Αλλαγή από τη βάση και γυναίκες στην εξουσία! Διάβασμα σε 2,5'

H ελευθερία δεν ανήκει μόνο στους προνομιούχους-Αλλαγή από κάτω και γυναίκες στην εξουσία

Παρά την ύπαρξη της ρομποτικής, το τέλος της ανθρώπινης εργασίας δεν είναι ορατό ακόμα, η ταξική σύγκρουση παραμένει. Ιδέες, πώς μπορούν όλα να γίνουν καλύτερα υπάρχουν παρ’ όλα αυτά.

Κρίστιαν Μπαρόν Νίκος Θεοδοσάκης

Η Προτεσταντική εκκλησία προσπαθεί τώρα και καιρό να φτάσει τον 21ο αιώνα. Επειδή η διδασκαλία δεν μπορεί και δεν πρέπει να αλλάξει, ο Χριστιανισμός πρέπει να προσαρμοστεί στους καιρούς που μεταβάλλονται. Για παράδειγμα στο θέμα του προσωπικού. Από πέρυσι, το "Bless U-2" περιηγείται μια χώρα της Ευρώπης. Το πρώτο ρομπότ ευλογίας στον κόσμο. Σε επτά γλώσσες μιλάει μέσα στην εκκλησία προς τη κοινότητα. Κατ' αρχάς, ρωτά τον ακροατή εάν θα προτιμούσε να ακούσει την ευλογία από μια αρσενική ή μια θηλυκή φωνή. Αν στη συνέχεια δώσει την ευλογία του, σηκώνει τους βραχίονες του, τα χέρια του φωτίζονται και τα φρύδια του χαμηλώνουν προτού εκτοξεύσει την ευλογία του πάνω σε θερμικό χαρτί, όπως όταν παίρνεις μία απόδειξη.

Όταν πρόκειται για το πώς θα εργαστούμε στο μέλλον, τέτοια περίεργα παραδείγματα είναι που δείχνουν τον τρόπο: τα ρομπότ σύντομα θα αναλάβουν το θέμα. Αυτή, η δημοφιλή θέση, δεν αφορά μόνο την ευλογία, την έρευνα ή τη γραφή, αλλά και τις σωματικά σκληρές δραστηριότητες όπως η οδήγηση, ο καθαρισμός ή η ρυμούλκηση. Κανείς δεν θα πρέπει να κάνει το βρώμικο έργο πια, έτσι αντ 'αυτού μπορούμε σύντομα να κάνουμε εμείς άλλα, καλύτερα πράγματα στη ζωή. Μεταξύ όλων των μελλοντικών σεναρίων, αυτό είναι το πιο δημοφιλές. Αυτό οφείλεται κυρίως στην υπόσχεση για σωτηρία που περιέχεται σε αυτό το σενάριο. Η ελκυστικότητά της πηγάζει καθαρά από μια παράδοξη ιδέα:  του να μπορείς να ξεπεράσεις τον καπιταλισμό χωρίς να ξεπεράσεις τον καπιταλισμό.

Το 1995, ο Jeremy Rifkin δημοσίευσε το βιβλίο του "Το τέλος της εργασίας  και το μέλλον της". Σε αυτό, ο οικονομολόγος προειδοποίησε για μια ταχέως αυξανόμενη ανεργία κατά τη διάρκεια της αυτοματοποίησης. Στο λιανικό εμπόριο, τη γεωργία και τις υπηρεσίες, προέβλεψε, θα καταστούν άκρως πολλές θέσεις εργασίας περιττές. Από μια  σημερινή άποψη, ο Rifkin δεν μπορούσε να είναι πιο σαφής: στις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ, ο κόσμος της εργασίας από το 1995 έχει πολωθεί. Οι μεσαίας επιδεξιότητας  και εξειδίκευσης θέσεις απασχόλησης μειώθηκαν σε μεγάλο αριθμό, ενώ δημιουργήθηκαν νέες θέσεις εργασίας υψηλής ειδίκευσης και χαμηλής ειδίκευσης. Δεν είναι η εργασία που μειώνεται κατά τη διάρκεια της ψηφιοποίησης, αλλά η ασφαλής εργασία για τη μεσαία τάξη.

Ας τολμήσουμε περισσότερη δημοκρατία. Η φιλόσοφος L Herzog φτάνει σε αυτό το συμπέρασμα στο πρόσφατο βιβλίο της «Η διάσωση της εργασίας» και προτείνει να αναπτυχθεί μια προοπτική για τον κόσμο της εργασίας, που φτάνει πέρα από το μέχρι σήμερα υπερβολικά και πολυσυζητημένο θέμα ενός βασικού και  άνευ όρων βασικού εισοδήματος.

Η βασική απαίτηση: να διακινδυνεύσουμε περισσότερη δημοκρατία στην οικονομία!

Η εργασία του μέλλοντος, δεν θα έπρεπε πλέον να οργανώνεται ιεραρχικά. Αναφέρεται στη κοινωνιολόγο Isabelle Ferreras, που οραματίζεται για επιχειρήσεις μεσαίου μεγέθους, ένα μοντέλο δύο χώρων στις οποίες εκπροσωπούνται οι του  κεφαλαίου στον ένα, και από την πλευρά οι της εργασίας στον άλλο. Για τη λήψη αποφάσεων, θα πρέπει να υπάρχει πλειοψηφία και στους δύο χώρους.

Μια ελκυστική ιδέα, αλλά που πολύ κομψά παρακάμπτεται ένα σημαντικό ερώτημα: ποιος είναι ο ιδιοκτήτης της εταιρείας και ποιος είναι ο ιδιοκτήτης των μηχανημάτων; Εάν δεν πρόκειται για συνεταιρισμό, τότε η εταιρεία ανήκει στο χώρο του κεφαλαίου. Εκτός αυτού, δεν λαμβάνει υπόψη του το μοντέλο, τη τάση που έχει ο Καπιταλισμός να καθορίζει σε κάθε μία από τις φάσεις του, στο εργατικό δυναμικό μια νέα αξία: Επειδή η εργασία είναι η πηγή της αξίας, οι εταιρείες θέλουν πάντα να αξιοποιήσουν νέες δεξαμενές εργατικού δυναμικού.

Αυτό συμβαίνει για παράδειγμα στο γεγονός, ότι οι τακτικές θέσεις εργασίας αντικαθίστανται από άμισθους ασκούμενους ή εθελοντικά αμειβόμενους, αλλά και μέσω της απασχόλησης προσφύγων και μεταναστών εργαζομένων από το Νότο, όπως οι Βορειοαφρικανοί στην Ανδαλουσία που πεθαίνουν για τις ευρωπαϊκές εταιρείες σε αγροκτήματα καλλιέργειας  φράουλας. Στην απλή εργασία του κλάδου των υπηρεσιών δεν φαίνεται να έρχεται μια συνολική αντικατάσταση του εργατικού δυναμικού, επειδή η τεχνολογία για κάποιες επιδεξιότητες δεν είναι ώριμη ακόμα ή πολύ ακριβή σε σύγκριση με το χαμηλό κόστος του ανθρώπινου δυναμικού αυτής της κατηγορίας. Στον τομέα των χαμηλόμισθων, ο οποίος πιθανότατα θα συνεχίσει να αυξάνεται στο μέλλον, δε θα υπάρξει σημαντική στήριξη για να διαδραματίσει κομμάτι της δημοκρατικής διαδικασίας, όσο η πλευρά του κεφαλαίου διατηρήσει την ιδιοκτησία.

Πολύ εφικτότερο φαίνεται να είναι μια άλλη πρόταση της Herzog. Υποστηρίζει ότι το κράτος θεωρεί την ανεργία ενός ατόμου ως μεταβατική φάση, για την επόμενη δουλειά - ή για τη νέα δουλειά. Οι προγνώσεις  που έχουν γίνει και είναι πιο ανθεκτικές και θετικές από ό, τι οι θέσεις του Rifkin στο «το τέλος της εργασίας»  θεωρούν ότι στις επόμενες δεκαετίες, περισσότερο από το 40 τοις εκατό των τρεχουσών εργασιακών περιγραφών θα εξαφανιστούν.

Αλλαγή των εργοδοτών δηλαδή της εργασίας, μια συνεχής εναλλαγή μεταξύ μόνιμης απασχόλησης και αυτοαπασχόλησης, φάσεις μερικής και  φάσεις πλήρους απασχόλησης αντικαθιστούν εδώ και χρόνια σταδιακά τη λεγόμενη κανονική απασχόληση πάνω στην οποία βασιζόταν εργασιακά όλα τα δυτικά κράτη κοινωνικής πρόνοιας σήμερα. Η ανεργία εξακολουθεί να θεωρείται σε κάθε περίπτωση ότι πρέπει να αποφεύγεται και η πολιτική ανεργίας γίνεται όλο και σκληρή για να δυσκολέψει τους ανέργους και να αποτρέψει νέους να μπου. Αν η γραφειοκρατία επικεντρωνόταν λιγότερο σε τιμωρία, διαπόμπευση και σε υποβάθμιση και επένδυε περισσότερο στην εκπαίδευση, βοήθεια και ελεύθερο χρόνο θα μπορούσε ο κόσμος εργασίας στο καπιταλισμό  να  διαμορφωθεί πιο ανθρώπινα.

Αλλά η ταξική σύγκρουση δεν θα διαλυθεί ξαφνικά όταν καταφέρουμε ένα νέο όμορφο κόσμο εργασίας. Η αυτοπραγμάτωση και η αυτονομία πραγματοποιούνται πλέον μόνο σε εξαρτημένες μορφές  απασχόλησης και μόνο εντός των ορίων τα οποία φαίνεται για τον επιχειρηματία ότι είναι κερδοφόρα. Αν το home-ofiice δε σήμαινε την οριοθέτηση της εργασίας και του ελεύθερου χρόνου, τότε καμία εταιρεία δεν θα το στήριζε. Αν όλοι εργάζονταν χωρίς έλεγχο  θα εργαζόταν  σχεδόν όλοι περισσότερο από ό,τι είχε συμφωνηθεί, και κανένας διευθυντής δεν θα μιλούσε για  χρονομέτρηση. Αν δεν μπορούσε να προκύψει κέρδος από αυτό, κανένα αφεντικό δεν θα ενθάρρυνε τους εργαζόμενους του να χρησιμοποιήσουν περισσότερη από την «προσωπικότητά» τους για την επιτυχία της εταιρείας!

Στο πρόσφατο παρελθόν, το ποσοστό των ψυχικών ασθενειών όπως η burn out μετρημένο σε ημέρες ασθενείας ανά έτος αυξήθηκε σημαντικά. Στο μέλλον, το πρόβλημα δεν θα γίνει μικρότερο. Για την υποκειμενικότητα της εργασίας επιδεινώνεται η εκμετάλλευση. Αλλά η εκμετάλλευση δεν σημαίνει ότι ο επιχειρηματίας εξαπατά το εργατικό δυναμικό. Αντιθέτως: Καταβάλλει στο προσωπικό την κοινωνικά ισοδύναμη μέση αξία (δηλαδή την αξία ανταλλαγής), την οποία χρειάζεται για την αναπαραγωγή της εργατικής του δύναμης. Το υπόλοιπο που παράγει ο επιχειρηματίας είναι μια προστιθέμενη αξία. Η εκμετάλλευση δεν πηγάζει λοιπόν από την παραβίαση των κανόνων του καπιταλισμού, αλλά είναι αποτέλεσμα της εφαρμογής των. Η αλλοτρίωση και η ανισότητα θα συνεχιστούν για όσο διάστημα το οικονομικό σύστημα παραμένει ταμπού.

Αλλαγή από κάτω. Η Λίζα Χέρτσογκ επισημαίνει από που προκύπτουν οι βελτιώσεις: «Η θετική αλλαγή στην εργασία ήρθε κυρίως από κάτω». Γι' αυτό και πρέπει να λειτουργήσει η ταξική πάλη όπου υπάρχει κάτι που πρέπει και μπορεί να πάρει η εργατική τάξη. Και εδώ μπαίνουν οι γυναίκες στο παιχνίδι. Η οικονομία δεν διευκολύνει την πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας από συμπάθεια, αλλά επειδή τις θεωρεί καλές εκμεταλλεύσιμες παραγωγικές δυνάμεις. Και, πληρούν περισσότερο τα παραδείγματα της λεγόμενης softskill επιχειρηματικότητας από ό,τι πολλοί άνδρες ομόλογοι τους. Η φεμινισμός του κόσμου της εργασίας δεν σημαίνει απαραίτητα, ότι η βαρβαρότητα του καπιταλισμού είναι γεμάτη από ευαίσθητη γλώσσα και επίπεδες ιεραρχίες. Θα μπορούσε επίσης να αλλάξει τους κανόνες του παιχνιδιού. Ο συνδυασμός της ιδιωτικής ζωής και της αμειβόμενης απασχόλησης θα μπορούσε να καταλήξει στο επίκεντρο των αγώνων στο χώρο εργασίας. Ομοίως, ένας επαναπροσδιορισμός της "πλήρους απασχόλησης", περισσότερες διακοπές, αυστηρός διαχωρισμός της αμειβόμενης απασχόλησης και του ελεύθερου χρόνου, περισσότερος χώρος για διαπροσωπικές επαφές στην υγεία και στη φροντίδα.

Επιπλέον, πρόκειται μια πολιτική βούληση που να αποσκοπεί  στο να εξανθρωπιστεί ο χώρος των χαμηλών αμοιβών, ιδίως με μια δραστική αύξηση του ελάχιστου μισθού χωρίς εξαίρεση. Αυτά είναι θέματα που θα πρέπει να είναι μεσοπρόθεσμα πιο επιθετικάσαν πολιτική από τη φαινομενικά τελική απελευθέρωση του ανθρώπου από μια αμειβόμενη απασχόληση μέσω μηχανών. Αλλά επειδή υπάρχει μια τάση να θέλουμε να δίνεται  «ολόκληρος ο άνθρωπος»  στη δουλειά του  αυτό θα οδηγήσει, με και χωρίς ρομπότ, σε μια εξαθλίωση του εργατικού κόσμου.

Η πάστορας Elke Räbiger, η οποία έφερε το ρομπότ ευλογίας "BlessU-2" σε μια ενορία της Βεστφαλίας Oelde στις αρχές του έτους, δήλωσε σε δημόσιο κανάλι τηλεόρασης: "Φαντάζομαι ότι θα μπορεί να βρίσκεται σε σιδηροδρομικούς σταθμούς ή σε αεροδρόμια. Ίσως ακόμη και στα νοσοκομεία, επειδή συχνά εκεί δεν υπάρχει αρκετό προσωπικό". Αντί να απαιτήσει να εργαστούν περισσότεροι άνθρωποι και να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας, μια κληρικός που ασχολείται με τις ανάγκες της καθημερινότητας βλέπει τη λύση μέσω της προσφερόμενης παρηγοριάς των μηχανών. Είμαστε ακόμα στην αρχή.

Και τέλος, η ελευθερία δεν ανήκει μόνο στους προνομιούχους.  Ένα σύγχρονο φιλελεύθερο κόμμα, το οποίο αναφέρει στις σημαίες του και στα πανό του την ελευθερία και την κοινωνική δικαιοσύνη με την ίδια κατηγορηματικότητα, δε βρίσκεις όσο και να ψάχνεις σήμερα. 
Η επιστημονική συνεργάτης στο διάσημο Ινστιτούτο Κοινωνικής Έρευνας στη Φρανκφούρτη Lisa Herzog, έχει γράψει ένα εξαιρετικό βιβλίο με την έκκληση της για ένα σύγχρονο φιλελευθερισμό. Σε αυτό η Herzog περιγράφει τις ιστορικές φιλελεύθερες ιδέες, περιγράφει τις τρέχουσες οικονομικές αποκλίσεις, εξετάζει κοινωνιολογικά φαινόμενα και ενσωματώνει τις σκέψεις της σε φιλοσοφικούς προβληματισμούς. [σχόλιο του Blogger: το να στρεφόμαστε προ τη μέση προς το φιλελευθερισμό για να τον εκσυγχρονίσουμε με κάποιο τρόπο,γιατί δεν έχουμε πολιτική φαντασία και διάθεση για κοινωνικό ρίσκο και να προσπαθούμε να παρασιτοποιήσουμε εκ των έσω τις άδικες και άνισες θέσεις του, μόνο κοντά στους ακροδεξιούς μας φέρνει που και οι ίδιοι τα ίδια πολεμούν, τους προνομιούχους. Οι μη προνομιούχοι θα παραμένουν πάντα πολίτες τρίτης κατηγορίας, γιατι αυτή η λογική περιορίζεται σε μια συγκεκριμένη μεσαία τάξη. Ιδιαίτερα η ακαδημαική κοινότητα πρέπει να αναδιαρθρώσει τις κοινωνικές και φιλοσοφικές σκέψεις και να στραφεί προς  ανατρεπτικούς στοχασμούς].

Αυτός που δε περιμένει ηθικά πολλά από τους ανθρώπους, και ίσως να φοβάται και έναν "αγώνα όλοι εναντίον όλων", όπως ο Άγγλος φιλόσοφος Thomas Hobbes (1588-1679), θα υποστηρίξει ένα ισχυρό κράτος για την προστασία των ανθρώπων μεταξύ τους. Όποιος αντίθετα από την άλλη πλευρά, αντλεί θετική εικόνα από τη φύση του ανθρώπου θα απαιτήσει μόνο μια ελάχιστη κρατική παρέμβαση και θα παρείχε στους πολίτες μεγάλη ελευθερία σε όλους τους κοινωνικούς τομείς της κοινωνίας. Αυτή είναι μια κεντρική θέση της οικονομολόγου και φιλόσοφου, ότι η αντίστοιχη κοσμοθεωρία βασίζεται τελικά στην υποκειμενική εικόνα του ανθρώπου. Η L H κατέχει μια θέση του μέσου δρόμου και απαιτεί από τους κρατικούς θεσμούς να εγγυώνται στους πολίτες τρεις πράγματα: Μια ελευθερία που θα σημαίνει, ότι τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών θα προστατεύονται από το κράτος δικαίου. Επιπλέον, η πολιτική έχει ως αποστολή την αποτροπή των διακρίσεων κατά των μειονοτήτων. Η δεύτερη ελευθερία απαιτεί κρατικούς θεσμούς που παρέχουν ίσες ευκαιρίες και υποστηρίζουν την κοινωνική πρόοδο και τις οικονομικές ανάγκες. Τέλος, η τρίτη ελευθερία δίνει στους ανθρώπους τη δυνατότητα να διαμορφώνουν οι ίδιοι το πλαίσιο διαβίωσης σε μια κοινωνία, alias στη κοινότητά τους.

Όσον αφορά την οικονομική πολιτική, θα πρέπει να εγκαταλείψουμε το δόγμα της αιώνιας οικονομικής ανάπτυξης με την έννοια του "όλο και περισσότερο". Απαιτείται αλλαγή στη σκέψη στη καθημερινότητά μας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και άλλων περιβαλλοντικών προβλημάτων, όπως και κοινωνικών ανισοτήτων. Έτσι, στο μέλλον, πρέπει να αναδειχθεί η εξέλιξη της ποιότητας ζωής των ανθρώπων, και η διακριτική τους ικανότητα να διαβιώνουν στην επάρκεια, όλων των κοινωνικών ομάδων, όχι μόνο της μεσαίας τάξης.