Ο σημερινός αυτιστικός ναρκισσισμός του 'ψηφιοποιημένου' & "ψηφιοποιητικού' πολίτη ικανοποιείται μόνο οπορτουνιστικά.
„ΣΕ ΠΗΡΑ
ΚΑΙ ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΣ“ , „ΕΜΕΝΑ ΔΕ ΘΑ ΜΟΥ ΦΩΝΑΖΕΙΣ ; “, „ΝΑ ΣΕ ΠΑΡΩ ΣΕ ΛΙΓΟ;“
Πως μετασχηματίζεται η δομή της παραδοσιακής επικοινωνίας
μας (Face-to-Face)
και πως προωθείται και εργαλειοποιείται συγχρόνως
η απουσία της έμβιας ενσυναίσθησης από τα SM(κοινωνικά μέσα) χωρίς να το συνειδητοποιούμε.
Κάθε
φορά που πιάνουμε ένα κινητό σε ένα αστικό χώρο, δημιουργούμε έναν ιδιωτικό μέσα σε ένα δημόσιο χώρο. Όλοι φίλοι και γνωστοί και
επαγγελματικοί συνεργάτες στη τσέπη μας όπως και ολόκληρη η μουσική συλλογή
μας. Γιατί το κάνουμε? Νοιώθουμε ίσως σαν στο σπίτι μας που συνήθως δεν μπορουμε να μείνουμε μόνοι μας γιατί δεν ξέρουμε τι να κάνουμε?
Δημιουργούμε απόρρητες σφαίρες (χώρους) για κινητά και ενεργούμε σαν
μικρά άτομα(υπομονάδα μορίου) - οριοθετούμε τον εαυτό μας για να δημιουργήσουμε
έναν χώρο που να είναι οικείος σε εμάς. Μήπως είναι αναπόφευκτο σύμπτωμα και η
στοχευμένη στρατηγική της «κοινωνίας των Ενικών» που προώθησε ο
νεοφιλελευθερισμός για διαίρεση και καθαίρεση της συλλογικότητας, μιας "επικίνδυνης" ίσως εν δυνάμει κοινοτικοποίησης
[i]
των θεσμικών μέσων(θεσμών)?
Δεν
θα αναφερθούμε στην ψηφιοποίηση της μαθησιακής διαδικασίας, η οποία «μπήκε»
ξαφνικά στη ζωή μας – λόγω επικινδυνότητας κορωναϊού- και σίγουρα θα εγκατασταθεί σαν το επόμενο
σύμπτωμα του ανθρωπόκαινου πολιτισμού.
Μετασχηματισμός του δημόσιου χώρου και της αντίληψης
της κοινωνικής έννοιας πλέον ?
Κάποια χρόνια προς τα πίσω,
Άνοιξη του 2004(!), βρισκόμουν με μια παρέα εκτός Αθηνών σε ένα εξοχικό
σπίτι στο Λαγονησι, για ΣΚ με διάφορους γνωστούς. Κάποια στιγμή χτυπάει το
κινητό ενός αρχιτέκτονα καθηγητή πολυτεχνείου που ήταν μαζί μας και τον ακούω
να λέει: «δεν θα μπορέσω να έρθω, είμαι Βαρκελώνη με μια ομάδα φοιτητών αυτές
τις ημέρες». Εγω έμεινα με το στόμα ανοικτό. Καθηγητής Πολυτεχνείου και να λέει τέτοια ψέματα?
Μήπως καλούμε σήμερα τους γνωστούς, φίλους και συγγενείς μας
στο σταθερό όταν έχουν σύνδεση και συνήθως έχουν αλλα δεν γνωρίζουμε τον αριθμό?
Και εάν κάποιος έχει μόνο σταθερό και προσπαθούσαμε να τον βρούμε στο τηλέφωνο
και δεν θα τον βρίσκαμε στο σταθερό, θα του λέγαμε «σε πήρα και δεν απαντούσες»? Οχι βέβαια.
Το χειρότερο όμως και συγχρόνως απλούστερο σε όλο αυτό είναι
ότι έχουμε ξεχάσει να μιλάμε μεταξύ μας, να γράφουμε και να εκφραζόμαστε.
Αυτός ο αόρατος μυστικισμός της ανθρώπινης ομιλίας έχει
εξαφανιστεί. Έχουμε ξεχάσει τις στιγμές των «ονομάτων», «λέξεων, «της δεκτικότητας
και του αυθορμητισμού». [Walter Benjamin]
Απαντάει ο άλλος και λέει το όνομα μου αμέσως, και ειναι τόσο ξένο ακόμα για μένα οταν το ακουω αυτό. Κλείνεις το κινητό σήμερα
γιατί έχεις μπουχτίσει να το έχεις έννοια και μετα από κάποιες ώρες σε παίρνουν
όλοι οι γνωστοί και φίλοι και σε ρωτούν: « Μα τι έγινε, δεν λειτουργεί το
κινητό, ήταν κλειστό το κινητό σου, … τα γατάκια ρωτούν επ’ ακριβώς, «γιατί
έκλεισες το κινητό σου?»
Εισαι στα λεγόμενα "σοσιαλ" μέσα και κάνεις συγχρόνως και εργασίες άλλες και ρωτάνε:
"... θεωρείτε μεγάλη αγένεια στα σόσιαλ;Ξεκινάω εγώ…
Να μιλάω με κάποιον/α και να μου απαντάει ανα 30-40 λεπτά ξέρω γω…
Εσεις;" Γιατι να σου απαντήσω αμέσως όταν τα περισσοτερα απο αυτά ειναι κους-κους και τρολ? Την σοβαρή γραπτή επικοινωνία την θεωρώ μόνο μέσω mail.
Γυρίζεις από τη δουλειά κουρασμένος μετά από
8 - 10 ώρες το αφήνεις ανοικτό και
αρχίζουν διάφοροι και σε παίρνουν τηλέφωνο να σε ρωτήσουν τι έγινε με αυτή ή την άλλη υπόθεση,
χωρίς καν να ρωτήσουν, «ενοχλώ?» Το θεωρούν δεδομένο όλοι, ότι θα σε βρουν τώρα
με το κινητό, όποτε θέλουν και όπου και
αν βρίσκεσαι εσύ. Και εν πάση περιπτώσει «είναι φίλος/πελάτης και πρέπει να τον
εξυπηρετήσω» απαντά η άλλη πλευρά.
Δεν το παίρνεις μαζί σου όταν
βγεις έξω από το σπίτι, το ξεχνάς βρε αδερφέ, και γυρίζεις πίσω και βλέπεις 10
κλήσεις από το ίδιο άτομο και άλλες 7 κλήσεις από κάποιον άλλο. Και οκ, βλέπουν ότι δεν απαντάς, κάτι θα συμβαίνει για να μη μπορεί ή να μη θέλει να απαντήσει
ο άλλος. Πως θα αντιδρούσαμε παλιότερα εάν καλούσαμε κάποιον στο γραφείο ή σπίτι διότι άλλη περίπτωση να τον βρείς δεν υπήρχε με το καλωδιακό αναλογικό τηλέφωνο. Στο δρόμο η στο αυτοκίνητο ή σε σπίτι φίλων όπως σήμερα, όχι!
Πηγαίνεις εκδρομή στη φύση
το έχεις χαμηλωμένο και μετα από 6 ώρες εκδρομής και παραμονής σου μέσα στο
πράσινο και έχεις αφεθεί εκεί στο περιβάλλον, που για σένα δεν είναι
το κυριότερο πότε θα σε πάρουν τηλέφωνο, κοιτάζεις και έχεις 10 κλήσεις από
τρία άτομα και γραπτά μηνύματα: «ΣΕ ΠΑΙΡΝΩ ΚΑΙ ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΑΣ». Και γιατι να απαντήσω όταν βρίσκεται με χαμηλωμένη ένταση για να μην ενοχλούμαι και ενοχλώ στο σακίδιο μου.
Όμως και εσύ ο ίδιος πας σε ένα ταβερνείο με φίλο ή φίλη
να περάσεις την ώρα σου τρώγοντας και πίνοντας εκτός σπιτιού και το πρώτο που
κάνεις είναι να τοποθετήσεις το κινητό πάνω στο τραπέζι, στην άκρη του
τραπεζιού ευτυχώς, ή ακόμα καλυτερα πάνω σε μια καρέκλα δίπλα σου που να μη φαίνεται, κάποιοι είναι «ευαίσθητοι» στη κουλτούρα του φαγητού.
Φυσικά και το κυριότερο είναι ότι εάν έχεις και κάποια ερωτική
ή συντροφική σχέση και δεν απαντάς, …
ουφ, μαύρο φίδι που σε έφαγε! Θα μου πεις, ότι τότε είναι προβληματική η σχέση
σου. Μα φυσικά και είναι οι περισσότερες προβληματικές και σε άλλους τομείς και
συμπληρώνονται και από μια προβληματική επικοινωνία. Βασικότερο, παντελής
έλλειψη εμπιστοσύνης πλέον με το κινητό γιατί δεν ελέγχεσαι χωρικά, εκτός και
αν σου πει ο/η άλλος βγάλε μου μια φωτογραφία να μου δείξεις που είσαι! Τότε
φυσικά έληξαν όλα ή όχι?
Το πιο αποτρεπτικό για μένα είναι όταν παίρνεις κάποιον και
σου απαντάει αμέσως με το όνομα που σε έχει καταχωρήσει στο κινητό «γειά σου Γιώργο». Δεν αφήνουμε
πλέον ούτε καν λίγο suspense, αυτό το
δήθεν που είναι όμορφο, λείπει από την καθημερινότητά μας όπως και πολλά άλλα
λεγόμενα δήθεν που υπήρχαν στα χρόνια του 60 και 70 και έκαναν την ζωή μας πιο
τρυφερή, κάποια γνωστή μου θα έλεγε, «πιο δροσερή».
Μπαίνεις σε ένα κατάστημα,
ψωνίζεις με το κινητό στο αυτί επί 15 -20 λεπτά και τόσο σιγά η ομιλία σου που
δεν καταλαβαίνει κάποιος ότι μιλάς, αλλα έχεις το χέρι σου στο αυτί και πηγαίνεις
πάνω κάτω και νομίζει κάποιος ότι δεν τα 'χει σωστά. Εκνευριστικό! Empathy? No way!
Καλείς άνθρωπο, νέο επαγγελματία
πνευματικού επαγγέλματος για φαγητό στο διαμέρισμα σου, στο ρετιρέ του ανάβεις του ... κεράκι και δυο όμορφα ποτήρια για το κρασί και
το πρώτο που κάνει είναι να καθίσει να ανοίξει το κινητό μήπως έχει κάποια
ειδοποίηση και φυσικά εγω κάνω τον
καταπιεστή και λέω: «τέλος τώρα το κινητό» και με ύφος δυστυχώς! Και όμως χρύπησε 4 φορές το κινητό και το σήκωσε. Ο τύπος ήταν τελικά infantil. Δεν τον ξανασυνάντησα για άλλο λόγο φυσικά αλλα και αυτός συμβάλλει στην infatilization του και την δική μου.
Δεν αναφέρομαι στη χρήση κινητού εντός λεωφορείων εχω να πατήσω πόδι εκει μέσα στο μέσα και έξω βρώμικο περιβάλλον από τοτε που αγόρασα 4 ποδήλατα και μου εχουν κλέψει τα 3.
Εξατομίκευση ως ένας " αφρώδης καθησυχασμός"[ii] ?!
Ότι και να λέμε και να κριτικάρουμε ο άνθρωπος πλέον όπου και
να είναι θέλει να αισθάνεται την ευεξία του, αυτή που έχει επιλέξει[iii] και θεωρεί ότι πλαισώνεται απο την ελευθερία του.
Ο αφρός είναι η κοινωνία και οι κυψελίδες αφρού είναι τα άτομα
της
που συνδέονται μεταξύ τους. Εάν ο αφρός διαλυθεί σε μη συνδεδεμένες
φυσαλίδες αέρα, αυτό θα σήμαινε την πλήρη αποξένωση των κυψελών αφρού από το
σύνολο που λέγεται αφρός δηλαδή, την κοινωνία - απλά η κοινωνία εκρήγνυται. Ποιος
είναι ο δεσμός μεταξύ των ξεχωριστών κυψελών του αφρού; Πώς ενσωματώνονται στον
αφρό; Ή διαφορετικά:
«Ποια είναι τα σημερινά/σύγχρονα
«ανοσοποιητικά συστήματα» του αφρού, εάν κάποιος καταλάβει το ανοσοποιητικό
σύστημα, τις θεσμοθετημένες αντιδράσεις απέναντι
στην αποξένωση (έκρηξη φυσαλίδων αφρού) με την βοήθεια της αρχής της πρόληψης;
Σε τελική ανάλυση, η κοινωνία είναι επίσης ένα
αυτοσυντηρούμενο σύστημα που πρέπει να αμυνθεί ενάντια στις επεμβατικές
καταστροφικές τάσεις στον ίδιο χώρο.»[iv]
O Sloterdijk (2004: 309ff.) Περιγράφει "τα νησιά"[v]
(9) - τα οποία, όπως και τα αφρώδη κύτταρα, γίνονται μόνο έτσι μέσω της
απομόνωσης - σαν επι μέρους ανοσοποιητικά συστήματα. Αυτά τα
νησιά προσφέρουν το απαραίτητο κλίμα που προστατεύει από τον υπερβολικό
ατομικισμό που τελικά καταλήγει σε πλήρη αποξένωση. Το άτομο είναι ενσωματωμένο
σε αυτά τα νησιά και στο πλαίσιο του μπορεί να εξατομικευτεί μέσω της
προσαρμογής και της οριοθέτησης. Αυτό σημαίνει ότι κάθε στοιχείο αφρού μπορεί
να οριστεί ως ανθρωπόσφαιρα ως πολυδιάστατος χώρος.
Αυτά τα επι μέρους ανοσοποιητικά συστήματα, όπως η τεχνολογία του
κινητού, τα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης όπως και το cocoon effect, μπορούμε να πούμε ότι είναι υπεύθυνα
που κάποιοι άνθρωποι έχουν αναγνωρίσει εγκαίρως
και αποφεύγουν τη κατάθλιψη, τα ψυχοφάρμακα ή ακόμα και το suicide.
Μέσα σε μια 25 ετία έχει αλλάξει τελείως η δομή της επικοινωνίας
μας και μάλιστα λόγω του μετασχηματισμού της τηλεφωνικής επικοινωνίας μας ή
οποία συνδέεται πλέον και με εικόνα in real time πολλές φορές, μέσω μιας
οθόνης. Θεωρείται apriori δεδομένο
ότι όταν πληκτρολογήσεις τον αριθμό του κινητού του άλλου θα απαντήσει, αφού
όπου και να είναι και σε όποιο χρόνο (δικό σου όχι δικό του) και να βρίσκεται ο
άλλος, θα το έχει μαζί του, τέλος!
·
Δεν υπάρχει ιδιωτικός
χώρο-χρόνος πλέον
·
Δεν υπάρχει προσωπικό
περιβάλλον
·
Δεν υπάρχει σήμερα, αύριο
μεθαύριο, υπάρχει το just in time όπως η παραγωγική διαδικασία
·
Δεν υπάρχουν πολλές φορές ούτε
καν intim στιγμές, το κινητό δίπλα, ούτε καν χαμηλωμένο…
Πολλά από τα παραπάνω ξεκίνησαν και με τη χρήση των
ασύρματων τηλεφώνων, και μετα με τa walkman στη
δεκαετία του ’80 και τα i-pod, αν ενθυμούμαστε …
Και ξαφνικά σε μια ανταλλαγή sms γράφεις ΚΕΦΑΛΑΙΑ λόγω ευκολίας και γράφεις κάτι
που υπό άλλες συνθήκες θα το συζητούσες κανονικά και σου γυρίζει πίσω ένα
μήνυμα. «ΕΜΕΝΑ ΔΕ ΘΑ ΜΟΥ ΦΩΝΑΖΕΙΣ!!!». Και αναρωτιέσαι πότε φώναξες μέσα από το sms, και μετα σου εξηγούν τα κεφαλαία τα γράφεις όταν
θέλεις να φωνάξεις ή να μιλήσεις σε υψηλό τόνο σε κάποιον και ... «σου το έχω πει
και εξηγήσει κιόλας» .
Δεν ομιλούμε για την αναγνώριση κλήσεων που εκεί αποφασίζεις
εάν θέλεις να απαντήσεις ή όχι και ιδιαίτερα στις ημέρες μας που υπάρχουν
διάφοροι καλοθελητές που από τράπεζες να σου θυμίσουν πόσο τους χρωστάς, ή
κάποιοι διαφημιστές που σε καλούν στις 15:33 κάθε μεσημέρι να σου προσφέρουν
μια τάχα μου καλύτερη σύνδεση στο κινητό.
Οπορτουνισμός και επιλεκτικότητα στην επικοινωνια
Εάν
θα διαβάζαμε, ότι θα μπορεί να συμβεί
κάτι ανάλογο σε ένα κείμενο του Όργουελ όπως
αυτό το "1984" τι θα σκεφτόμασταν. Αχ τους καημένους δεν θα έχουν καμία ήσυχη
στιγμή στη ζωή τους με αυτή τη διαβολική συσκευή ομιλίας που ανέπτυξαν οι
ανθρωπογενείς τεχνολογίες.
Τα Feuilleton και η επιστήμη αποκαλύπτονται τελικά, σήμερα,
σύμφωνα με την παράδοσή τους, ως τόποι παραγωγής πολιτιστιμικής απαισιοδοξίας.
Οι προκλήσεις μέσω κινητού για απόλαυση του ελευθέρου χρόνου σου
και διασκέδαση είναι τόσες πολλές, που πλέον τα άτομα -οι μονάδες- δεν δεσμεύονται
και πολύ βραχυπρόθεσμα ή ακόμα και μεσοπρόθεσμα
με άλλους συνανθρώπους τους να κάνουν κάτι μαζί. Αν στο ενδιάμεσο χρονικό
διάστημα πέσει τηλέφωνο από κάπου και τους αρέσει η επόμενη πρόταση περισσότερο,
αποφασίζουν για την δεύτερη, τρίτη ή ακόμα και τέταρτη πρόταση. Η απάντηση στον
πρώτο συμμετέχοντα στην επικοινωνία: δεν το είδα, δεν είχα μονάδες να απαντήσω etc., αν ρωτηθούν αν δε ρωτηθούν το κάνουν γαργάρα,
σαν να μη συνέβει. Δεσμευση "Οχι ευχαριστώ". Ενας γωνστός μου μου δειχνει περήφανος ότι εχει 180 sms αναπάντητα και αλλα τόσα σχεδον στο Viber για να μου δειξει ότι δεν το κάνει προσωπικά σε μένα που δεν απαντά.
Το κινητό έχει
καλλιεργήσει μια άλλη πολιτισμική καθαρά
οπορτουνιστική συμπεριφορά στους ανθρώπους[vi].
Τα κινητά, τα smart
phones, τα i-phones
etc. Ετστι λοιπόν μας επιτρέπουν να
δημιουργούμε τη δική μας ιδιωτική σφαίρα επιτόπου.
Η επιφανειακότητα της ηλεκτρονικής ανταλλαγής στερεοτύπων alias ψηφιακή επικοινωνία, διαφαίνεται αλλα και
τεκμηριώνεται συγχρόνως από την στείρα παιδεία και εξειδικευμένη γνώση που
λαμβάνουν τα νέα μέλη της κοινωνίας πλέον. Όσοι δεν έχουν ενταχθεί στο
παγκόσμιο συμβάν της κλιματικής αλλαγής με τοπικές αρνητικές επιδράσεις π.χ., δεν θα μπορέσουν πλέον να δουν τον ανασχηματισμό
της καθημερινότητας τους σαν παράμετρο θετικής επίδρασης στην κλιματική αλλαγή.
Ο
οπορτουνισμός αιτία και αποτέλεσμα της επικοινωνιακής μοναξιάς και του ναρκισσισμού.
Με καλεί την ημέρα των Χριτουγέννων να μου ευχηθεί και όχι μονο με καλούν για small talk και μόνο μερικές φορές, ξαφνικά στη μέση της συνομιλίας χτυπάει το τηλέφωνο του άλλου/της άλλης και αμέσως διακόπτεται η συνομίλια μας ή η ομιλία μου προς αυτόν/αυτήν και μου λέει "ΝΑ ΣΕ ΠΑΡΩ ΣΕ ΛΙΓΟ?". Απαντώ πολύ προβοκατόρικά: " οχι πες του άλλου να τον πάρεις αργότερα ή περίμενε να τελειώσουμε και μετά τον παίρνεις πίσω τηλέφωνο", δεν προλαβαίνω να τελειώσω την πρόταση αυτή και εχει κλείσει το τηλέφωνο για να απαντήσει στο κινητό. Θράσσος, ανασφάλεια απλα επικοινωνιακός οπορτουνισμός! Αναίδεια! Ασυναίσθησία!
Όχι, τώρα είμαστε, ότι μας κάτσει
πιο όμορφο και πιο εύκολο, αλλα και ότι μας κάνει να αισθανθούμε τόσο ιδιαίτερα αυθεντικοί όσο και
ανήκοντες σε μια κοινωνική ομάδα που μας ταιριάζει άσχετα αν είμαστε
αποξενωμένοι. Και φυσικά συμπληρώνεται το puzzle από το «ότι πιο κερδοφόρο είναι».
Τελικά παρατηρώ όχι 30ηδες ούτε 40ηδες, αυτό είναι πλέον
λογικό γιατί εξελίχθηκαν με αυτό στο χέρι και στο οπτικό πεδίο τους. 50ηδες
ιδιαίτερα γυναίκες να είναι κολλημένες στην οθόνη του κινητού για short message service. Ποιος ενδιαφέρθηκε πότε να μάθει ότι το sms είναι το ακρωνύμιο του «σύντομη υπηρεσία
μηνυμάτων»? Το βρήκαν έτοιμο και το χρησιμοποιούν. Έχει σχέση με το φύλλο ή
έχει σχέση με τη μοναξιά τους και την δυσκολία που έχουν σε ένα τέτοιο πατριαρχικό κοινωνικό σύστημα να το
πουν δημοσίως και ευθαρσώς, και την αναζήτηση μιας άλλης επικοινωνιακής σχέσης
πιο αληθινής, πιο τρυφερής- όχι αναγκαστικά ερωτικής - όχι δεδομένης και καθημερινά τετριμμένης?
Και ας πάμε λίγο στη α-μοναχική μοναξιά μας (βλέπε: Τι συμβαίνει
«στην κοινωνία των Ενικών» . Ο
φιλόσοφος Λαρς Σβεντσεν δημοσίευσε το εξαιρετικό βιβλίο «η φιλοσοφία της μοναξιάς»
πριν από δύο χρόνια, που ρίχνει και φως και άπλετα στο θέμα από όλες τις
οπτικές γωνίες του. Δηλαδή, ότι η μοναχικότητα και η μοναξιά είναι δυο
διαφορετικά πράγματα -φυσικά και γνωρίζουμε οι περισσότεροι αυτή τη διαφορά. «Η μοναξιά έχει μια συναισθηματική διάσταση που δεν τη
χρειάζεσαι εάν είσαι μοναχικός». Η τελική αναγνώριση του Σεβεντσεν:
Η πραγματική αλλά και καταπιεστική χρόνια μοναξιά απειλεί να
«υπονομεύσει ολόκληρη την ύπαρξη».
Θυμάμαι όταν ζούσα σε μία άλλη χώρα που όταν αναφερόμαστε στη
μοναξιά και αυτή που έχει ο κάθε ένας μας και υπήρχε μια παράφραση του τύπου: «…μόνος,
δυαδομόνος, τριαδομόνος». Δηλαδή είτε ένας είτε δυο είτε τρείς πάλι μόνος είσαι.
Οι μόνοι αισθανόμενοι, έχουν έλλειψη εμπιστοσύνης απέναντι σε
άλλους. Η απειλή της μοναξιάς είναι όταν εσείς είστε αυτοεπικεντρωμένος και
εγωκεντρικός, αντιμετωπίζοντας τους άλλους μόνο ως έναν καθρέφτη του εαυτού
σας.
Από αυτή την άποψη,
μια κοινωνία της επιτυχίας που επιβραβεύει το ναρκισσιστικό
posertum (δηθενισμό) μπορεί να πυροδοτήσει τη
μοναξιά.
Η μοναξιά είναι περισσότερο ψυχοχαρακτηριστική διάθεση, η
οποία συχνά είναι ανεξάρτητη από την ύπαρξη πολλών ανθρώπων γύρω μας. Και
φυσικά ποιος θα πει ότι είναι μόνος. Εδώ φοβούμαστε ή μάλλον καλύτερα, το υγιές
«EGO” μας είναι τόσο χαμηλό ώστε νοιώθουμε ανασφάλεια να εκτεθούμε στα
κοινωνικά μέσα γράφοντας την γνώμη μας. Αντ’ αυτού σηκώνουμε τον αντίχειρα ή
εκθέτουμε την καρδούλα μας, ή απλά τσίου-τσίου για λίγο και αυτό ήταν. Σκεπτόμενοι
συγχρόνως, αν δεν συμφωνήσει ο φίλος μου ή ο γνωστός μου με τη θέση μου πως θα
συνεχίσω να τον βλέπω και να με βλέπει? Και γιατί να ξέρει εγώ τι σκέφτομαι. Ναι μεν θεωρητικά δεν συμφωνων με την δεσμ,ευση της συντρόφου μου και ειμαι υπερ της ελευθερίας αλλα στη δικιά μου περίπτωση ειναι διαφορετικά, και γιατι να το ξέρουν όλοι. Θα
μπορώ να είμαι μετά απέναντί του ειλικρινής, να του παρουσιαστώ τελικά έτσι
όπως είμαι? Φυσικά τέτοια ερωτήματα συνήθως δεν τίθενται από τους ίδιους, γιατί
υπό άλλες συνθήκες θα είχαμε θετική εξέλιξη στο κοινωνικό μας σύνολο. Αλλαγή
διάθεσης στην επικοινωνία συνεπάγεται αυτό. Κρυψίνους!
Ο εγκέφαλος αν δεν προλάβεις να κυριαρχήσεις ανθρωπίνως επί της
εξέλιξής του προσαρμόζεται τελικά στην εικονική αντίληψη συχνά και επι πλέον
αποκλειστικά.
Πόσο δυσκολεύτηκα να την μάθω (την ελληνική νοηματική γλώσσα) όταν ήμουν μέσα στο μάθημα. Και μετα από δυο
χρόνια ακόμα προσαρμοστικές προσπάθειες στην επικοινωνία έκανα.
Σήμερα γεννιούνται πλέον σχεδόν με την εικονική αντίληψη
υπερδιεργημένη, σαν να έχει συμβεί γενετική παρέμβαση, τροποποίηση. Η ακουστική
αντίληψη που συνοδεύεται από την παρουσία μας ολοένα και αποτραβιέται στα παρασκήνια.
Μένει στη μοναξιά της, ανάμεσα σε chat και σε sms, σε αυτούς τους λεγόμενους «κοινωνικούς της συντελεστές»,
ένα άλλο κοινωνικό σύστημα που ειναι σε έναν "trans δημόσιο χώρο".
Το παράξενο και άσχημο πράγμα όσο αφορά τη μοναξιά είναι, ότι
δεν μιλάμε γι’ αυτή. Ακόμα και στα SM παραπλανιόμαστε οι ίδιοι από τους εαυτούς μας. Προσπαθούμε να ξεφύγουμε από
αυτή αλλά με πανικό και να σώσουμε την "σοφατισμένη πρόσοψή μας" , το σε τελική έννοια
ναρκισσιστικό πρόσωπο (φυλακισμένο μέσα μας και που κρατάμε εμείς τα κλειδιά
του κελιού του) της εμφάνισης του επιθυμητού προφίλ μας. Είναι σαν να στέκεσαι
σε ένα πολύ υψηλό κάθετο βράχο σε μια εξοχή του και εσύ να υποφέρεις από
ίλιγγο, θα πέσεις, αν δεν καταφέρεις να επανέλθεις στη σίγουρη θέση στα τέσσερα
σίγουρος.
Βγάζουμε στην επικαιρότητα τα άπλυτα μας τα
ψυχικά μας etc pp., θεωρώντας ότι έτσι προβαλλόμαστε αυθεντικά και
θα μας χειροκροτήσουν για μια απόφαση ζωής που πήραμε, ότι καταφέραμε και αποτάξαμε
τη σχέση μας με κάποιον/α. Yea!!!
Άσχετα ότι δεν είμαι
συνδρομητής FB, όταν ήμουν,
και αυτός ήταν ο ένας λόγος που το εγκατέλειψα σαν μέσο διάδρασης, αισθανόμουν
ότι έπρεπε να βγω στο κλαρί για να είμαι σωστός και με το καιρό συντονισμένος. Αλλιώς
δεν κινούσες το ενδιαφέρον, δεν έπαιρνες
πολλά …
Πως θα εξελιχθούν τα επικοινωνιακά εργαλεία και η επικοινωνία
μεταξύ μας. Με ηλεκτρονικά διαδραστικά εργαλεία μόνο?
Καλύτερη ή χειρότερη η επικοινωνία- Αποχωρούμε για να μην είμαστε μόνοι.
Το 2010 ο φιλόσοφος Paul Virilio προφήτευσε στο βιβλίο του «Ο
φουτουρισμός της στιγμής» την εποχή της λεγόμενης «κατοικήσιμης επικοινωνίας».
Σε αυτόν τον σύγχρονο τύπο νομαδισμού, οι άνθρωποι δεν θα περιφέρονται πλέον
άστεγοι, αλλά θα βρίσκονται στο σπίτι τους παντού, με τη βοήθεια των μέσων
ενημέρωσης.
Η ιδέα ότι υπάρχει «καλύτερη» και «χειρότερη» επικοινωνία,
ωστόσο, προϋποθέτει την ιδέα ότι υπάρχει διάκριση μεταξύ «έμμεσου» και «άμεσου»
βιώματος-εμπειρίας. Υποθέτει ότι υπάρχει κάτι σαν ουσία επικοινωνίας, ένα είδος
αμεσότητας και οικειότητας μεταξύ ανθρώπων που δεν μπορούν να βιώσουν μέσω των
μέσων ενημέρωσης ή ακόμη και να τους ενοχλήσουν. Αυτή η ιδέα είναι - με την
έννοια της εποχής μας - πολύ ρομαντική, αλλά και ιδεατή. Παράγει κρίσεις αξίας
που δεν μπορούν να αναγνωρίσουν νεωτερικότητα και ποιότητα στις καινοτομίες.
Τέλος, η διαθεματική σχέση και η αντίληψή μας για φιλία εξαρτώνταν πάντα από τα
μέσα.
Είναι μια
διαλεκτική θεώρηση ότι τα κινητά προωθούν την απόσυρση του
ατόμου στο δημόσιο χώρο και, επομένως, τον "διατομικισμό " της
κοινωνίας, και συνδέουν αυτήν την πράξη και με διαδικασίες κοινοτικοποίησης ? [vii]
Αποχωρούμε για να μην είμαστε μόνοι. Αλλά πώς μπορεί να
περιγραφεί η κοινωνική μας δομή, η οποία διαμορφώνεται από τη διαλεκτική "δικτύωση μέσω απομόνωσης";
Ενώ οι διαδικασίες εξατομίκευσης ερμηνεύονται κατά κύριο λόγο
αρνητικά ως διαδικασίες αποξένωσης από συγγραφείς όπως ο Richard Sennett ή ο
Zygmunt Baumann, ο Peters Sloterdijk χρησιμοποιεί τη μεταφορά των «αφρών» για
να φέρει τη διαλεκτική «δικτύωση μέσω απομόνωσης» σε μια επαρκή και χωρίς αξία
εικόνα μιας «πρόσφατα ενσωματωμένης» κοινωνικής δομής . Σκέφτεται τις
διαδικασίες εξατομίκευσης μαζί με μία εκ νέου-εξ αρχής κοινωνικοποίηση. Με
αυτές τις αμέτρητες διασυνδεδεμένες φυσαλίδες, το άτομο αντιπροσωπεύει ένα
αφρώδες κελί. « Στα πλαίσια του αφρού η
αρχή της Συν-Απομόνωσης εφαρμόζεται, σύμφωνα με την οποία ένα και το ίδιο διαμέρισμα
χρησιμεύει ως όριο για δύο ή περισσότερες σφαίρες» (P. Sloterdijk: Schäum. Plurale Sphärologie. Τόμος III. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 2004. σ. 55f ).
Aπό την άλλη πλευρά -σαν μια αυτοκριτική μου- ίσως οφείλουμε αντί να επιβεβαιώνουμε μια
συνεχή πτώση, να ήταν πιο παραγωγικό να αναγνωρίσουμε τις ιδιότητες της
«κινητής επικοινωνίας» και τη νέα δυναμική της.
Στο τέλος δεν μπορούμε παρά να αναφερθούμε στην ακύρωση των
θετικών της ηλεκτρονικής μαζικής επικοινωνίας και ενημέρωσης από την αγνόηση
του εργαλείου αυτού στο θέμα του ιού.
Πριν από 100 χρόνια η κοινωνία για την πανδημία της Ισπανικής γρίπης δεν είχε
καμία δυνατότητα απόκτησης και εξάπλωσης της πληροφορίας για το πόσο επικίνδυνη
είναι η συγκεκριμένη γρίπη. Ζούμε, όπως και σε πολλά άλλα θέματα που απαιτούν
συλλογική αντιμετώπιση σύμφωνα με το μότο: "Εμένα δεν θα μ’ αγγίξει. Δεν θα κατέβω από το επίπεδο του βιοτικού επιπέδου που που έχω."
[i] https://www.ektosgrammis.gr/website/i-entasi-anamesa-se-kratos-kai-koinonika-kinimata
[ii] Peter
Sloterdijk (2004: 27ff.
[iii] Sloterdijk, Peter (2004): Sphären III:
Schäume. Frankfurt/Main: Suhrkamp.
Thermatop: Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι
χρειάζονται μια «αίσθηση ευεξίας στο χώρο όπου βρίσκονται», ένα είδος εστίας
που μετατρέπει το μέρος όπου βρίσκονται σε έναν "τρυφερό" χώρο. Δεδομένου
ότι οι εστίες στα μοντέρνα διαμερίσματα μπορούν να έχουν δυσάρεστες
παρενέργειες, έχει αναπτυχθεί μια αντίστοιχη "βιομηχανία καλής αίσθησης
" για εξωτερικούς και εσωτερικούς χώρους που βοηθά τα άτομα π.χ. για να το
κάνουν αυτό όσο το δυνατόν πιο άνετα
μέσα στους τέσσερις τοίχους σας (ή στο αυτοκίνητο), συμπεριλαμβανομένων των
χώρων που εκπέμπουν θαλπωρή(π.χ. τζάκια) ως άλλη επιλογή. Το ΙΚΕΑ είναι ίσως το
σύγχρονο πρωτότυπο του θερμοτοπικού προμηθευτή.
[iv] Kron, T. (2006). Individualisierung - von
der Entbettung und Entfremdung über die riskante Autonomiezur
"Schaumgeborgenheit". In B. Dollinger (Hrsg.), Individualität als
Risiko? Soziale Pädagogik als Modernisierungsmanagement (S. 97-123). Berlin: https://nbn-resolving.org/urn:nbn:de:0168-ssoar-192355
[v] Kron, T. (2006). Individualisierung
- von der Entbettung und Entfremdung über die riskante Autonomiezur
"Schaumgeborgenheit". In B. Dollinger (Hrsg.), Individualität als
Risiko? Soziale Pädagogik als Modernisierungsmanagement (S. 97-123). Εδώ σ. 114-116
[vi] Εγω
περιμένω τρεις εβδομάδες το τηλέφωνο από μια γνωστή που μου είπε «να βρεθούμε
μετά το σχολείο, ναι!» Κάτι άλλο ποιο
ενδιαφέρον της έτυχε με δουλειά ή διασκέδαση και τα αγνόησε τα μηνύματά της.
Έτσι κι αλλιώς από μένα δεν έχει να κερδίσει κάτι – φαντάζομαι σύμφωνα με το
δικό της σκεπτικό΄- είμαι πολύ μεγαλύτερος
σε ηλικία για να μπορώ διαδραματίσω ενεργό επικοινωνιακό ρόλο στο κύκλο
της ή να περάσει όπως περνάει με τους συνομήλικούς της όταν βγαίνουν. Λογικό
για σήμερα!
ης. Λύνεται με μιας άλλης μορφής κοινωνικού αυτοματισμού το πρόβλημα.
