Αφορμή για το παρακάτω κείμενο έγινε το βιβλίο του Robert Pfaller (2018)[1] αλλά και ο αυτονόητος επιβαλλόμενος τρόπος από την πολιτική «εξέλιξη» και οικονομικό απολυταρχισμό από την μια μεριά ενός πρότυπου γλωσσικής, σωματικής και πνευματικής έκφρασης στους χώρους των παραστάσεων δημόσιων και ιδιωτικών χώρων, και από την άλλη η λιτότητα και η φτώχεια, που αμφότερα συντελούνται σχεδόν με μια εμμένεια βιασμού.
Τι έχουμε διεκδικήσει πάνω σε μια καθημερινή διάσταση ή απλά μας ‘εθελο-βιάζουν’ καθημερινά με μια μεταμοντέρνα πολιτισμική πολιτική με την αναίσχυντη στήριξη του νεοφιλελευθερισμού? Και τέλος στο δεύτερο τμήμα του άρθρου( εν καιρώ), γιατί μιλάμε πλέον για ανοχή αυτών των δύο?
[Κάποιος, ένας, αυτός... και άλλες παρεμφερείς αόριστες αντωνυμίες], για να μην υπάρξει παρεξήγηση από ‘μετά-χειραφετημένους/ες’[2], αναφέρονται σε άνθρωπο, για να μη γράφουμε -ος/-α-/ο σχετίζοντας τον με το φύλο.] Και συνεχίζουμε.Είναι τα συμπτώματα μιας πολιτικής, που τα νοιώθουμε πολλοί τόσο στο πετσί μας όσο και στη διάθεσή μας πάρα πολλές φορές, και σήμερα προσπαθούμε να εντοπίσουμε μέσα από μια για μένα προσωπικά σημαντική αναζήτηση - για να μπορέσω πάρω και επι τέλους τις αποστάσεις μου και να μη εθελοτυφλώ και για τη στάση πολλών συμπολιτών μου - , διαφόρων σημαντικών λόγων μιας εκκωφαντικής αποτυχίας του λεγόμενου «ανοικτού δημοκρατικού μπλοκ».
Σε αυτό το σημείο θέλει ο αρθρογράφος να υπογραμμίσει πόσο ευγνώμων είναι που μπόρεσε και είχε πρόσβαση μέσα και από την βιβλιογραφία του R. Pfaller σε πολλά άγνωστα κείμενα και δοκίμια, που δεν υπάρχουν στην Ελληνική γλώσσα σε σχέση με το αντικείμενο του άρθρου. Ολες οι βιβλιογραφικές πηγές δίονται στις αναφορές και στο τέλος του κειμένου.
IΙ. Η βίαιη αποκτήνωση των συνθηκών επιβίωσης σαν αυτονόητος τρόπος
Έχουμε απορρυθμιστεί και οι ίδιοι σαν πολιτισμικά κοινωνικά όντα, για να δεχόμαστε, να ξεγελιόμαστε, να υποφέρουμε αυτές τις πολιτικές και να γυρίζουμε τη πλάτη, όταν βρεθούμε σε κατάσταση πίεσης, όχι όμως και ανάγκης. Στην ανάγκη που εκεί πρέπει να ενεργοποιηθεί ο ανθρώπινος παράγοντας- το στοιχείο του νοήμονος πολιτισμού μας, του κριτικού ορθολογισμού της διαλεκτικής - , εκεί γυρίζουμε το πρόσωπο προς το κράτος και του ζητάμε να μας βγάλει από το αδιέξοδο. Βλέπε πρόσφατες κρίσεις.Ποια είναι αυτά που θα μπορούσε ή πραγματώνει σήμερα, μια πολιτική και ποια είναι αυτά που μπορούμε εμείς οι πολίτες στα πλαίσια της κοινωνικής διαβίωσης να αναδείξουμε και ίσως και να λύσουμε. Που είναι η διαχωριστική γραμμή μεταξύ των δυο αυτών πυλώνων?
Εκτός του ότι η νεοφιλελεύθερη πολιτική λιτότητας που δεν είναι μια πραγματικότητα μόνο στη χώρα μας, έχει σπρώξει στη καταστροφή πλούσια σχετικά δυτικά κράτη, και εκατομμύρια άνθρωποι έχουν γκρεμιστεί στην ανεργία και στη φτώχεια, συντελείται τώρα και χρόνια σε όλη των Ευρώπη για να μη πάμε και μακριά:
Ξαφνικά έχουμε συνέχεια εκτροχιασμούς τραίνων (σε άλλα κράτη και σπάνια σε μας καθώς έχουμε να δείξουμε μόνο μια κύρια γραμμή, στις άλλες γραμμές δεν κυκλοφορεί το τραίνο με πάνω από 40 χιλιόμετρα την ώρα ), τα ασφαλιστικά ταμεία έγιναν στόχος κερδοσκοπίας στα χρηματιστήρια, ιατρική περίθαλψη και παιδεία υπέπεσαν σε μια ανορθόδοξη και μη ορθολογική πίεση εμπορευματοποίησης, πολλές δουλειές και καθημερινές εργασίες μετατράπηκαν σε bullshit-Jobs, πρωτοβουλίες πολιτών έπεσαν θύματα παρακολούθησης μυστικών υπηρεσιών(εθνικών και ξένων), η επιφάνεια εργασίας στον υπολογιστή δεν είναι πλέον ασφαλής, ανθρώπινα βασικά δικαιώματα (όπως η κάλυψη και η διάθεση των αναγκών με νερό) έγινε αντικείμενο επιχειρηματικού διακανονισμού, δημοκρατικές ελευθερίες αυτοδιάθεσης έπεσαν θύματα των διεθνών ελεύθερων εμπορευματικών συμφωνιών, πανεπιστήμια έγιναν (για πολλούς και αλλού για λίγους) αγχωτικά, υπέρ-κανονικοποιημένα (ρυθμισμένα) εκπαιδευτικά ιδρύματα για ανθρώπους που επιτρέπεται να κάνουν μόνο αυτό που τους υπαγορεύουν οι ιεραρχικά προϊστάμενοι.
Με ένα αυτονόητο τρόπο πλέον συντελείται η φτωχοποίηση.
Βλέπουμε καθημερινά να σπρωχνόμαστε με ένα αυτονόητο τρόπο σε ένα κόσμο φτώχειας και αδιεξόδου. Μήπως μας επέβαλλαν να τον ‘θεωρούμε’ αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας και αυτό πλέον?
Σήμερα οι πολιτικές εναλλακτικές λύσεις που ισχυροποιούνται προς το παρόν φαίνεται να είναι δύο, και αυτό διαφάνηκε και μέσα από τις Αμερικάνικες Προεδρικές Εκλογές:
α) Η συνέχεια μιας φιλελεύθερης αλλά και πολιτικής λιτότητας που σπρώχνει τον ίδιο τον πληθυσμό της χώρας όπως και τον πληθυσμό άλλων χωρών στη φτώχεια και εξαθλίωση αλλά καλυμμένη με μια σειρά δήθεν χειραφετημένων μικροπολιτικών αναφορικά με ευαίσθητα και μειονεκτούντα άτομα στα κοινωνικά στρώματα ή
β) μια λίγο ή πολύ άκρα δεξιά πολιτική η οποία απολαυστικά και χυδαία δεν τα λαμβάνει υπόψη της όλα αυτά, αλλά αναδεικνύει δραστικά τις πραγματικές ή τις φανταστικά κατασκευασμένες έννοιες και ανησυχίες των ανθρώπων, περιορίζει ίσως λίγο την ελευθερία των διεθνών εμπορικών συναλλαγών αλλά συγχρόνως απορρυθμίζει τις χρηματοπιστωτικές αγορές, που ωφελούν τους υπερπλούσιους όπως και η προηγούμενη πολιτική.
Από την μια με αρχηγό τις ΗΠΑ οι σύμμαχοι βυθίζουν όλο και περισσότερο τον κόσμο σε πολέμους, αμφίβολους πολιτικούς ξεσηκωμούς και εμφυλίους κλπ., από την άλλη σπρώχνουν το υπόλοιπο μέρος του κόσμου που δήθεν ζει ειρηνικά (σε σχέση βεβαίως με τα τρομακτικά που έζησαν στον ΙΙ Παγκόσμιο Πόλεμο) στη λιτότητα και στη φτώχεια.
Παραδόξως όμως διαφαίνεται τα τελευταία χρόνια πάρα πολύ ξεκάθαρα ότι το σύστημα μας υπογραμμίζει και ένα συγκεκριμένο τρόπο σκέψης και έκφρασης δια μέσου του λόγου. Βλέπε όμως παράλληλα και τη θέση των ΜΜΕ σε 180 χώρες το 2018 και πως αντιμετωπίζονται από τις εκάστοτε κυβερνήσεις των κρατών.
“Προοδευτικό νεοφιλελευθερισμό” ονομάζει η Nancy Fraser[4] αυτή τη συνοδευτική νέα ιδεολογία . Αυτός ο νεοφιλελευθερισμός συνδυάζει, ιδιαίτερα στον δήθεν ελεύθερο και ειρηνικό Δυτικό κόσμο, τα παραπάνω με μια νέα ιδεολογία ενός λεγόμενου καθαρού- όχι βρώμικου- και υποβαθμισμένου (χονδροειδώς υποτιμημένου) λόγου. Εδώ παρατηρείς μια ας πούμε «συμμαχία φαινομενικά προοδευτικών ζητημάτων/ μελημάτων και θεμάτων περί χειραφέτησης αλλά με μια στοχευμένη αυστηρή και σκληρή παγκόσμια εκμετάλλευση»[5].
Τι συμβαίνει όταν προειδοποιούμε τους ενήλικες πριν μιλήσουν για το πως θα το πουν, π.χ. για ποια ενήλικη γλώσσα θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν, για τα τυχών άστοχα αστεία που μπορεί να κάνουν, για αντικειμενική επιχειρηματολογία η οποία θα μπορούσε να κάνει τον απέναντί τους να πληγωθεί, για τυχών διαφωνίες, για το κάπνισμα, για ψηλοτάκουνα γυναικεία παπούτσια, φούστες και μπλούζες, «συνιστάται tenue décontracté και ουδέτερη φύλου πρόχειρη ενδυμασία, φυλετική(φύλο) περιγραφή επαγγελμάτων, γλώσσα σύμφωνα με το φύλο του καθενός μας, ίσως και τρίτη πόρτα τουαλέτας ή ακόμα και τη κατάργηση της δεύτερης, απαγόρευση των parfumes, περιφρονητικές λέξεις, και στοιχειώδεις χειρονομίες της ευγένειας όπως να κρατάς την πόρτα ανοικτή για τον επόμενο».[6]Πολλές φορές ο υποτιθέμενος εμμαίνων σεξισμός στη συμπεριφορά μας ὡς ἐπί τό πλεῖστον στη γλωσσική, δείχνει την ανηλικότητά μας και προπάντων αυτών που οι ίδιοι θεωρούν τους εαυτούς τους αριστερούς και προωθούν την ανισότητα.
Ο νεοφιλελευθερισμός ανακάλυψε ξαφνικά την ευαισθησία που υπάρχει σε άτομα και κοινωνικές ομάδες – και αυτό στη συνέχεια, θα δούμε ότι έχει ανακαλυφτεί σκόπιμα- και άρχισε να επιτίθεται στην καλή διάθεση και στη καλή ζωή – και δεν ομιλούμε εδώ για την καλή ζωή των μεσοαστών ή αστών αμιγώς- αλλά και άμεσα σε αυτούς που βρίσκονται σε αγώνα διαβίωσης μέχρι και επιβίωσης, χαρακτηρίζοντας τους ως κατώτερη τάξη ως κατώτερα ανήμπορα όντα που χρειάζονται βοήθεια από κάποιο υπέρτατο θεσμό.
Και εδώ η μετανεωτερικότητα ενεργοποιείται σαν ιδεολογικός υποβολέας του νεοφιλελευθερισμού.
Ενώ η νεωτερικότητα (modern) στόχευε στην ισότητα η μετανεωτερικότητα (postmodern) διακρίνεται πλέον για τις πολιτικές της αναφορικά μόνο με ανισότητες, τις ταυτότητες και την ετερογένεια αυτών[7].
Αυτό το βλέπουμε και στην πολιτική της λεγόμενης ελεύθερης Δύσης. Ενώ μέχρι τώρα, και εννοούμε μετά τον ΙΙ Παγκόσμιο Πόλεμο το ενδιαφέρον της Δύσης ήταν είτε δημοκρατικά είτε με την στήριξη χουντικών και απολυταρχικών καθεστώτων να κυριαρχεί με την εθνική και διεθνή πολιτική κρατών επί των χωρών αυτών, τώρα πλέον τη Δύση δεν την ενδιαφέρει αυτό. Κατασκευάζει καταστάσεις και χώρες-κράτη (ναι!!!) με αφανή κρατική λειτουργούσα υπόσταση, απλά να δώσει έναυσμα στους ιδιώτες να μπορούν να μπουν μέσα και να εκμεταλλευτούν οτιδήποτε μπορούν από αυτές τις χώρες.[8]
Μήπως είναι και αυτό ενός άλλου είδους, μια μετα-αποικιοκρατία?
Δεν θα μπούμε αναλυτικότερα στις επιδράσεις του νεοφιλελευθερισμού στη κοινωνία των πολιτών. Θα παραμείνουμε όμως σε αυτό με το οποίο πραγματώνεται μέσα από την μετάβαση των πολιτών από μια κανονική well life σε μια περίοδο απόγνωσης και φτώχειας.Και αυτό ήταν επόμενο να συμβεί αφού η ψαλίδα των εισοδημάτων όλο και μεγάλωνε. Οι πολιτικές έπρεπε να βρουν με άλλοθι, ένα τρόπο να εγκαταλείψουν αυτή πλέον την σκόπιμα δημιουργούμενη ουτοπία της νεωτερικότητας. Ο στόχος της λεγόμενης ισότητας μετατέθηκε στον τομέα του πολιτισμού με την πλατιά του έννοια. Well done! What’s up?
Και έτσι αντί για ισότητα φύλλων και κοινωνικών ομάδων όπως και για κατασκευή παιδικών σταθμών και οίκων ευγηρίας , γεννήθηκε η προπαγάνδα του διαφορετικού δικαιώματος για τη διαφορετικότητα που είναι και το τέλος των πολιτικών ισότητας, και αυτό τόσο σε επίπεδο ταυτότητας όσο και επίπεδο γλωσσικό. [12]
ΙΙΙ. Ποια είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά και φλέγοντα σημεία έκφρασης της μεταμοντέρνας πολιτικής τόσο σε συντηρητικές όσο και σε προοδευτικές και εκσυγχρονιστικές «αριστερές» κυβερνήσεις, με τις ευλογίες του νεοφιλελευθερισμού?
Οι εξαιρέσεις καθορίζουν τους κανόνες.
Και θα αναφερθούμε σε κάτι πολύ κοντινό μας σαν παράδειγμα για να καταλήξουμε a priori σε αυτό το συμπέρασμα. Στα πλαίσια της πολιτικής της λιτότητας και των προαπαιτούμενων της ΤΡΟΙΚΑ υπήρχαν διάφοροι νόμοι του υπουργείου οικονομικών για ρύθμιση εκκρεμοτήτων απέναντι σε δημόσιο και τράπεζες για τους ίσως άτυχους ελευθέρους επαγγελματίες και επιχειρηματίες, που σήμερα ακόμα είναι ανασφάλιστοι δεν έχουν δικαίωμα κατοχής λογαριασμού τραπέζης κλπ. κλπ. Υπήρχαν και υπάρχουν ακόμα πολλοί, πάρα πολλοί. Ποσοστιαία όμως, μόνο οι 5-7 στους 100 μπόρεσαν και εντάχθηκαν σε ρύθμιση. Οι υπόλοιποι είναι πάνω στο σύρμα της καταστροφής πλέον.
Η μεταμοντέρνα νεοφιλελεύθερη κοινωνία, δηλαδή η κοινωνία μας δεν στηρίζει -μεταφορικά- του φτωχούς και φτωχότερους (ασθενείς και ασθενέστερους κοινωνικοοικονομικά)που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα, αλλά στηρίζει κάποιες εξαιρέσεις για να μπορέσει έτσι άφοβα και χωρίς ενοχές να αφήσει όλους τους άλλους να καταστραφούν. Στις δυτικές κοινωνίες και ιδιαίτερα στις χώρες με ισχυρό κοινωνικό κράτος από τα τέλη του 1990 έχει ξεσπάσει μια φωτιά,
του λεγόμενου «θυματοανταγωνισμού». Για να μπορείς να ενταχθείς σε πρόγραμμα κοινωνικών παροχών πρέπει να είσαι ο πρώτος φτωχότερος, ούτε καν δεύτερος.[13]
Οι καλώς εννοούμενες λέξεις εκλαμβάνονται πλέον σαν κακόβουλες.
Το ίδιο συμβαίνει και στο επίπεδο της γλώσσας. Φανατικά πλέον απαιτείται μία γλώσσα ουδέτερη φύλλου -σαν να είναι αυτό το πρόβλημα της κοινωνίας σήμερα-, αλλά δεν έχει πρόταση το κατεστημένο πως θα ονομάζεται στην Αγγλική μετά π.χ. ο Ombudsman ή ο Leader ή Physical Therapist , Mobile Developer να μπορεί να προφέρεται και να γράφεται επίσης με κάποιο εύκολο τρόπο.
Ο Jaqcues Lacan[14] τόνισε ότι η αντικατάσταση μιας γλωσσολογικής ουσιώδους ερμηνείας μέσω μιας άλλης παράγει πάντα ένα τρίτο όνομα. Το τρίτο όνομα συνήθως χαρακτηρίζει το παλιό όνομα, την πράξη αντικατάστασης αλλά και το μέχρι πρότινος χαρακτηριζόμενο. Το συνήθως μικρό ομιλητικό διάλειμμα πριν να ξεστομισθεί η νέα λέξη προδίδει το χαρακτηριστικό αυτής της προσπάθειας κάλυψης[15], σωτηρίας ή λεκτικής απόσβεσης ας πούμε.
Η ‘μη μου άπτου’, η υπερβολικά υποβαθμισμένη άνευ χαρακτηριστικών συναισθημάτων ομιλία,
είναι ένα, ίσως και το πολιτικό σύμπτωμα της αποτυχίας της οικονομικής πολιτικής των τελευταίων δεκαετιών. Υπάρχουν προβλήματα που θα έπρεπε να είχαν αντιμετωπιστεί στα πλαίσια της οικονομίας, αλλά τα μετέθεσαν στον τομέα του πολιτισμού και προσπάθησαν να τα διαχειριστούν εκεί, γιατί εκεί θα μπορέσουν να έχουν το άλλοθι. Και ακούμε σε μικρές κοινωνίες π.χ. από την αντιδήμαρχο Πολιτισμού Θεσσαλονίκης σε ΔΣ: ”Δεν θα κατεβάσουμε την ποιότητα των Δημητρίων για να έρθει περισσότερος κόσμος” (υπάρχει μαγνητοφωνημένη ομιλία της από τον Αύγουστο2017 όποιος τη θέλει μπορώ να του τη διαθέσω).
Αλλά αν συμβαίνει αυτό, τότε δεν λύνουμε μόνο τα προβλήματα, παράγουμε ακόμη επιπλέον και νέα. Και έτσι οι άνθρωποι
αποσπώνται με την προσοχή τους από τα ενδιαφέροντά τους και σπρώχνονται προς την ευαισθησία τους και μόνο.
Έτσι αδυνατούν να αντιληφθούν τα σημαντικότερα συμφέροντά για αυτούς και να συνδεθούν με άλλους, ανεξάρτητα από την ταυτότητα ή την ευαισθησία τους. Η προπαγάνδα της λεγόμενης ευαισθησίας καταφέρνει το αντίθετο της αλληλεγγύης, διαχωρίζει και πάλι και εξαιρεί άτομα και ομάδες. Αλλά και καταστρέφει τον δημόσιο χώρο. Επειδή, όπου κυριαρχεί, κανείς δεν μπορεί να μιλήσει με άλλους σε σχέση με το άτομο το οποίο δεν παρευρίσκεται. Για παράδειγμα, οι Βρετανοί φοιτητές δεν λένε πια "Διαφωνώ" αλλά απλώς λένε "Αυτό που λέτε με πληγώνει".» [Η αυτό που ακούμε τελευταία: "Δεν είναι ψεύτης. Δεν λέει απλά την αλήθεια". Εδώ σταματάει κάθε λόγος που έχει σχέση και ακούγεται από ένα λογικά σκεπτόμενο, και πολιτικά ικανό άτομο.] «…Αυτό είναι ένα τέλειο και χαρακτηριστικό αποτέλεσμα του νεοφιλελευθερισμού.»
Εάν η εμφάνισή μας είναι ένας στόχος αναφοράς για την χειραφέτηση εντός της κοινωνίας, π.χ. για την επαγγελματική χειραφέτηση των γυναικών και το πως θα ονομάζονται και γι’ αυτό το οποίο αγωνίζονται, τότε πως θα ονομάζαμε την επιθυμία από «Μαύρες» ή «Αφρικάνες» (ή όπως αλλιώς θέλουν να ονομάζονται) εάν επιθυμούσαν να είναι «Αόρατες» όσο αφορά αυτό το θέμα? Και εδώ φαίνεται άλλη μια αποτυχία του μεταμοντερνισμού.
Εάν ο στόχος είναι η ξεκάθαρη ορατότητα του φύλου στην καθημερινότητα μας, τότε ας κάνουμε και μια τρίτη πόρτα τουαλέτας, ας ονομάσουμε προφεσορίνα αντί κυρία προφέσορα, Δρ.ισα , Prof.in, Prof.x. Από την άλλη εάν θα πρέπει να εξαφανιστούν και οι διακρίσεις φύλων τότε να εξαφανιστεί η δεύτερη πόρτα τουαλέτας, στους παιδικούς σταθμούς σε δημόσιους χώρους να μην αναγράφεται πάνω στη πόρτα “αυτός” , “αυτή” ,“άνδρας”, “γυναίκα” αλλά “αυτό” [βλέπε Dinsmore. Emily.,http://www.spiked-online.com/newsite/article/the-10-maddest-things-done-by-students-this-year/19141#.Wt2MeojFLIU.[“Earlier this month, Oxford was in the headlines again when it was claimed that students had been told not to utter ‘he’ or ‘she’ when referring to their peers and to opt for the gender-neutral ‘ze’. The Oxford University Students’ Union denied that ‘ze’ was now mandatory, but only because doing so would offend trans students who wanted to be referred to as ‘he’ or ‘she’. The union nevertheless encourages all students, academics and speakers to state their pronouns in class and on campus. Just picture a professor with a beard having to say: ‘Hello, I am male.’” Τελευταία πρόσβαση μου 16/4/2018 ].
Και αν το πάμε παραπέρα. Αναφορικά με το πρόβλημα της ονομασίας “Τσιγγάνοι”, που σε κοιτάζουν λοξά οι του πολιτισμού και της τέχνης - οι αριστεροί φυσικά- όταν πεις τη λέξη, και όχι Sinti και Roma. Προφανώς αυτοί – οι θεωρούντες ότι είναι αριστεροί προοδευτικοί απεγκλωβισμένοι και απελευθερωμένοι- γνωρίζουν και χρησιμοποιούν διαφοροποιημένα τις δύο αυτές λέξεις κατέχοντας την πληροφορία γεωγραφικής προέλευσης για να τους ονομάσουν Roma ή Sinti. Και ποιος γνωρίζει (και ο συντάξας απόλυτη άγνοια είχε), ότι στη Τσεχία υπάρχουν κάποιες εθνότητες που λένε ότι “εμείς δεν θέλουμε να ονομαζόμαστε ούτε Sinti ούτε Roma αλλά Cikán (Τσιγγάνος)? [https://is.muni.cz/el/1421/jaro2016/ETMB81/?info=1 μεταφρασμένο από R. Pfaller]. Και ποιοι είναι οι Sinti και γιατι όχι Roma . Ούτε και εδώ τελικά καταφέρνουμε κάτι σχετικά με την ισότητα.
Οι διαχειριστές “της άμβλυνσης των ανισοτήτων” αντικαθιστούν τα θύματα.
40 χρόνια στήριξης και προώθησης της αύξησης των ποσοστών των εργαζόμενων γυναικών στην οικονομία και στην κοινωνία έχουν καταφέρει μόνο τα πολύ υψηλότερα ποσοστά γυναικών μόνο σε τομείς όπως τέχνη, πολιτισμό και ψυχοθεραπευτικά επαγγέλματα, και που σίγουρα απαιτούν λιγότερες ώρες εργασίας από ότι ένας αρχιτέκτονας ή ένας γιατρός, καθώς σίγουρα οι γυναίκες επιβαρύνονται με περισσότερες εργασίες στην καθημερινότητά τους, συνήθως και ανάλογα το εξελικτικό επίπεδο της κοινωνίας.
Από την άλλη βλέπεις ένα παράδοξο: Στο επάγγελμα του ιατρού η ποσόστοση γυναικών σε δημόσια νοσοκομεία και δημόσιες θέσεις είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή στην ελεύθερη αγορά! Αυτό φαίνεται προέρχεται από την προσπάθεια να ελαχιστοποιήσουν ένα ρίσκο της καθημερινότητας- ένα λιγότερο- όσο αφορά την επαγγελματική τους καριέρα και ενασχόληση.
Εδώ η οικονομική πολιτική του νεοφιλελευθερισμού έχει συμπληρωματική σε μικροεπίπεδο στρατηγική. Εδώ στηρίζει και προωθεί εντός ομάδων κάποιους συγκεκριμένους, όχι ολόκληρη την ομάδα που θέλει να φέρει σε επίπεδο ισότητας. Δηλαδή στηρίζει κάποιους εκπρόσωπους, αντιπρόσωπους της κοινωνικής ή επαγγελματικής ομάδας και σιωπά για το υπόλοιπο μείζον ποσοστό. Προς τα έξω φαίνεται όμως ότι ασχολείται με την ισότητα των φύλων.
Στο βωμό της υπάρχουσας ανισότητας δημιουργούν μια κάστα αρμοδίων(το παλιό σοβιετικό σύστημα και στην Ελλάδα το νέο που μας έχει κάτσει στο σβέρκο), οι οποίοι στο όνομα των μειονοτήτων, βλέπε Δημόσιες υπηρεσίες Πανεπιστήμια κλπ. κλπ. εισπράττουν ή εισέπρατταν υπέρ του μέσου όρου μισθούς και το μοναδικό που καταφέρνουν είναι να σταθεροποιήσουν τις υπάρχουσες και να διασφαλίσουν αναπτυσσόμενες ανισότητες. Και όπως γνωρίζουμε εκεί που διαφοροποιούνται άνισα τα εισοδήματα αυξάνεται η ανισότητα και ενδυναμώνουν οι αγώνες διανομής εισοδημάτων. Και βέβαια για να λειτουργήσει ένα τέτοιο σύστημα χρειάζεται συνεργάτες που μπορεί να μην έχουν επιδεξιότητες τέτοιες για να έχουν μια τέτοια θέση αλλά «στηρίζουν».
Ακόμα και στα πανεπιστήμια εκεί που ζητούν γυναίκες ερευνήτριες ασχολούνται κατά κόρον με το θέμα τον γυναικών και αφήνουν τα άλλα θέματα στο περιθώριο. Έτσι καταφέρνουν να διασπαστεί η κοινωνία πολλάκις. Τόσο η αλληλεγγύη -μη συγχέεται με αυτή που έχει διεισδύσει στη κοινωνία μέσω προγραμμάτων από την κυβέρνηση και της λεγόμενης άμεσης δημοκρατίας για να ηρεμήσει τα πνεύματα- όσο και η συναίνεση μεταξύ τους παρεμποδίζονται.
Ενα ακραίο παράδειγμα (δεν γνωρίζουμε τι συμβαίνει στα ελληνικά πανεπιστήμια) αφορά τους σταθμούς ψυχικής υγείας και κοινωνικής ισότητας για του φοιτητές στα πανεπιστήμια. Σύμφωνα με τον Furedi [2016: βλέπε υποσημείωση 26 σ. 39 και 47] συνηθίζεται πλέον να λειτουργεί το ”σύστημα ‘self-fulfilling prophecies’ και αντί να μειώνονται τα κρούσματα στους φοιτητές να αυξάνονται.” Ένα είναι ξεκάθαρο: Εάν οι εντεταλμένοι των επιτροπών, που είναι υπεύθυνοι για την κατάργηση συγκεκριμένων καταστάσεων μειονεκτούντων ατόμων ή ομάδων αλλά και κρουσμάτων συγκρούσεων και παθογένειας εντός του πανεπιστημίου, κρατούν τη θέση τους όσο υπάρχουν τέτοια προβλήματα, θα μπορούν να είναι εξύπνοι αρκετά να μη κάνουν ποτέ τις σωστές προστάσεις βελτίωσης (αυτό το πρόβλημα στην αρχαία Κίνα το καταπολεμούσαν διαφορετικά: Οι γιατροί εκεί πληρωνόντουσαν όσο οι ασθενείς γινόντουσαν καλά!).
Οι απογοητευμένοι, οι απογοητεύσαντες.
Από τις εκλογές των τελευταίων ετών στη χώρα μας και ήταν αν ενθυμούμαι καλώς 2 μέσα σε 3 χρόνια αλλά και από κομματική ενσωμάτωση του λαού τα τελευταία χρόνια ενός λεγόμενου πανσοσιαλιστικού κινήματος, μπορεί να βγάλει συμπεράσματα για το πως αντιμετώπισε το αριστερό milieu τόσο τα εσωτερικά όσο και τα εξωτερικά προβλήματα, και ιδιαίτερα αργότερα σε μία περίοδο, που απαιτούσε άκρα συλλογικότητα και κοινές αποφάσεις στη πολιτειακή βάση της κοινωνίας. Πολλοί θα προτάξουν – όπως συνήθως όπως του βολεύει- ότι οι πολίτες ήταν και είναι αδιάφοροι. Προφανώς και συνέβει αυτό,
-
εάν δεν χτίσεις μια σχέση εμπιστοσύνης με την πολιτειακή βάση – και είναι αυτό που τονίζουμε συνέχεια, η απουσία του συνδυασμού μιας κυβερνησιμότητας και πολιτικής αγωγής- και
-
όταν υποσκάπτεις με κομματικούς μηχανισμούς και μέσα, αλλά και χωρίς πολιτική ιδεολογία όλα τα κινήματα και τις πρωτοβουλίες στην ίδια σου την πολιτειακή βάση(alias αυτοκτονία του δημοκρατικού πολιτεύματος μέσω του κράτους) με την υπόσχεση «ψήφισε μας και εμείς θα σου τα λύσουμε όλα τα θέματα σου με τη δεξιά…».[16]
Το φάντασμα της Αριστεράς στην Ελλάδα η Δεξιά,- την οποία αποκαλούν λανθασμένα και ιστορικά επιβεβλημένα [Παναγιώτης Κονδύλης], και αστική τάξη- όχι η άκρα Δεξιά ούτε η λιτότητα ούτε η εξάρτηση της διαβίωσης του λαού από την παραγωγή άλλων λαών στο εξωτερικό(εισαγωγές), ούτε η υπάρχουσα και επόμενη λανθάνουσα φτώχεια!
a) Η εκπληκτική άγνοια κι αδιαφορία (αυτά τα δυο συνήθως αλληλοσυμπληρώνονται στην έννοια) για το πολύ σοβαρό θέμα της νεοφιλελεύθερης απελευθέρωσης του παγκόσμιου εμπορίου, παρά μόνο μετά που δοθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση το OK π.χ. για την CETA ας μη μιλήσουμε για την σύμβαση της TTIP. Και βεβαίως με δυο τρείς ολιγόσειρες προτάσεις σε δελτίο τύπου και αυτό από το Ευρωκοινοβούλιο, σαν αντίδραση και τίποτε άλλο.
b) Τα σοβαρά ελλείμματα των υποτιθέμενων αριστερών όσο αφορά τη κουλτούρα και τον πολιτισμό στη συνομιλία και στην αντιπαράθεση λόγου, όπου δεν άντεχαν και δεν αντέχουν ακόμα μύγα στο σπαθί τους και απλά χειρίζονται τον όλο πλέον αυτοπροσδιορισμό τους με «ψευτοαριστερή πολιτική συμβόλων». Και εάν τους θίξεις νεοφιλελεύθερες πρακτικές εκσυγχρονιστών, σου λένε : «βεβαίως και να γίνει έτσι αν είναι να βρει χρήματα» για να δώσει ώθηση στην οικονομία π.χ. μιας πόλης από ιδιώτες επενδυτές για διαμόρφωση και εμπλουτισμό του δημόσιου χώρου, χωρίς να έχουν ξεκαθάρισμα της δομικής λειτουργίας και της φέρουσας ικανότητα του δημόσιου χώρου.
Επιστρατεύεται η άμεση δημοκρατία.
Αναφερόμαστε σύντομα και σε ένα άλλο εργαλείο της μεταμοντέρνας πολιτικής. Σε αρκετές χώρες όπως και στην δική μας, η λεγόμενη άμεση δημοκρατία, επιβεβαιώνει ο Στίβεν Λεβίτσκι[17] , επιστρατεύεται κατά κόρον για την υπονόμευση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και την αποδυνάμωση των θεσμών που εμποδίζουν τον αυταρχικό ηγέτη. Καμία χώρα δεν φαίνεται να είναι ασφαλής και καμία κοινωνία απόλυτα θωρακισμένη, ακόμα και στον σκληρό πυρήνα της Δύσης. Ο Λεβίτσκι υπογραμμίζει τις ευθύνες των πολιτών και την απόλυτη ανάγκη επαγρύπνησής τους για την προστασία της ουσίας, της ποιότητας ακόμη και της υπόστασης της δημοκρατίας.
Βλέπε επίσης τηn κάστα που υποστηρίζει την άμεση δημοκρατία και τις λεγόμενες κοινωνικές επιχειρήσεις με ότι αυτό ιδεολογικά συνεπάγεται και τον τρόπο με τον οποίο πραγματικά λειτουργούν όλες αυτές ή οι περισσότερες από αυτές. Και πόσο κοντά ήταν τα άτομα πριν ξεκινήσουν μια προσπάθεια κοινωνικής επιχείρησης και πόσο κοντά είναι ένα χρόνο μετά το στήσιμο του εγχειρήματος: ή έχουν αποχωρήσει οι περισσότεροι ή έχουν διαρκώς συγκρούσεις ή έχει μείνει ένας μικρός πυρήνας ο οποίος ιδιοτελώς πλέον κατάλαβε τι οικονομικά και μόνο πλεονεκτήματα μπορεί να έχει τώρα που είναι λίγοι. Η ιδεολογία στις περισσότερες περιπτώσεις έχει κάνει φτερά. Ο κοινωνικός διαχωρισμός είναι δεδομένος.
Εάν θέλουμε να δημιουργήσουμε ή ακόμα και να διατηρήσουμε μια ανοικτή, ισότιμη και δημοκρατική κοινωνία πρέπει να κατανοήσουμε ότι αυτό προϋποθέτει την ύπαρξη τομέων, που για το καλό της ισοτιμίας της συμμετοχικής φωνής θα πρέπει να λειτουργούν στη βάση και μιας exklusivity. O Niklas Luhmann(1989) σύμφωνα με τον R. Pfaller(2018) τονίζει ότι η μοντέρνα υποκειμενικότητα και ατομικότητα υπήρξαν μόνο μετά την άρση παραδοσιακών μορφών κοινωνίας σαν “exclusion individuality”. [Bλέπε επίσης και : Christiane Kranich, Zur Aktualität der Subjektivität in der Moderne - Zu: Geschichte und Vorgeschichte der modernen, Subjektivität, herausgegeben von R. L. Fetz, R. Hagenbüchle, P. Schulz, Berlin/New York: Walter de Gruyter, 1998. (Σχετικά με τη σημασία της υποκειμενικότητας στη σύγχρονη εποχή). Ένταξη στη κυριολεξία σημαίνει περιβάλλω κάτι με κάτι άλλο. Κυριολεκτικά είναι το αντίθετο του ανοικτού της ανοικτής κοινωνίας[30].
Μια ανθρωπιστική κοινωνία αντί να στοχεύει στην ένταξη θα πρέπει να οραματίζεται σε μια άλλη κατευθυντήρια γραμμή: Όλα τα μέλη της να έχουν ένα ευπρεπή βίο π.χ. μέσω ενός βασικού εισοδήματος που δεν θα σχετίζεται με την εργασία . Για να γίνει αυτό, η κοινωνία θα πρέπει να αποποιηθεί την ένταξη και να γίνει πιο ανοικτή έτσι ώστε χωρίς ένταξη και ενσωμάτωση σε ταυτοποιήσιμες και χαρακτηρισμένες κοινωνικές ομάδες,
A. να επιτρέψει την πολιτισμική και πολιτική συμμετοχή τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι αλλά και
B. να μπορούν να απολαμβάνουν και την κοινωνική αλληλεγγύη χωρίς φόβο και τρομοκρατία.[31]
Όσες υπηρεσίες και να λειτουργήσει και όσα μέτρα να αναπτύξει μια κοινωνία για να κάνει ικανή συνθήκη πρόσβασης πολλών ανθρώπων σε όλους τους τομείς, πάντα θα υπάρχουν εξαιρέσεις για τους ίδιους και για περιόδους της ζωής τους.
Ένα παράδειγμα θα μπορούσε να ήταν η εξέλιξη των κινηματογραφιών ταινιών. Συγκρίνετε τα έργα του ‘60 ‘70 ‘80 με τις ταινίες του ‘90 και ’10 του 21 αιώνα. Θα δείτε ότι με το χρόνια οι ταινίες γυρίζονταν για να συμπεριλαμβάνουν και νεαρούς ανθρώπους τόσο σαν επισκέπτες όσο και σαν πελάτες κάτω των 16. Έτσι ναι με οι ταινίες πληρούν την αξίωμα της «ένταξης» περισσότερων ατόμων όμως οι ταινίες γίνονται βαρετές και κάποια στιγμή και οι ενήλικες δεν ενδιαφέρονται πλέον ούτε για ταινίες ενηλίκων. Δεύτερο παράδειγμα το πως χειρίζεται ο μεταμοντερνισμός το αξίωμα «ένταξη». ΦΙΦΑ 2017, διαφθορά οικονομικά και θεσμικά λειτουργικά σκάνδαλα κλπ. όπως γνωρίζουμε όλοι. Υπάρχει, λέει, και μια επιτροπή ηθικής. Όταν η επιτροπή ήταν λίγο πριν βγάλει στην επιφάνεια σκάνδαλα των ηγετών της ΦΙΦΑ αποφάσισαν και άλλαξαν τα 3 μέλη της επιτροπής[32] λέγοντας ότι “[βρε παιδιά ντροπή… ] θα πρέπει να συσταθεί μια επιτροπή η οποία να καλύπτεται και σε σχέση με γεωγραφική ισότητα προέλευσης και φυλετική ποικιλομορφία”. Μόλις κάπου, όπου υπάρχουν λεγόμενες προϋποθέσεις ισότητας οι δυνατοί αισθάνονται ότι κινδυνεύουν, τότε ξαφνικά καλύπτονται πίσω από μια μεταμοντερνιστική φωνή για περισσότερη «ποικιλομορφία» και «ένταξη».
Και μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι οι ορισμοί ποικιλομορφία, πλουραλισμός και ένταξη ξεκίνησαν να εμφανίζονται όταν διαφάνηκε ξεκάθαρα ότι υπάρχουν
α) κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες και τείνουν προς αύξηση, αλλά και
β) ότι συντελείται μια εκδούλευση της λεγόμενης νομιμοποιημένης πολιτικής συνοδευόμενη από ανικανότητα λειτουργίας και αυτοελέγχου απέναντι στα επιχειρηματικά ενδιαφέροντα κάποιων ομίλων.[33]
Γιατί δεν έχει ζυμωθεί μέχρι σήμερα ένας κριτικός αντί-κοινωνικός πόλος στα πανεπιστήμια που να προστατεύει τεκμηριωμένα το σύνταγμα και την ελάχιστη καθημερινή ελευθερία των πολιτών που τους έχει απομείνει. Γιατί δίπλα στις ακρίδες του νεοφιλελευθερισμού και τους ολιγάρχες «έχει γεμίσει η πανεπιστημιακή κοινότητα μιμόζες[34,][35]».
Η μέχρι σήμερα εμπειρία και το βίωμά μας με τους κοινωνικά και οικονομικά ασθενείς και μειονεκτούντες, με τις μειονότητες και τους διαφορετικούς είναι οτι η απολυτοποίηση και η παρείσακτη πολιτική ένταξης είναι τόσο αριστερή, όσο αριστερές είναι και οι ιδιωτικοποιήσεις κοινωνικών και δημόσιων αγαθών, η απραξία απέναντι στη φοροδιαφυγή μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων, η διαφυγή κεφαλαίων, οι δραστικές περικοπές στους τομείς, πρόνοιας, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και παιδείας.
IV Ένας ανορθόδοξος “μετά”-λόγος
Έχουμε την εντύπωση ότι βρισκόμαστε μέσα σε μια παράσταση τραγωδίας, τουλάχιστον όσο αφορά τη χώρα στην οποία ζούμε, ένα κομμάτι Ελληνικού δράματος. Όμως δεν γνωρίζουμε εάν είμαστε οι ηθοποιοί ή οι επισκέπτες της παράστασης. Όμως πάλι, η παράσταση διαρκεί πολύ γιατί πάμε και ξαναπάμε και ξαναπάμε στο ίδιο «έργον», χρόνια τώρα. Δεν μπορεί να είμαστε μόνο επισκέπτες.
Έχουμε μπλέξει την ύπαρξη μας με την κοινωνική πολιτική πραγματικότητα και δεν νοούμε να τις διαχωρίσουμε? Αδυνατούμε πλέον να διακρίνουμε την αισθητική της αλήθειας, του αληθινού για εμάς και για την συλλογική μας ευθύνη. Η τραγωδία μας γίνεται στο τέλος προς όφελος των πολιτικών ‘μας’, δική τους ραψωδία και έτσι επιβιώνουν και ζουν από τα λάθη τους. Είναι σαν τα σαρκοφάγα φυτά. Έχουν και αυτά το ρόλο τους στο βασίλειο της βιοποικιλότητας, εδώ της πολυπολιτισμικότητας.
Και τώρα στο πραγματικό χρόνο. Χρόνια τώρα εθελοτυφλούμε μπροστά στα γεγονότα ή τα αντιμετωπίζουμε με οπορτουνισμό. «Η ενηλικίωση είναι η μοναδική ευκαιρία της [θεσμικής-πολιτικής] Αριστεράς να μπορέσει απομακρυνθεί από το μονοπάτι της εξαφάνισης» [36] στο οποίο βρίσκεται.
Οι αριστεροί πολίτες θα υπάρχουν και χωρίς την αριστερά και θα είναι αυτοί που σκέφτονται και πράττουν ανιδιοτελώς, δίκαια και πάνω στις ράγες ενός μαρξιστικού κριτικού ορθολογικού στοχασμού και θα πρέπει να εντείνουν την κριτική τους από αριστερά. Και φτάνουμε στο σημείο εκείνο που υπέθεσα ότι θα φτάσουμε κάποια στιγμή, στην Ελλάδα ? Δεν το γνωρίζω. Όμως ίσως είναι η μοναδική ευκαιρία για την Ευρωπαϊκή αστική τάξη της Ελλάδας[37] και μόνο αυτή (αν υπάρχει αυτή), και όχι τη γνωστή ελληνική “αστική τάξη” [38], που θεωρείται εχθρός της εργατικής τάξης και που βρίσκονται ακόμα μια φορά σε εμπόλεμη κατάσταση , να κινηθεί με ένα νέο σύνθημα για την Ελλάδα
”L i b e r t é, É g a l i t é, F r a t e r n i t é”
ενάντια στην όποια απολυταρχική πολιτική τόσο ψευτοαριστερών και ψευτοεκσυγχρονιστικών κυβερνήσεων όσο και των απλά παρευρισκόμενων δεξιών και με πολλές φορές άνομες κυβερνητικές αντισυνταγματικές πρακτικές, τόσο της κεντρικής εξουσίας όσο και της ΤΑ.Προς το παρόν :
“Immer radikal, niemals konsequent in den wichtigsten Dingen zu verfahren…” [Walter Benjamin] Το ελληνικό νόημα: “Πάντα ριζοσπαστικά, ποτέ συνεπής(σε κανόνες), στα σημαντικότερα θέματα (της ζωής)…”
Και κλείνουμε με ένα ρατσιστικό Quiz όπως κάποιοι θα μας πρόσαπταν:
[1] Robert Pfaller, Erwachesensprache (Η γλώσσα των ενηλίκων), 2018
[5] Fraser, Nancy., Für eine neue Linke oder: Das Ende des progressiven Neoliberalismus (Για μια νέα Αριστερά ή: Το τέλος του προοδευτικού νεοφιλελευθερισμού) , In: Blätter für Deutsche und Internationale Politik, 2/2017, s. 71-76, εδώ σ. 72 Μετάφραση από την Γερμανική του ιδίου του αρθρογράφου.
[6] Pfaller, Robert., Erwachsenenspache. (Γλώσσα ενηλίκων) Über ihr Verschwinden aus Politik und Kultur. Φεβρουάριος 2018, σ. 20.
[7] Βλέπε Lau, Mariam., Die neuen Sexfronten, Vom Schiksal einer Revolution, (Τα νέα μέτωπα του σεξ , περί της τύχης μιας επανάστασης) Berlin 2000, https://www.buecher.de/shop/buecher/die-neuen-sexfronten-vom-schicksal-einer-revolution-/lau-mariam/products_products/detail/prod_id/08855900/#reviews. Τελευταία πρόσβαση 14/4/2018.
[8] Βλέπε Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό.
[9] Βλέπε Pfaller, R., σ. 22
[10] Βλέπε υποσημ.11
[11] Βλέπε Κονδύλης, Π., Οι αιτίες της παρακμής της σύγχρονης Ελλάδας, δ’ έκδοση, Αθήνα 2011, σ. 14
[12] Και τώρα όπως λέει και σοφός λαός τους παγκόσμιου χωριού: «έχει η γριά να γνέψει».
[13] Βλέπε Pfaller, R., Erwachsenensprache,… 2018, σ. 26.
[14] Βλέπε, Lacan, Jacques., Autres écrits, Paris 1966, σ. 514-516 https://www.psychaanalyse.com/pdf/lacan_bibliographie_livre_Autres_Ecrits.pdf, Μετάφραση μου μέσω google από Γαλλικά σε Ελληνικά, τελευταία πρόσβαση μου 17/04/2018. https://archive.org/stream/pdfy-I3ZjI2B47rFvMjBd/Lacan%20ecrits_djvu.txt
[15] Βλέπε Pfaller, R., Erwachsenensprache,… 2018, σ. 30 pp
[16] Ο Λεβίτσκι υπογραμμίζει τις “ευθύνες των πολιτών και την απόλυτη ανάγκη επαγρύπνησής τους για την προστασία της ουσίας, της ποιότητας ακόμη και της υπόστασης της δημοκρατίας”. Steven Levitsky Daniel Ziblatt, Wie Demokratien sterben Und was wir dagegen tun können, Übersetzung: Schmidt, Klaus-Dieter, 2018.
[17] http://www.kathimerini.gr/953139/article/epikairothta/politikh/kamia-xwra-den-einai-asfalhs. Τελευταία πρόσβαση μου 14/4/2018
[18] Βλέπε Pfaller, R., Erwachsenensprache, 2018, σ. 41
[19] Βλέπε επίσης παράγραφο με τίτλο «απογοητευμένοι και απογοητεύσαντες»
[20] Ganser. Daniele., und die Querfront, 05. Juli 2016 von Rudolf Stumberger: Die ganz neue Unübersichtlichkeit - Teil 1 https://www.heise.de/tp/features/Daniele-Ganser-und-die-Querfront-3265822.html. Τελευταία πρόσβασή μου 19/4/2018.
[21] “the process or result of changing from one activity or style to another”. https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/crossover
[22] Βλέπε Slavoj Žižek, stevesanterre.com slavoj-zizek-political-correctness-actually-elected-donald-trump/, 12.11.2016. Τελευταία πρόσβαση μου στις 18/4/2018
[23] Βλέπε Fraser, Nancy., Für eine neue Linke oder: Das Ende des progressiven Neoliberalismus (Για μια νέα Αριστερά ή: Το τέλος του προοδευτικού νεοφιλελευθερισμού) , In: Blätter für Deutsche und Internationale Politik, 2/2017, s. 71-76, Μετάφραση από την Γερμανική του ιδίου του αρθρογράφου.
[24] Pfaller, Robert., Η γλώσσα των ενηλίκων.
[25] Βλέπε Weigel, Moira., Political correctness: how the rιght invented a phantom enemy. In: The Quardian 30.11.2016, https://www.theguardian.com/us-news/2016/nov/30/political-correctness-how-the-right-invented-phantom-enemy-donald-trump, Τελευταία πρόσβαση μου 18/04/2108
[26] Fruedi, Frank., What’s Happened to the University? A sociologigal Exploration of Its Infatilisation (Τι συμβαίνει με το πανεπιστήμιο?, Μια κοινωνιολογική διερεύνηση της ανηλικότητάς(παιδιακίστικο) του), Milton: Taylor & Francis, 2016, σ. 9. https://books.google.no/books?id=2z4lDwAAQBAJ&pg=PA34&lpg=PA34&dq=furedi+F+2016+What%27s+happened+to+the+universities&source=bl&ots=uW59ZfLvz5&sig=cu6AmGd5nbZWeh1jNMOrGtAT3Ns&hl=el&sa=X&ved=0ahUKEwi7grHnicjaAhWKliwKHZnhBzkQ6AEIXDAH#v=onepage&q=furedi%20F%202016%20What's%20happened%20to%20the%20universities&f=false. Τελευταία πρόσβαση μου 19/4/2018
[27] Η ένταξη σημαίνει συμπερίληψη-συμμετοχή, αποκλεισμός - το αντίθετο - εξαίρεση. Συγκεκριμένα, η ένταξη σημαίνει ότι όλοι οι άνθρωποι θεωρούνται ως μοναδικότητα ως ίσοι και ίσοι μέλη της κοινωνίας και ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ευπρόσδεκτοι στην ποικιλομορφία και την πολυμορφία τους και μπορούν να διαδραματίσουν το ρόλο τους στην κοινωνία. Ο στόχος της ένταξης είναι να μην εξαιρέσει και να μη περιθωριοποιήσει κανέναν. Αναφερόμαστε λοιπόν σε κοινωνικά μειονεκτούσες ομάδες, όπως άτομα με αναπηρία, μετανάστες, πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο, μακροχρόνια άνεργους ή άστεγους. Η βασική υπόθεση της ένταξης είναι ότι η κοινωνία πρέπει να καταργήσει τα εμπόδια και τους φραγμούς, οι άνθρωποι να συμμετέχουν ισότιμα. Το σύνθημα του κινήματος "Αυτοπροσδιορισμένη ζωή" το συνοψίζει πολύ καλά:
"Δεν είμαι ανήμπορος, αυτοί με εμποδίζουν να μπορώ!"
«Η ένταξη επηρεάζει όλους τους τομείς της κοινωνίας - νηπιαγωγεία και σχολεία καθώς και δημόσιες υποδομές, συλλόγους ή πολιτικές οργανώσεις. Σε αντίθεση με την ενσωμάτωση, όπου η κύρια ανησυχία αφορά τη δεσμευτική συμμετοχή διαφορετικών ομάδων, η ένταξη σημαίνει ότι όλες οι εγκαταστάσεις και υπηρεσίες είναι προσαρμοσμένες στους ανθρώπους και στις διαφορετικές ανάγκες τους, έτσι ώστε να δοθεί σε όλους πρόσβαση σε σημαντικούς τομείς, όπως δικαίωμα πρόσβασης στην εκπαίδευση, την αγορά εργασίας, στην ιατρική περίθαλψη, κ.λπ. Η ένταξη λοιπόν είναι η ευρύτερη έννοια και η συνέχιση της ιδέας της ενσωμάτωσης». http://www.politik-lexikon.at/inklusion-exklusion/. Τελευταία πρόσβαση μου 19/04/2018. Μετάφραση Δρ. Νίκος Θεοδοσάκης
[28] Farzin, Sina., Inklusion Exklusion, Entwicklungen und Probleme einer systemtheoretischen Unterscheidung, transcript 2006. Ένταξη Αποκλεισμός, Εξελίξεις και προβλήματα μιας διαφοράς από την πλευρά θεωρίας συστήματος)
https://books.google.fr/books?id=THtLCgAAQBAJ&printsec=frontcover&hl=el&source=gbs_ge_summary_r#v=onepage&q&f=false. Επανειλημμένη πρόσβαση μου από 16/04/2018 μέχρι και 22/042018
[29] Πραγματικά προσωπικά, μετα από την επιστροφή από το εξωτερικό ήθελα οπωσδήποτε να μη κατοικήσω σε πόλη και αποφασίσαμε με την οικογένεια μου (γυναίκα και παιδί) να πάμε σε ένα χωριό εκτός της πόλης. Φύγαμε άρον άρον μετά από 5 χρόνια. Ούτε να το σκέφτομαι δεν θέλω τι πιέσεις δεχόμουν στα πλαίσια της αγροτικής αυτής κοινωνίας.
[30] «Εμείς [ζούμε] σε μια κοινωνία [...] που μας δίνει όλη την ελευθερία να την διαμορφώσουμε ανάλογα με τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας, αλλά επίσης μας δίνει την προσωπική ευθύνη να υπερασπιζόμαστε και να προστατεύουμε ενεργά αυτή την κοινωνία όταν δέχεται επίθεση. [...] αυτήν τη στιγμή δέχεται επίθεση τόσο μαζικά όσο ποτέ άλλοτε στη μεταπολεμική ιστορία " Harald Welzer, Wir sind die Mehrheit: Für eine Offene Gesellschaft, (Είμαστε η πλειοψηφία: Για μια ανοικτή κοινωνία) 2017 (σ. 10 ) και https://www.pw-portal.de/rechtspopulismus-und-medien/40323-wir-sind-die-mehrheit-fuer-eine-offene-gesellschaft, Τελευταία πρόσβαση μου στις 20/4/2018
[31] Ένα καλό παράδειγμα δίνει ο K. Marx, αναφερόμενος στον Gustave de Beaumont: Όπως παρατήρησε, η θρησκευτική ελευθερία στην Αμερική έχει αποδοθεί “inclusive”: Μπορεί ο κάθε ένας να αποφασίσει ποια θρησκεία μπορεί να έχει. Δεν είναι όμως εννοιολογικά «ανοικτή»: Είναι δύσκολο να μη θέλεις να ανήκεις σε καμία θρησκεία. Δεν μπορεί ο καθένας να το αρνηθεί αυτό.
[32] https://www.reuters.com/article/us-soccer-fifa-ethics/fifas-chief-ethics-investigator-and-ethics-judge-replaced-idUSKBN185262
[33] Harald Welzer, Wir sind die Mehrheit: Für eine Offene Gesellschaft, (Είμαστε η πλειοψηφία: Για μια ανοικτή κοινωνία) 2017 (σ. 10 ) και https://www.pw-portal.de/rechtspopulismus-und-medien/40323-wir-sind-die-mehrheit-fuer-eine-offene-gesellschaft, Τελευταία πρόσβαση μου στις 20/4/2018
[34] Pfaller, Robert., Η γλώσσα των ενηλίκων, σ. 53
[35] H μιμόζα (Mimosa) είναι γένος που αποτελείται 400 με 500 είδη ποών και θάμνων και ανήκει στη τάξη των ψυχανθών. Το όνομα μιμόζα προέρχεται από την ελληνική λέξη «μίμος». Τα πιο γνωστά είδη του γένους είναι η Μιμόζα η αισχυντηλή, γνωστή και ως μη μου άπτου, και το είδος Mimosa tenuiflora, από τη ρίζα του οποίου προέρχεται το αγιαχουάσκα, το οποίο περιέχει τη ψυχοτρόπο ουσία διμεθυλοτρυπταμίνη.
[36] Interview με τον καθηγητή Φιλοσοφίας Robert Pfaller 27.Μαρτίου 2018 στο http://wiener-online.at. http://wiener-online.at/2018/03/22/gleichheit-schlaegt-gerechtigkeit-philosoph-robert-pfaller-im-interview/. Τελευταία πρόσβαση μου 13.4 2018. Στην συγκεκριμένη συνέντευξη του τέθηκε μια ερώτηση από τον δημοσιογράφο. Αυτή η "πολιτική εκπροσώπηση" των περιθωριοποιημένων ζητημάτων των Πρασίνων μήπως θα πρέπει να νοηθεί ίσως ως παράδειγμα και ίσως και γι’ αυτό να είναι ανήλικοι; Και ίσως γι 'αυτό να είναι καταδικασμένοι να εξαφανιστούν; Η απάντηση του Ρ. Πφάλλερ ήταν: «Νομίζω ότι αυτό είναι που μπορείτε να πείτε με σύντομο τρόπο. Ο κατάλογος προτεραιότητας των κοινωνικών προβλημάτων που [είχαν ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια] ήταν πιθανώς μια αδικαιολόγητη φούσκα. Θα πρέπει να σκάσει αναπόφευκτα όπως τα τοξικά χαρτιά κατά τη διάρκεια της τραπεζικής κρίσης.
[37] Κονδύλης. Παναγιώτης., Οι αιτίες της παρακμής της σύγχρονης Ελλάδας, 20011, δ’ εκδοση, σ. 13
[38] Νέος ακόμα φοιτητής σε άλλη χώρα εξομολογήθηκα σε κάποιον, τον οποίο συνάντησα πάλι στη Θεσσαλονίκη πριν από 4 χρόνια που ήλθα στη πόλη σας: “Εγώ δεν μπορώ να είμαι κανονικός αριστερός όπως εσύ, δεν το νοιώθω όπως εσύ αλλά δεν είμαι και διαβασμένος όπως εσύ, είμαι fake αριστερός είμαι ένας μικροαστούλης.” Έτσι πίστευα τότε. Τελικά συμπαθών ήμουν, ενεργό μέλος κομουνιστικής νεολαίας έγινα, και σε συνέδρια νεολαίας με έστειλαν(εμένα τον άσχετο, μάλλον επειδή είχα χρήματα να πληρώσω το αεροπλάνο), ο Βούτσης με είχε πιστοποιήσει μια φορά όταν ήλθα από το εξωτερικό. Μια ζωή άεργος ο κερατούλης, ο Βούτσης. Πως γυρίζουν οι καιροί αυτός ο παλιος μου γνωστός Μπουταρίζει έως και Τσιπρατίζει με κανονικότατη νεοφιλελεύθερη έκφραση για την καθημερινότητα και εγώ γυρίζω ακόμα γύρω γύρω να βρω -αν υπάρχει εδώ στην Ελλάδα- την αριστερή μου ταυτότητα, πατώντας στην αξία της ισότητας και του δικαίου.