Οι άθλιοι των Macron, Hollande, Sarkozy και τέλος Mitterand. Διάβασμα σε 2’

Les Misérables

Απογοητευμένοι από τα δεξιά, απογοητευμένοι από τα αριστερά, απογοητευμένοι από το κράτος - μια επίσκεψη στα κίτρινα γιλέκα[1]

Romy Straßenburg  

  Διάβασμα σε 2’, THS 19122018

Τις πράσινες ντομάτες, ίσως οι τελευταίες του τρέχοντος έτους, τις βάζει προσεχτικά ο Yannick σε ένα καλάθι. Κάθε μέρα ασχολείται και καλλιεργεί το κομμάτι των κοινοτικών κήπων στη σκιά της επιβλητικής Cité Radieuse. Ζει σε αυτό το συγκεκριμένο μπλοκ στη μικρή πόλη Rezé στο Λίγηρα τώρα και 18 χρόνια. Ο αμφιλεγόμενος αρχιτέκτονας Le Corbusier δημιούργησε τη "μονάδα κατοικίας" με τα πολύχρωμα μπαλκόνια του, στη δεκαετία του 1950. Σε αυτό το Σάββατο του Δεκεμβρίου λείπουν οι  γείτονες. Μόνο δύο σε καλή διάθεση άντρες χαιρετούν τον Yannick από μακριά. Οι δυο φορούν κίτρινα γιλέκα και περπατούν από το "Le Corbu", όπως αποκαλούν με αγάπη το σπίτι τους, προς τη στάση του λεωφορείου.

Μεταξύ λαχανάκια Βρυξελλών και σέσκουλου ο Yannick διερωτάται όλο το πρωί για το αν ο ίδιος δεν θα έπρεπε καν να φτιάξει το παλιό Peugeot, για να πάει στο κέντρο της Νάντης, ή στις αποβάθρες του Saint-Nazaire. "Αν δεν ήξερα ότι ψήφισαν υπέρ της Marine Le Pen πέρυσι, δεν θα ήμουν διστακτικός να πάω μαζί τους". Ο Yannick χειρονομεί στο λεωφορείο που απομακρύνεται.

Σε αυτές τις ώρες, συναντώνται και πάλι: οι άνδρες και οι γυναίκες που ξεκίνησαν να φτιάχνουν οδοφράγματα σε ολόκληρη τη χώρα πριν ένα μήνα στις  17 Νοεμβρίου, σε απάντηση για την προγραμματισμένη αύξηση φόρου στα καύσιμα. Έχουν βυθίσει τη Γαλλία στη μεγαλύτερη πολιτική κρίση της πρόσφατης ιστορίας της. Τα κίτρινα γιλέκα των πρώτων ωρών ήταν, σύμφωνα με τον Yannick, πολιτικά μάλλον για να τα τοποθετήσει κάποιος δεξιά. "Οι εικόνες  που μεταδόθηκαν, καθώς σταμάτησαν ένα φορτηγό στο οποίο οι κρύβονταν μετανάστες , και μετά τα  κίτρινα γιλέκα υπερήφανα τους παρέδωσαν στην αστυνομία αυτό με έκανε και τους φοβήθηκα όπως και πολλούς αριστερούς ". Ο Yannick συμμερίζεται όλες τις κριτικές για το σύστημα και τον πρόεδρο της Γαλλίας. Ο Macron ως πρώην τραπεζίτης και οικονομικός υπουργός της Ρότσιλντ φροντίζει "τους πλούσιους και τους υπερ-πλούσιους, γιατί ποτέ δεν έζησε  τα δεινά ενός πολίτη, στη ζωή του. Το παίζει Ναπολέων!"  Όταν ο Yannick μιλάει για τον Macron, η περιφρόνηση και το μίσος που αισθάνεται γι 'αυτόν είναι σχεδόν φυσικά αισθητό. «Είναι τα χρήματα που έχουν χαλάσει τόσο την ελίτ μας. Δεν ξέρουν τι να κάνουν με τόσα χρήματα, ενώ οι περισσότεροι Γάλλοι δεν έχουν άλλη επιλογή στο τέλος του μήνα. Δεν υπάρχει πλέον μεσαία τάξη», παραπονείται ο Yannick.

 

Gilet jaune, ποιός είναι?

Σε αυτές τις μέρες πολύ λόγος  γίνεται  για κοινωνικά στρώματα  και ταξική πάλη, όταν πολιτικοί επιστήμονες, κοινωνιολόγοι, δημοσιογράφοι και πολιτισμικοί επιστήμονες προσπαθούν να εξηγήσουν το φαινόμενο του κίτρινου γιλέκου. Και ξανά και ξανά ο όρος "άνθρωπος" πέφτει στο τραπέζι. Αυτό οφείλεται επίσης στα δύο πιο γνωστά στελέχη της αντιπολίτευσης στη χώρα, Marine Le Pen για την άκρα δεξιά, και τον Jean-Luc Mélenchon στο αριστερό άκρο. Και οι δύο προσπάθησαν από την αρχή να συνδέσουν τις πολιτικές τους απαιτήσεις και φιλοδοξίες με τη συγκεκριμένη «λαϊκή εξέγερση».

 

Αλλαγή του σκηνικού. Την ίδια ώρα, στο περιφερειακό κοινοτικό στάδιο του Pantin. Ο Thomas Legrand ενθαρρύνει τον γιο του παίζοντας ράγκμπι. Το Pantin είναι ένα από τα Παριζιάνικα προάστια όπου τα γκαράζ έχουν μετατραπεί σε πολυτελή διαμερίσματα και τα βιομηχανικά εργοστάσια σε αρχοντικές κατοικίες. Το Café du Marché μοιάζει με ένα λείψανο από τις παλιές μέρες που οι βιομηχανικοί εργάτες έπιναν το Pastis τους στο μπαρ. Τώρα αρκετό καιρό τώρα άνθρωποι όπως ο Legrand, δημοσιογράφος και συγγραφέας, έχουν εκτοπίσει τον πρώην πληθυσμό στα περίχωρα της πόλης. Από τη Δευτέρα έως την Παρασκευή, ο προνομιούχος  par excellence, ρίχνει φως στην πολιτική αναταραχή μέσα από την ραδιοφωνική εκπομπή του  ένα πρωινό ραδιοχρονολόγημά του στο Farnce Inter. Τις τελευταίες εβδομάδες τα βρήκε δύσκολα. Σχεδόν κανένας παρατηρητής δεν μπορεί να κρίνει σωστά και πραγματικά το κίνημα των κίτρινων γιλέκων.

 

«Le Gilet jaune», το κίτρινο γιλέκο, στο ενικό δεν υπάρχει, και αυτό δημιουργεί πονοκέφαλο στη κυβέρνηση και προσπαθεί να βρει απαντήσεις. "Είναι άνθρωποι που δεν είχαν βγήκαν στο δρόμο παλαιότερα, οπότε δεν είδαμε να έρχεται  κάποια αντίσταση", λέει. "Με την πάροδο του χρόνου, όλοι στο κίνημα μπορούσαν να δουν κάτι και να το συνδέσουν με τις δικές τους απαιτήσεις. Πρώτα ειπώθηκε: «Δεν μπορούμε να τα βγάλουμε πέρα. Αργότερα, ζητήθηκε η παραίτηση του Macron και ζήτησαν την κατάληψη του παλατιού Élysée».

"Από το 2014 ο Legrand ονειρευόταν στο βιβλίο του La République Bobo να εμφανιστεί μια νέα τάξη πληθυσμού μια ομάδα Bourgeoisie-Bohème ανθεκτικοί πολίτες του κόσμου που να ζουν με όρεξη και μεράκι σύμφωνα με το σύνθημα «σκέψου παγκόσμια, δράσε τοπικά», χωρίς πολιτική-κομματική ιδεολογία, αλλά με πολύ θέληση. Αυτό θα μπορούσε να διορθώσει  τη κοινωνική διχόνοια στη χώρα: «ανησυχούμε για την κλιματική αλλαγή για το τέλος του κόσμου, αλλά όχι  για το υπόλοιπο του λογαριασμού μας στο τέλος του μήνα. Δεν νοιώθουμε τις αρνητικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης και δεν αισθανόμαστε δεμένοι με την πατρίδα μας όσο τα κίτρινα γιλέκα. Υπάρχει λοιπόν μια πολιτισμική παρεξήγηση.   Και εδώ φαίνεται ξεκάθαρα το ιστορικό πολιτισμικό βάρος και η ευθύνη: άνθρωποι σαν τον Legrand πρέπει τώρα να παρουσιάσουν, να ταξινομήσουν, να  τους φέρουν να ακουστούν "Εμείς τα άτομα των μέσων μαζικής ενημέρωσης έχουμε δώσει το μικρόφωνο στο κίτρινα γιλέκα, χωρίς να γνωρίζουμε πραγματικά ποιους έχουμε ενώπιόν μας και τι αντιπροσωπεύουν", παραδέχεται ο Legrand.

 

Αν ψάχνουμε για «le γιλέκο jaune» δηλαδή το «τυπικό κίτρινο γιλέκο» είτε στη Νάντη, στο Μπορντό και Τουλούζ, ή σε ένα απεργό από τους χιλιάδες στους κυκλικούς κόμβους στις αγροτικές περιοχές, μπορεί να τον περιγράψουμε ως: Karine, 35, κομμώτρια μονογονεϊκή, Jean-Luc, 68 ετών συνταξιούχος, Sebastian, αγρότης, 28 ετών, παντρεμένος.

Οι μη ψηφοφόροι συναντώνται με τους ψηφοφόρους της Le Pen, απογοητευμένοι  του Macron με τους  υποστηρικτές του Mélenchon. Εδώ ένας ταχυδρόμος, εκεί μια νοσοκόμα. Εδώ ένας μικρομεσαίος  επαγγελαμτίας, εκεί ένας συνδικαλιστής. Όχι, το "le gilet jaune" δεν είναι ένα ομοιογενές κατασκεύασμα που θέλει να κάνει μια επανάσταση. Ακριβώς λόγω των πολλών προσώπων τους, τείνει να χαρακτηριστεί το κίνημα ως Λαός ή "οι Γάλλοι". Αλλά τι κρατά δεκάδες χιλιάδες άνδρες και γυναίκες στα κίτρινα γιλέκα μαζί, αν όχι το επάγγελμά τους, την ηλικιακή τους ομάδα, το φύλο τους ή η πολιτική στάση τους;

Προδομένοι, πουλημένοι, πεταμένοι στο περιθώριο

Αρχικά, αλληλοστηρίχθηκαν και βοηθήθηκαν με την έννοια της "la France périphérique", η επαρχίας της Γαλλίας. Ήταν  προφανές ότι οι σχεδιαζόμενες φορολογικές αυξήσεις για αυτούς, οι οποίοι βασίζονται περισσότερο στο χρήση του αυτοκινήτου και είναι γεωγραφικά εξαρτημένοι, προκάλεσαν δυσαρέσκεια. Αλλά η πικρία τους δεν υπάρχει από τότε που ανέλαβε ο Macron.

Αντίθετα, θα πρέπει να αναρωτηθούμε ποιες είναι ή ήταν πολιτικές εμπειρίες που διαμόρφωσαν το κίνημα των κίτρινων γιλέκων: Ότι μια κυβέρνηση της Αριστεράς στη Γαλλία θα δώσει περισσότερη κοινωνική δικαιοσύνη σε μακροπρόθεσμη βάση, ήταν από τη δεύτερη θητεία του Μιτεράν και το αργότερο από την αστεία θητεία του Φρανσουά Ολάντ ένας μύθος. Την ίδια στιγμή βλέπουν ότι το κόμμα Le Pen μετά από τέσσερις δεκαετίες, έχει εισχωρήσει στη καθημερινή πολιτική ζωή, ώστε να μπορεί κάποιος να το επιλέξει για λόγους διαμαρτυρίας ή ακόμα και πεποίθησης, χωρίς να στιγματίζεται ως άκρα δεξιός πολίτης.

Και έπειτα υπάρχει η ΕΕ: το 2005, πολλοί  από τους ανθρώπους που μετράνε σήμερα τον εαυτό τους στα «κιτρινα γιλέκα», ψήφισαν στο δημοψήφισμα για το ευρωπαϊκό σύνταγμα «όχι». Αν και ήταν στην πλειοψηφία, οι κυβερνήσεις τους άφησαν έρμαιους στη πολιτική λιτότητας των Βρυξελλών. Στην αίσθηση της περιθωριοποίησης έρχεται τώρα  και η αίσθηση  της προδοσίας και του ξεπουλήματος.

 

Πίσω στο "Le Corbu". Ακόμα και τον Yannick δεν τον αφήνει το κίτρινο φως της ελπίδας ανεπηρέαστο . Τουλάχιστον κάτω από πίεση του κινήματος, αποσύρθηκε η προγραμματισμένη αύξηση του φόρου. Οι αρχικές ανησυχίες για τους θυμωμένους οδηγούς βγήκαν  γρήγορα απο το τραπέζι των αριστερών. Επίσης και το κόμμα Nouveau arti anticapitaliste (NVA), το οποίο εντάχθηκε στο Yannick πριν από μερικά χρόνια.

Ο  χαρισματικός και χαμηλών τόνων Philippe Poutou που είχε κατέβει ως υποψήφιος για την προεδρία το 2017, αν και πήρε λίγους ψήφους, είχε εισπράξει πολλή συμπάθεια, και για το ότι προέρχεται από την εργατική τάξη, είναι ένας από τους λίγους που εγκρίνει τη βία στις σημερινές συγκρούσεις: «Η βία στο σημερινό κοινωνικό κίνημα είναι φυσιολογικό, και απόλυτα δικαιολογημένο. Φυσικά, όταν ο θυμός βρίσκει το δρόμο του, εκρήγνυται προς όλες τις κατευθύνσεις. Το πρόβλημα σήμερα δεν είναι τα κατεστραμμένα τζάμια των παραθύρων ή οδοφράγματα, ο κακός και ο φόβος που εμπνέει είναι η κρατική βία και η βάναυση καταστολή», γράφει σε ένα μήνυμα προς τους πολιτικούς φίλους του.

 

Πάρα πολλές αυτοκτονίες

Η κοινωνική αδικία είναι επίσης το πρώτο πράγμα που μπορεί να σκεφτεί ο Yannick όταν περιγράφει τη γαλλική κοινωνία σήμερα. Με την προσωρινή δουλειά του, κερδίζει σαν μόνος λίγο περισσότερο από τον ελάχιστο μισθό 1.150 ευρώ το μήνα.Τη παρακμή της μεσαίας τάξης την έχει κάθε μέρα μπροστά στα μάτια του.

"C'est la misère", πόση δυστυχία υπάρχει, συνοψίζει. Στην κορυφή της «μονάδας κατοικίας»  υπάρχει ακόμα ένα μικρό δημοτικό σχολείο, όπως είχε σχεδιάσει ο Le Corbusier, στη «κάθετη πόλη» του. Το σούπερ μάρκετ και το ταχυδρομείο στο ισόγειο έχουν κλείσει εδώ και πολύ καιρό. Εξίσου κλειστές είναι οι είσοδοι στην κοινόχρηστη βεράντα. Υπήρξαν πάρα πολλές αυτοκτονίες εδώ τα τελευταία χρόνια, όπου μπορεί κανείς να μαντέψει μόνο που βρίσκεται στον ορίζοντα ο Ατλαντικός.

 

«Σήμερα», είπε ο Yannick, «κάθονται περιμένοντας οι κάτοικοι του Le Corbu μπροστά στη τηλεόραση να παρακολουθήσουν όλη την ημέρα BFM TV, όπου δείχνουν τις εικόνες των ταραχών συνεχώς.» Σε αυτά τα κανάλια ειδήσεων συγκεντρώνονται όλες  οι εικόνες του Παρισιού αλλά και τις άλλες πόλεις. Και αυτό το Σάββατο, η τέταρτη πράξη της εξέγερσης, τα οδοφράγματα καίγονται ξανά, λεηλατούνται τα καταστήματα, χρησιμοποιούνται δακρυγόνα και χειροβομβίδες κρότου-λάμψης.

 

Ο Yannick διαμαρτυρήθηκε το 2009, μετά από κάλεσμα του συνδικάτου CGT εναντίον της συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης του Σαρκοζί. Βγήκε στους δρόμους ενάντια στη μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας του Hollande το 2016 και προσχώρησε στο αριστερό εναλλακτικό κίνημα διαμαρτυρίας ενάντια στο σχέδιο αεροδρομίου Notre-Dame-des-Landes. Αλλά τώρα που οι διαμαρτυρίες των κίτρινων γιλέκων καρποφορούν, και η κυβέρνηση αντιδρά, ο Yannick γίνεται σχεδόν λίγο απολαυστικός. «Παραίτηση του Macron; Ναι, κάπως έτσι γιατί όχι. Αλλά ποιος θα μπορούσε να πάρει τη θέση του τώρα;»

Ο Thomas Legrand λέει ότι στην προεκλογική εκστρατεία ο Macron έβαλε "οριζόντιες" δομές με το "En Marche". Το κίνημα πρέπει να προέρχεται και να αναπτύσσεται από  την κοινωνία των πολιτών: «Όταν ήρθε στην εξουσία, αμέσως έγινε καθαρά τεχνοκράτης και έπεσε πάλι στις κάθετες δομές.»

Δεν έχει καταφέρει να αγγίξει το Γαλλικό συναίσθημα. Αντ 'αυτού, πουλάει τη φιλελεύθερη πολιτική του ως τη μόνη επιλογή.

 

Δύο ημέρες αργότερα, είναι Δευτέρα στις 8 μ.μ., ο πολιτικά τραυματισμένος πρόεδρος πιάνει το καπέλο του μάγου. Ένα "Mea culpa" 13 λεπτών σε όλα τα κανάλια με μια ανακοίνωση για αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 100 ευρώ, διακοπή της φορολόγησης των υπερωριών και ανακούφιση των συνταξιούχων. Την Τρίτη το πρωί, όπως συμβαίνει πάντα στις 7:44 π.μ., ο Thomas Legrand σχολιάζει: "Τα κίτρινα γιλέκα έχουν επιτύχει εντυπωσιακές παραχωρήσεις. Η οριζόντια, όπως υποσχέθηκε στην προεκλογική εκστρατεία, θα πρέπει να γεμίσει ξανά με περιεχόμενο. Ο δυναμισμός και η δημοτικότητα των κίτρινων γιλέκων θα καθορίσουν τους επόμενους μήνες αν ο πρόεδρος μπορεί να παραμείνει πρόεδρος. "400 χιλιόμετρα δυτικά, ο Yannick ξεκινά για εργασία με το παλιό του Peugeot. Δίπλα σε μια χούφτα πράσινες ντομάτες, το κίτρινο γιλέκο βρίσκεται στο κάθισμα του συνοδηγού. Ίσως τα πάντα να αρχίζουν τώρα γι' αυτόν.

Η Romy Strasbourg ζει στο Παρίσι. Ήταν αρχισυντάκτης της Γερμανικής έκδοσης Charlie Hebdo. Στις αρχές του 2019 θα κυκλοφορήσει το βιβλίο Adieu liberté. Πως εξαφανίστηκε η Γαλλία μου.

   

[1] Βλέπε επίσης Isolde Charim, Wiener Zeitung, Τα “κίτρινα γιλέκα”