Zaungst:ΣΤΑΔΙΑΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΚΩΔΙΚΑ σάν μέσο μεσοπρόθεσμης εξοικονόμησης πόρων στο Δήμο Θεσσαλονίκης

Περιεχόμενα

Εισαγωγή

1.         Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα - μακροπρόθεσμα, η μόνη βιώσιμη λύση για την πόλη/τον Δήμο Θεσσαλονίκης

2.         Γιατί το Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα είναι πολιτικό-κοινωνικά  επιθυμητό;

3.        Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα σε συγκεκριμένες κρίσιμες εταιρικές συναλλαγές

στον Δήμο.

3.1       Ποια είναι τα πλεονεκτήματα του ανοικτού λογισμικού κώδικα για τον Δήμο;

·         Πολιτικά:

·         Οικονομικά:

·         Τεχνικά:

3.2      Επόμενα βήματα: Ανάπτυξη μιας στρατηγικής για το λογισμικό ανοιχτού κώδικα για τον Δήμο Θεσσαλονίκης.

3.2      Επόμενα βήματα: Ανάπτυξη μιας στρατηγικής για το λογισμικό ανοιχτού κώδικα για τον Δήμο Θεσσαλονίκης.

3.2.1   Ένα πιθανό ξεκίνημα

3.2.2   Εμπόδια και πως να ξεπεραστούν

4.        Συμπέρασμα

Το παρακάτω κείμενο έχει κατατεθεί σαν γραπτή πρόταση στο ΔΣ της Θεσσαλονίκης εκ μέρους μιας Δημοτικής Συμβούλου, το Δεκέμβριο του 2015. 

Την πρόταση συνέταξαν:   
Dr. rer.pol. Νίκος  Θεοδοσάκης, Οικονομολόγος – Γεωγράφος, Christian Albrechts University Kiel – University Hamburg, με την σύμπραξη του: 
Θανάση Ελευθερόπουλου, MSc. Computer Systems Security, University of Glamorgan, School of Computing, Trefforest, Wales, UK

ΣΤΑΔΙΑΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΚΩΔΙΚΑ(ΛΑΚ)/ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ                                              

THESS-FOSS (THESSaloniki Free Open Source Software)

 

Εισαγωγή

Το Λογισμικό Ανοιχτού Κώδικα(ΛΑΚ) παρέχει τις καλύτερες δυνατές συνθήκες για μια καινοτόμο ανάπτυξη του λογισμικού. Ως εκ τούτου ξεφεύγοντας από το βιομηχανικό λογισμικό, σημαίνει για ένα Δήμο  όπως τη Θεσσαλονίκη,  ότι θα υπάρχει μια ουδετερότητα στο ποιός το κατασκευάζει, μια ευελιξία στην χρήση και προσαρμοστικότητα του και μια οικονομικά αποτελεσματική λειτουργία. Επίσης εκτός αυτού, είναι ο μοναδικός τρόπος ο οποίος μπορεί να στηρίζει τις διαδικασίες διαχείρισης της τεχνολογίας  και συγχρόνως να γίνεται κατανοητή από τους χρήστες, ώστε να ικανοποιηθεί και το δημοκρατικό ιδεώδες της διαφάνειας προς τους πολίτες.  

Ως παράδειγμα πεδίου εφαρμογής του ΛΑΚ θα πρέπει να δούμε και την πόλη της Θεσσαλονίκης πλέον. Πρέπει να αρχίσει να απεγκλωβίζεται από το ιδιόκτητο-εμπορικό  λογισμικό και να στοχεύει στα μακροπρόθεσμα οφέλη από την χρησιμοποίηση του ΛΑΚ. Η λογική «εισάγω ΛΑΚ στην διοίκηση αλλά αντ’ αυτού χρειάζομαι περισσότερους πληροφορικούς η άλλους που να στηρίζουν το όλο σύστημα» δεν ισχύει εάν  κατανοήσουμε, ότι  για τον συγκεκριμένο στόχο απαιτείται και είναι απαραίτητη μια συγκεκριμένη, προσαρμοσμένη στον φορέα δηλαδή στον Δήμο, στρατηγική -προφανώς μακροχρόνια-  ‘Λογισμικού Ανοικτού Κώδικα’. Η αντικατάσταση του εμπορικού λογισμικού με ένα ανοικτού κώδικα λογισμικό δεν γίνεται από σήμερα μέχρι αύριο.

Παρακάτω θα αναφερθούμε και στο θέμα των εργαζομένων και την αντίδραση τους απέναντι στην εισαγωγή ενός ΛΑΚ.

1.     Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα - μακροπρόθεσμα, η μόνη βιώσιμη λύση για την πόλη/τον Δήμο Θεσσαλονίκης

Ο Δήμος θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στο λογισμικό ανοιχτού κώδικα απέναντι στο εμπορικό λογισμικό στο σύνολό του. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, μακροπρόθεσμα, μπορεί το οργανωτικό οικοδόμημα που λέγεται  ‘Δήμος Θεσσαλονίκης’ να αναπτύξει μια στρατηγική μετάβασης προς το λογισμικό ανοιχτού κώδικα.

Τεκμηρίωση: Το λογισμικό ανοικτού κώδικα είναι ένα θεμέλιο για μια κοινωνία στην οποία τα λογισμικά μπορούν χωρίς νομικά εμπόδια να ανταλλάσσονται  ελεύθερα. Αυτό παρέχει τις καλύτερες δυνατές συνθήκες για την ανάπτυξη ενός καινοτόμου λογισμικού, επειδή μπορούν να επεξεργαστούν και να ενημερώνονται ελεύθερα, όχι μόνο από έναν προμηθευτή-πάροχο, αλλά από το σύνολο της κοινωνίας  των πληροφορικών του συγκεκριμένου κώδικα.

Η απόφαση για να σχεδιαστεί μακροπρόθεσμα ένα αστικό(δημοτικό) λογισμικό ανοιχτού κώδικα παρουσιάζει μια ευκαιρία ενδυνάμωσης μιας  διαδημοτικής συνεργασίας, επειδή το συγκεκριμένο λογισμικό ανοιχτού κώδικα μπορεί να ανταλλάσσεται μεταξύ των δήμων, χωρίς επιπλέον κόστος.

2.    Γιατί το Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα είναι πολιτικό-κοινωνικά  επιθυμητό;

Σε μια κοινωνία που βασίζεται όλο και περισσότερο στην τεχνολογία της πληροφορικής και επικοινωνίας, η χρήση του λογισμικού είναι πλέον απαραίτητη. «Όπως έχει αποδειχθεί σε μια μελέτη από το ινστιτούτο Φραουενχοφερ - Ινστιτούτο για την Οικονομολογία της Εργασίας και την Οργάνωση,  δεν υπάρχουν στον χώρο της ΤΑ σχεδόν καθόλου  πεδία σχεδιασμού που να μπορούν  να αντιμετωπιστούν πλέον χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η κατάλληλη  λογισμική υποστήριξη.»[1] Η ταχεία ανάπτυξη της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης[2] το κάνει αυτό ιδιαίτερα σαφές.

Την δυνατότητα να λάβει γνώση ο πολίτης πώς και με ποιό τρόπο η διοίκηση πραγματικά λειτουργεί, είναι μια αρχή που οφείλει  να εκπληρεί ο ανοικτός κώδικας, κάτι που πραγματικά και κάνει. Ο τρόπος  λειτουργίας του λογισμικού των δημοσίων υπηρεσιών σε μια δημοκρατική κοινωνία θα πρέπει επομένως να είναι ανιχνεύσιμος για ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες και να μην αποκρύπτεται ή να στερείται ας το πούμε από το κοινό όπως συνηθίζεται  μέχρι σήμερα, σχεδόν παντού. Το λογισμικό ανοικτού κώδικα είναι η μόνη εγγύηση ότι το λογισμικό πραγματικά κάνει μόνο (!) αυτό,  που είναι σχεδιασμένο να κάνει!

Είναι αδιαμφισβήτητο ότι τον τελευταίο καιρό  οι υπηρεσίες προς τους πολίτες, κινούνται πλέον μακριά από μια σχέση ανταλλαγής (interaction) από άνθρωπο σε άνθρωπο, και περισσότερο σε μια πιο αυτοματοποιημένη σχέση. Η εξέλιξη αυτή συνιστά επίσης εντονότερα την χρήση του λογισμικού ανοικτού κώδικα, διότι κάποιοι εξειδικευμένοι ενημερωμένοι πολίτες μπορούν στη συνέχεια να εντοπίσουν συγκεκριμένα με ποιό τρόπο χρησιμοποιούν οι υπηρεσίες το σύστημα πληροφορικής τους. Υπολογιστικά συστήματα ανοικτού κώδικα λοιπόν είναι επομένως μια προϋπόθεση για το ότι, η διοίκηση με μια όλο και περισσότερο αυτοματοποιημένη λειτουργία της δεν οδηγείται σε ένα, ας το πούμε, τεχνικό "μαύρο κουτί"!

Επειδή γενικά η χρήση ενός λογισμικού περιλαμβάνει επίσης τη χρήση διαφόρων μορφών αρχείων, οι αρχές λειτουργίας που αναφέρθηκαν παραπάνω θα πρέπει επίσης να μεταφερθούν και σε αυτόν το τομέα. Εδώ, δεν μιλάμε πλέον για "ανοικτό κώδικα", αλλά για "ανοικτά πρότυπα " : "Ανοικτά πρότυπα είναι τα πρότυπα των οποίων η πρόσβαση είναι εύκολη για όλους τους συμμετέχοντες στην αγορά,  είναι εξελίξιμα και εφαρμόσιμα».[3]

Αυτό σημαίνει ότι κανένας πολίτης,  καμία αρχή και καμία επιχείρηση δεν θα αναγκάζονται να αγοράσουν κάποιο λογισμικό από ένα συγκεκριμένο κατασκευαστή, ακριβώς για να είναι σε θέση να διαβάσουν τα έγγραφα της πόλης της Θεσσαλονίκης ή για να διατηρεί μια ηλεκτρονική επικοινωνία με την πόλη της Θεσσαλονίκης. Έτσι δημιουργείται το πρώτο οικονομικό πλεονέκτημα για τον/την χρήστη, πάνω απ 'όλα όμως, θα μπορούν να χρησιμοποιούν ένα λογισμικό της δικής τους επιλογής που εμπιστεύονται, προκειμένου να εξασφαλιστεί διασφαλισμένα η ανταλλαγή πληροφοριών.
Έτσι, τα ανοικτά πρότυπα δεν υπόκεινται σε δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας, διότι διαφορετικά ο κάτοχος αυτών θα μπορούσε να περιορίσει με νομικά μέσα την ανταλλαγή δεδομένων  και θα μπορούσε  να επιτρέπει την χρήση μόνο  σε μια συγκεκριμένη ομάδα δικαιούχων. Μέσω  των «ανοικτών προτύπων» ο Δήμος θα μπορεί να εγγυηθεί και να προωθήσει την ελεύθερη επικοινωνία.

3.       Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα σε συγκεκριμένες κρίσιμες εταιρικές συναλλαγές στον Δήμο.

3.1     Ποια είναι τα πλεονεκτήματα του ανοικτού λογισμικού κώδικα για τον Δήμο;

Το  «[...] το επιχειρηματικό μοντέλο του ανοικτού λογισμικού κώδικα [ταιριάζει αρκετά καλά] [...], ιδιαίτερα [για τις δημόσιες διοικητικές υπηρεσίες], γιατί ο δημόσιος τομέας πρέπει να εξοικονομήσει πόρους  από τους εξαιρετικά περιορισμένους που διαθέτει αυτό τον καιρό."[4]

Ως εκ τούτου, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η «[...] Δημόσια Διοίκηση [...] γίνεται φορέας για λύσεις σε συνδυασμό με [λογισμικό] ανοικτού κώδικα. Συνεχείς αλλαγές και αναδιαρθρώσεις στον τομέα των δημόσιων οργανισμών θα οδηγήσουν επίσης τα επόμενα χρόνια σε ανάλογα projects πληροφορικής. "[5]

Επίσης είναι γνωστό ότι επιχειρήσεις που λειτουργούν στην βάση του ανοικτού κώδικα  έχουν υψηλότερο επίπεδο έρευνας και καινοτομίας από ότι επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν τα  βιομηχανοποιημένα και εμπορικά λογισμικά.

Αν το δούμε από την πλευρά των επιχειρήσεων, οι λόγοι που υπάρχει αυτή η διαφορά στο επίπεδο καινοτομίας είναι:

-’Ταχεία διάχυση της γνώσης’: Η συνεργασία των προγραμματιστών σε κοινότητες ανοιχτού κώδικα είναι δεδομένη αφού εκμεταλλεύονται και την τεχνολογία του Internet και επιτρέπει την ταχεία διάδοση των γνώσεων και εφαρμογών που περιέχονται στο λογισμικό ανοικτού κώδικα.
- Δεν υπάρχει ’αποκλειστικότητα της γνώσης’ : Δημόσια πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα. Αυτό επιτρέπει στις μικρές επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες να επωφεληθούν από τη γνώση των άλλων. Η αξία των πληροφοριών έτσι πολλαπλασιάζεται με νόμιμο τρόπο.
- ‘Αλληλοσυμπλήρωση  με προτάσεις βελτίωσης και διαφοροποίησης’: «Μέσα από τη χρήση ανοικτών προτύπων, δημιουργείται για άλλους μια ευκολότερη δυνατότητα  για κατασκευή  συμπληρωματικών προγραμμάτων ή τμήματα[modules] των προγραμμάτων ».^[6]

Τα πλεονεκτήματα του ΛΑΚ όπως αναφέρθηκαν παραπάνω για τις επιχειρήσεις μπορούν να συνοψιστούν και στα εξής για την διοίκηση της ΤΑ:

Πολιτικά:
-  Το Λογισμικό Ανοιχτού  Κώδικα(ΛΑΚ) ενισχύει τη δημοκρατία,  αφού  ο τρόπος  λειτουργίας του μπορεί πάντα  να εντοπίζεται από ανεξάρτητο τρίτο  εμπειρογνώμονα για να γίνεται κατανοητός και να επιδέχεται πρόσθετο  έλεγχο.
- Η διαφανής  λειτουργία του λογισμικού καθιστά τις διεργασίες διαχείρισης στην διοίκηση  για το  κοινό περισσότερο κατανοητές.
- Οι  πολίτες δεν εμποδίζονται στην περίπτωση χρήσης ανοικτού κώδικα για την απόκτηση, ενός  εμπορικού λογισμικού.

Οικονομικά:
- Τα μονοπώλια αποφεύγονται και προωθείται ο ανταγωνισμός, γεγονός που επιφέρει μια μείωση των τιμών για τον καταναλωτή και προωθεί, στηρίζοντας έτσι, τις περιφερειακές μικρές  και μεσαίες επιχειρήσεις.
- Μειώνεται η αναγκαστική αναβάθμιση, δηλαδή η διοίκηση είναι λιγότερο εξαρτημένη από το τι ορίζει μια εταιρεία για το τι είναι υποστήριξη  ενός  λογισμικού προϊόντος.
- Μπορεί να υποθέσει κάποιος ότι με  το λογισμικό ανοιχτού κώδικα  που θα περιλαμβάνεται  στον προϋπολογισμό του Δήμου οι δαπάνες θα είναι σημαντικά μικρότερες από ότι για ένα βιομηχανικό - εμπορικό λογισμικό που χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα.

Τεχνικά:
- Πλήρη δικαιώματα, δηλαδή υπάρχει  απεριόριστος αριθμός χρηστών απεριόριστη διάρκεια χρήσης και μετάδοσης.
-Το πως θα εξελιχθεί το προϊόν της διοίκησης επηρεάζεται άμεσα από την ανεξαρτησία του  και επιπλέον ότι  μπορεί να προσαρμοστεί και ανάλογα με τις ανάγκες.
- Ιδέες για το πως μπορούμε να εξασφαλίσουμε μια περισσότερη σιγουριά στην τεχνολογίας της πληροφορίας μπορεί να διερευνηθεί πιο συγκεκριμένα.

Ιδιαίτερα αλλά και συγκεκριμένα, τα οικονομικά οφέλη για τον Δήμο Θεσσαλονίκης θα πρέπει να συζητηθούν με περισσότερες λεπτομέρειες παρακάτω:
Το  ΛΑΚ προβλέπει για τον διοικητικό προϋπολογισμό αρκετά δυναμικά εξοικονόμησης πόρων λόγω της συγκεντρωτικοποίησης όλων των μεμονωμένων προσπαθειών και δαπανών, διότι οι εφαρμογές που έχουν αναπτυχθεί μια φορά δεν πρέπει να έρθουν αντιμέτωπες με προκηρύξεις ξανά και ξανά. Συχνά απαιτείται για την εφαρμογή σε άλλες υπηρεσιακές αρχές μόνο μία προσαρμογή, κάτι το οποίο κάνει δυνατόν μια γρήγορη και ευρεία μετάδοση των εξειδικευμένων εφαρμογών.

Συνολικά το ΛΑΚ εξασφαλίζει μια συνεργική χρήση των διαφόρων επενδυτικών επιπέδων: το χρόνο, το προσωπικό alias εργασία, και το υψηλό κόστος των προκηρύξεων αφού με την εστίαση σε ΛΑΚ, δεν χρειάζεται να προσαρμοστείς σε κάτι που έχει είναι ναρκοθετημένο με τις δεσμεύσεις μιας πατέντας.  Έχουμε λοιπόν ένα software το οποίο είναι:

·         μη γραφειοκρατικό,

·         προσαρμόσιμο στις ταχείς αλλαγές των τομεακών αναγκών ενός Δήμου και

·         δεν επιβαρύνει δυσανάλογα τον προϋπολογισμό!

Επιπλέον, ουσιαστική και σημαντική βελτιστοποίηση του προϋπολογισμού μπορεί να επιτευχθεί, λόγω της ελεύθερης αδειοδότησης του ΛΑΚ, δεν υπάρχει δηλαδή license.  Το ακριβές κόστος των αδειοδοτήσεων των software μάλλον δεν είναι προς το παρόν υπολογίσιμο στον Δήμο διότι τα κόστη αυτά είναι κρυμμένα σε άλλους κωδικούς. Ας το διερευνήσει ο Δήμος.

Σε γενικές γραμμές, θα πρέπει να σημειωθεί ότι στο κόστος αδειοδότησης του software συμπεριλαμβάνονται  ακόμη και οι αναγκαίες για την εφαρμογή εργασίες συντήρησης, κάτι που επιβαρύνει και τα προϊόντα του ΛΑΚ. Ωστόσο, το καθαρό κόστος συντήρησης του ΛΑΚ είναι πολύ χαμηλότερο  από ό, τι ολοκληρωμένο κόστος αδειοδότησης για το εμπορικό λογισμικό. Η κύρια οικονομική επιβάρυνση ενός εμπορικού λογισμικού είναι  ότι η επιχείρηση είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει μόνο ένα πρόγραμμα.

Εξ’ αιτίας και με αφορμή τους δεδομένους δημοτικούς προϋπολογισμούς, των περιορισμένων πόρων και της αυξανόμενης πολυπλοκότητας κατά την εκτέλεση των δημοτικών και  διοικητικών καθηκόντων θα αυξηθεί  η ανάγκη και θα πρέπει να δωθεί ιδιαίτερη σημασία στις  διαδημοτικές συνεργασίες στο μέλλον. Ο δήμος  θα πρέπει να εντοπίσει επί τέλους  ένα σύμπλεγμα διαδημοτικής συνεργασίας ως ένα σημαντικό πεδίο δράσης και  να το ενσωματώσει στο γενικότερο σχέδιο για την διαχείριση  ανθρωπίνων πόρων και οργάνωσης.

Στα πλαίσια λοιπόν  τη σύλληψη της ιδέας για συνεργασία και παροχή υπηρεσιών σε τρίτους θα πρέπει να στοχεύει ο Δήμος σε:

·         «Βελτίωση της οικονομικότητας, μείωση κόστους, βελτίωση της απόδοσης  και/ή της οικονομικής αποδοτικότητας.

·         Πλήρη εξασφάλιση της εκπλήρωσης των καθηκόντων σε ποσοτικό και ποιοτικό επίπεδο.

·         Βελτίωση των υπηρεσιών και του πως και προς τα που προσανατολίζονται οι πολίτες.

·         Οικονομίες κλίμακας ».[7]

Σίγουρα λόγω  κάποιων προηγμένων και καινοτόμων λειτουργιών του ΛΑΚ στο Δήμο τα αιτήματα από άλλους δήμους που θα ήθελαν να χρησιμοποιήσουν στο πλαίσιο των συμβάσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας ένα τέτοιο software/εφαρμογή  θα αυξηθούν και είναι λογικό.

Λόγω της ανεξαρτησίας του ΛΑΚ από μια συγκεκριμένη αρχιτεκτονική υπολογιστών, ένα σημαντικό περιθώριο για βελτίωση παρέχεται επίσης σε επίπεδο hardware. Το ΛΑΚ μπορεί να μεταγλωττιστεί(compilation) συνήθως για κάθε ιδιαίτερη αρχιτεκτονική υπολογιστών. Ζητήματα όπως τι κατάλληλο hardware χρειάζομαι  και τις με αυτό συνδεδεμένες ερωτήσεις σχετικά με τις ενεργειακές αποδόσεις, το κόστος λειτουργίας, και τελικά την προστασία του περιβάλλοντος παραμένουν ανεξάρτητα  από το λογισμικό που θα χρησιμοποιηθεί. Επιπλέον έχει αποδειχθεί στην πράξη, ότι παλιό hardware υλικό και μια ανομοιογενή υποδομή με ΛΑΚ μπορεί να εγκατασταθεί και να λειτουργήσει για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, το οποίο με τη σειρά του οδηγεί σε εξοικονόμηση κόστους. Η αποδοτικότητα των πόρων και το ΛΑΚ πάνε χέρι-χέρι.

Πως επιδρά στην τοπική οικονομία  η προώθηση του ΛΑΚ:
«Κυρίως τοπικές/περιφερειακές και εθνικές εταιρείες πληροφορικής επωφελούνται από τις προμήθειες σε ΛΑΚ από τις κρατικές υπηρεσίες. Για εξωτερικούς προμηθευτές παροχής υπηρεσιών σε έργα ΛΑΚ οι μικρές, περιφερειακές ή εθνικές εταιρείες παίρνουν ένα τεράστιο μερίδιο, της τάξης του 83% σύμφωνα μια μελέτη. Από τα αποτελέσματα, τα οποία ελήφθησαν στις δημόσιες υπηρεσίες και εταιρείες πληροφορικής, στο βαθμό που μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα είναι ότι η χρήση του λογισμικού ανοικτού κώδικα οδηγεί σε περισσότερες θέσεις εργασίας....»[8]

3.2 Επόμενα βήματα: Ανάπτυξη μιας στρατηγικής για το λογισμικό ανοιχτού κώδικα για τον Δήμο Θεσσαλονίκης.

Υπό το φως των παραπάνω αναφερόμενων λόγων, προτείνεται προς την πόλη της Θεσσαλονίκης να ξεκινήσει συστηματικά, να δώσει προτεραιότητα στην καθολική κάλυψη των αστικών υπηρεσιών με εφαρμογές ΛΑΚ από ότι με βιομηχανικό λογισμικό! Για το σκοπό αυτό, γίνεται απαραίτητη μια «ολιστική, προσαρμοσμένη στην [ιδιαίτερη οργάνωση του Δήμου] οργάνωση στρατηγικής ανοικτού κώδικα η οποία θα ανακαλύψει τις μη αναγνωρίσιμες ευκαιρίες».[9] Αυτή η στρατηγική θα πρέπει να προσανατολιστεί  στην διαλειτουργικότητα (στη «από μηχανή σε μηχανή» επικοινωνία»), με σκοπό να μην επηρεαστεί η καθημερινή επικοινωνία και εργασία στον Δήμο της πόλης.

3.2.1 Ένα πιθανό ξεκίνημα

Φυσικά, η εισαγωγή του ΛΑΚ δεν μπορεί να είναι ad hoc. Θα πρέπει μάλλον να εστιάσουμε στο ότι θα πρέπει  να αντικατασταθεί το βιομηχανικό λογισμικό διαδοχικά από το ΛΑΚ. Αυτό θα πάρει σίγουρα μια περίοδο κάποιων ετών για να ολοκληρωθεί και ως εκ τούτου είναι επιτακτικό, να ξεκινήσει το συντομότερο δυνατόν αυτή η διαδικασία!
Συγκεκριμένα, αυτό θα μπορούσε να σημάνει τη μετάβαση από όλες τις εφαρμογές, δηλαδή για παράδειγμα της Microsoft Office σ’ ένα ανοικτό λογισμό και να ξεκινήσει π.χ. από την Apache OpenOffice.org, ως μέρος της στρατηγικής του ΛΑΚ. Με αυτό τον τρόπο μπορούν να προωθηθούν ανοιχτά πρότυπα, επειδή οι εφαρμογές είναι τελικά μόνο οι εξωτερικές διασυνδέσεις, για παράδειγμα, οι μορφές των αρχείων.

Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά την επεξεργασία της στρατηγικής  ανάπτυξης του ΛΑΚ, ότι από την  «προοπτική του εσωτερικού μηχανισμού της δημόσιας διοίκησης [σήμερα] θα ήταν καλό να εισαχθεί και μια web-βασιζόμενη εφαρμογή. Η νέα εξέλιξη που σχετίζεται με την αντικατάσταση των παραδοσιακών, κυρίως αποκλειστικών εφαρμογών παρέχει την ευκαιρία για χρήση του λογισμικού ανοικτού κώδικα». [10]

Εκτός από αυτό o «[...]Markt-Analyst Government Insights [...] σε μια πρόσφατη μελέτη υποθέτει ότι στο μέλλον θα υπάρξει μια μεταβολή του κέντρου βάρους των  εξειδικευμένων υπηρεσιακών διαδικασιών στους δημόσιους φορείς, το οποίο τελικά θα οδηγήσει στο γεγονός ότι οι κεντρικές κυβερνητικές υπηρεσίες και οι υπηρεσίες της ΤΑ μεταξύ τους θα ανταλλάσσουν τις προσαρμοσμένες σε αυτούς εφαρμογές Linux και θα τις μεταδίδουν. Από αυτή την άποψη, δεν θα κατασκευάζονται  μόνο νέες εφαρμογές δίνοντας την παραγγελία σε εξωτερικούς συνεργάτες παροχής υπηρεσιών, αλλά θα δημιουργούνται επίσης και μέσα από την συνεργασία των δημοσίων διοικήσεων και υπηρεσιών στον τομέα των εξειδικευμένων διαδικασιών μοιράζοντας την γνώση που εμπεριέχεται στις εξειδικευμένες εργασίες του δημοσίου τομέα .»[11]

3.2.2 Εμπόδια και πως να ξεπεραστούν

Ένα εμπόδιο που πρέπει να προσέξει κάποιος κατά την εισαγωγή του ΛΑΚ στο Δήμο θα είναι μάλλον η ελλιπής διάθεση των εργαζομένων στον Δήμο να χρησιμοποιήσουν ένα νέο λογισμικό.
«Για να επιτευχθεί μια αποδοχή [...] των χρηστών, είναι σημαντικό  να γίνει η διερεύνηση και καταγραφή και χαρτογράφηση όλων των διαδικασιών και των δομών των λειτουργιών για να προβληθούν στις νέες τεχνικές δομές. Αυτό εξυπηρετεί επίσης το σκοπό να μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι συσσωρευμένες τεχνογνωσίες των χρηστών [από τον χώρο εργασίας τους] σχετικά με τις διαδικασίες και τις δομές [των υπηρεσιών τους]. Η προκαταρκτική εργασία της καταγραφής  των δομών και των διαδικασιών, η οποία μπορεί να διαρκέσει αρκετά χρόνια για να ολοκληρωθεί, θα πρέπει να γίνει σε άλλο εμπορικό σύστημα. Για να μπορέσει να αντικατασταθεί  ένα υπάρχον λογισμικό, πρέπει να είναι γνωστές ποιές διαδικασίες εφαρμόζονται με αυτό. Εάν σε όλα αυτά τα χρόνια, λόγω έλλειψης ορθολογικής λειτουργικότητας εντός των υπηρεσιών έχουν καταστρατηγηθεί διάφορες διαδικασίες, τότε θα πρέπει αυτές να ανιχνευθούν και να κατανοηθούν. Σε περίπτωση δε που θα ανακαλυφθούν «πληροφοριακοί νήσοι», [δηλαδή απομονωμένες διαδικασίες, μη ενσωματωμένες στη γενικότερη δημοτική εργασία]  τότε θα πρέπει να οριστούν πρόσθετες διασυνδέσεις ή να προγραμματιστεί η ενσωμάτωσή τους. »[12]

Επιπλέον, οι εργαζόμενοι που συμμετέχουν πρέπει να προετοιμάζονται μέσω μιας αποτελεσματικής επιμορφωτικής και εκπαιδευτικής κατάρτισης εντός ωραρίου εργασίας για την ασφαλή εφαρμογή  του λογισμικού πριν από οποιαδήποτε βασική εισαγωγή τους στο νέο λογισμικό. Για αυτό και πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι οι χρήστες βρίσκονται στο κέντρο της κάθε εφαρμογής και ότι μια επιμόρφωση τους θα είναι [αρκετά]δύσκολη!

Αντίβαρο σε αυτό το «εμπόδιο αποδοχής», είναι επίσης εκτός από τα δυναμικά εξοικονόμησης που σου παρέχει το ΛΑΚ, ότι «[...] με την αυξανόμενη ζήτηση εκ μέρους των [πολιτών] για μια σύγχρονη διοίκηση [...] στο σύνολο του δημόσιου τομέα βρίσκεται υπό τεράστια πίεση για να αλλάξει.»[13] Το ΛΑΚ μπορεί να είναι σε αυτή την πίεση για αλλαγή ένα ευέλικτο εργαλείο: Επειδή η διοίκηση με  ένα ΛΑΚ έχει περισσότερο έλεγχο πάνω στο δικό της λογισμικό και ως εκ τούτου μπορεί να ανταποκριθεί πολύ ακριβής στις ανάγκες των πολιτών της. Επηρεάζοντας ο Δήμος ο ίδιος την ανάπτυξη του προγράμματος,  μπορεί να εγγυηθεί μια τοπική προοπτική ανταγωνίσιμου και συνεπώς  να ξεφύγει ενός  εταιρικού ξένου ελέγχου, καταφέρνοντας έτσι τον δημοτικό(αυτοδιοικητικό) αυτοέλεγχο.

Μία επιπλέον πρόκληση που θα πρέπει να προσεχτεί κατά την εισαγωγή του ΛΑΚ είναι η προσαρμογή του στα υφιστάμενα προγράμματα: «Ένας από τους μεγαλύτερους φόβους που εμποδίζουν τη χρήση του ανοικτού κώδικα [λογισμικό] στη δημόσια διοίκηση, είναι η έλλειψη διαλειτουργικότητας με τις υπάρχουσες υποδομές πληροφορικής. Έτσι για να λειτουργήσει άψογα η προσαρμοστικότητα των εμπορικών εφαρμογών και των εφαρμογών ανοικτού κώδικα που υποστηρίζουν συνήθως ανοικτές μορφές ανταλλαγής,  θα πρέπει οι δημόσιοι φορείς στο μέλλον να μεταβούν σε μια πραγματοποίηση μιας ολοκληρωτικής μετάβασης σε  ανοικτές μορφές και πρότυπα δεδομένων, και [την συγκεκριμένη] διαδικασία [μετάβασης] [να την σχεδιάσουν στοχευμένα]. Αυτό που θα χρειαστεί θα είναι μια "στρατηγική ανοικτών μορφών ανταλλαγής". Ένας στοχευμένος σχεδιασμός μιας τέτοιας αλλαγής βοηθάει το λογισμικό ανοικτού κώδικα για περισσότερες ευκαιρίες, δεδομένου ότι η χρήση των προτύπων αυξάνει την αντικαταστασιμότητας των εφαρμογών στο πλαίσιο της υφιστάμενης [τοπικής και γενικότερης] πληροφορικής υποδομής ».[14]

4. Συμπέρασμα

Η ανεξαρτησία από τις αγορές  βιομηχανικού λογισμικού είναι σήμερα ένα αναπόσπαστο μέρος μιας υπεύθυνης διοικητικής πολιτικής και διοικητικής μεταρρύθμισης. Ο Δήμος θα πρέπει να δράσει παρά να αντιδράει απλά στις πολιτικές των εταιρειών παραγωγής εμπορικών λογισμικών. Η λύση που περιγράφεται στην παραπάνω  πρόταση αποσκοπεί να εξυπηρετήσει τον συγκεκριμένο σκοπό.

Η κατάσταση στην αγορά των λογισμικών διαχείρισης και διοίκησης καθηκόντων οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης αλλάζει άρδην και στην Ευρώπη. Το επόμενο βήμα θα είναι η ενοποίηση και η harmonization των οικονομικών των Δήμων στην Ευρώπη με ένα ΛΑΚ, λόγω χαμηλού κόστους παραγωγής, προσάρμοσης και εφαρμογής, οπότε καλό θα είναι να προετοιμάζεται ο Δήμος. Εδώ προτείνεται η δημιουργία Ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας δημοτικών λογισμικών ανοικτού κώδικα  έτσι ώστε να υπάρχει και τόσο μια θεσμική κάλυψη  από την ΕΕ όσο και μια οικονομική στήριξη για τους Δήμους. 

---

[1] Ινστιτούτο Φραουενχοφερ για την οικονομολογία της εργασίας και της οργάνωσης, „Open Source Software – Strukturwandel oder Strohfeuer“, p. 25

[2] Κάτω από τον όρο «ηλεκτρονική διακυβέρνηση» κατανοούμε την απλοποίηση και την εκτέλεση διαδικασιών που σχετίζονται με την πληροφορία, τις επικοινωνίες και τις συναλλαγές εντός και μεταξύ των κυβερνητικών, δημοτικών και άλλων δημοσίων υπηρεσιών και οργάνων όπως επίσης και μεταξύ αυτών των θεσμικών οργάνων από την μια πλευρά των πολιτών και των επιχειρήσεων από την άλλη, μέσω χρήσης των ψηφιακών τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας.

[3] Ο ορισμός στα ελληνικά δεν υπάρχει στην βιβλιοθήκη Wikipedia. Offene Standards sind Standards, die für alle Marktteilnehmer besonders leicht zugänglich, weiterentwickelbar und einsetzbar sind. Jeder Standard muss einigermaßen offen sein, um überhaupt als Standard funktionieren zu können. Insofern könnte man das Attribut offen für redundant halten. Es besteht jedoch häufig ein regulatorisches Interesse daran, besondere Offenheitsanforderungen zu definieren, die ein förderungswürdiger Standard erfüllen soll, und dementsprechend nur solche Standards als offen zu bezeichnen, die diese Anforderungen erfüllen. (https://de.wikipedia.org/wiki/Offener_Standard [φορτώθηκε στις 21.03.2015]).

[4] Ινστιτούτο Φραουενχοφερ για την οικονομολογία της εργασίας και της οργάνωσης, „Open Source Software – Strukturwandel oder Strohfeuer“, p. 11

[5] Ινστιτούτο Φραουενχοφερ για την οικονομολογία της εργασίας και της οργάνωσης, „Open Source Software – Strukturwandel oder Strohfeuer“, p. 12

[6] Ινστιτούτο Φραουενχοφερ για την οικονομολογία της εργασίας και της οργάνωσης, „Open Source Software – Strukturwandel oder Strohfeuer“, pp. 48

[7] dosys – „IT-Konzept Stadt Dortmund 2011-2015“ (Stand 01.11.2011), S. 14

[8] Ινστιτούτο Φραουενχοφερ για την οικονομολογία της εργασίας και της οργάνωσης, „Open Source Software – Strukturwandel oder Strohfeuer“, p. 12, 40, 28

[9] Ernst & Young AG, „Open Source Software im geschäftskritischen Einsatz“, p. 5

[10] Ινστιτούτο Φραουενχοφερ για την οικονομολογία της εργασίας και της οργάνωσης, „Open Source Software – Strukturwandel oder Strohfeuer“, p. 26

[11] Ινστιτούτο Φραουενχοφερ για την οικονομολογία της εργασίας και της οργάνωσης, „Open Source Software – Strukturwandel oder Strohfeuer“, p. 31.

[12] https://de.wikipedia.org/wiki/Open-Source-Software_in_%C3%B6ffentlichen_Einrichtungen [φορτώθηκε στις 22.03.2015].

[13] Ινστιτούτο Φραουενχοφερ για την οικονομολογία της εργασιας και της οργάνωσης, „Open Source Software – Strukturwandel oder Strohfeuer“, S. 45.

[14] Ινστιτούτο Φραουενχοφερ για την οικονομολογία της εργασιας και της οργάνωσης, „Open Source Software – Strukturwandel oder Strohfeuer“, S. 13,  Hervorhebungen durch Christian Nähle.