Πλύνε τη γούνα μου αλλα βρέξε τους άλλους, ή λυπήσου
το σπίτι μας, βάλε φωτιά στους άλλους...
Σαν μια αυτοκριτική του blogger στα κείμενά του κατά τη διάρκεια των περιοριστικών
μέτρων λόγω της κορωναϊκής επιδημίας στην Ελλάδα.
Επίσημοι οικονομολόγοι του συστήματος όπως και
πολιτικοί και άτομα που θεωρούν ότι καλυτερεύουν ή θέλουν να σώσουν το κόσμο,
οι λεγόμενοι σωτήρες του κόσμου οδηγούν
ανθρώπους σε απελπισία, οι οποίοι από τη δική τους πλευρά φοβούνται και
είναι τρομοκρατημένοι για την συνέχεια της δεδομένης ύπαρξής τους σε αυτή την
κρίση, τελικά χωρίς καμία δική τους ευθύνη και συμμετοχή.
Μήπως οφείλουμε να ανοίξουμε τα ματάκια μας να παρατηρήσουμε
και όχι μόνο να δούμε? Είναι καιρός να λάβουμε υπόψη την καταστροφική
οικονομική κατάσταση.
Ξεκινάμε από την προϋπόθεση ότι κάτι θα πρέπει να θεωρηθεί δεδομένο: το σοκ του
κορωναϊού – όχι ο ιός ο ίδιος, αλλα αυτό που προκλήθηκε σκόπιμα από το κράτος,
προκειμένου να περιοριστούν οι κίνδυνοι για την υγεία ολόκληρου του πληθυσμού. Για ποιο λόγο στο κάθε κράτος μπορουμε να το αναγνωρίσουμε.
Το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι πλήττονται περισσότερο οφείλεται στα ανεπαρκή
μέτρα προστασίας του κράτους (κοινωνική ασφάλιση, υγειονομική περίθαλψη, φροντίδα ηλικιωμένων
κλπ. ). Ωστόσο, κανένας από εκείνους που υποφέρουν περισσότερο δεν οφείλει να αναλάβει
προσωπικές ευθύνες για αυτό που συμβαίνει ή ας το πούμε διαφορετικά, ή επειδή απέτυχε
ο ίδιος προσωπικά στη κοινωνία.
Αυτά τα ασήμαντα πράγματα πρέπει να σημειωθούν, επειδή
η συγκεκριμένη κρίση γίνεται όλο και περισσότερο, ας πούμε, ένας αγώνας για ένα ιδιαίτερο είδος
κοινωνικής ομάδας. Τελικά δηλαδή, εκείνοι που έχουν απλά «το λανθασμένο
επάγγελμα» έχουν πέσει μεταξύ δύο μυλόπετρων από τις οποίες δεν υπάρχει σχεδόν
καμία διαφυγή(βλέπε παρακάτω).
Από τη μία πλευρά, οι εντελώς ανεπηρέαστοι απο τετοιες κρίσεις "παρηγορούν"
και επισημαίνουν σε όσους πλήττονται από το
γεγονός, ότι υπάρχει, σε τελική ανάλυση, το κράτος πρόνοιας και μια βασική
ασφάλεια. Έτσι είθισται να λέγεται. Από
την άλλη πλευρά, οι πληγέντες ακούν συνήθως
τις σοφές συμβουλές και σοφίες για
το μέλλον της ανθρωπότητας, στις οποίες κανείς δεν σκέφτεται ούτε για ένα
δευτερόλεπτο εκείνους τους συνανθρώπους
μας που, χωρίς δική τους υπαιτιότητα, έχουν σχεδόν καταστραφεί πολύ άσχημα σε
αυτή και τη προηγούμενη κρίση.
Και οι δύο μυλόπετρες αρχίζουν την εργασία τους
ξεχνώντας την ανεργία και την επισφαλή εργασία στην Ελλάδα. Βλέπουμε τα συγκλονιστικά στοιχεία του υψηλού ποσοστού ανεργίας στις ΗΠΑ και δεν
βλέπουμε τα δικά μας τα οποία σχετικά με τον πληθυσμό είναι σχεδόν τα ίδια. Και
δεν ομιλούμε μόνο για τους αυθεντικούς άνεργους αλλα και για αυτούς που
εργάζονται λιγότερο πλέον και αυτούς που είναι άνω των 55 ετών μακροχρόνια
άνεργοι και δεν συντρέχουν στη στατιστική της ανεργίας. Εκεί έχουν 20% εδώ
έχουμε ακόμα 20% επίσημη ανεργία όπως λέγεται (προς τα έξω).
Και θα πουν οι σωτήρες του κόσμου: Αλλά εργάζονται σε
μειωμένο χρόνο εργασίας, ότι αυτό είναι εντελώς διαφορετικό από την ανεργία.
Όχι, οι διαφορές είναι μικρότερες απ' όσο νομίζουμε. Στις ΗΠΑ, όταν χάσεις
επίσημα τη δουλειά σας, ο εργοδότης έχει τους αριθμούς τηλεφώνου όλων των
εργαζομένων του και καλεί μόλις τους χρειαστεί και πάλι. Στην Ελλάδα,
εξακολουθείτε να έχετε μια θέση εργασίας επίσημα, αλλά κάθε μέρα μπορείτε να
πάρετε μια κλήση από τον εργοδότη που θα μετατρέψει τη βραχεία εργασία σε
ανεργία, όπως και τελικά έγινε μετά που έληξαν οι πληρωμές των επιδομάτων από
το κράτος για τους δύο μήνες σε πάρα πολλούς, ή που τους είπαν τις ίδιες
ώρες εργασίας με λιγότερα χρήματα και
λιγότερα ένσημα.
Οι λεγόμενοι «δημόσιοι λειτουργοί» οικονομολόγοι και οι πολιτικοί
Στην πρώτη μυλόπετρα μπορούμε να συναντήσουμε πολλούς φιλελεύθερους οικονομολόγους. Πρέπει πάντα να έχουμε κατά νου ότι οι κυρίες και οι κύριοι αυτής της ομάδας, ή είναι απασχολούμενοι σε Τράπεζες ή είναι δημόσιοι υπάλληλοι για μια ζωή ή συνταξιούχοι τους οποίους, αυτή η κρίση, δεν τους άγγιξε καθόλου από οικονομική άποψη. Αυτοί που έχουν αφιερωθεί στην υπεράσπιση του νεοφιλελευθερισμού για πολλές δεκαετίες, το γνωρίζουν πολύ καλά το ζήτημα, και τι λένε:
Για τα μέσα διαβίωσης των πολιτών, το κράτος «ελάχιστης» πρόνοιας έχει
δημιουργήσει θεσμούς που προστατεύουν από υπαρξιακούς οικονομικούς κινδύνους
τόσο σε κανονικούς καιρούς όσο και σε
κρίσεις. Προκειμένου να διατηρηθούν όσο το δυνατόν περισσότερες εργασιακές
σχέσεις, το μέσο της βραχυπρόθεσμης εργασίας αλλα και ενοικίασης εργασίας είχε
ήδη αναπτυχθεί κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2009 στο έπακρον... και αποδείχτηκε ότι είναι
αποτελεσματικό. Αυτό το μέσο έχει επίσης να διαδραματίσει τώρα κεντρικό ρόλο.
Όταν δεν είναι δυνατή η εργασία μικρής διάρκειας,
οι απολυθέντες εργαζόμενοι υποστηρίζονται με επιδόματα ανεργίας. Όσοι δεν
δικαιούνται επίδομα ανεργίας, για παράδειγμα αυτοί που δεν βρίσκονται στην
ασφάλιση ανεργίας ... δεν είναι στους ασφαλισμένους αυτοαπασχολούμενους, λαμβάνουν
μια βασική ελάχιστη εγγύηση, ή σήμερα
βοήθεια μέσω Ευρωπαϊκών προγραμμάτων.
Το κράτος καθορίζει μέτρα πανδημίας ελέγχου για την
προστασία όλων των πολιτών. Εάν οι πολίτες επηρεάζονται από αυτό εντελώς τυχαία
και ασύμμετρα, είναι ο ιδιωτικός τους κίνδυνος και πρέπει να είναι
ικανοποιημένοι με το γνωστό επίδομα ανεργίας που έχει νομοθετηθεί.
Τίποτα από αυτά δεν μπορεί να εφαρμοστεί στους
εργαζόμενους βραχείας διάρκειας ή στους ανέργους αυτής της κρίσης. Ένας
καλλιτέχνης στον οποίο το κράτος έχει απαγορεύσει την εργασία επειδή χρειάζεται
το κοινό του δεν υπάρχει, είναι δυνατόν
να πεις ότι παίρνει τουλάχιστον το επίδομα ανεργίας, θα είναι περισσότερο από
κυνικό και είναι εξωφρενικό.
Πρόκειται για την ιδιωτικοποίηση των ζημιών που έχει
δημιουργήσει το κράτος αμιγώς. Γιατί το κράτος δεν μπορούσε να εγγυηθεί
τουλάχιστον το μέσο εισόδημα για τρεις έως έξι μήνες σε όλους εκείνους που
έχασαν την εργασία τους και την οικονομική τους ύπαρξη με αυτόν τον τρόπο; Αυτό
που είναι αστείο είναι ότι οι σύμβουλοι που υποστηρίζουν τη βάναυση αναφορά στη
βασική ασφάλεια, ανήκουν συνήθως στην ομάδα των ανθρώπων που δεν έχουν υποστεί
καμία προσωπική απώλεια, για να μην αναφέρουμε την απειλή της ανεργίας.
Οι σωτήρες του κόσμου οι ευρισκόμενοι στο λεγόμενο αριστερό στρατόπεδο
Η δεύτερη μυλόπετρα είναι οι σωτήρες του Κόσμου, τους οποίους τους συναντάμε συνήθως σε αριστερά στρατόπεδα και στους ευκατάστατους εναλλακτικούς. Και σε αυτήν την ομάδα πρέπει να ειπωθεί ότι προφανώς δεν έχουν ακούσει ποτέ κάτι για την ανεργία. Γνωρίζουν μόνο τη λέξη μέσα από τις ατέλειωτες συζητήσεις στις παρεούλες τους. Κοιτάζουν τον ουρανό και τον βρίσκουν συμπαθητικό, χωρίς σύννεφα χωρίς smog, τέλεια. Χαιρόμαστε για τους άδειους δρόμους και τη σημαντική μείωση των αερίων του θερμοκηπίου σε αυτό το ήσυχο στάδιο της οικονομίας.
Σε κάποιο παρόμοιο σφάλμα υπέπεσε και ο συντάξας, σαν ποδηλάτης – χωρίς να συγκαταλέγεται
στους σωτήρες απλά σε άνθρωπο που δεν αντέχει την κοινωνική αδικία και την υποκρισία και τα εκφράζει
γραπτώς εκτιθέμενος δημοσίως- όταν είδε
επιτέλους τους άδειους δρόμους σε μια πόλη χωρίς ποδηλατολωρίδες πόσο μάλλον
ποδηλατόδρομους και άρχισε να τροφοδοτεί
τα Κοινωνικά Μέσα με τις επιθυμίες του για pop up bike lanes,
με σκοπό τη καθιέρωσή τους σε μια "κανονικότητα".
Και κάποια στιγμή συνήλθε, αναφερόμενος περισσότερος
στις θέσεις εργασίας που λείπουν και όχι στις ποδηλατολωρίδες που σήμερα ο Δήμαρχος
της Θεσσαλονίκης θα τις χρησιμοποιήσει για γυάλισμα της visage του,
παρόλο που δεν είχε καθόλου στο πλάνο του να ασχοληθεί με τέτοια θέματα. Μια copy paste ενέργεια
θα κάνει. ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΘΑ ΤΙΣ ΚΑΤΑΡΓΗΣΕΙ!
Αυτό το στρατόπεδο λοιπόν μας έδειξε τι είναι
πραγματικά δυνατό αν απλώς το κάνουμε χωρίς ορισμένα πράγματα, και θα πρέπει να
είμαστε ευγνώμονες γι' αυτό.
Όχι, αυτή τη φορά δεν έχει να μας δείξει η κατάσταση μόνο κάτι τέτοιο. Όταν
γυρνάς το βλέμμα σου και παρατηρείς, βλέπεις ότι δεν λειτουργεί έτσι. Δεν
μπορείς απλά να κλείσεις την οικονομία και να απειλήσεις 1,5 εκατομμύρια άτομα να μπουν ανεργία, αν θέλεις και πιστεύεις ότι
έτσι θα βελτιώσεις το πλανήτη. Αντιθέτως πρέπει να συνδυάσουμε τις διαρθρωτικές
αλλαγές που απαιτούνται για να σημειωθεί πρόοδος σε περιβαλλοντικά θέματα με
μια πολιτική που θα διασφαλίζει την πλήρη απασχόληση. Το να πετάμε τους
ανθρώπους στους δρόμους (ανέργους) για να απολαμβάνουμε κάποιοι άλλοι την υγιή και
καθαρή φύση μπορεί να τελειώσει μόνο αν η δημοκρατία τα κάνει μαντάρα ("MACH AUS DEM STAAT GURKENSALAT" σε ένα λευκο τοιχο της Γερμανίας τότε), διότι
όσοι κάθονται στους δρόμους έχουν δίκιο να ρωτούν τι δίνει στο κράτος το
δικαίωμα να μετακυλήσει το μεγαλύτερο μέρος του φόρτου προσαρμογής και ευθυνών σε
λίγες ή μεμονωμένες ομάδες και ούτε καν να τους προσφέρει μια εναλλακτική λύση
με την πάροδο του χρόνου.
Ένας ηθικός αναλυτής επιχειρηματικής δραστηριότητας Μπίρκερ
Πριντατ: σε μια συνέντευξη[1] με,
έχει πλέον σαφώς σχετικοποιήσει την ιδέα του σχετικά με το „Αποανάπτυξη“, για την
οποία είχε γράψει στα τέλη Μαρτίου. Λέει, μεταξύ άλλων:
"Όλοι θέλουν ανάπτυξη" ΤΏΡΑ!
Τι νομιμοποιεί το κράτος να πράττει κατ’ αυτόν το τρόπο;
Πέρα από τα απλά νομικά θεμέλια, πρέπει να αναρωτηθούμε τι νομιμοποιεί το κράτος με ουσιαστική έννοια να υιοθετήσει ένα μέτρο τόσο βαθιά παρεμβατικό για τις ζωές πολλών ανθρώπων όσο το κλείδωμα της κοινωνικής και οικονομικής ζωής λόγω κορωναϊού.
Και η ερώτηση απαντιέται με ένα και μοναδικό απλό
τρόπο. Μόνο το κράτος είναι σε θέση και το έκανε, να ανοίξει το συρτάρι και άρχισε να δίνει αποζημιώσεις στους πληγέντες, χωρίς
να χρειάζεται να μπει σε διαδικασίες αναδιανομής και να ρωτήσει τον
"φορολογούμενο" ή το κοινοβούλιο.
Ακριβώς επειδή το κράτος είναι σε θέση να φτιάξει μια
" γέφυρα" για ένα σύντομο χρονικό διάστημα για τους πληγέντες, η
κατασκευή της οποίας δεν χρειάζεται να πληρωθεί από τον φορολογούμενο, μπορεί
να εμποδίσει τον ιδιωτικό τομέα να πληρώσει για το κόστος του κλειδώματος
αμέσως από την αρχή του περιορισμού.
Εάν το κράτος προσπαθούσε να κάνει τον «φορολογούμενο»,
που τον χρησιμοποιεί επανειλημμένα για
να πληρώνει διάφορα, να πληρώσει και για το κόστος του κλειδώματος της οικονομίας,
η πράξη που θα έπρεπε να έχει αναλάβει το κράτος, δηλαδή να στείλει την
οικονομία σε μακρινές διακοπές και στη συνέχεια να την επανενεργοποιήσει, δεν
θα μπορούσε ποτέ να πετύχει. Είναι απλά αδύνατο να σταματήσουμε την οικονομία από
ένα κατρακύλισμα με αυξήσεις φόρων.
Φυσικά, εάν το κράτος τώρα παρέχει διάφορα κίνητρα και
ενθαρρύνει τις ελάχιστες επενδύσεις που μπορούν να γίνουν, μπορεί να θέσει
προτεραιότητες όπως η προστασία του κλίματος, έτσι ώστε δέκα χρόνια μετά τη
κρίση τους Κορωναϊού η οικονομία να φαίνεται λίγο διαφορετική από αυτό που
διαφορετικά θα έμοιαζε. Μην έχουμε όμως αυταπάτες: Δεν μπορεί να γίνει αυτό
παντού και δεν μπορεί να είναι πανάκεια, διότι –όπως βλέπουμε στον τομέα των
αερομεταφορών(να συνδέσουμε χρήματα βοήθειας με μείωση του οικολογικού αποτυπώματος)–
επειδή απειλούνται σημαντικά πάρα πολλές θέσεις εργασίας, μπορούν να
διατηρηθούν μόνο εάν οι διαρθρωτικές αλλαγές δεν είναι πολύ δραματικές.
Διαρθρωτικές αλλαγές, θέσεις εργασίας διαβίωση πολιτών.
Ένα τριήμερο ταξείδι στη Βαρκελώνη δεν πρέπει να καταγραφεί σαν ανθρώπινο δικαίωμα
Πολιτικά, μια διαρθρωτική αλλαγή προς μια περιβαλλοντική ανθεκτικότητα είναι ακριβώς όταν δεν θέτει σε κίνδυνο πάρα πολλές θέσεις εργασίας στην πάροδο του χρόνου. Και εδώ πρέπει να προσπαθήσεις να ισοπεδώσεις τη καμπύλη, γι' αυτό θα πρέπει να φροντίσουμε να μην χαθούν πάρα πολλές θέσεις εργασίας σε σύντομο χρονικό διάστημα, διότι αυτό υπερφορτίζει τα κοινωνικά συστήματα και το πολιτικό σύστημα.
Από τη άλλη πλευρά σε Ευρωπαϊκό και Δυτικό επίπεδο, δεν επιτρέπεται
να συνεχίζουμε μια αναδιάρθρωση λόγω της κρίσης του κορωναϊού πάνω σε θεμέλια
πεπερασμένης μόδας. Δεν μπορούμε να κάνουμε 4 αεροπορικά ταξείδια το χρόνο, να
αλλάζουμε κάθε 2 η 3 χρόνια το αυτοκίνητο μας, να αγοράζουμε κάθε χρόνο νέα
μοδίτικα παπούτσια και ρούχα . Αυτό αν συνεχιστεί δεν θα έχει καλή συνέχεια
για το κόσμο. Αυτό είναι το μυστικό.
Το κράτος όμως παράλληλα θα πρέπει απλώς να εγγυηθεί
ότι κανείς πραγματικά δεν θα λιμοκτονεί, και ίσως αυτό πρέπει ακόμη και να
γίνει σε διεθνή κλίμακα, γιατί διαφορετικά θα έχουμε, απλά, πρόσφυγες.
Γιατί, σε μια εποχή που, για πολύ διαφορετικούς
λόγους, περισσότερες θέσεις εργασίας από ποτέ στη ελληνική ιστορία βρίσκονται
σε κίνδυνο, μια βίαιη διαρθρωτική αλλαγή θα πρέπει να επιτύχει χωρίς μεγάλες
αναταραχές. Αυτό είναι το μυστικό.
[1]«… "Όλοι θέλουν ανάπτυξη"
Η κρίση απογοήτευσε
επίσης μια οικολογική ουτοπία, την οικονομία στην εποχή της μεταανάτπυξης. Για
οικολογικούς λόγους, δεν πρέπει να πραγματοποιηθεί ανάπτυξη. Ο Πριντάτ είχε ήδη
γράψει σε ένα δοκίμιο στα τέλη Μαρτίου, όταν η πανδημία της κορώνας έφτασε στη
δημόσια ζωή, ότι αυτό συνέβη χωρίς προγραμματισμό και ξαφνικά. Σε αυτό είχε
δηλώσει ότι δεν ήταν σαφές πώς θα αντιδράσει η κοινωνία σε μια τέτοια διακοπή
της ανάπτυξης.
Επειδή αυτό δεν
προκλήθηκε από αδυναμίες της αγοράς όπως και σε άλλες οικονομικές κρίσεις, αλλά
από εξωτερική επιρροή, τον ιό. Θα δούμε ποια πολιτικά φαινόμενα προκαλούνται
από το κοινωνικό άγχος, τις χρεοκοπίες και την ανεργία. Τώρα, δύο μήνες
αργότερα, ήταν σαφές ότι δεν ήταν επιθυμητός ο τερματισμός της ανάπτυξης: «Οι
άνθρωποι βιώνουν τώρα τις συνέπειες της ανάπτυξης, δηλαδή, τη διακοπή της
ανάπτυξης. Και όλοι θέλουν ανάπτυξη - αν και μόνο για να πάρουν εισόδημα από τη
δουλειά. "Η επιθυμία για επιβράδυνση της ανάπτυξης μετατρέπεται τώρα από
φόβο και ανασφάλεια σε επιθυμία για ανάπτυξη, προκειμένου να ξεκινήσει ξανά και
να μπορεί να ζήσει ξανά σωστά….» Συνέντευξη στο ραδιόφωνο Deutschlandfunk 31.05.2020
