οι επιθυμητές, οι τιμές των πρώτων υλών παρέμεναν σταθερές και έμεναν αρκετά από τα κέρδη από την κρατική πετρελαϊκή  παραγωγή για την καταπολέμηση της μεγαλύτερης δυστυχίας, της πείνα και της απόλυτης φτώχειας, μπορούσαν οι ελίτ της χώρας να συνεχίσουν να υπερπλουτίζουν.

Τα προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας και οι επενδύσεις στην εκπαίδευση και την υγεία πρέπει να επιτρέψουν σε μεγάλα τμήματα της κοινωνίας να προχωρήσουν στη μεσαία τάξη μεσοπρόθεσμα. Αλλά η κυρίως λευκή μεσαία τάξη αντέδρασε στην αναδυόμενη κατώτερη τάξη με μνησικακία, ακόμα και με ένα μίσος που δεν είναι εύκολο να γίνει κατανοητό από μια Ευρωπαϊκή οπτική γωνία.

 

 

Σε δουλειές οικιακών βοηθών, συνεχίζει να ζει η κοινωνία των σκλάβων

 

Για να γίνει κατανοητό το μίσος των ελίτ και της μεσαίας τάξης για τους  συχνά μαύρους και αυτόχθονες ανερχόμενους πολίτες, πρέπει να κατανοήσουμε πως η Βραζιλιάνικη κοινωνία είναι διαφορετική από την Ευρωπαϊκή μας. Φυσικά και υπάρχουν και στη Βραζιλία, οι σε εμάς γνωστές μορφές του κλασικού καπιταλισμού, υπάρχουν οι εργαζόμενοι, υπάρχουν τα εργοστάσια, τα ορυχεία και οι καλλιέργειες, υπάρχουν μεροκαματιάρηδες και όλα τα είδη των επισφαλών τρόπων ζωής. Στις μεγαλουπόλεις υπάρχει επίσης μια μορφή νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού με τα πρότυπα της ευέλικτης, εθελοντικής αυτο-εκμετάλλευσης.

 

Μία άλλη κρίσιμη ακολουθία στη κοινωνία της Βραζιλίας μπορούμε να  αναγνωρίσουμε  από έξω που είμαστε εμείς στην Ευρώπη πολύ σπανιότερα: ένα μεγάλο και σημαντικό μέρος του πληθυσμού πουλάει το εργατικό δυναμικό του όχι σε εργοστάσια ή επιχειρήσεις, αλλά περισσότερο ή λιγότερο άμεσα στα μέλη των ανώτερων στρωμάτων. Ως οικιακοί βοηθοί, νταντάδες, καθηγητές, φύλακες, θυρωροί, εν ολίγοις, ως υπάλληλοι που διατηρούν μια άμεση, προσωπική, σχεδόν οικογενειακή σχέση με τους εργοδότες τους. Η φυσικότητα αυτής της άμεσης σχέσης συχνά προκαλεί ενόχληση στους Ευρωπαίους επισκέπτες. Κάποιος αισθάνεται να του θυμίζει φεουδαρχία. Και είναι αλήθεια ότι αυτές οι υπηρεσίες είναι υπολείμματα της κοινωνίας των σκλάβων του 19ου αιώνα.

 

 

Μία καιροφυλακτούσα Elite και μια προσβεβλημένη μεσαία τάξη

 

Όπως τόνισε επανειλημμένα ο Γάλλος φιλόσοφος Louis Althusser, οι κοινωνικές τάξεις εμφανίζονται μόνο μέσα από την αντίθεση τους η μια απέναντι στην άλλη. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, δημιουργούνται οι ταυτότητες και η  αυτοπεποίθηση των τάξεων, και η μορφή, αλλά χωρίς να μπερδευτεί το όλον με περίπλοκες οικονομικές συνθήκες που φέρνουν ένα νεφελώδες κλίμα στις ταξικές αντιθέσεις: η σχέση μεταξύ τους είναι άμεση και δεν καθορίζεται μέσα από σχέσεις παραγωγής. Όπως επίσης κάθε αλλαγή στην ταυτότητα μιας τάξης επηρεάζει άμεσα την ταυτότητα της άλλης τάξης.

 

Η προσπάθεια του Εργατικού Κόμματος για τη βελτίωση της ζωής των κατώτερων κοινωνικών τάξεων με προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας και εκπαίδευσης, ήθελε  πάση θυσία να αποφύγει την ταξική πάλη, αλλά αναπόφευκτα έβαλε την ύπαρξη και την αυτοπεποίθηση της μεσαίας και ανώτερης τάξης υπό αμφισβήτηση. Άφησε μια ελίτ να καιροφυλακτεί  και μια μεσαία τάξη λίγο έως πολύ προσβεβλημένη στο κοινωνικό της status  που θα  επανακινήσουν  την αναβληθείσα σύγκρουση με την πρώτη ευκαιρία που θα τους δοθεί.

 

Οι καιροί στους οποίους μπορούσε να διατηρηθεί η υποτέλεια της εξουσίας με μαστίγιο, έχουν περάσει. Οι κατώτερες τάξεις των τελευταίων δεκαετιών έχουν αποκτήσει πολιτική συνείδηση, είναι οργανωμένες, όχι μόνο σε κόμμα, αλλά και στο με επιρροή κίνημα Ακτημόνων Εργατών (Movimento dos Trabalhadores Rurais Sem Terra) ή με τους άστεγους εργάτες(Movimento dos Trabalhadores Sem Teto). Η αποκατάσταση των παλιών συνθηκών  από ένα στρατιωτικό πραξικόπημα το 2018 είναι πιθανό, αλλά λόγω της αναμενόμενης αντίστασης σημαντικά με περισσότερο ρίσκο από ότι μια (φαινομενικά) δημοκρατική κατάληψη της εξουσίας.

 

Πριν από τις εκλογές του Οκτωβρίου γνώριζε η δεξιά της Βραζιλίας, ότι θα μπορούσε να κερδίσει μόνο αν η πλειοψηφία του πληθυσμού ψηφίζει ενάντια στα άμεσα  συμφέροντά του. Παρά το γεγονός ότι εκλογική βάση του Bolsonaros βρίσκεται γεωγραφικά  στον πλουσιότερο νότο  και κοινωνιολογικά στη λευκή εύπορη  μεσαία τάξη κοντά, δεν θα μπορούσε να κερδίσει χωρίς τους ψήφους από τους φτωχούς βορειοανατολικά και από τις φτωχογειτονιές των μεγάλων πόλεων στο νότο. Αλλά πώς να πείσει τους φτωχότερους Brasilians of Color να εκλέξουν ένα ρατσιστή εκατομμυριούχο, που θεωρεί την στείρωση των φτωχών σαν ένα αποτελεσματικό μέσο για την καταπολέμηση της εγκληματικότητας και της φτώχειας; Με το να προσπαθήσεις να πείσεις ότι 14-χρόνια της κυβέρνησης του Εργατικού Κόμματος ήταν η απευθείας οδός προς το χάος και στη δίνη της διαφθοράς και της βίας - ένα έργο στο οποίο ο υποψήφιος για την προεδρία Bolsonaro αφιέρωσε τον εαυτό του με μεγάλο πάθος.

 

 

Μόνο το Facebook και το WhatsApp δωρεάν

Προκειμένου να μετατραπούν οι πρώην δημοφιλείς ηγέτες Lula και Rousseff σε αποδιοπομπαίους τράγους για όλα τα προβλήματα που έχει η χώρα, έπρεπε να βρεθούν νέα εργαλεία και μέσα. Η ελίτ της Βραζιλίας, μια τάξη γαιοκτημόνων και καπιταλιστών, κυριαρχεί στην κλασσική δημόσια σφαίρα με τη βοήθεια των ομίλων μέσων ενημέρωσης Globo και Abril. Ελέγχει μεγάλα τμήματα του κατακερματισμένου νομοθετικού σώματος και της διεφθαρμένης δικαστικής εξουσίας μέσω μιας σειράς αμφιλεγόμενων κομμάτων που ιδρύονται και αποσύρονται κατά βούληση. Αλλά έπρεπε να μάθει ότι η πολιτική και νομική παρεμπόδιση και ο προσηλυτισμός  μέσα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης δεν αρκούν πλέον μόνα τους για να μετατρέψουν τη πολιτική διάθεση στη χώρα.

 

Χρησιμοποιώντας το παράδειγμα των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Bolsonaro και οι συνεργάτες του ήταν σε θέση να μελετήσουν ποιες νέες ευκαιρίες παραπληροφόρησης προσφέρουν τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης. Στη Βραζιλία, η στρατηγική εφαρμόστηκε ακόμα πιο ριζικά, καθώς ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού είναι εξοπλισμένο με συμβάσεις κινητής τηλεφωνίας, γεγονός που καθιστά λειτουργικές όλες τις υπηρεσίες Διαδικτύου εκτός από το Facebook και το WhatsApp που πρέπει να πληρώνουν. Για πολλούς φτωχούς και ανεκπαίδευτους Βραζιλιάνους, αποτελούσαν  οι ομάδες WhatsApp, όπου μεταδιδόταν τα fake news  σχεδόν η μοναδική πηγή πληροφοριών.

 

 

Σόγια, σιδηρομεταλλεύματα, αυτοκίνητα

 

Bolsonaro και οι υποστηρικτές του από το στρατό όπως και από τις ευαγγελικές εκκλησίες ήξεραν να χρησιμοποιούν αριστοτεχνικά αυτή την κατακερματισμένη δημόσια σφαίρα: με μια παράνομη χρηματοδότηση, συστηματικής διάδοσης ψευδών πληροφοριών που δημιούργησαν σε σύντομο χρονικό διάστημα την αντίληψη, ότι η Βραζιλία είναι μόνο ένα βήμα πριν από το χείλος του γκρεμού. Δημιούργησαν μια λαχτάρα για τις δήθεν καλύτερες παλιές ημέρες, μετά από μια περίοδο σταθερότητας και τάξης στην οποία η κάθε μια ήξερε τη θέση της στην κοινωνία: οι μεν στο «αρχοντικό», οι δε άλλοι στη «σκλαβόσπιτο» όπως αναφέρεται και στο τίτλο ενός σπουδαίου κοινωνιολογικού πορτρέτου του Gilberto Freyre .

 

Το 1933 στο βιβλίο, "το αρχοντικό και η σκλαβόσπιτο" ο κοινωνιολόγος περιέγραψε την εικόνα της εποχής μετά δουλείας της κοινωνίας στην οποία οι τρεις «φυλές» που απαρτίζουν τον πληθυσμό και τον λαό της Βραζιλίας – οι λευκοί Ευρωπαίοι, οι μαύροι απόγονοι των σκλάβων και οι ιθαγενείς -  σε μια ασύμμετρη αλλά αρμονική σχέση συνυπήρχαν. Ο Freyre προερχόταν από την λευκή ανώτερη φυλή, οι ρίζες της οικογένειάς του δε μπορούν να ανιχνευθούν στους πρώτους Πορτογάλους αποικιοκράτες.

"Αρχοντικό και σκλαβόσπιτο"

 

Ο επιδιωκόμενος στόχος του Freyre ήταν να φέρει περισσότερη αναγνώριση στη συμβολή των μαύρων οικιακών βοηθών στη βραζιλιάνικη κοινωνία. Παρά τα αναμφισβήτητα ρατσιστικά και αντισημιτικά υπονοούμενα το «αρχοντικό και το σκλαβόσπιτο» διαβαζόταν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ως μανιφέστο για μια φαινομενικά προοδευτική «φυλετική δημοκρατία». Στην πραγματικότητα, το βιβλίο αυτό παρείχε την ιδεολογική βάση για ένα ακόμα συνεχή εκθειασμό, ας πούμε των εξουσιαστικών σχέσεων στις οποίες η αντίθεση μεταξύ του εξουσιαστή κυρίαρχου  και του σκλάβου συμβολίζει την αρμονική συνύπαρξη των διαφορετικών κοινωνικών ομάδων. Σε αυτόν τον υποτιθέμενο καλύτερο από όλους τους δυνατούς κόσμους, πρέπει κάθε "φυλή" να αναλάβει το έργο που αντιστοιχεί στην υποτιθέμενη "φύση" της. Ο Bolsonaro μπόρεσε να συνδεθεί  σε αυτή την σημερινή παθογόνο σκέψη κοινωνικής δομής και να αντιταχθεί στην φαινομενικά τόσο χαοτική κατάσταση στην οποία άρχισαν οι πατριαρχικές δομές να κλονίζονται πλέον.

 

Εάν  η κοινωνική άνοδος μιας  τάξης ή μιας ομάδας θέτει υπο αμφισβήτηση όχι μόνο τα οικονομικά προνόμια, αλλά και την αυτοπεποίθηση μιας άλλης κοινωνικής διαφορετικής τάξης και κατ’ επέκταση της φυλετικής τάξης, δεν μας εκπλήσσει το γεγονός ότι οι ανώτερες και μεσαίες τάξεις της Βραζιλίας θέλουν να αποτρέψουν αυτήν την κοινωνική άνοδο. Μέσα από μια πρωτοφανή, crowdsourcing(πληθοπορισμός) εκστρατεία παραπληροφόρησης παρουσίασσαν την πρόσφατη ιστορία της Βραζιλίας ως κινηματογραφική πτώση-κατάρρευση, σαν μια κατάρρευση προς τη  διαφθορά, τη βία και την εγκατάλειψη.

 

 

Η Γερμανία επωφελείται στο μέγιστον

 

Εμείς στην Ευρώπη είμαστε δεκτοί σε αυτή την ιστορία, διότι επιβεβαιώνει τη συνήθη μας άποψη για τη Νότια Αμερική. Ξαφνικά βλέπουμε μια χώρα που δεν φαίνεται να μπορεί να γίνει πραγματική δημοκρατία. Το πρόβλημα είναι ότι η Ευρώπη, παρά την επιφανειακή οργή της για την άνοδο του φασισμού και την επικείμενη περιβαλλοντική καταστροφή, συμμερίζεται υποσυνείδητα το συμφέρον της άρχουσας τάξης της Βραζιλίας, το ενδιαφέρον για την αποκατάσταση της παλιάς τάξης.

 

Γιατί μια βαθιά κοινωνική αναστροφή  όχι μόνο θα τερματίσει την διαρθρωτική ανάπτυξη της Βραζιλίας, την καταστροφή των τελευταίων ιθαγενών οικοτόπων και του σημαντικότερου βιότοπου της γης. Θα αποτρέψει επίσης αργά ή γρήγορα, ότι η Βραζιλία θα εξάγει σόγια και σιδηρομεταλλεύματα σε μεγάλες ποσότητες στην παγκόσμια αγορά και με τη σειρά της θα εισάγονται γερμανικά μηχανήματα και αυτοκίνητα. Θα περιορίσει την μοιραία εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και θα αμφισβητήσει την παγκόσμια μετα-αποικιοκρατική οικονομική τάξη. Όλα αυτά θα είχαν έμμεση επίπτωση σε εμάς. Θα συνέβαινε όχι μόνο  ενάντια στον οικονομικό εγωισμό της ελίτ της Βραζιλίας, αλλά και ενάντια στον εγωισμό  των Ευρωπαϊκών αυτοκινητοβιομηχανιών και παραγωγών κρέατος που εκτρέφονται τα ζώα τους με φθηνή μεταλλαγμένη σόγια.

 

Αυτός είναι άλλος λόγος για τον οποίο είμαστε έτοιμοι να πιστέψουμε την εκπληκτική ιστορία της κατάρρευσης της δημοκρατίας της Βραζιλίας, μιας ιστορίας που διαδίδεται  από τους υποστηρικτές του (φασίστα) Bolsonaro στην τηλεόραση, στις εφημερίδες και στο WhatsApp, για να αποκαταστήσει μια αντιδραστική κοινωνική και οικογενειακή τάξη και για κηρύξει ένα ιερό κυνήγι εναντίον του εργατικού κόμματος, κατά της LGBTQ και κατά της κοινωνικής προόδου των Afro- Βrasilians και των ιθαγενών.

Θεσσαλονίκη: Τι έμεινε από το 2018 σε τρία comics

Τι έμεινε από το 2018 στη πόλη

Οι άθλιοι των Macron, Hollande, Sarkozy και τέλος Mitterand. Διάβασμα σε 2’

Les Misérables

Απογοητευμένοι από τα δεξιά, απογοητευμένοι από τα αριστερά, απογοητευμένοι από το κράτος - μια επίσκεψη στα κίτρινα γιλέκα[1]

Romy Straßenburg  

  Διάβασμα σε 2’, THS 19122018

Τις πράσινες ντομάτες, ίσως οι τελευταίες του τρέχοντος έτους, τις βάζει προσεχτικά ο Yannick σε ένα καλάθι. Κάθε μέρα ασχολείται και καλλιεργεί το κομμάτι των κοινοτικών κήπων στη σκιά της επιβλητικής Cité Radieuse. Ζει σε αυτό το συγκεκριμένο μπλοκ στη μικρή πόλη Rezé στο Λίγηρα τώρα και 18 χρόνια. Ο αμφιλεγόμενος αρχιτέκτονας Le Corbusier δημιούργησε τη "μονάδα κατοικίας" με τα πολύχρωμα μπαλκόνια του, στη δεκαετία του 1950. Σε αυτό το Σάββατο του Δεκεμβρίου λείπουν οι  γείτονες. Μόνο δύο σε καλή διάθεση άντρες χαιρετούν τον Yannick από μακριά. Οι δυο φορούν κίτρινα γιλέκα και περπατούν από το "Le Corbu", όπως αποκαλούν με αγάπη το σπίτι τους, προς τη στάση του λεωφορείου.

Μεταξύ λαχανάκια Βρυξελλών και σέσκουλου ο Yannick διερωτάται όλο το πρωί για το αν ο ίδιος δεν θα έπρεπε καν να φτιάξει το παλιό Peugeot, για να πάει στο κέντρο της Νάντης, ή στις αποβάθρες του Saint-Nazaire. "Αν δεν ήξερα ότι ψήφισαν υπέρ της Marine Le Pen πέρυσι, δεν θα ήμουν διστακτικός να πάω μαζί τους". Ο Yannick χειρονομεί στο λεωφορείο που απομακρύνεται.

Σε αυτές τις ώρες, συναντώνται και πάλι: οι άνδρες και οι γυναίκες που ξεκίνησαν να φτιάχνουν οδοφράγματα σε ολόκληρη τη χώρα πριν ένα μήνα στις  17 Νοεμβρίου, σε απάντηση για την προγραμματισμένη αύξηση φόρου στα καύσιμα. Έχουν βυθίσει τη Γαλλία στη μεγαλύτερη πολιτική κρίση της πρόσφατης ιστορίας της. Τα κίτρινα γιλέκα των πρώτων ωρών ήταν, σύμφωνα με τον Yannick, πολιτικά μάλλον για να τα τοποθετήσει κάποιος δεξιά. "Οι εικόνες  που μεταδόθηκαν, καθώς σταμάτησαν ένα φορτηγό στο οποίο οι κρύβονταν μετανάστες , και μετά τα  κίτρινα γιλέκα υπερήφανα τους παρέδωσαν στην αστυνομία αυτό με έκανε και τους φοβήθηκα όπως και πολλούς αριστερούς ". Ο Yannick συμμερίζεται όλες τις κριτικές για το σύστημα και τον πρόεδρο της Γαλλίας. Ο Macron ως πρώην τραπεζίτης και οικονομικός υπουργός της Ρότσιλντ φροντίζει "τους πλούσιους και τους υπερ-πλούσιους, γιατί ποτέ δεν έζησε  τα δεινά ενός πολίτη, στη ζωή του. Το παίζει Ναπολέων!"  Όταν ο Yannick μιλάει για τον Macron, η περιφρόνηση και το μίσος που αισθάνεται γι 'αυτόν είναι σχεδόν φυσικά αισθητό. «Είναι τα χρήματα που έχουν χαλάσει τόσο την ελίτ μας. Δεν ξέρουν τι να κάνουν με τόσα χρήματα, ενώ οι περισσότεροι Γάλλοι δεν έχουν άλλη επιλογή στο τέλος του μήνα. Δεν υπάρχει πλέον μεσαία τάξη», παραπονείται ο Yannick.

 

Gilet jaune, ποιός είναι?

Σε αυτές τις μέρες πολύ λόγος  γίνεται  για κοινωνικά στρώματα  και ταξική πάλη, όταν πολιτικοί επιστήμονες, κοινωνιολόγοι, δημοσιογράφοι και πολιτισμικοί επιστήμονες προσπαθούν να εξηγήσουν το φαινόμενο του κίτρινου γιλέκου. Και ξανά και ξανά ο όρος "άνθρωπος" πέφτει στο τραπέζι. Αυτό οφείλεται επίσης στα δύο πιο γνωστά στελέχη της αντιπολίτευσης στη χώρα, Marine Le Pen για την άκρα δεξιά, και τον Jean-Luc Mélenchon στο αριστερό άκρο. Και οι δύο προσπάθησαν από την αρχή να συνδέσουν τις πολιτικές τους απαιτήσεις και φιλοδοξίες με τη συγκεκριμένη «λαϊκή εξέγερση».

 

Αλλαγή του σκηνικού. Την ίδια ώρα, στο περιφερειακό κοινοτικό στάδιο του Pantin. Ο Thomas Legrand ενθαρρύνει τον γιο του παίζοντας ράγκμπι. Το Pantin είναι ένα από τα Παριζιάνικα προάστια όπου τα γκαράζ έχουν μετατραπεί σε πολυτελή διαμερίσματα και τα βιομηχανικά εργοστάσια σε αρχοντικές κατοικίες. Το Café du Marché μοιάζει με ένα λείψανο από τις παλιές μέρες που οι βιομηχανικοί εργάτες έπιναν το Pastis τους στο μπαρ. Τώρα αρκετό καιρό τώρα άνθρωποι όπως ο Legrand, δημοσιογράφος και συγγραφέας, έχουν εκτοπίσει τον πρώην πληθυσμό στα περίχωρα της πόλης. Από τη Δευτέρα έως την Παρασκευή, ο προνομιούχος  par excellence, ρίχνει φως στην πολιτική αναταραχή μέσα από την ραδιοφωνική εκπομπή του  ένα πρωινό ραδιοχρονολόγημά του στο Farnce Inter. Τις τελευταίες εβδομάδες τα βρήκε δύσκολα. Σχεδόν κανένας παρατηρητής δεν μπορεί να κρίνει σωστά και πραγματικά το κίνημα των κίτρινων γιλέκων.

 

«Le Gilet jaune», το κίτρινο γιλέκο, στο ενικό δεν υπάρχει, και αυτό δημιουργεί πονοκέφαλο στη κυβέρνηση και προσπαθεί να βρει απαντήσεις. "Είναι άνθρωποι που δεν είχαν βγήκαν στο δρόμο παλαιότερα, οπότε δεν είδαμε να έρχεται  κάποια αντίσταση", λέει. "Με την πάροδο του χρόνου, όλοι στο κίνημα μπορούσαν να δουν κάτι και να το συνδέσουν με τις δικές τους απαιτήσεις. Πρώτα ειπώθηκε: «Δεν μπορούμε να τα βγάλουμε πέρα. Αργότερα, ζητήθηκε η παραίτηση του Macron και ζήτησαν την κατάληψη του παλατιού Élysée».

"Από το 2014 ο Legrand ονειρευόταν στο βιβλίο του La République Bobo να εμφανιστεί μια νέα τάξη πληθυσμού μια ομάδα Bourgeoisie-Bohème ανθεκτικοί πολίτες του κόσμου που να ζουν με όρεξη και μεράκι σύμφωνα με το σύνθημα «σκέψου παγκόσμια, δράσε τοπικά», χωρίς πολιτική-κομματική ιδεολογία, αλλά με πολύ θέληση. Αυτό θα μπορούσε να διορθώσει  τη κοινωνική διχόνοια στη χώρα: «ανησυχούμε για την κλιματική αλλαγή για το τέλος του κόσμου, αλλά όχι  για το υπόλοιπο του λογαριασμού μας στο τέλος του μήνα. Δεν νοιώθουμε τις αρνητικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης και δεν αισθανόμαστε δεμένοι με την πατρίδα μας όσο τα κίτρινα γιλέκα. Υπάρχει λοιπόν μια πολιτισμική παρεξήγηση.   Και εδώ φαίνεται ξεκάθαρα το ιστορικό πολιτισμικό βάρος και η ευθύνη: άνθρωποι σαν τον Legrand πρέπει τώρα να παρουσιάσουν, να ταξινομήσουν, να  τους φέρουν να ακουστούν "Εμείς τα άτομα των μέσων μαζικής ενημέρωσης έχουμε δώσει το μικρόφωνο στο κίτρινα γιλέκα, χωρίς να γνωρίζουμε πραγματικά ποιους έχουμε ενώπιόν μας και τι αντιπροσωπεύουν", παραδέχεται ο Legrand.

 

Αν ψάχνουμε για «le γιλέκο jaune» δηλαδή το «τυπικό κίτρινο γιλέκο» είτε στη Νάντη, στο Μπορντό και Τουλούζ, ή σε ένα απεργό από τους χιλιάδες στους κυκλικούς κόμβους στις αγροτικές περιοχές, μπορεί να τον περιγράψουμε ως: Karine, 35, κομμώτρια μονογονεϊκή, Jean-Luc, 68 ετών συνταξιούχος, Sebastian, αγρότης, 28 ετών, παντρεμένος.

Οι μη ψηφοφόροι συναντώνται με τους ψηφοφόρους της Le Pen, απογοητευμένοι  του Macron με τους  υποστηρικτές του Mélenchon. Εδώ ένας ταχυδρόμος, εκεί μια νοσοκόμα. Εδώ ένας μικρομεσαίος  επαγγελαμτίας, εκεί ένας συνδικαλιστής. Όχι, το "le gilet jaune" δεν είναι ένα ομοιογενές κατασκεύασμα που θέλει να κάνει μια επανάσταση. Ακριβώς λόγω των πολλών προσώπων τους, τείνει να χαρακτηριστεί το κίνημα ως Λαός ή "οι Γάλλοι". Αλλά τι κρατά δεκάδες χιλιάδες άνδρες και γυναίκες στα κίτρινα γιλέκα μαζί, αν όχι το επάγγελμά τους, την ηλικιακή τους ομάδα, το φύλο τους ή η πολιτική στάση τους;

Προδομένοι, πουλημένοι, πεταμένοι στο περιθώριο

Αρχικά, αλληλοστηρίχθηκαν και βοηθήθηκαν με την έννοια της "la France périphérique", η επαρχίας της Γαλλίας. Ήταν  προφανές ότι οι σχεδιαζόμενες φορολογικές αυξήσεις για αυτούς, οι οποίοι βασίζονται περισσότερο στο χρήση του αυτοκινήτου και είναι γεωγραφικά εξαρτημένοι, προκάλεσαν δυσαρέσκεια. Αλλά η πικρία τους δεν υπάρχει από τότε που ανέλαβε ο Macron.

Αντίθετα, θα πρέπει να αναρωτηθούμε ποιες είναι ή ήταν πολιτικές εμπειρίες που διαμόρφωσαν το κίνημα των κίτρινων γιλέκων: Ότι μια κυβέρνηση της Αριστεράς στη Γαλλία θα δώσει περισσότερη κοινωνική δικαιοσύνη σε μακροπρόθεσμη βάση, ήταν από τη δεύτερη θητεία του Μιτεράν και το αργότερο από την αστεία θητεία του Φρανσουά Ολάντ ένας μύθος. Την ίδια στιγμή βλέπουν ότι το κόμμα Le Pen μετά από τέσσερις δεκαετίες, έχει εισχωρήσει στη καθημερινή πολιτική ζωή, ώστε να μπορεί κάποιος να το επιλέξει για λόγους διαμαρτυρίας ή ακόμα και πεποίθησης, χωρίς να στιγματίζεται ως άκρα δεξιός πολίτης.

Και έπειτα υπάρχει η ΕΕ: το 2005, πολλοί  από τους ανθρώπους που μετράνε σήμερα τον εαυτό τους στα «κιτρινα γιλέκα», ψήφισαν στο δημοψήφισμα για το ευρωπαϊκό σύνταγμα «όχι». Αν και ήταν στην πλειοψηφία, οι κυβερνήσεις τους άφησαν έρμαιους στη πολιτική λιτότητας των Βρυξελλών. Στην αίσθηση της περιθωριοποίησης έρχεται τώρα  και η αίσθηση  της προδοσίας και του ξεπουλήματος.

 

Πίσω στο "Le Corbu". Ακόμα και τον Yannick δεν τον αφήνει το κίτρινο φως της ελπίδας ανεπηρέαστο . Τουλάχιστον κάτω από πίεση του κινήματος, αποσύρθηκε η προγραμματισμένη αύξηση του φόρου. Οι αρχικές ανησυχίες για τους θυμωμένους οδηγούς βγήκαν  γρήγορα απο το τραπέζι των αριστερών. Επίσης και το κόμμα Nouveau arti anticapitaliste (NVA), το οποίο εντάχθηκε στο Yannick πριν από μερικά χρόνια.

Ο  χαρισματικός και χαμηλών τόνων Philippe Poutou που είχε κατέβει ως υποψήφιος για την προεδρία το 2017, αν και πήρε λίγους ψήφους, είχε εισπράξει πολλή συμπάθεια, και για το ότι προέρχεται από την εργατική τάξη, είναι ένας από τους λίγους που εγκρίνει τη βία στις σημερινές συγκρούσεις: «Η βία στο σημερινό κοινωνικό κίνημα είναι φυσιολογικό, και απόλυτα δικαιολογημένο. Φυσικά, όταν ο θυμός βρίσκει το δρόμο του, εκρήγνυται προς όλες τις κατευθύνσεις. Το πρόβλημα σήμερα δεν είναι τα κατεστραμμένα τζάμια των παραθύρων ή οδοφράγματα, ο κακός και ο φόβος που εμπνέει είναι η κρατική βία και η βάναυση καταστολή», γράφει σε ένα μήνυμα προς τους πολιτικούς φίλους του.

 

Πάρα πολλές αυτοκτονίες

Η κοινωνική αδικία είναι επίσης το πρώτο πράγμα που μπορεί να σκεφτεί ο Yannick όταν περιγράφει τη γαλλική κοινωνία σήμερα. Με την προσωρινή δουλειά του, κερδίζει σαν μόνος λίγο περισσότερο από τον ελάχιστο μισθό 1.150 ευρώ το μήνα.Τη παρακμή της μεσαίας τάξης την έχει κάθε μέρα μπροστά στα μάτια του.

"C'est la misère", πόση δυστυχία υπάρχει, συνοψίζει. Στην κορυφή της «μονάδας κατοικίας»  υπάρχει ακόμα ένα μικρό δημοτικό σχολείο, όπως είχε σχεδιάσει ο Le Corbusier, στη «κάθετη πόλη» του. Το σούπερ μάρκετ και το ταχυδρομείο στο ισόγειο έχουν κλείσει εδώ και πολύ καιρό. Εξίσου κλειστές είναι οι είσοδοι στην κοινόχρηστη βεράντα. Υπήρξαν πάρα πολλές αυτοκτονίες εδώ τα τελευταία χρόνια, όπου μπορεί κανείς να μαντέψει μόνο που βρίσκεται στον ορίζοντα ο Ατλαντικός.

 

«Σήμερα», είπε ο Yannick, «κάθονται περιμένοντας οι κάτοικοι του Le Corbu μπροστά στη τηλεόραση να παρακολουθήσουν όλη την ημέρα BFM TV, όπου δείχνουν τις εικόνες των ταραχών συνεχώς.» Σε αυτά τα κανάλια ειδήσεων συγκεντρώνονται όλες  οι εικόνες του Παρισιού αλλά και τις άλλες πόλεις. Και αυτό το Σάββατο, η τέταρτη πράξη της εξέγερσης, τα οδοφράγματα καίγονται ξανά, λεηλατούνται τα καταστήματα, χρησιμοποιούνται δακρυγόνα και χειροβομβίδες κρότου-λάμψης.

 

Ο Yannick διαμαρτυρήθηκε το 2009, μετά από κάλεσμα του συνδικάτου CGT εναντίον της συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης του Σαρκοζί. Βγήκε στους δρόμους ενάντια στη μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας του Hollande το 2016 και προσχώρησε στο αριστερό εναλλακτικό κίνημα διαμαρτυρίας ενάντια στο σχέδιο αεροδρομίου Notre-Dame-des-Landes. Αλλά τώρα που οι διαμαρτυρίες των κίτρινων γιλέκων καρποφορούν, και η κυβέρνηση αντιδρά, ο Yannick γίνεται σχεδόν λίγο απολαυστικός. «Παραίτηση του Macron; Ναι, κάπως έτσι γιατί όχι. Αλλά ποιος θα μπορούσε να πάρει τη θέση του τώρα;»

Ο Thomas Legrand λέει ότι στην προεκλογική εκστρατεία ο Macron έβαλε "οριζόντιες" δομές με το "En Marche". Το κίνημα πρέπει να προέρχεται και να αναπτύσσεται από  την κοινωνία των πολιτών: «Όταν ήρθε στην εξουσία, αμέσως έγινε καθαρά τεχνοκράτης και έπεσε πάλι στις κάθετες δομές.»

Δεν έχει καταφέρει να αγγίξει το Γαλλικό συναίσθημα. Αντ 'αυτού, πουλάει τη φιλελεύθερη πολιτική του ως τη μόνη επιλογή.

 

Δύο ημέρες αργότερα, είναι Δευτέρα στις 8 μ.μ., ο πολιτικά τραυματισμένος πρόεδρος πιάνει το καπέλο του μάγου. Ένα "Mea culpa" 13 λεπτών σε όλα τα κανάλια με μια ανακοίνωση για αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 100 ευρώ, διακοπή της φορολόγησης των υπερωριών και ανακούφιση των συνταξιούχων. Την Τρίτη το πρωί, όπως συμβαίνει πάντα στις 7:44 π.μ., ο Thomas Legrand σχολιάζει: "Τα κίτρινα γιλέκα έχουν επιτύχει εντυπωσιακές παραχωρήσεις. Η οριζόντια, όπως υποσχέθηκε στην προεκλογική εκστρατεία, θα πρέπει να γεμίσει ξανά με περιεχόμενο. Ο δυναμισμός και η δημοτικότητα των κίτρινων γιλέκων θα καθορίσουν τους επόμενους μήνες αν ο πρόεδρος μπορεί να παραμείνει πρόεδρος. "400 χιλιόμετρα δυτικά, ο Yannick ξεκινά για εργασία με το παλιό του Peugeot. Δίπλα σε μια χούφτα πράσινες ντομάτες, το κίτρινο γιλέκο βρίσκεται στο κάθισμα του συνοδηγού. Ίσως τα πάντα να αρχίζουν τώρα γι' αυτόν.

Η Romy Strasbourg ζει στο Παρίσι. Ήταν αρχισυντάκτης της Γερμανικής έκδοσης Charlie Hebdo. Στις αρχές του 2019 θα κυκλοφορήσει το βιβλίο Adieu liberté. Πως εξαφανίστηκε η Γαλλία μου.

   

[1] Βλέπε επίσης Isolde Charim, Wiener Zeitung, Τα “κίτρινα γιλέκα”