Zaungastnic: Νέα λέξη.”Prosumers” ή είμαι ένα καλάθι από ψώνια

Είμαι ένα καλάθι από ψώνια

Κατανάλωση Ο σημερινός άνθρωπος είναι ότι τρώει, ότι φοράει, και τι εφημερίδα διαβάζει. Τι έχει να κάνει αυτό με το ρομαντισμό και γιατί τώρα όλοι μιλάνε για τους” prosumers”

Manuel Schramm | Ausgabe 51/2017

Διάβασμα σε 1 ‘ STV25122017

Μήπως νοιώθετε ήδη σαν "καταναλωτής ταυτότητας"; 

Όχι ότι καταναλώνετε ταυτότητες για το φαγητό σας, αλλά, αντίθετα, ότι χρησιμοποιείτε τρόφιμα για να ακυρώσετε την ταυτότητά σας; Ο ψυχολόγος καταναλωτισμού Stefan Baumann χρησιμοποίησε τον όρο "κατανάλωση ταυτότητας" πριν από τρία χρόνια σε συνέντευξή του στο περιοδικό «Διανομητική οικονομία». Παρατήρησε μια «μετατόπιση των κριτηρίων ζήτησης»: «Εκτός από το ζήτημα της σημασίας της έννοιας, το ζήτημα της ταυτότητας του ατόμου γίνεται το επίκεντρο της προσοχής για τη σημερινή γενιά καταναλωτών». Έτσι, οι μάρκες πρέπει να επιδεικνύουν, να αναπτύσσουν και να αλλάζουν τις δικές τους ανθρώπινες ιδιότητες και τις προβληματικές περιόδους των ανθρώπων, των καταναλωτών. "Στις δικές τους βιογραφίες κατανάλωσης, οι καταναλωτές σήμερα προσπαθούν να αποκτήσουν μια αφήγηση των γεγονότων της ζωής τους. Αγοράζουν σύμφωνα με το ποιοι θέλουν να είναι και ποιοι ήταν κάποτε ».

 

Αλλά αυτή είναι πραγματικά μια νέα εξέλιξη; 

Δεν ήταν η κατανάλωση πάντα μπλεγμένη με θέματα ταυτότητας? Και τι αλλάζει με την επανάσταση στη σύγχρονη κοινωνία των καταναλωτών? Τέλος, μια σχέση μεταξύ ορισμένων πρακτικών κατανάλωσης, όπως η διατροφή ή η ένδυση, και το ζήτημα της ταυτότητας στην ιστορία μήπως μπορεί να εντοπιστεί πολύ πίσω στην ιστορία της ανθρωπότητας?. Στην προ-μοντέρνα Ευρώπη, υπήρχαν κώδικες ενδυμασίας που υπαγόρευαν στο άτομο αυτό τι επιτρέπεται να φορεθεί και τι όχι. Και σε πολλές θρησκείες, οι τελετουργικές απαγορεύσεις τροφίμων έπαιζαν πάντα σημαντικό ρόλο: τα κοινά γεύματα μπορούν να δημιουργήσουν ταυτότητα, αλλά και να κάνουν τη διαφορά. "Πες μου τι τρως και θα σου πω ποιος είσε", έγραψε ο Γάλλος συγγραφέας Jean Anthelme Brillat-Savarin το 1826.

Με την εμφάνιση της νεωτερικότητας, η κατανάλωση παύει να είναι απλώς ένα στατικό σημάδι ότι ανήκει σε μια συγκεκριμένη συλλογική ομάδα, είτε πρόκειται για θρησκεία, είτε για κράτος είτε για έθνος. Όλο και περισσότερο, η κατανάλωση περιέχει τώρα ένα στοιχείο επιλογής, τουλάχιστον για εκείνους που μπορούν να το αντέξουν οικονομικά. Ακριβώς εξαιτίας αυτού, ο καταναλωτής ανακαλύπτει την ταυτότητά του ως καταναλωτή αργά. Στα κινήματα διαμαρτυρίας του 19ου αιώνα: στους καταναλωτικούς συνεταιρισμούς οι δυσαρεστημένοι καταναλωτές ενώνονται για να αποκλείσουν το διαμεσολαβητικό εμπόριο, να αποτρέψουν την μη καθαρότητα των αγαθών από τους νόμους του εμπορίου ή ακόμη και να ιδρύσουν βιοτεχνίες.

Αλλά αυτή ήταν μόνο μια εξαίρεση. Ως επί το πλείστον, ο σύγχρονος καταναλωτής παύει να παράγει ακόμη και στο νοικοκυριό, όπως σε προ-σύγχρονη περίοδο. Αντ' αυτού, υπάρχουν πάντα νέες ανάγκες που απαιτούν περισσότερα καταναλωτικά αγαθά για να τις ικανοποιήσουν. Ο πολιτικός επιστήμονας των ΗΠΑ Κόλιν Κάμπλ συνήγαγε αυτή τη σύγχρονη καταναλωτική δεοντολογία από την πρακτική της καθημερινής ονειροπόλησης στο ρομαντισμό. Στις ονειροπολήσεις, ο άνθρωπος φαντάζεται τι θα μπορούσε να είναι. Για να προσεγγίσει τέτοιους τελικώς αδύνατους στόχους, αρχίζει να αγοράζει αξεσουάρ που τον επιβεβαιώνουν στον φανταστικό του ρόλο, σε μια άλλη κοινωνική ταυτότητα.

 

Το Cabrio σαν ερωμένη

Έτσι, η σύγχρονη κατανάλωση συνδέεται με την ανάπτυξη της προσωπικότητας και της ταυτότητας των εν δυνάμει καταναλωτών, οι οποίοι προσπαθούν να αναδημιουργηθούν με τη βοήθεια ολοένα και νέων προϊόντων. Αυτή η σύνδεση επιχειρεί να εκμεταλλευτεί όλο και περισσότερο επαγγελματική διαφήμιση ήδη από τον 20ό αιώνα. Τα προϊόντα θα πρέπει να προωθηθούν με τέτοιο τρόπο, ώστε να αγγίξουν λανθάνουσες πτυχές της προσωπικότητας του καταναλωτή. Οι λεγόμενοι «ερευνητές κινήτρων,» όπως Ernest Dichter, έκαναν ήδη στα χρόνια του 1940 τις λεγόμενες depth interviews,, με τις οποίες διερευνούσαν τις κρυμμένες σημασίες των καταναλωτικών αγαθών. Έτσι λοιπόν στην αγορά ενός αυτοκινήτου ένα Cabrio συμβόλιζε την ερωμένη ενώ μια λιμουζίνα συμβόλιζε τη σύζυγο. Αυτές οι ψυχαναλυτικά εμπνευσμένες μέθοδοι χρησιμοποιήθηκαν για να προσαρμόσουν την εικόνα των προϊόντων στην προσωπικότητα του αγοραστή.

Και αυτό υπάρχει μέχρι και σήμερα. Αυτό που είναι νέο είναι ότι ο διαχωρισμός μεταξύ κατανάλωσης και παραγωγής έχει πλέον εξουδετερωθεί εν μέρει. Οι νέες τεχνολογίες επιτρέπουν στους καταναλωτές να βοηθήσουν στη διαμόρφωση προϊόντων και την προσαρμογή τους στις ανάγκες τους. Οι καταναλωτές καθίστανται "prosumers": Αυτό μπορεί να τους οδηγήσει να ξεχάσουν ότι καταναλώνουν επί του παρόντος μόνο ένα εμπορικό προϊόν.

Ο Manuel Schramm είναι λέκτορας για την οικονομική και κοινωνική ιστορία στο Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας του Chemnitz

(Μερος Ι) Πρωτοχρονιάτικο ‘Απριλ-αστείο’ μιας υπηρεσίας του Δήμου ή πόσο εύκολα σε τοποθετούν στο πάγκο των παρανοϊκών.

Πως κόβουμε ή ξεριζώνουμε αυτάς τας “αὐτοεντᾱς”^[1]
ή  τα ’βάου-βάου’ όπως έλεγε στο παραμύθι ”Ο Μικρός Πρίγκηπας”?
Ένας πολίτης έκανε μια ίδια  ‘αυτοψία’ με φωτογραφίες σε ΄μια εργολαβία της οποίας την σύμφωνη γνώμη του ΔΣ για αποπληρωμή παρακολούθησε στο ΔΣ τον Μάιο του 2017. Μετά από επικοινωνία με την αντίστοιχη διεύθυνση του Δήμου –Διεύθυνση Βιώσιμης Ανάπτυξης- υπήρξε μια ανταλλαγή επιστολών, για σοβαρές ελλείψεις στο έργο στην ανάπλαση του κήπου του Γ Καλού, και για ποιο λόγο παραληφθεί το έργο και εξοφλήθει. Δείτε την παρακάτω  επικοινωνία και κρίνετε μόνοι σας, ποιοι διαχειρίζονται τα του δημοτικού οίκου μας, επειδή θεωρούν  ότι οι Δημότες  έχουν δώσει λευκή επιταγή και σωστά το θεωρούν έτσι όπως εξελίσσεται η πολιτειακή βάση στη χώρα μας….
Σε κόκκινα γράμματα η επικοινωνία από πλευράς πολίτη. Σε μωβ γράμματα η επικοινωνία από πλευράς Δήμου και υπηρεσιών του προς τον πολίτη.
Στην αρχή , μόνο μια επίμαχη φωτογραφία, οι υπόλοιπες παρακάτω: Η αιτιολογία του αὐτοέντη (βλέπε παρακάτω στο τέλος και επίσημο έγγραφο): “Είναι θέμα  αρχιτεκτονικού σχεδιασμού”

[1]αὐτοέντης[<αρχ. αυθέντης<αυτοέντης<αυτό+έντης<ανύω (=φτάνω στο τέλος)]: απόλυτος κύριος, άρχοντας, αφέντης

Στην πρώτη επιστολή του ο πολίτης αναφέρει:

Προς :Διεύθυνση Βιώσιμης Κινητικότητας και Δικτύω

Θέμα: ΔΣ. 19.5.2015. ΘΕΜΑ8ο Έγκριση του πρωτοκόλλου οριστικής παραλαβής εργασιών του έργου “Ανάπλαση περιοχής Κήπου Καλού – Γυμνασιάρχου Μικρού – Διστόμου – Παπάφη”, αρ. μελέτης έργου Α45/2012 και π.δ. 950.000,00 €
Εισηγητής Διεύθυνση Βιώσιμης Κινητικότητας και Δικτύων
κύριοι,
Σχετικά με το παραπάνω έργο θέλω να γνωρίζω σαν δημότης:
1) Ποια επιτροπή παρέλαβε το έργο
2) Τα πρακτικά παραλαβής του έργου από την επιτροπή
3) Ποιοι εργολάβοι ήταν ανάδοχοι
4) Με ποιο ποσό αποζημιώθηκαν οι εργολάβοι για την εργασία τους(έκπτωση) από το αρχικό ποσό των 950.000 ευρώ
5) Η κατάσταση των οδών οδεύσεων τυφλών, οι ζικ ζακ διαβάσεις πεζών και πεζών τυφλών,  η ξαφνική διακοπή των οδεύσεων, οι σχάρες όμβριων μπροστά στις διαβάσεις για τυφλούς, οι λιγότεροι κατά 200 τμχ θάμνοι περίπου, κ.α. που αναφέρονται στις φωτογραφίες, ελήφθησαν υπόψη για την παραλαβή του έργου και σε ποιο έγγραφο εάν αυτά καταγράφηκαν και τιμολογήθηκαν για να αφαιρεθούν από το τελικό τιμολόγιο, ή υπάρχει άλλος τρόπος συμφωνίας για επιδιόρθωση των ατελιών ή ακόμα και την έλλειψη τμημάτων έργου με τον εργολάβο.

Αναμένοντας την σύντομη απάντηση σας παραμένω
με φ.Χ

Συνημμένα φωτογραφίες  όπως …(βλέπε παρακάτω )



Η πρώτη απάντηση εντός των χρονικών ορίων που ορίζει ο νομοθέτης από εκτελεστικό υπάλληλο Καμία σχέση με τις ερωτήσεις του πολίτη
 
Απάντηση του πολίτη
…um@gmail.com
Δήμος Θεσσαλονίκης
Δ06 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ &ΔΙΚΤΥΩΝ
Ν. <n.m…@thessaloniki.gr>
Θεσσαλονίκη, 19.7.2017

Θέμα: 56264/14-6-2017 “Ανάπλαση περιοχής Κήπου Καλού – Γυμνασιάρχου Μικρού – Διστόμου – Παπάφη”, Απάντηση του εγγράφους σας στις 18.7.2017
Αξιότιμε κύριε Μ…,
Σας ευχαριστώ άλλη μια φόρα για την απάντηση που μου στείλατε χθες 18.7.2017 μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στην διεύθυνσή μου.
Συνημμένα σας στέλνω αναλυτικά τις φωτογραφίες και παρακαλώ όπως η υπηρεσία σας λάβει σε κάθε μια από αυτές ξεχωριστά θέση έχοντας υπόψη της – σας παρακαλώ πολύ- ότι απέναντι της έχει ένα πολίτη της πόλης που είναι γεωγράφος και έχει σπουδάσει και την αειφόρο αστική ανάπτυξη αλλά έχει εργαστεί και στο τομέα τους και σε ερευνητικά κέντρα αλλά και στην εφαρμοσμένη καθημερινή πρακτική. Και το γράφω αυτό γιατί θεωρώ ότι κάποιες εξηγήσεις δεν αρκούν για μένα.
Επίσης οι θάμνοι στο συγκεκριμένο έργο δεν είναι καταμετρημένοι σωστά. Παρακαλώ όπως αιτηθείτε από κοινού μια καταμέτρηση. Παρακαλώ μη το εκλάβετε σαν εκγύμναση αυτό. Βρίσκομαι στην Ελλάδα και δεν έχω σε κανένα εμπιστοσύνη, μιας και βοήθησα για 1 ½ χρόνο επαγγελματικά κάποιον ΔΣ στο Δημοτικό Συμβούλιο της Θεσσαλονίκης και βρισκόμουν αρκετές φορές μέσα στις συνεδριάσεις .
Ευχαριστώ και πάλι και αναμένω την απάντησή σας.
Ν…
Συν.: Αρχείο word φωτογραφιών με μεμονωμένες ερωτήσεις (οι επόμενες φωτογραφίες)






περιμένοντας ο πολίτης  … μέχρι Σεπτέμβριο 2017

Μετά από 6 1/2 μήνες χωρίς αποτέλεσμα επικοινωνίας στέλνει ο πολίτης άλλη μια επιστολή με mail

  …@gmail.com>

29.12.2017 8:31 AM (6 hours ago)
to Ζ…, bcc: k….

Καλημέρα,
από 21.09 μου ζητήσατε  να σας δώσω την ταχυδρομική μου διεύθυνση για να μου απαντήσετε στην επιστολή μου από Ιούνιο 2017 σχετικά με την εργολαβία στην περιοχή Κήπος του Γ. Καλού. Σας παρακάλεσα δε να  με ενημερώνατε όταν θα την στέλνατε μέσω ταχυδρομείου. Ο κάθε νοήμων και καλοπροαίρετος άνθρωπος θα καταλάβαινε ότι εσείς έχετε την απάντηση απλά θέλατε να το κάνετε πιο επίσημα.
Σήμερα 29/12/2017- 6 1/2 μήνες αργότερα- δεν έχω λάβει από εσάς καμία ενημέρωση για το πότε θα στείλετε την επιστολή μέσω ταχυδρομείου.
Θεωρώ ότι η υπηρεσία σας έχει υπερβεί κάθε όριο υπομονής ενός πολίτη.
Με το mail σας σχετικά με την δική μου ταχυδρομική διεύθυνση κερδίσατε αρκετό χρόνο. Γιατί δεν μπορείτε να δώσετε μια απάντηση σε συγκεκριμένα απλά ερωτήματα για ένα έργο που έχει αποπερατωθεί, έχει γίνει αυτοψία από την Επιτροπή του ΔΣ και έχει παραληφθεί, έχει ληφθεί η απόφαση του ΔΣ να πληρωθεί ο εργολάβος και έχει πληρωθεί?
Τονίζω ότι είμαι αρκετά υπομονετικός τύπος ανθρώπου. Τα αφήνω όλα μέχρι εσχάτου. Αλλά διαφαίνεται από τις κινήσεις της υπηρεσίας σας, ότι κάποιοι εκμεταλλεύονται ίσως την θέση τους.
Η σημερινή επιστολή, θα σταλεί και στο Δήμαρχο κ. Ιωάννη Μπουτάρη και όχι μόνο, εάν δεν μου απαντήσετε εντός 15 ημερολογιακών ημερών από την παραλαβή της επιστολής μου μέσω. Σας ενημερώνω απλά σαν Δημότης με έννομο συμφέρον για τη πόλη του και την διαχείριση των οικονομικών της πόλης του, και εάν θέλει και ο ίδιος ο Δήμαρχος να γνωρίζει παραδειγματικά και να μάθει τι συμβαίνει με τα δημοτικά έργα και τις υπηρεσίες του .
Σας παρακαλώ πολύ μη μου στείλτε επιστολή μέσω mail ότι η υπόθεση μου βρίσκεται σε στάδιο διεκπεραίωσης, γιατί θα είναι άλλος ένας προφανής εμπαιγμός. Σεβαστείτε το άτομό μου και χωρίς να με γνωρίζετε προσωπικά.
Μια καλύτερη Χρονιά για όλους του Δημότες της πόλης αυτής.
Ν

Άμεση απάντηση της διευθύντριας με αστεία τεκμηρίωση (συνημμένη επιστολή) από τον Αντιδήμαρχο!  Καμία σχέση με τις ερωτήσεις του πολίτη
9:25 AM (5 hours ago)
to a.pappas, ΜΠΕΛ, Νίκος, Αθηνά, k.g…, ΓΡΑΦΕΙΟ, me
Αγαπητέ κύριε
Σας έχω απαντήσει εγγράφως στις 6 Νοεμβρίου, στην ταχυδρομική διεύθυνση που δηλώσατε (poste restante).  Παρακαλώ να ελέγξετε στα ΕΛΤΑ γιατί δεν σας παρέδωσαν τη συνημμένη επιστολή με αρ. πρωτ. 100936/6737/6-11-2017.  Ως εκ τούτου η διαμαρτυρία σας για εμπαιγμό της Υπηρεσίας μας είναι άνευ αντικειμένου.
Το παρόν κοινοποιείται στον Αντιδήμαρχο Τεχνικών Έργων, την Πρόεδρο ΔΣ και το γρ. Δημάρχου, με την επισήμανση ότι η Υπηρεσία μας καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια για την εκτέλεση έργων ανάπλασης και συντηρήσεων κοινοχρήστων χώρων σε όλη την πόλη και είναι υπερήφανη για το έργο που επιτελεί με την υποστήριξη του Δημοτικού Συμβουλίου.
Με την ευκαιρία, σας ευχαριστούμε για την ενεργό συμμετοχή σας στη δημόσια διαβούλευση του έργου σχολικού δακτυλίου περιοχής Αναξιμάνδρου και στην τελευταία συνάντηση του ευρωπαϊκού προγράμματος Urbact - Resilient Europe.
Μ
Προϊσταμένη Δ/νσης Βιώσιμης Κινητικότητας και Δικτύων

Η απάντηση του Αντιδημάρχου Παπά με κοινοποίηση προς Σύνδεσμο τυφλών και Γούλα κλπ. Καμία σχέση με τις ερωτήσεις του πολίτη

Η τελευταία απάντηση του πολίτη και προς Ομοσπονδία τυφλών η οποία παρεμπιπτόντως δεν επικοινωνήσε καν με τον πολίτη. Οταν κάποια στιγμή  τηλεφώνησε ο πολίτης να τους ρωτήσει τι θα κάνουν τώρα με την επιστολή του Παππά η απάντηση ήταν “τι να κάνουμε”. Και όταν συνέχιζε να ρωτά μας πως είναι δυνατόν εσείς ένας φορέας για τα ενδιαφέροντα των τυφλών συμπολιτών μας να μη κάνετε κάτι , θεώρησε ότι επιτίθεται ο πολίτης και έκλεισε το τηλέφωνο.

<…um@gmail.com>

28.12.2017 11:06 AM (4 hours ago)
to pst8pekm, a.pappas, Ζ…, bcc: k.g…, bcc: info…

“Κύριε Παππά!
Περίμενα πραγματιστική απάντηση από την συγκεκριμένη υπηρεσία σας και όχι bla bla εκ  των άνωθεν για εκφοβισμό, γιατί αλλιώς δεν καταλαβαίνω  γιατί δεν απαντά η κυρία Ζουρνά, η υπεύθυνη της διεύθυνσή σας.????? !!!!!!!.
Είναι αυτό ζήτημα αρχιτεκτονικής μελέτης?? Πρέπει να με θεωρείτε παρανοϊκό  σύμφωνα με τις δυο παραπάνω φωτογραφίες?
Ας είμαστε ρεαλιστές και ας δεχθούμε τα λάθη μας αν υπάρχουν κάπου και να τα διορθώσουμε!”

Το συμπέρασμα και η τακτική τους: Πρώτα απαντά ο υπάλληλος, μετά εάν αντιδράσει ο πολίτης και δεν μείνει με την απάντηση ευχαριστημένος, απαντάει η διευθύντριά του πρωτίστως με Bla Bla χωρίς καμία εμπεριστατωμένη  τεκμηρείωση των όσων αναφέρει  μπας και εξασθενήσει το ενδιαφέρον του πολίτη και μετά εάν παρόλα αυτά ο πολίτης δεν συμφωνεί με τις απαντήσεις αποδεδειγμένα πλέον ότι τον κοροϊδεύουν το πράγμα σοβαρεύει και πάει στον Αντιδήμαρχο, ο οποίος και αυτός συνεχίζει το Bla Bla – μη αποδεχόμενος το faul της υπηρεσίας- ελπίζοντας ότι ο πολίτης θα πει: “Αι στα … θα ασχοληθώ και θα χαλώ τη ζαχαρένια μου, αφού κανείς άλλος δεν ενδιαφέρεται”. Σε λίγο θα πάρει ο πολίτης, ίσως , μια επιστολή από τον Δήμαρχο. Είμαστε περίεργοι και το βρίσκουμε ενδιαφέρον το πως θα εξελιχθεί η υπόθεση, ήσσονος σημασίας μεν γι’ αυτούς, παραδειγματική δε για ένα ολόκληρο Δήμο.
Ο πολίτης θα ζητήσει από Αντιδήμαρχο, Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου και Δήμαρχο πλέον απάντηση στην ερώτησή του και όχι αόριστες απαντήσεις όπως είδατε παραπάνω.

zungastnic: Η Καταλονία σε αδιέξοδο λαβύρινθου

Στο λαβύρινθο

Καταλονία. Πριν από τις περιφερειακές εκλογές οι αυτονομιστές έχουν εξαντληθεί.
Conrad Lluis Martell | Τεύχος 50/2017

THS 19122017

Illustration:  der Freitag

Σχεδόν καμία άλλη χώρα στην Ευρώπη δεν είναι τόσο άγνωστη και τόσο εσφαλμένα κατανοήσιμη όσο  η Ισπανία. Έτσι, ο Hispanist Gerald Brenan ξεκίνησε το 1943 κλασικό του έργο” Η ισπανική Λαβύρινθος”.  Η ρήση του μπορεί να προσαρμοστεί ως εξής με το βλέμμα στραμμένο στις  περιφερειακές εκλογές της Καταλονίας στις 21 Δεκεμβρίου: Για τους Ισπανούς, ιδιαίτερα για τους  Καταλανούς, η γη τους έχει γίνει ένας λαβύρινθος. Και πάλι μια  ορμητική προεκλογική εκστρατεία θα καταλήξει  και αυτή τη φορά σε μια  σύγχυση όπως συνήθως γίνεται. Επτά κόμματα - τρεις για την ανεξαρτησία, τρεις εναντίον και  ένα στο ενδιάμεσο - αγωνίζονται για τους ψηφοφόρους. Όλοι θα έκαναν κάτι καλό, να μην ξαναυποσχεθούν κάτι που δεν μπορεί να  το κρατήσουν. Ούτε η πορεία ανεξαρτησίας ούτε η κατάργηση της αυτονομίας δεν μπορεί να είναι εφικτή. Υπάρχει μια εύθραυστη ισορροπία μεταξύ των αυτονομιστών και των αντιαυτονομιστών. Ο χρόνος από γεμάτες αντιπαραθέσεις  πρέπει να ξεπεραστεί,  τώρα είναι πλέον η ώρα για realpolitik, αλλά αυτή μπορεί να είναι πολύ διαφορετική. Τρεις παράγοντες διαμορφώνουν την προεκλογική εκστρατεία και πρέπει να είναι αποφασιστικής σημασίας για τη μελλοντική διακυβέρνηση.
Κατ 'αρχάς, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, το στρατόπεδο της απόσπασης εξασθενεί, ενώ οι ανταυτονομιστές, ειδικά οι δεξιότεροι Ciutadans , υπό την ηγεσία του Inés Arrimadas, προσπαθούν να κερδίσουν έδαφος προς τα πάνω. Με λίγο πάνω από 20%, το κόμμα θα μπορούσε να πάρει την πρώτη θέση μπροστά από τους αναμενόμενους ψήφους του νεοφιλελεύθερου  Σοσιαλιστικού Κόμματος Esquerra Republicana de Catalunya (ERC). Το θριαμβευτικό ERC τρέμει, και μέχρι πρόσφατα πίστευε ότι είχε κάνει τα πάντα σωστά. Για δεκαετίες,  υποστήριζε την αυτοκυριαρχία της Καταλονίας και μπορούσε να το αποδείξει με τον Oriol Junqueras, έναν αρχηγό κόμματος, ο οποίος κάθεται ως μάρτυρας στη φυλακή. Είναι αυτό σωστό πολιτικό μάρκετινγκ?  Κατά την τελευταία κοινοβουλευτική περίοδο η ERC παρέμεινε χλωμό στην κυβέρνηση συνασπισμού με τους συντηρητικούς από το Partit Democrata Europeu Català (pdecat), και λόγου του ότι  επίσης επειδή το δόγμα της λιτότητας δεν κλονίστηκε. Αυτό ήταν εμφανές κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, καθώς η αντιπρόεδρος το κόμμα Marta Rovira με τον αντίπαλο Inés Arrimadas δεν είχε απολύτως τίποτα ουσιαστικό να συζητήσει σχετικά με την επισφάλεια της εργασίας την ανεργία, τα σχολεία ή  και την βία κατά των γυναικών. Η Rovira και το ERC επιδιώκουν πολύ λιγότερο ένα κοινωνικό από ένα εθνικό σχέδιο. Αλλά η αφήγηση (παραμύθι) για μια γρήγορη, χωρίς πόνο ανεξαρτησία που το κόμμα ήταν κολλημένο σε αυτή ήταν απλώς ένας μύθος για να κερδίσει τις εκλογές και τις διαμαρτυρίες των ψηφοφόρων του. Τίποτε άλλο!  Η εξουσία του στρατοπέδου απόσπασης δεν προέρχεται από την κυβέρνηση, αλλά από τους ανθρώπους, πολλοί από τους οποίους αισθάνονται τώρα πλέον εξαντλημένοι και εξαπατημένοι.
Έτσι, ο δεύτερος παράγοντας που θα επηρεάσει το αποτέλεσμα των εκλογών  είναι  η κινητοποίηση του εκλογικού σώματος. Στην Καταλονική κοινωνία κάτι κινείται, επειδή η βιομηχανική ζώνη της Βαρκελώνης είναι πιο δραστήρια πλέον από ό, τι συνήθως και ξύπνησε από το λήθαργο που νιώθει η παραδοσιακή πολιτική έναντι της Καταλονίας (πολύ περισσότερο από ό, τι στην ισπανική). Σε πόλεις εργατικής τάξης, όπως το Hospitalet ή Badalona, πολλοί είναι εξοργισμένοι από μια περιφερειακή κυβέρνηση που μίλησε εξ’ ονόματος όλων των Καταλανών, αλλά μόνο οι μισοί το είπαν. Μια λυπηρή παράπλευρη ζημιά στην τρέχουσα κρίση είναι ότι η σύγκρουση μεταξύ των «πραγματικών» και των «άλλων» Καταλανών έχει αναζωπυρωθεί. Το "πραγματικό" μιλάει και γράφει στην καθημερινή ζωή στα καταλανικά, βλέπει, ακούει και διαβάζει καταλανικά μέσα ενημέρωσης. Οι "άλλοι" ζουν την καθημερινή τους ζωή στα ισπανικά - καταλανικά κατανοούν, μερικές φορές τα μιλούν, λίγο  όμως στη γραπτή γλώσσα. Εάν η εκλογή στη βιομηχανική ζώνη αυξάνει τη συμμετοχή κατά 10 ή 15 τοις εκατό, δεν θα είναι καλή είδηση για τους ανεξάρτητους και δεν θα πρέπει απλώς να τους κάνει να σκέφτονται μόνο τακτικούς λόγους εκλογής.
Τρίτον, ότι η λογική του μπλοκ μεταξύ των αυτονομιστών και των αντιαυτονομιαστών  μπορεί να  ξεπεραστεί παραμένει μια ευσεβής επιθυμία. Εκτός εάν τα δύο κόμματα, σχηματοποιημένα ως τρίτη δύναμη, διαδραματίζουν βασικό ρόλο στο νέο κοινοβούλιο. Από τη μία πλευρά οι Σοσιαλιστές υπό τον Miquel Iceta από την άλλη πλευρά το κόμμα  Catalunya en Comú-Podem  του Xavier Domènech, η συμμαχία των Podemos Ada με την  Colau, η αριστερή Δήμαρχος της Βαρκελώνη. Οι τώρα και πολύ καιρό πολιτικά νεκροί Σοσιαλιστές του Iceta βρίσκονται σε άνοδο. Ενώ είναι επικριτικοί για την ανεξαρτησία και το συνταγματικό, υπόσχονται μεγαλύτερη αυτονομία και ζητούν μια Καταλανική φορολογική αρχή. Οι υποσχέσεις του Iceta είναι ελκυστικές επειδή φαίνονται ρεαλιστικές. Και να πούμε την αλήθεια δεν απέδειξαν οι σοσιαλιστές στο παρελθόν ότι μπορούν να συμφωνήσουν τόσο με το συντηρητικό Partido Popular (PP) στη Μαδρίτη όσο και με τους Καταλάνους εθνικιστές;

Μια Δανέζικη έμπνευση σαν ελπίδα

Η Catalunya en Comú-Podem, από την άλλη πλευρά, εξασθενεί. Η ελπίδα να γίνει αριστερό Λαϊκό Κόμμα έχει θαφτεί προς το παρόν. Είναι απαραίτητο να αποφευχθεί η ελευθέρα πτώση στην ύπαρξη ενός κόμματος που διασπάται, το οποίο εξακολουθεί να υποτιμά το άθλιο αποτέλεσμα  του των τελευταίων περιφερειακών εκλογών (σχεδόν εννέα τοις εκατό). Το γεγονός ότι η Αριστερά είναι υπέρ του δικαιώματος της αυτοαπόφασης της Καταλονίας και ταυτόχρονα είναι επικριτική απέναντι στις δυνάμεις ανεξαρτησίας, δεν δημιουργεί εταίρους συμμαχίας ούτε στη Μαδρίτη ούτε τη Βαρκελώνη και την καθιστά ευάλωτη και εκεί και στη Βαρκελώνη.
Παρ 'όλα αυτά, οι Pοdemos, όπως και οι σοσιαλιστές, λατρεύουν μια ελπίδα εμπνευσμένη από τη Δανία: Όπως και η Birgitte Nyborg στη σκανδιναβική πολιτική τηλεοπτική σειρά “Borgen”, ελπίζουν να γίνουν η μόνη εναλλακτική λύση σε δύο μπλοκαρισμένα στρατόπεδα. Αλλά η option της Borgen  θα παραμείνει μάλλον μυθιστόρημα. Οι σοσιαλιστές μάλλον  δεν είναι επιλέξιμοι για τους Καταλανούς  που υποστηρίζουν την απόσπαση, ενώ οι αριστεροί δεν θα έχουν κάποιο σημαντικό αποτέλεσμα. Έτσι, βλέπουμε να γίνεται μια εκλογική καμπάνια , η οποία, πέρα από τη μεγάλη σύγκρουση ανάμεσα στους υποστηρικτές της ανεξαρτησίας και τους αντιπάλους, κρύβει κι άλλες πλευρές. Θα κερδίσει το σοσιαλιστικό-φιλελεύθερο ERC ή η συντηρητική ένωση Junts per Catalunya μια ένωση που , ο πρώην πρόεδρο Carles Puigdemont έξυπνα  διευθύνει από την εξορία των Βρυξελλών; Ή μήπως κυριαρχεί ο σκληρός αντισεπαρατισμός των Ciutadans; Και θα έχει νόημα εάν ο σκληρός πυρήνας του κινήματος της ανεξαρτησίας θα χρησιμοποιήσει την προεκλογική εκστρατεία για να κινητοποιηθεί ενάντια στο κεντρικό κράτος; Μια βεβαιότητα σίγουρα θα υπάρχει: Μετά τις εκλογές η Καταλονία θα παραμένει εντός του λαβυρίνθου.

zaungastnic: Καταλονία-Κυβέρνηση μέσα από τη φυλακή

Κυβέρνηση από τη φυλακή

Οι Καταλανοί αποσχιστές διατηρούν την απόλυτη πλειοψηφία τους στο κοινοβούλιο μετά τις περιφερειακές εκλογές. Ο νέος αρχηγός της κυβέρνησης αναμένεται να ασκεί το αξίωμά του μέσα από τη φυλακή.

Πηγή της φωτoγραφίας: Spiegel on line                                                                                         διάβασμα σε 1 ‘  THS22122017

Και πάλι , οι Καταλανοί αυτονομιστές παίρνουν τη πλειοψηφία στο περιφερειακό κοινοβούλιο. Με μια record συμμετοχή 82% των Καταλανών, έλαβαν πάλι  ισχυρή υποστήριξη από τους ψηφοφόρους.  Αυτοί επαναλαμβάνουν και λένε προκλητικά: Τώρα ακόμα περισσότερο ανεξάρτητοι! Συνεχίζουν να ζητούν το δικαίωμα να αποφασίζουν για το μέλλον της χώρας τους, την ανεξαρτησία του κράτους ή την παραμονή τους στην Ισπανία. Οι σημαντικοί κινητήριοι μοχλοί είναι πληγωμένη υπερηφάνεια και τη πεισματάρική οργή απέναντι  στο ισπανικό κράτος και στην κυβέρνηση της Μαδρίτης. Οι αστυνομικοί με τον ξυλοδαρμό της 1ης Οκτωβρίου δεν αποδυνάμωσαν το κίνημα ανεξαρτησίας, αλλά το ενίσχυσαν.

Τώρα πλέον αναμένεται ένας περίεργος σχηματισμός κυβέρνησης. Ο μελλοντικός αρχηγός της κυβέρνησης της Καταλονίας θα είναι ο πρώην της : ο Carles Puigdemont. Προς το παρόν βρίσκεται στο Βέλγιο και κατά την άφιξή του στην Ισπανία είναι πιθανόν να φυλακιστεί από το κατασταλτικό κράτος του Rajoy . Ο πρώην αναπληρωτής επικεφαλής Oriol Junqueras ο οποίος θα αναλάβει και πάλι τη θέση του, είναι ήδη υπό κράτηση και κατηγορείται για εξέγερση. Στη Μαδρίτη, ο συντηρητικός πρωθυπουργός M Rajoy συνεχίζει να κυβερνά. Μέχρι στιγμής, αυτοί οι τρεις πολιτικοί δεν έχουν ξεκινήσει διάλογο και μάλλον θα συνεχίσουν να μην έχουν τίποτα να πουν μεταξύ τους. Υπό ceteris paribus  συνθήκες λοιπόν ένας εποικοδομητικός διάλογος μεταξύ Βαρκελώνης και Μαδρίτης είναι αδιανόητος.

Για το εγγύς μέλλον, αναμένεται να συνεχιστεί το πολιτικό μπλοκάρισμα- ΤΟ ΑΔΙΕΞΟΔΟ Ο ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ- στο θέμα της Καταλονίας. Ακόμη περισσότερο επειδή στην ίδια την Καταλονία οι αυτονομιστές και οι λεγόμενοι συνταγματολόγοι - αυτοί που πολέμησαν το παράνομο δημοψήφισμα ανεξαρτησίας - αντιμετωπίζουν δύο προφανώς ασυμβίβαστες ομάδες. Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις συνθήκες, ο πειρασμός της κυβέρνησης της Μαδρίτης να συνεχίσει την επιτήρηση της Καταλονίας σύμφωνα με το άρθρο 155 θα πρέπει να είναι μεγάλος, με το επιχείρημα ότι μια νέα αυτονομιστική κυβέρνηση θα διεξαγάγει νέες αποσχιστικές δραστηριότητες.

Η ΕΕ θα πρέπει να είναι περήφανη για τις εσωτερικές πολιτικές διπλωματικές ικανότητες και επιδεξιότητες. Η ίδια μαζί με το post modern-φρανκικό κράτος της Ισπανίας θα είναι υπεύθυνοι για νέες εκλογές. στην Ισπανία. Η αντιπολίτευση στη Ισπανία θα βρει αιτία για εκλογές και θα ήταν μια καλή ευκαιρία να γυρίσει σε περισσότερη Δημοκρατία η χώρα.

Video ARTE:Murder in Malta. How corrupt is the island? (english subtitles)

Δολοφονία στη Μάλτα.

zaungastnic:Μητροπολιτικά πάρκα σε Δήμους Ι- Υπάρχει συμμετοχική διαβούλευση για το τι θέλει ο Δημότης;

Το Πρώην Στρατόπεδο Παύλου Μελά. Για ποιόν δημότη?

Dr. rer.pol. Νίκος Θεοδοσάκης Πανεπιστημίων Κιέλου & Αμβούργου. Γεωγράφος-Οικονομολόγος, Σύμβουλος ολιστικής αειφόρου αστικής ανάπτυξης και πολυλειτουργικής αγροτικής οικονομίας.

Γιώργος Χατζηνάκος, Αστικός Γεωγράφος, Υποψήφιος Διδάκτορας Μητροπολιτικού Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ.

THS16122017

Μετά από 20 χρόνια ενεργούς διεκδίκησης, στις 27.10.2017, υπογράφηκε η τελική σύμβαση παραχώρησης του πρώην στρατοπέδου Παύλου Μελά στον ομώνυμο Δήμο από το Ταμείο Εθνικής Άμυνας με σκοπό τη δημιουργία ενός Μητροπολιτικού Πάρκου. Ο δήμαρχος Δημήτρης Δεμουρτζίδης δήλωσε ότι «έκλεισε ένα πολυετές κεφάλαιο για την πόλη μας», χαρακτηρίζοντας αυτή την μέρα «ιστορική». Ο στόχος του Δήμου είναι να δημιουργηθεί «ένας χώρος περιπάτου, ανάπαυσης, αθλητισμού, πολιτισμού, κοινωνικοποίησης, δράσεων πολλαπλών μορφών και πάνω από όλα ένας τόπος απόδρασης από τη δύσκολη καθημερινότητα της πόλης».
Είναι γεγονός ότι τα αστικά και σε ένα δεύτερο στάδιο εξυγίανσης μιας πόλης τα μητροπολιτικά πάρκα συνιστούν πολλές λειτουργίες για τον αστικό πληθυσμό, όπως αποδεικνύεται από επιστημονικές και εμπειρικές έρευνες. Σε αντίθεση με άλλους ανοικτούς χώρους, τα πάρκα προσφέρουν στενή επαφή με τη φύση λόγω της μεγάλης αναλογίας βλάστησης και έτσι το αστικό περιβάλλον γίνεται ελκυστικότερο με την βοήθεια της. Γι’ αυτό τον λόγο η δημιουργία ενός τέτοιου πάρκου φαντάζει επιτακτική ανάγκη στον πυκνοδομημένο αστικό ιστό της Θεσσαλονίκης και το εντονότατο αστικό περιβάλλον. Με σκοπό λοιπόν να συμβάλουμε στην ευρεία δημόσια συζήτηση σχετικά με τους στόχους και τις στρατηγικές για την υπό ανάπτυξη περιοχή, σε αυτό το άρθρο ιχνηλατούμε ένα σχέδιο συμμετοχικής διαβούλευσης. Γι’ αυτό τον λόγο εστιάζουμε στην οργανωτική καινοτομία και την έννοια της κυβερνησιμότητας η οποία έχει ως επίκεντρο την μακροχρόνια στρατηγική για την επίτευξη στόχων που αφορούν τον πολίτη και την διαβίωσή του και φυσικά την ενίσχυση της ποιότητας ζωής μέσα από την κοινωνική χωρική ταυτότητα.
Παράλληλα είναι γεγονός ότι η συμμετοχή των χρηστών εξ’ αρχής στον σχεδιασμό ενός χώρου πρασίνου ή αστικού πάρκου αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο του αειφόρου αστικού σχεδιασμού, καθώς πολλές μελέτες φανερώνουν ότι η προώθηση των συμμετοχικών διαδικασιών που στοχεύουν στην καλλιέργεια της ταυτότητας και της αίσθησης του τόπου μπορεί να επιτευχθεί μέσω της αύξησης της συνέργειας και της συν-δημιουργίας αυτών των χώρων/τόπων. Μέσα από τον συμμετοχικό σχεδιασμό ό ίδιος ο κάτοικος συνδέεται άμεσα με την προσπάθεια συγκρότησης, ανάδειξης και προώθησης της ταυτότητας του τόπου μέσα από συλλογικές διαδικασίες, ενώ παράλληλα η συμμετοχική σύμπραξη και συνέργεια των πολιτών πάνω σε θέματα όπως η ξεκούραση και η αναψυχή αγγίζουν την πιο ευαίσθητη πλευρά της καθημερινότητάς. Έτσι λοιπόν, στο επίκεντρο αυτού του άρθρου βρίσκεται η μακροπρόθεσμη εκπόνηση ενός κοινού προβληματισμού σχετικά με το μέλλον της Ελληνικής πόλης δεδομένου ότι κατά τη διάρκεια των οικονομικών κρίσεων, οι πόλεις δεν αποτελούν μόνο το επίκεντρο που εκδηλώνεται η κάθε κρίση αλλά θέτουν και το κοινωνικο-πολιτιστικό πλαίσιο που διαμορφώνει την καθημερινότητα των πολιτών και την σχέση τους με την πόλη. Βεβαίως θα πρέπει να αναφερθεί εδώ ότι το’ καθήκον’ ενός μητροπολιτικού πάρκου είναι τελείως διαφορετικό από αυτό ενός αστικού πάρκου καθημερινής απόδρασης.
Παρόλα αυτά, η κατανόηση των επιπτώσεων που αφορούν στο παρόν και στο μέλλον της ποιότητας ζωής στην πόλη παρουσιάζει μία σημαντική έλλειψη προοπτικής προπάντων αναφορικά με τις διαστάσεις του αστικού περιβάλλοντος. Ο Δήμος Παύλου Μελά έχει ξεκινήσει μία ιδιάζουσα συμμετοχική διαδικασία, αλλά διαφαίνεται να απουσιάζει ένα πλαίσιο ενίσχυσης της συμμετοχής των πολιτών στην διαχείριση του τόπου (place-management), ουσιαστικά μέσα από την βιωματική οικειοποίηση των αστικών γειτονιών. Ίσως μέσα από ένα τέτοιο πλαίσιο (π.χ. σύλλογος γειτονιάς) ο πολίτης θα μπορούσε να αναλάβει έτσι έναν πιο ενεργό ρόλο στον σχεδιασμό του μητροπολιτικού πάρκου, εκφράζοντας τις επιθυμίες του. Πως ο Δήμος θα αποκτούσε με άμεσο τρόπο πρόσβαση στις επιθυμίες των κατοίκων; Ποιες λειτουργικές πτυχές μιας κοινωνίας θέλουμε να αγγίξει μια συμμετοχική διαδικασία πολιτών στην λήψη αποφάσεων (decision-making) της τοπικής αυτοδιοίκησης; Μέχρι σήμερα 16.12. 2017 δεν είχαν διατεθεί τα πρακτικά της δεύτερης συνάντησης για τον στρατηγικό σχεδιασμό και όταν ζητήθηκαν 1.12.2017 από ένα από τους συντάξαντες το παρόν κείμενο, του απάντησαν ότι θα αναρτηθούν στο διαδίκτυο. Στο ενδιάμεσο στις 14.12.2017 ήταν να γίνει συνεδρίαση της Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης του Δήμου Παύλου Μελά με μοναδικό θέμα: «Γνωμοδότηση στο δημοτικό συμβούλιο σχετικά με το Στρατηγικό σχέδιο ανάπλασης του πρώην στρατοπέδου “Παύλου Μελά». Άρα το θέμα έχει λήξει?
Γνωρίζουμε ότι ο Δήμος μέσω της δικτυακής πύλης έχει αναπτύξει δίαυλους επικοινωνίας και δυνατότητες ευρύτερης συμμετοχής για την καλύτερη επικοινωνία και την ενημέρωση των πολιτών. Θέτοντας όμως κριτήρια κυβερνησιμότητας, αναρωτιόμαστε άμα αυτό είναι αρκετό και περιεκτικό. Πως προσεγγίζουν άραγε οι διαφορετικές κοινωνικές ομάδες την χρήση και την οικειοποίηση του χώρου; Για να απαντήσουμε λοιπόν σε παρόμοιους προβληματισμούς θα ξεκινήσουμε από μία ανθρωποκεντρική προσέγγιση [όσο αφορά τη συνέργεια του πολίτη σαν θεσμική διαδικασία] που θεωρούμε ότι θα λειτουργήσει ευεργετικά για τους χρήστες του νέου πάρκου, αλλά και για τις γειτονιές γύρω από αυτό. Θα ξεκινήσουμε από ένα επιθυμητό αποτέλεσμα, για να δούμε τι έχουμε να αντιμετωπίσουμε σαν προβληματισμό πριν πιάσουμε τη πένα για να κάνουμε τον σχεδιασμό ενός δημόσιου χώρου και από την άλλη, θα εξετάσουμε ένα πιθανό μονοπάτι σχετικά με το πως περισσότεροι κάτοικοι, η σιωπηλή πλειοψηφία, θα έχουν την ευκαιρία να εκφράσουν την γνώμη και τις ιδέες τους.
Με αυτήν την αφετηρία θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι ένας Δημότης θα επιθυμούσε όχι μόνο ένα προσβάσιμο πάρκο με ζώνες ηρεμίας και δράσης σε πλαίσια σεβασμού και ποικιλομορφίας, αλλά και ένα καλά συντηρούμενο και ακέραιο σε λειτουργία πάρκο που θα μπορεί ο ίδιος να εκφράζεται, μέσα από χώρους δημιουργίας και συνεύρεσης (πίνακας). Η προσπάθεια συλλογής ιδεών έχει ήδη ξεκινήσει, καθώς ο Δήμος Παύλου Μελά διοργάνωσε στις 14.11.2017 τη δεύτερη ανοιχτή δημόσια διαβούλευση με συμμετοχή κατοίκων, εκπροσώπων συλλόγων και φορέων, προσδίδοντας έτσι στη διαβούλευση τις δυνατότητες να αποκτήσει ένα θεματικό χαρακτήρα, ενισχύοντας περισσότερο την έννοια της κυβερνησιμότητας. Αλλά τι διαφορετικό περιμένουμε από μια ενεργή συμμετοχική διαδικασία;
Στη βάση του προσχεδίου της αναπτυξιακής ιδέας ο Δήμος θα μπορούσε να χτίσει πάνω στις τοπικές κοινότητες που ήδη δραστηριοποιούνται στον χώρο στρέφοντας την προσοχή του στις αρχές του συμμετοχικού σχεδιασμού και της αστικής διαχείρισης. Ο στόχος αυτής της διαδικασίας αφορά ουσιαστικά τη δημιουργία μίας κοινότητας ανθρώπων που θα αποτελέσουν την πρώτη ενεργή ομάδα διαχείρισης του πάρκου. Στην συνέχεια, σε ένα εναρκτήριο ανοιχτό forum, μπορούν να παρουσιαστούν οι προκαταρκτικές ιδέες. Ο στόχος θα μπορούσε να είναι η αποσαφήνιση βασικών τεχνικών ζητημάτων, ο εντοπισμός πρακτικών περιορισμών και η χαρτογράφηση χρήσεων και φορέων οι οποίοι με την σειρά τους θα μπορέσουν να εκφράζουν τις ιδέες τους. Αυτό θα μπορέσει να οδηγήσει στον εντοπισμό και στην κατηγοριοποίηση δυνατών και προβληματικών σημείων μαζί με τους άμεσα ενδιαφερόμενους όπως είναι οι φορείς εκμετάλλευσης, οι τοπικές αρχές, οι καθημερινοί χρήστες και οι επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Έτσι θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα πολύμορφο διαχειριστικό δίκτυο που θα συγκεκριμενοποιήσει την συμμετοχική διαδικασία, ενεργοποιώντας παράλληλα πόρους που βασίζονται στην τοπική διαχείριση μιας οικονομίας κλίμακας ‘γειτονιάς’. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω νέων μορφών συνεργασίας μεταξύ δημοτικών θεσμών και άλλων παραγόντων, όπως είναι η κοινωνία των πολιτών, οι δημιουργικές βιομηχανίες και οι φορείς του τρίτου τομέα.
Στην συνέχεια οι καταγραμμένοι στόχοι, επιθυμίες και περιορισμοί μπορούν να συζητηθούν σε ένα εργαστήριο συμμετοχικού σχεδιασμού, με έναν ευρύ και πολυμορφικό κύκλο χρηστών, κατοίκων και συλλόγων. Στο εργαστήριο οι συμμετέχοντες θα μπορούσαν να λάβουν μια σύντομη θεωρητική εισήγηση σχετικά με την αναπτυξιακή ιδέα, καθώς και πληροφορίες σχετικά με την ιστορική σημασία του χώρου, την τρέχουσα χρήση και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Τα αποτελέσματα του εργαστηρίου και οι πρόσθετες πληροφορίες όπως προτάσεις και θέσεις πρωτοβουλιών, συλλόγων και φεστιβάλ, θα ενσωματωθούν στην περαιτέρω ανάπτυξη της ιδέας. Στην συνέχεια μπορούν να ακολουθήσουν συνοδευτικοί κύκλοι συζητήσεων για εμβάθυνση σε πιλοτικές δράσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη και διάφορους εμπειρογνώμονες (π.χ. περιβαλλοντικές οργανώσεις). Η αποσαφήνιση των διαφόρων θεμάτων πρέπει να συμπεριληφθεί συνειδητά στη διαδικασία με την υποστήριξη της Δημοτικής αρχής, γιατί έτσι θα μπορέσει να οδηγήσει σε μία ευρεία συναίνεση στο πλαίσιο των συνοδευτικών συζητήσεων. Παράλληλα, μπορούν να αναπτυχθούν προτάσεις για τη συνέχιση της συμμετοχής των πολιτών και φορέων σε μια μελλοντική εκστρατεία επικοινωνίας. Η παρουσίαση των αποτελεσμάτων μπορεί να πραγματοποιηθεί σε ένα καταλυτικό forum.
Μέσω της χρήσης καινοτόμων μεθοδολογικών εργαλείων και ‘καλών πρακτικών’ παρουσιάζουμε μία πιθανή εναλλακτική προοπτική σχετικά με την ανάπλαση του πρώην στρατοπέδου Παύλου Μελά, θεωρώντας ότι η ευρύτερη προώθηση της συμμετοχικής διαδικασίας, που έχει ήδη ξεκινήσει, μπορεί να καταδείξει τις δυνατότητες για μία εκ βαθέως εξέταση του τοπικού αστικού πολιτισμού. Το πλαίσιο που επεξεργαστήκαμε αποτελεί καθοριστική παρατήρηση και αναφέρεται με συγκεκριμένα παραδείγματα στη ροή των διαδικασιών για την ενεργοποίηση του συμμετοχικού σχεδιασμού, με τον πολίτη ουσιαστικά να συμπράττει μέσα από μία πολυφασική διαδικασία, η οποία διαδραματίζεται σε διάφορες αυτοτελείς φάσεις που ξεκινούν από τον σχεδιασμό και καταλήγουν στην τελική διαμόρφωση της αναπτυξιακής ιδέας.
Η συμμετοχή των πολιτών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων εκτός από τον εκσυγχρονισμό των διοικητικών δομών και τη βελτίωση δημόσιων υπηρεσιών, στοχεύει επίσης στην ανάκαμψη των τοπικών γειτονιών από τις συνέπειες της κρίσης, όπως επίσης και στην ενίσχυση των εν γένει δημοκρατικών αρχών, καθώς η έννοια της κυβερνησιμότητας, είναι προφανώς ενσωματωμένη σε μια πολύ πιο μακροπρόθεσμη αλλαγή που σχετίζεται με τη διακυβέρνηση μιας κοινωνικής πολιτειακής βάσης των πόλεων, καθώς αφορά συγκεκριμένα θεσμικά και πολιτικά πλαίσια που ενισχύουν την κοινωνική και πολιτιστική αλληλεπίδραση. Η εμπέδωση και η καλλιέργεια της κυβερνησιμότητας λοιπόν, όχι μόνο ως θεσμική εξέλιξη σε επίπεδο πόλης, αλλά και ως βιωματική εμπειρία στη καθημερινότητα του πολίτη, αποτελεί ένα καίριο ζήτημα το οποίο έρχεται πολύ έντονα στο προσκήνιο στην Ελλάδα της κρίσης, καθώς είναι γεγονός ότι δεν έχει καλλιεργηθεί καθόλου το συμμετοχικό πλαίσιο τόσο στη λήψη αποφάσεων όσο και στον αστικό σχεδιασμό. Παράλληλα, είναι χαρακτηριστικό ότι υπάρχει έλλειψη επιστημονικών δεδομένων όπως για παράδειγμα αναλύσεις δημογραφικού και βιοτικού επιπέδου για την συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή, χαρτογράφηση πολιτιστικών συλλόγων που δραστηριοποιούνται στον χώρο και πέριξ αυτού, παραδειγματικά εργαστήρια και ψυχο-περιβαλλοντικές προσεγγίσεις των επισκεπτών, συλλογή την τοπικής μνήμης κλπ. Πως εκτιμάται για παράδειγμα το γεγονός ότι το προσχέδιο της αναπτυξιακής ιδέας βασίζεται σε μια κοινωνικο-οικονομική ανάλυση δημοτών που πάει πίσω στην απογραφή του 2011 (ΕΛΣΤΑΤ) και μάλιστα όχι πάνω σε μια βάση ποιοτικών χαρακτηριστικών διαβίωσης και ποιότητας ζωής;
Η εστιασμένη αποτύπωση της κοινωνικό-οικονομικής κατάστασης, όχι μόνο του συγκεκριμένου Δήμου, αλλά και των χωρικά γειτνιαζόντων Δήμων (η βιωσιμότητα του πάρκου εξαρτάται και από τους άλλους Δήμους), μπορεί να συμβάλλει σε μία βαθύτερη κατανόηση της κοινωνικής πολυπλοκότητας του τοπικού αστικού πολιτισμού μέσω της στοχευόμενης αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας μεταξύ πολιτών και τοπικών φορέων. Παράλληλα, ο συμμετοχικός σχεδιασμός αποτελεί μία σημαντική παράμετρο που θα μπορούσε να οδηγήσει στην βιωματική σύνδεση των χρηστών με τον χώρο/τόπο, προσφέροντας έτσι διεξόδους δημιουργικής έκφρασης σε ‘καθημερινούς’ πολίτες, καθώς και στην διαμόρφωση της περιβαλλοντολογικής αστικής διαχείρισης. Ουσιαστικά, μέσω της συμμετοχής και της αμοιβαίας (peer2peer) ανταλλαγής γνώσης, ο Δήμος θα είναι σε θέση να συν-διαβουλεύεται με τους πολίτες, σχετικά με θέματα σχεδιασμού και όχι μόνο και οι πολίτες θα έχουν την ευκαιρία να ασχοληθούν με τα προβλήματα της γειτονιάς τους συμμετέχοντας σε διαδικασίες που αφορούν την ποιότητα ζωής αλλά και τον τρόπο που αυτοί βιώνουν την καθημερινότητα τους. Ένα τέτοιο μεθοδολογικό πλαίσιο μπορεί να συμβάλλει στην καλλιέργεια και στην εμπέδωση μιας περισσότερο συμμετοχικής κουλτούρας, ενισχύοντας την αίσθηση του τόπου και την ταυτότητα των γειτονιών της πόλης.

Πηγές-Βιβλιογραφία για Dr. rer. pol. Νίκος Θεοδοσάκης, Οικονομολόγος-Γεωγράφος
1. Stadt Leipzig, Amt für Stadtgrün und Gewässer, Abteilung Verwaltung | Abteilung Planung und Bau, Beteiligungsprozesses zum Entwicklungskonzept, 2015.
2. Stadt Leipzig, Bürgerbeteiligung für den Clara-Zetkin- und den Johannapark, Freizeit Kultur und Tourismus, 2016.
3. BUND: Bürgerbeteiligung für die Zukunft des Tempelhofer Feldes ist mangelhaft, 16. Oktober 2013, http://www.bund-berlin.de/nc/bund_berlinde/presse/ essemitteilungen/detail/artikel/bund-buergerbeteiligung-fuer-die-zukunft-des-tempelhofer-feldes-ist-mangelhaft.html?tx_ttnews[backPid]=447&cHash =45f9ece0e5c764eacb9baa606bcb5649
4. Maßnahmen zur Umsetzung des nachhaltigen Regenwassermanagements auf dem Tempelhofer Feld, 11.10.13, Pressemitteilung, http://www.stadtentwicklung.berlin.de/aktuell/pressebox/archiv_volltext.shtml?arch_1310/nachricht5081.html
5. Michael, Braum.,Thies, Schröder., Wie findet Freiraum Stadt?: Fakten, Positionen, Beispiele, Bericht der Baukultur, Bd. 2, 2010, Basel.
6. Kleiner Tiergarten Ost – frühzeitige Bürgerbeteiligung, http://www.moabitonline.de/ 3377/comment-page-7
7. Bürgermeisteramt Tübingen, Entwicklungskonzept für den Park am Anlagensee Leitbild und weiteres Verfahren, Planungsausschuss Ortsbeirat Mitte/West zur Kenntnis, Gemeinderat, 11.06.2007.
8. Stadtgrün für alle – Hamburg gemeinsam gestalten und erhalten, http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:EhUbBq7JTm4J:www.hamburg.de/contentblob/4402742/ca22a7bc2a047d8f7830b29a178e95d1/data/d-7-dialog-broschuere.pdf+&cd=32&hl=el&ct=clnk&gl=gr&client=firefox-b
9. S, Joss., (2003): Zwischen Politikberatung und Öffentlichkeitsdiskurs – Erfahrungen mit Bürgerkonferenzen in Europa. In: Schicketanz, S. & Naumann, J. (Hg.), Bürgerkonferenz: Streitfall Gendiagnostik. Ein Modellprojekt der Bürgerbeteiligung am bioethischen Diskurs. Opladen: Leske + Budrich. 15 – 36.
10. C, Schwarz., & Tigges, A. (2000): Planning for Real. Theorie und Anleitung zum Handeln. Berlin: Technologie-Netzwerk Berlin e. V.
11. Βασενχόβεν, Λ. (2010). Χωρική διακυβέρνηση: Θεωρία, Ευρωπαϊκή εμπειρία και η περίπτωση της Ελλάδας, Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα.

Ενδεικτική βιβλιογραφία για Γιώργος Χατζηνάκος, Αστικός Γεωγράφος, Υποψήφιος Διδάκτορας Μητροπολιτικού Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ
Βασενχόβεν, Λ. (2010). Χωρική διακυβέρνηση: Θεωρία, ευρωπαϊκή εμπειρία και η περίπτωση της Ελλάδας, Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα.
Ευαγγελίδου, Μ. (2007). «Σύστημα χωρικού σχεδιασμού στην Eλλάδα και δυνατότητες παρέμβασης της κοινωνίας των πολιτών», Παρουσιάστηκε στο διεθνές συνέδριο «Κοινωνία των πολιτών, περιβάλλον και βιώσιμη ανάπτυξη - Από την ενημέρωση στην ενεργό συμμετοχή», Μεσόγειος-SOS, ΑΚΤΗ, Πάντειο Πανεπιστήμιο, 23-24 Νοεμβρίου
Ευαγγελίδου, Μ. (2007). «Σύστημα χωρικού σχεδιασμού στην Ελλάδα και δυνατότητες παρέμβασης της κοινωνίας των πολιτών», εργασία που παρουσιάστηκε στο διεθνές συνέδριο «Κοινωνία των πολιτών, περιβάλλον και βιώσιμη ανάπτυξη - Από την ενημέρωση στην ενεργό συμμετοχή», Μεσόγειος-SOS, ΑΚΤΗ, Πάντειο Πανεπιστήμιο, 23-24 Νοεμβρίου.
Λεοντίδου, Λ. (2011). Αγεωγράφητος χώρα, Εκδόσεις Προπομπός, Αθήνα.
Ποζουκίδου, Γ. (2000). «Μοντέλα χρήσεων γης - Ανασκόπηση και προοπτικές του ρόλου τους στον χωρικό σχεδιασμό», Αειχώρος, 13: 118-141.
Στρατηγέα, Α. (2009). «Συμμετοχικός σχεδιασμός και βιώσιμη τοπική ανάπτυξη: Μια μεθοδολογική προσέγγιση», Πρακτικά 2ου Συνεδρίου Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, Βόλος, 24-27 Σεπτεμβρίου, σελ. 43-51.
Στρατηγέα, Α. και Παπαδοπούλου, Μ. (2012). «Η συμβολή του συμμετοχικού σχεδιασμού στη διαχείριση και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος: Η εφαρμογή της οδηγίας 2000/60/ΕΚ στην ελληνική πραγματικότητα», Πρακτικά 3ου Εθνικού Συνεδρίου Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, Βόλος, 27-30 Σεπτεμβρίου, σελ. 1303-1311.
Σωμαράκης, Γ. & Στρατηγέα, Α. (2015). «Η συμμετοχική προσέγγιση στον χωροταξικό σχεδιασμό και η συμβολή των τεχνολογιών πληροφόρησης και επικοινωνίας: Εξελίξεις από την ελληνική πραγματικότητα», Πρακτικά 3ου Συνεδρίου Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, Βόλος, 24-27 Σεπτεμβρίου.
Χατζηνάκος Π. & Χατζηνάκος, Γ. (2017). «Η Γειτονιά της Αλεξάνδρου Σβώλου Ανθίζει: Το Πάρκο Τσέπης στη Τελική του Ευθεία», Δημοσιεύτηκε από Parallaximag: http://parallaximag.gr/life/geitonia-tis-aleksandrou-svolou-anthizei-to-parko-tsepis-sti-teliki-tou-eftheia.
Aggens, L. (1998). «Identifying Different Levels of Public Interest in Participation», στο: Creighton, J., Delli Priscoli, J. & Dunning, M. (επιμ.). Public Involvement Techniques: A Reader of Ten Years Experience at the Institute for Water Resources, Institute for Water Resources, U.S. Corps of Engineers, Alexandria, VA, σελ. 193-198.
Arnstein, S. (1969). «A Ladder of Citizen Participation», Journal of the American Planning Association, 35(4): 216-224.
Bishop, B. (1998). «Planning as a Process of Social Change», στο: Creighton, J., Delli Priscoli, J. & Dunning, M. (επιμ.). Public Involvement Techniques: A Reader of Ten Years Experience at the Institute for Water Resources, Institute for Water Resources, U.S. Corps of Engineers, Alexandria, VA, σελ. 31-40.
Bousset, J.-P., Macombe, C. & Taverne, M. (2005). «Participatory Methods, Guidelines and Good Practice Guidance to be Applied throughout the Project to Enhance Problem Definition, Co-learning, Synthesis and Dissemination», SEAMLESS Project, Report Νo 10, Ref.: D7.3.1, December.
Burby, R. (2003). «Making Plans that Matter: Citizen Involvement and Government Action», Journal of the American Planning Association, 69(1): 33-49, Doi: 10.1080/01944360308976292.
Creighton, J. (2005). The Public Participation Handbook – Making Better Decisions through Citizens’ Involvement, Jossey-Bass, San Francisco.
Duraiappah, A., Robby, P. & Parry, E. (2005). «Have Participatory Approaches Increased Capabilities?», International Institute for Sustainable Development (IISD). Canada.
Egger, P. & Majeres, J. (1992). «Local Resource Management and Development: Strategic Dimensions of People’s Participation», στο: Ghai, D. & Vivian, J.M. (επιμ.). Grassroots Environmental Action: People’s Participation in Sustainable Development, Routledge, London.
Elliott, J., Heesterbeek S., Lukensmeyer C. & Slocum, N. (2005). «Participatory Methods Toolkit: A Practitioner’s Manual», King Baudouin Foundation and the Flemish Institute for Science and Technology Assessment (viWTA).
European Commission (2005). Communication from the Commission to the Council and the European Parliament on the ‘Review of the Sustainable Development Strategy - A Platform for Action’, Brussels, 13.12.2005, COM(2005)658 final.
Fischer, F. (2003). Citizens, Experts, and the Environment - The Politics of Local Knowledge, Duke University Press, Durham, London.
Hanchey, R.J. (1998). «Involving the Public in Planning and Decision-Making», στο: Creighton, J., Delli Priscoli, J., & Dunning, C.M. (επιμ.). Public Involvement Techniques – A Reader of Ten Years Experience at the Institute for Water Resources, Institute for Water Resources, U.S. Corps of Engineers, Alexandria, VA, σελ. 123-129.
Harvey, D. (2012). Rebel Cities: From the Right to the City to the Urban Revolution. London: Verso.
Kanji, N. & Greenwood, L. (2001). «Participatory Approaches to Research and Development», στο: IIΕD- Learning from Experience, IIED, London.
Khakee, A. (1999). «Participatory Scenarios for Sustainable Development», Foresight, 1(3): 229-240.
Martens, K. (2005). «Participatory Experiments from the Bottom-up – The Role of Environmental NGOs and Citizen Groups», European Journal of Spatial Development, 18: 2-20. Community Development as a Process, University of Missouri Press, Columbia, σελ. 144-170
McGuirk, P.M. (2001). «Situating Communicative Planning Theory: Context, Power and Knowledge», Environment and Planning A, 33: 195-217.
Moser, C. (1983). «The Problem of Evaluating Community Participation in Urban Development», Development Planning Unit, Working Paper No. 14, University College London.
Papadopoulou, Ch.-A. & Giaoutzi, M. (2014). «Crowdsourcing as a Tool for Knowledge Acquisition in Spatial Planning», Future Internet, 6(1): 109-125, Doi: 10.3390/fi6010109.
Steyaert, S. & Lisoir, H. (2005). Participatory Methods Toolkit – A Practitioner’s Manual, King Baudouin Foundation, Flemish Institute for Science and Technology Assessment.
Stratigea, A. & Papadopoulou, Ch.-A. (2013). «Evaluation in Spatial Planning: A Participatory Approach», Territorio Italia, Land Administration, Cadastre, Real Estate, Agenzia del Territorio, (2): 85-97.
Tewdwr-Jones, M. & Thomas, H. (1998). «Collaborative Action in Local Plan-making: Planners’ Perceptions of ‘Planning through Debate’», Environment and Planning B: Planning and Design, 25(1): 127-144.
Van Asselt M. & Rijkens-Klomp, N. (2002). «A Look in the Mirror: Reflection on Participation in Integrated Assessment from a Methodological Perspective», Global Environmental Change, 12: 167-484.

zaungastnic:Νεοφιλελευθερισμός. Ο μόνος ‘κοινωνικός’ στόχος είναι η επιβίωση της αγοράς. Διάβασμα σε 18’

Μια ιδέα που καταβροχθίζει το κόσμο

Νεοφιλελευθερισμός Είναι η κυρίαρχη ιδεολογία της εποχής μας - μια που λατρεύει τον θεό της αγοράς και μας παίρνει αυτό που μας ξεχωρίζει σαν  ανθρώπινους οργανισμούς-όντα

Από την Αγγλική Dr. rer. pol Νίκος Θεοδοσάκης*)                                                                                      

Διάβασμα σε 18  ‘ SVT 26122017

σε [ ]=παρατηρήσεις και επεξηγήσεις του  μεταφραστή και μόνο     

Ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο της ‘The Guardian’ περί νεοφιλελευθερισμού και  ενός των  πρωτόπλαστων της θεωρίας των ελευθέρων αγορών,  Friedrich Hayek.  Από τον Adam Smith στον Keynes στον  Hayek, στον Friedman, στη σχολή του Σικάγου μέχρι τον Reagan την Thatcher, τους Clintons’ και τον άνθρωπάκο πολιτικό  με τις  χαμηλού επιπέδου ιδιοτροπίες.

Το καλοκαίρι του 2016, οι ερευνητές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ολοκλήρωσαν μια μακρά και πικρή συζήτηση για τον νεοφιλελευθερισμό. Παραδέχτηκαν ότι υπάρχει. Τρεις κορυφαίοι οικονομολόγοι του ΔΝΤ – ένας φορέας που δεν είναι ακριβώς γνωστό για προς τα αριστερά δίκαιες ‘αναλύσεις’ του - δημοσίευσε μια έκθεση στην οποία για πρώτη φορά τίθεται υπό αμφισβήτηση η χρησιμότητα του νεοφιλελευθερισμού. Συνέβαλαν έτσι να θαφτεί η ιδέα,  ότι ο όρος δεν είναι κάτι περισσότερο από ένας συκοφαντικός όρος στο πολιτικό αγώνα χωρίς την ισχύ μιας αναλυτικής δύναμης . Η έκθεση επέκρινε σαν άτολμη  την «νέο-φιλελεύθερη ατζέντα», η οποία παροτρύνει τις οικονομίες σε όλο τον κόσμο για την απελευθέρωση/απορρύθμιση (‘deregulation’), αναγκάζοντας  και απαιτώντας από τις εθνικές αγορές να ανοίξουν το εμπόριο των κεφαλαίων και της ζήτησης , με τέτοιο τρόπο ώστε οι ίδιες οι κυβερνήσεις μέσα από τη λιτότητα και τις ιδιωτικοποιήσεις να συρρικνώνονται όλο και πιο πολύ. Οι συγγραφείς κατέδειξαν στατιστικά την διάδοση των νεοφιλελεύθερων πολιτικών από το 1980 - και η συσχέτισή τους με την χαμηλή ανάπτυξη, τα σκαμπανεβάσματα των boom bust cycles και αν μη τι άλλο την αυξανόμενη οικονομική και κοινωνική ανισότητα.

Ο νεοφιλελευθερισμός είναι μια παλιά λέξη που εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη δεκαετία του 1930. Ωστόσο, ο όρος ανανεώνεται τώρα για να περιγράψει την τρέχουσα πολιτική - ή ακριβέστερα, το κομμάτι της σκέψης που εξακολουθεί να επιτρέπει τις σημερινές πολιτικές μας. Μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, ο νεοφιλελευθερισμός προσέφερε έναν τρόπο να ονομάσει κάποιο μαύρο πρόβατο  και υπεύθυνο για τη συρρίκνωση πέρα από τα πολιτικά κόμματα: ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα που είχε πωλήσει με υπερβολικό τρόπο την εξουσία του στην αγορά.

Για ορισμένους Αμερικανούς Δημοκρατικούς και υποστηρικτές του Εργατικού Κόμματος στη Βρετανία, αυτή ήταν μια απροκάλυπτη παραπλανητική παραβίαση αρχών. Ο Μπιλ Κλίντον και ο Τόνι Μπλερ, όπως ειπώθηκε, είχαν εγκαταλείψει την παραδοσιακή δέσμευση της «αριστεράς», ειδικά για τους εργαζόμενους. Αντ 'αυτού, στράφηκαν σε μια παγκόσμια οικονομική ελίτ που εμπλουτίστηκε από την απορρύθμιση των κανόνων ως κατάστημα αυτοεξυπηρέτησης. Έτσι τέθηκαν  τα θεμέλια για μια καταστροφική αύξηση της ανισότητας.

Ένα ζευγάρι γυαλιά με τα οποία μπορεί να δει κάποιος τον κόσμο

Τα τελευταία χρόνια, - όπου έγινε η συζήτηση με όλο και πιο βρώμικα μέσα – ο  όρος νεοφιλελευθερισμός έχει γίνει ένα ρητορικό όπλο, ένας τρόπος, για κάθε αριστερό πέραν του κέντρου να διασύρουν αυτούς που κινούνται λίγο μόλις προς τα δεξιά τους. Τους εχθρούς τους. Δεν είναι περίεργο το γεγονός ότι το πολιτικό κέντρο  σαν στάση, αντιλαμβάνεται τον όρο «νεοφιλελεύθερο» ως μια ασήμαντη προσβολή. Αλλά ο νεοφιλελευθερισμός θα πρέπει να είναι περισσότερο από μια βολική - έστω και δικαιολογημένη - από την Αριστερά γελιοποίηση του πολιτικού αντιπάλου. Με κάποιο τρόπο, είναι επίσης ένα θέαμα, ένας τρόπος να δούμε τον κόσμο. Το ίδιο κάνει η «quasi Adam Smith» αριστερά και με τους καρά δεξιούς και ακροδεξιούς.

Κοιτάζοντας μέσα από τους φακούς του, μπορείτε να δείτε πιο καθαρά πώς ο τόσο σεβαστός από τη Θάτσερ και  τον Ρέιγκαν πολιτικός στοχαστής έχει  συμβάλει να γίνει η ιδανική κοινωνία μια αγορά- και όχι μια  «πόλις» - όπως στην Αρχαία Ελλάδα για  κοινά θέματα ή ένα είδος οικογένειας. Βλέπεις  μια εικόνα των ανθρώπων παρομοιάζοντας τους ως λογιστικά βιβλία πρώτη κατηγορίας - και όχι ως ιδιοκτήτες αναφαίρετων δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Στόχος, βέβαια, ήταν

·         η εξάρθρωση του κράτους πρόνοιας,

·         η άρση κάθε υποχρέωσης πλήρους απασχόλησης,

·         η μείωση των φόρων και

·         η αποκεντρωμένη απελευθέρωση των ρυθμίσεων.

Αλλά ο «νεοφιλελευθερισμός» είναι κάτι περισσότερο από μια κλασική λίστα  δεξιών επιθυμιών. Ήταν και είναι ένα εργαλείο για την αναδιάταξη της κοινωνικής πραγματικότητας και την επανεξέταση της ιδιότητας μας  -του status μας- σαν άτομα.

Μια άλλη άποψη δείχνει ότι η ελεύθερη αγορά - ακριβώς όπως και το κράτος πρόνοιας - είναι μια ανθρώπινη εφεύρεση. Δείχνει πόσο πολύ σήμερα καλούμαστε να κατανοήσουμε τους εαυτούς μας ως άτομα που είναι υπεύθυνα αυτά και μόνο για τη δική τους ευτυχία. Πόσο φυσικό μας το έκαναν για να το πιστέψουμε που μας  έβαλαν σε ένα τρυπάκι ,  να είμαστε πάντα  ανταγωνιστικοί και να προσαρμοζόμαστε στις καταστάσεις που φτιάχνουν.  Επίσης αναγνωρίζουμε τον μέγιστο  βαθμό στον οποίο μια λογική που παλαιότερα  εμφανιζόταν σαν μια  απλοποιημένη αναπαράσταση των αγορών πάνω σε ένα μαυροπίνακα με τον ανταγωνισμό, την  τέλεια πληροφόρηση, και την ορθολογική συμπεριφορά, τώρα εφαρμόζεται στο σύνολο μιας  κοινωνίας - μέχρι που κυριαρχεί και τη ζωή μας.

"Πάντα να πουλάς τον εαυτό σου σωστά"

Αυτό έχει  γίνει το σύνθημα της αυτοπραγμάτωσης.

Ελεύθερη αγορά - μια αναίμακτη ενσάρκωση της αποτελεσματικότητας

Ο «νεοφιλελευθερισμός» δεν είναι απλά ένας όρος για τις πολιτικές που προσανατολίζονται στην αγορά ή ένας κρυφοσυμβιβασμός  με τον οικονομικό καπιταλισμό που προφανώς πλέον και αποδέχονται τα  φθαρμένα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα. Ο όρος αναφέρεται στην υπόθεση που εισήλθε σιωπηλά στη ζωή μας και καθορίζει τι κάνουμε και πιστεύουμε:

ότι δηλαδή ο ανταγωνισμός είναι η μόνη θεμιτή οργανωτική αρχή της ανθρώπινης δράσης.

Ούτε ένα δευτερόλεπτο μετά που  το ΔΝΤ πιστοποίησε τον νεοφιλελευθερισμό ως πραγματικότητα και εξέθεσε την υποκρισία της αγοράς, βγήκαν στο προσκήνιο οι λαϊκιστές και οι εξουσιαστές. Στις ΗΠΑ η Χίλαρι Κλίντον, το νεοφιλελεύθερο αρχέτυπο, έχασε τις εκλογές - εναντίον ενός ανθρώπου που γνώριζε αρκετά για να προσποιηθεί ότι μισούσε το ελεύθερο εμπόριο [βλέπε ανακοίνωση του για την TTIP]. Δεν μας ταιριάζουν  πλέον τα γυαλιά του νεοφιλελευθερισμού ? Μπορεί με κάποιο τρόπο να μας βοηθήσει να καταλάβουμε τι δεν πάει καλά στην πολιτική? Ενάντια στις δυνάμεις της παγκοσμιοποίησης, αποκαθίσταται ο εθνικισμός - και μάλιστα με τον πιο ακραίο τρόπο. Τι σχέση έχει ο επιθετικός επαρχιωτισμός της Brexit Britain και της Trump America με τον νεοφιλελεύθερο ορθολογισμό; Ποια σχέση θα μπορούσε να υπάρξει μεταξύ του προέδρου – ενός ελεύθερου τρελού  - και της αναίμακτης ενσάρκωσης της αποδοτικότητας- γνωστότερο ως ελεύθερη αγορά;

Δεν είναι μόνο ότι η ελεύθερη αγορά παράγει μόνο μια χούφτα νικητών και, αντιστρόφως, μια στρατιά ηττημένων - και εκείνοι οι ηττημένοι έχουν στραφεί σε εκδίκηση  για το  Brexit και τον  Trump. Από την αρχή υπήρξε επίσης μια προγραμματισμένη σχέση μεταξύ του ουτοπικού ιδεώδους της ελεύθερης αγοράς και του δυστοπικού παρόντος στο οποίο βρισκόμαστε σήμερα. Μεταξύ της αγοράς ως μοναδικού θεσμού ανάδειξης αξιών και ελευθερίας και της τρέχουσας κατακρίμνησης προς την  ‘post-truth’ κοινωνία και τον ‘illiberalism’.

Η ευκαιρία να εφευρεθεί ένας νέος κόσμος

Προκειμένου να προχωρήσουμε προς τα εμπρός τη στάσιμη συζήτηση για τον νεοφιλελευθερισμό, πρέπει να αρχίσουμε να λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη την έκταση των σωρευτικών επιδράσεων του σε όλους μας, ανεξάρτητα από την πολιτική μας στάση. Και αυτό απαιτεί μια επιστροφή στις ρίζες του που δεν έχουν καμία σχέση με τον Bill ή τη Hillary Clinton.

Υπήρχε μια φορά μια ομάδα ανθρώπων που αποκαλούσαν τους εαυτούς τους νεοφιλελεύθερους. Το έκαναν με υπερηφάνεια και το κίνητρό τους δεν ήταν τίποτε άλλο από μια πλήρη επανάσταση της σκέψης. Ο σημαντικότερος από αυτούς, ο Friedrich Hayek, δεν θα περίμενε να λάβει θέση σχετικά με το πολιτικό φάσμα, να αναζητήσει δικαιολογίες για τους υπερ-πλούσιους ή να διαφοροποιεί κατά το δοκούν δεδομένα της μικροοικονομίας.

Πίστευε ότι θα λύσει το πρόβλημα της νεωτερικότητας:

Το πρόβλημα της αντικειμενικής γνώσης.

Για τον Hayek, η αγορά δεν πραγμάτωνε μόνο το εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών, αλλά αποκάλυπτε και την αλήθεια. Πώς θα μπορούσε ο στόχος του Hayek να μετατραπεί στο αντίθετό του – δηλαδή με την δυνατότητα  μιας  συνειδησιακής μετατροπής, ότι   - χάρη στη λατρεία μας για την ελεύθερη αγορά – η αλήθεια θα μπορούσε να εξωθηθεί τελείως από τη δημόσια ζωή;

Όταν ο Friedrich Hayek πρότεινε την ιδέα το 1936, ήξερε ότι είχε καταλήξει σε κάτι νέο με την πεποίθηση του ότι ήταν μια  "επιφώτιση" του.

«Πώς μπορεί ο συνδυασμός γνώσεων που υπάρχουν σε διαφορετικά μυαλά», έγραψε, «να οδηγήσει σε αποτελέσματα που, εάν εσκεμμένα τα προκαλούσε κάποιος, θα απαιτούσαν ένα τέτοιο υψηλότερο επίπεδο γνώσης που κανείς δεν μπορεί να διέθετε;»

Δεν πρόκειται για ένα τεχνικό ζήτημα των επιτοκίων ή των κρίσεων αποπληθωρισμού, ούτε για μια αντιδραστική πολεμική εναντίον του κολεκτιβισμού ή του κράτους πρόνοιας, αλλά για τη δυνατότητα δημιουργίας ενός νέου κόσμου. Ο Hayek συνειδητοποίησε ότι η αγορά μπορεί να νοηθεί ως ένα νέο είδος συνειδητότητας.

Ο  νεοφιλελευθερισμός είναι ο Αδάμ Σμιθ αλλά χωρίς φόβους.

Το «Αόρατο χέρι» του Adam Smith μας είχε ήδη ανοίξει τη σύγχρονη αντίληψη της αγοράς - ως αυτόνομη σφαίρα της ανθρώπινης δράσης και ως εκ τούτου, ενδεχομένως ως ένα αντικείμενο που μπορεί να το διεισδύσει κάποιος επιστημονικά. Αλλά ο Smith ήταν ένας ηθικός του δέκατου όγδοου αιώνα μέχρι το τέλος της ζωής του. Θεωρούσε ότι η αγορά ήταν δικαιολογημένη μόνο υπό το πρίσμα της ατομικής αρετής, και η ανησυχία του ήταν ότι μια κοινωνία που δεν θα κυβερνιόταν παρά μόνο μέσα από ένα πλήρες πλαίσιο συμφερόντων δεν είναι καθόλου η κοινωνία στην οποία πίστευε αυτός. Ο νεοφιλελευθερισμός είναι ο Αδάμ Σμιθ χωρίς φόβους.

Το ότι ο  Hayek θεωρείται ο πρόγονος του νεοφιλελευθερισμού - μια σχολή σκέψης που μειώνει τα πάντα για την οικονομία – παρ’ όλο του γεγονότος ότι ήταν ένας τέτοιος μέτριος οικονομολόγος, είναι κάπως παράδοξο. Στην πραγματικότητα, ο ίδιος δεν ήταν  τίποτε περισσότερο από ένας νέος  ασήμαντος τεχνοκράτης της Βιέννης, όταν ανέλαβε τη θέση του στο London School of Economics με τον John Maynard Keynes στο Cambridge και να προσπαθεί να βάλει το ανερχόμενο αστέρι του  Keynes λίγο στη σκιά.

Friedrich Hayek teaching at the London School of Economics in 1948. Photograph: Paul Popper/Popperfoto/Getty

Το σχέδιο δεν του βγήκε, διότι ο Hayek δεν μπόρεσε να φτάσει τον Keynes. Η Γενική Θεωρία του Keynes «General Theory of Employment, Interest and Money», που δημοσιεύθηκε το 1936, χαιρετίστηκε ως ένα αριστούργημα και κυριάρχησε  στην δημόσια συζήτηση, ιδίως μεταξύ των νέων, των σπουδαστών  Άγγλων οικονομολόγων,  που έβλεπαν στον λαμπρό, τολμηρό και κοινωνικά καλά συνδεδεμένο Keynes  και ένα ιδανικό ομορφιάς. Στο τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, πολλοί εξέχοντες υποστηρικτές της θεωρίας της ελεύθερης αγοράς  εντάχθηκαν  στη θεωρία του Keynes  και αναγνώρισαν  ότι το κράτος θα μπορούσε να παίξει ένα ρόλο στη διατήρηση μιας σύγχρονης οικονομίας. Ο αρχικός ενθουσιασμός για τον Hayek είχε εγκαταλειφθεί. Οι παράξενες ιδέες του, ότι κάποιος μπορεί να ξεπεράσει την οικονομική κρίση, απλά έτσι χωρίς να κάνει τίποτα επιχειρηματικά, ήταν τόσο θεωρητικά όσο και πρακτικά για απαξίωση. Αργότερα αναγνώρισε ότι επιθυμούσε να ξεχαστούν οι κριτικές που του γινόταν από τον Keynes  .

Η σκέψη του Hayek διαπερνά τον κόσμο

Hayek 'ήταν μια παράξενη φιγούρα ανθρώπου: ένα ψηλός, ευθυτενής καθηγητής με ευρεία προφορά, φορώντας ένα υψηλό- cut  tweed και επέμεινε  στο να τον αποκαλούν «von Hayek,» αλλά πίσω από την πλάτη του τον ονόμαζαν "Mr. Fluctooations" Το 1936 ήταν επιστήμονας χωρίς χαρτοφυλάκιο και χωρίς προβλέψιμο μέλλον. Ωστόσο, ζούμε σήμερα στον κόσμο του Hayek, όπως κάναμε κάποτε και με τον κόσμο του Keynes.

Ο σύμβουλος Κλίντον και ο πρώην πρόεδρος του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, Λόρενς Σάμερς, είπε κάποτε, ότι η σύλληψη του Hayek αναφορικά με το σύστημα των τιμών ως συλλογική συνειδητοποίηση ήταν «μια τέτοια διεισδυτική και πρωτότυπη ιδέα που παρήχθη από την  μικροοικονομία στον 20ο αιώνα» έχει γίνει «η πιο σημαντική λεπτομέρεια που θα μπορούσατε να μάθετε για τα οικονομικά σήμερα σε  ένα σεμινάριο». Και αυτό είναι ακόμη και υποτιμημένο. Ο Keynes δεν προκάλεσε ούτε πρόβλεψε τον Ψυχρό Πόλεμο, αλλά η σκέψη του διαπέρασε κάθε πτυχή του κόσμου του Ψυχρού Πολέμου. Και με τον ίδιο τρόπο ο τρόπος σκέψης του Hayek έχει εισβάλει σε κάθε πτυχή του κόσμου μετά το 1989.

Η άποψη του Hayek για τον κόσμο,  για την παγκοσμιοποίηση ήταν απόλυτη: ένας τρόπος διαμόρφωσης ολόκληρης της πραγματικότητας σύμφωνα με το μοντέλο του οικονομικού ανταγωνισμού. Αυτό ξεκινά με την παραδοχή ότι σχεδόν όλες- αν όχι όλες - ανθρώπινες δραστηριότητες αποτελούν μια μορφή οικονομικού υπολογισμού και, επομένως,  θα μπορούσαν να προσαρμοστούν στις έννοιες υψηλότερου ιεραρχικά επιπέδου όπως του πλούτου, της αξίας, της ανταλλαγής, του κόστους – αλλά και κυρίως  της τιμής. Οι τιμές είναι ένα μέσο αποτελεσματικής διάθεσης ανεπαρκών πόρων, ανάλογα με τις ανάγκες και τα οφέλη, καθώς διέπονται από την προσφορά και τη ζήτηση. Για να λειτουργήσει αποτελεσματικά το σύστημα των τιμών, οι αγορές πρέπει να είναι ελεύθερες και ανταγωνιστικές. Δεδομένου ότι ο Σμιθ φαντάστηκε την οικονομία ως μια αυτόνομη σφαίρα, υπάρχει η πιθανότητα η αγορά να μην είναι μόνο ένα μέρος της κοινωνίας, αλλά η κοινωνία στο σύνολό της. Σε μια τέτοια κοινωνία, οι άνδρες και οι γυναίκες πρέπει να ακολουθούν μόνο το δικό τους συμφέρον και να ανταγωνίζονται για τα σπάνια (ανεπαρκή) αγαθά. Ο ανταγωνισμός "καθιστά δυνατό", όπως γράφει ο κοινωνιολόγος Will Davies, "να καθορίσει κάποιος ποιος και τι είναι πολύτιμο".

Αυτό που όλοι όσοι είναι εξοικειωμένοι λίγο με την ιστορία καταλαβαίνουν ως απαραίτητο προπύργιο κατά της τυραννίας και της εκμετάλλευσης- μια ευημερούσα μεσαία τάξη και κοινωνία των πολιτών,  ελεύθεροι θεσμοί, καθολική ψηφοφορία,  ελευθερία της σκέψης και του συνέρχεσθαι, της θρησκείας και του τύπου, της θεμελιώδους αναγνώρισης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας – δεν έχει καμία θέση στο μυαλό του Hayek. Ενέγραψε στον νεοφιλελευθερισμό την υπόθεση ότι η αγορά προσφέρει όλη την απαραίτητη προστασία ενάντια στον μοναδικό πραγματικό πολιτικό κίνδυνο: τον ολοκληρωτισμό. Για να αποφευχθεί αυτό, σύμφωνα με τον Hayek, δεν υπάρχει τίποτα άλλο παρά να κρατηθεί η αγορά ελεύθερη. Και όπως και έγινε?

Το τελευταίο σημείο είναι  το «νέο» στο νεοφιλελευθερισμό και αντιπροσωπεύει μια αποφασιστική αλλαγή στην παλαιότερη πεποίθηση σε μια ελεύθερη αγορά και ένα βελτιωμένο τρόπο για την κατάσταση η οποία είναι γνωστή ως «κλασικός φιλελευθερισμός.» Στον κλασσικό φιλελευθερισμό, οι έμποροι απλά ήθελαν το κράτος να τους αφήσει μόνος τους - laissez-nous faire. Ο νεοφιλελευθερισμός, από την άλλη πλευρά, θεωρεί ότι το κράτος πρέπει να συμμετέχει ενεργά στην οργάνωση της οικονομίας της αγοράς. Οι συνθήκες που επιτρέπουν την ελεύθερη αγορά πρέπει να κερδιστούν πολιτικά και το κράτος να αναδιαρθρωθεί, ώστε να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη ύπαρξη της ελεύθερης αγοράς.

Κατσούφης στο Κέιμπριτζ

Αλλά αυτό δεν είναι όλο: κάθε πτυχή της δημοκρατικής πολιτικής, από τις αποφάσεις ψηφοφορίας των πολιτών μέχρι τις αποφάσεις των πολιτικών, πρέπει να υποστεί και να υποβληθεί  σε μια καθαρά οικονομική ανάλυση. Ο νομοθέτης είναι υποχρεωμένος να μην παρεμβαίνει στις φυσικές  πράξεις της αγοράς και δεν μπορεί να τις παραποιήσει με οποιονδήποτε τρόπο. Στην ιδανική περίπτωση, το κράτος παρέχει ένα σταθερό, ουδέτερο και νομικά περιεκτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο οι δυνάμεις της αγοράς μπορούν να δράσουν αυθόρμητα και ανεξάρτητα. Η συνειδητή παρέμβαση μιας κυβέρνησης δεν είναι ποτέ προτιμότερη από τον "αυτόματο μηχανισμό προσαρμογής" – δηλαδή, το σύστημα τιμολόγησης, το οποίο δεν είναι μόνο αποτελεσματικό, αλλά αυξάνει επίσης την ελευθερία ή την ευκαιρία των ανδρών και των γυναικών να κάνουν ελεύθερες επιλογές για τη ζωή τους. [Να αγοράζουν Calvin Κlein π.χ]

Ενώ ο Keynes πετούσε  ανάμεσα στο Λονδίνο και την Ουάσινγκτον για να διαμορφώσει τη μεταπολεμική τάξη, ο Hayek πνιγόταν  στο Κέιμπριτζ. Εκεί είχε σταλεί κατά τη διάρκεια των εκτοπίσεων του πολέμου και παραπονιόταν ότι περιβαλλόταν  από «ξένους», « Ευρωπαίους πρακτικά  όλων των εθνικοτήτων» από «Ανατολίτες όλων των ειδών» και κατήγγειλε ότι δεν υπάρχει «καμία έλλειψη από τέτοιους», αλλά πολύ λίγοι από αυτούς «είναι πολύ έξυπνοι ».

Hayek βρισκόταν  στην Αγγλία χωρίς να κάνει κάτι σπουδαίο και μπόρεσε να παρηγορηθεί μόνο με την ιδέα του, μια ιδέα τόσο μεγάλη που θα τραβήξει κάποια στιγμή το χαλί κάτω από τα πόδια του Keynes και όλων των άλλων διανοουμένων κάποια μέρα. Βασισμένο στο ίδιο το σύστημα , οι λειτουργίες του συστήματος των τιμών θα λειτουργούσαν σαν ένα είδος συνείδησης - και όχι μόνο οποιασδήποτε συνείδηση, αλλά μια παντογνώστριας συνείδησης: η αγορά μπορεί και υπολογίζει, ότι οι άνθρωποι δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν. Ο Αμερικανός δημοσιογράφος Walter Lippmann απευθύνεται σαν πνευματικός υποστηρικτής του  με επιστολή προς τον Hayek: “No human mind has ever understood the whole scheme of a society … At best a mind can understand its own version of the scheme, something much thinner, which bears to reality some such relation as a silhouette to a man.” [για να καταλάβει].

 Η εξήγηση του παραπάνω: Αυτός είναι ένας μεγάλος επιστημολογικός ισχυρισμός ότι η αγορά είναι μια μορφή γνώσης που υπερβαίνει ριζικά τις δυνατότητες κάθε μεμονωμένου νου. Μια τέτοια αγορά είναι λιγότερο μια ανθρώπινη εφεύρεση που μπορεί  απλά να χειραγωγηθεί όπως κάθε άλλη, παρά μια δύναμη που μελετά  και κατευνάζει. Τα οικονομικά δεν βασίζονται σε μια  τεχνική που χρησιμοποίησε ο Keynes για την επίτευξη επιθυμητών κοινωνικών στόχων, όπως η ανάπτυξη ή η νομισματική σταθερότητα. Ο μόνος κοινωνικός στόχος είναι η επιβίωση της αγοράς. Στα πλαίσια της παντογνωσία της, η αγορά αποτελεί τη μόνη νόμιμη μορφή της γνώσης, σε σύγκριση με την οποία όλες οι άλλες μορφές προβληματισμού είναι ελλιπείς και μάλιστα με δύο έννοιες: Συλλαμβάνουν μόνο ένα κομμάτι του συνόλου και είναι πάντα στην υπηρεσία των λεγόμενων «επί μέρους κλαδικών ενδιαφερόντων». Οι ατομικές μας αξίες είναι πάντα προσωπικές ή απλά καθαρά μόνο απόψεις. Συγκεκριμένα, η αγορά όμως τις μετατρέπει σε τιμές ή αντικειμενικά γεγονότα.

"Είναι τόσο υπέροχη "

Μετά την αποχώρησή του από το London School of Economics, ο Hayek δεν είχε ποτέ μόνιμη δουλειά που δεν χρηματοδοτείται από ιδιώτες επενδυτές. Ακόμη και συντηρητικοί συνάδελφοί του στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου - το παγκόσμιο επίκεντρο για τη φιλελεύθερη αντιπολίτευση στη δεκαετία του 1950 – έβλεπαν τον Hayek ως αντιδραστικό φερέφωνο , ένα «συντηρητικό άνθρωπο» με ένα «ακραίο συντηρητικό  χορηγό,» όπως είπε κάποιος κάποτε. Όταν ένας φίλος του τον επισκέφθηκε το 1972 στο Σάλτσμπουργκ, βρήκε  έναν  ηλικιωμένο άνδρα που είχε επιδοθεί σε μεμψιμοιρία και πίστευε ότι το έργο της ζωής του ήταν μάταιο. Κανένας δεν φρόντισε και δεν ενδιαφέρθηκε για το τι είχε γράψει.

Ωστόσο, υπήρξαν σημάδια ελπίδας: ο Hayek ήταν ο αγαπημένος πολιτικός φιλόσοφος του Barry Goldwater, και μάλιστα ο Ρόναλντ Ρέιγκαν λέγεται ότι τον εκτιμούσε  πολύ. Και τότε υπήρχε η Μαργαρίτα Θάτσερ. Σε όποιον ήθελε να ακούσει κάτι σχετικό, έλεγε κάτι αναφορικά με τον Hayek και υποσχόταν να ενώσει τη φιλοσοφία της ελεύθερης αγοράς με μια αναβίωση των βικτοριανών αξιών: οικογένεια, κοινότητα και σκληρή δουλειά.

Ο Hayek συναντήθηκε με την Θάτσερ το 1975, τη  περίοδο που η Θάτσερ διορίστηκε αρχηγός αντιπολίτευσης στη Βρετανική Βουλή των Κοινοτήτων, προετοιμάζοντας να θέσει σε εφαρμογή τη μεγάλη του ιδέα. Πήγαν για 30 λεπτά στο Ινστιτούτο Οικονομικών Υποθέσεων στον Lord North Street του Λονδίνου. Στη συνέχεια, ένας συνεργάτης της Θάτσερ ρώτησε τον Hayek με αγωνία τι σκέφτεται. Τι έπρεπε να πει? Για πρώτη φορά στα σαράντα χρόνια, η δύναμη του Friedrich von Hayek έβλεπε την  εικόνα που είχε ο ίδιος για τον εαυτό του -  ενός ανθρώπου που μπορούσε να νικήσει τον Keynes και να αλλάξει τον κόσμο.

Αυτός απάντησε: "Είναι τόσο υπέροχη."

Ολόκληρη η κοινωνία ως μια αγορά

Η μεγάλη ιδέα του Hayek δεν είναι στην πραγματικότητα μια μεγάλη ιδέα – εάν δεν την φούσκωνε κάποιος. Οργανικές, αυθόρμητες, κομψές διαδικασίες που, όπως ένα εκατομμύριο δάχτυλα σε έναν πίνακα Ouija, συντονίζονται για να δημιουργήσουν κάτι, που διαφορετικά  δεν ήταν προγραμματισμένο. Εφαρμόζεται σε μια δεδομένη σήμερα αγορά - ή για τις χοιρινές κοιλιές ή για τα σιτηρά – που δεν είναι παρά μια κοινοτυπία.  Μπορεί να επεκταθεί για να περιγράψει τον τρόπο με τον οποίο διάφορες αγορές, σε αγαθά και εργατικό δυναμικό και ακόμη και τα ίδια τα χρήματα, αποτελούν το τμήμα μιας κοινωνίας που είναι γνωστή ως "η οικονομία". Αυτό είναι λιγότερο κοινό, αλλά ακόμα και ασυνεπές. Ένας Κεϋνσιανός δέχεται αυτήν την περιγραφή. Αλλά τι γίνεται αν κάνουμε ένα βήμα παραπάνω; Τι γίνεται αν υποθέσουμε ότι ολόκληρη η κοινωνία είναι ένα είδος αγοράς;

John Maynard Keynes, circa 1940. Photograph: Tim Gidal/Getty

Όσο ποιο πολύ επεκτείνεται η ιδέα του Hayek, τόσο πιο αντιδραστική γίνεται, και όσο περισσότερο κρύβεται πίσω από τον ισχυρισμό της επιστημονικής της ουδετερότητας - τόσο περισσότερο επιτρέπει στην οικονομία να συνδεθεί με την πνευματική εξέλιξη, η οποία είχε μεγάλη επιρροή στη Δύση από τον 17ο αιώνα. Η άνοδος της σύγχρονης επιστήμης έχει οδηγήσει σε ένα πρόβλημα: Εάν ο κόσμος υπόκειται τελείως σε φυσικούς νόμους, τι σημαίνει πλέον να είσαι άνθρωπος; Είναι ένα ανθρώπινο όν απλά ένα αντικείμενο στον κόσμο, όπως και κάθε άλλο;

Δεν φαίνεται να υπάρχει τρόπος να ενσωματωθεί η υποκειμενική εσωτερική διάθεση του ανθρώπου μέσα στη  φύση, όπως θέλει να την καταλαβαίνει η επιστήμη -σαν κάτι αντικειμενικό, του  οποίου τη λογική διερευνούμε μέσω παρατήρησης.

Τα πάντα για τον μεταπολεμικό πολιτικό πολιτισμό αντιμετωπίστηκαν από τον John Maynard Keynes και τον διευρυμένο ρόλο του κράτους στην λειτουργία της οικονομίας. Αλλά τα πάντα σχετικά  με τον μεταπολεμικό ακαδημαϊκό πολιτισμό ευνόησαν τη μεγάλη ιδέα του Hayek. Πριν από τον πόλεμο, ακόμη και ο πιο συντηρητικός οικονομολόγος είχε δει την αγορά ως μέσο για το σκοπό, την αποτελεσματική κατανομή των οριακά διαθέσιμων (σπάνιων) αγαθών. Από την εποχή του Άνταμ Σμιθ  στα μέσα του 17ου αιώνα, με τους ιδρυτές της Σχολής του Σικάγου στα μεταπολεμικά χρόνια η πεποίθηση ήταν διαδεδομένη ότι ο απώτερος σκοπός της κοινωνίας και της ζωής βρίσκονται στον μη οικονομικό τομέα .

Σύμφωνα με αυτή την άποψη του κόσμου, τα ζητήματα αξίας έχουν απαντηθεί πολιτικά και δημοκρατικά, όχι [οικονομιστικά]- μέσω ηθικής σκέψης και δημόσιων συζητήσεων. Η κλασική-σύγχρονη έκφραση για αυτή τη σύλληψη πηγαίνει πίσω στο Ethics and the Economic του 1922  από τον Frank Knight, που είχε έρθει στο Σικάγο δύο δεκαετίες πριν από τον Hayek.

"Η ορθολογική οικονομική κριτική των αξιών οδηγεί σε αποτελέσματα που αντιβαίνουν στην κοινή λογική", γράφει ο Knight.

«Ο  homo oeconomicus είναι το εγωιστικό, αδίστακτο αντικείμενο που καταδικάζουμε ηθικά».

„Κάτι σαν κοινωνία δεν γνωρίζω, δεν υπάρχει. Εγώ ξέρω μόνο άτομα, άνδρες, γυναίκες και οικογένειες που σκέπτονται πρωταρχικά μόνο τον εαυτό τους.“ Margaret Thatcher

Foto: Keystone/Getty Images

[Σαν να είχε κάπως δίκιο ως αναφορά την διαπίστωση]. Θα προχωρούσα  δε παραπέρα σε ένα statement του Earl Lee Hooker σε μια παράστασή του: “Give some gasoline drive on”]

Από την απελπιστικά περιορισμένη ανθρώπινη πνευματικότητα στην μεγαλοπρεπή αντικειμενικότητα της επιστήμης

Οι οικονομολόγοι αγωνίστηκαν για 200 χρόνια να απαντήσουν στο ερώτημα πώς μπορούν να  αιτιολογήσουν  τις αξίες στις οποίες βασίζεται κατά τα άλλα μια τελείως εμπορική κοινωνία και που οργανώνεται πέρα από κάθε απλό εγωισμό και υπολογισμό. Ο Knight και οι συνεργάτες του Henry Simons και Jacob Viner αρνήθηκαν στον Franklin D Roosevelt και τις παρεμβάσεις της αγοράς του New Deal. Καθιέρωσαν το Πανεπιστήμιο του Σικάγου ως το αυστηρό πνευματικό σπίτι της ελεύθερης οικονομίας και της αγοράς που παρέμεινε και μέχρι σήμερα. Ωστόσο οι Simons, Viner και ο Knight ξεκίνησαν την καριέρα τους, πριν από το μη ανταγωνίσιμο prestige της πυρηνικής φυσικής έφερνε τεράστια χρηματικά ποσά στο πανεπιστημιακό σύστημα και το οποίο  βοήθησε τις  λεγόμενες «ακριβείς» επιστήμες στη μεταπολεμική περίοδο να αναπτυχτούν με ένα εκρηκτικό ρυθμό. Δεν ασχολήθηκαν με  εξισώσεις ή μοντέλα, αλλά σκέφτονταν για μη επιστημονικά ζητήματα. Πιο απλά, στις θέσεις τους αντικατοπτρίζονταν π.χ. ερωτήματα της αξίας όπου η αξία ήταν τελείως διαφορετική από την τιμή.

Όχι μόνο οι Simons, Viner και Knight ήταν λιγότερο δογματικοί από τον Hayek, ή ακόμα και πιο πρόθυμοι να συγχωρήσουν το κράτος που εισπράττει φόρους και τους επενδύει πάλι. Ο Hayek δεν ήταν διανοητικά ανώτερος από αυτούς. Αλλά αναγνώρισαν ως την πρώτη αρχή ότι η κοινωνία δεν είναι η ίδια με την αγορά και η τιμή δεν είναι η ίδια με την αξία.

Ο Hayek ήταν αυτός που μας έδειξε πώς να προχωρήσουμε από μια απελπιστική ανθρώπινη πνευματική στενότητα στην μεγαλοπρέπεια και αντικειμενικότητα της επιστήμης.  Η μεγάλη ιδέα του Hayek ενεργεί ως σύνδεσμος μεταξύ της υποκειμενικής ανθρώπινης φύσης και την ίδια τη φύση.  Συγχρόνως βάζει οποιαδήποτε αξία που δεν μπορεί να εκφραστεί ως τιμή -όπως αποφάσισε η αγορά - κατά τον ίδιο  μια αβέβαιη βάση, η οποία δεν  δημιουργεί  τίποτα περισσότερο από μια ταπεινή γνώμη , μια προτίμηση, ένα λαϊκισμό ή δεισιδαιμονία.

Περισσότερο από τον καθένα, ακόμα και από τον ίδιο τον Hayek, ήταν ο σπουδαίος μεταπολεμικός οικονομολόγος του Σικάγου, Friedman που βοήθησε τις κυβερνήσεις και τους πολιτικούς να εκμεταλλευτούν τη δύναμη της μεγάλης ιδέας του Hayek. Ωστόσο, νωρίτερα, συγκρούστηκε με  την δύο αιώνων παράδοση και δήλωσε ότι η οικονομία ήταν «κατ 'αρχήν ανεξάρτητη από οποιαδήποτε ηθική θέση ή κανονιστική απόφαση», ‘μια’ «αντικειμενική επιστήμη», ακριβώς όπως το σύνολο των φυσικών επιστημών. Θεώρησε ότι οι παραδοσιακές, κανονιστικές αξίες είναι ανεπαρκείς, ήταν απλά «διαφορές για τις οποίες οι άνθρωποι θα μπορούσαν  μόνο να αγωνιστούν». Με άλλα λόγια, υπάρχει η αγορά και υπάρχει ο σχετικισμός.

Οι αγορές μπορεί να είναι ανθρώπινες ομοιοτυπίες φυσικών συστημάτων και, όπως και το ίδιο το σύμπαν, μπορεί να είναι μη αποδοτικές και άνευ τιμής. Αλλά η εφαρμογή της μεγάλης ιδέας του Hayek σε κάθε πτυχή της ζωής μας ανατρέπει το πιο διακριτικό στοιχείο για εμάς τους ανθρώπους. Δηλαδή, αποδίδει το πιο ανθρώπινο στοιχείο για τα ανθρώπινα όντα - το μυαλό μας και τη βούλησή μας - σε αλγορίθμους και αγορές, αφήνοντάς μας να μιμούμαστε, όπως το ζόμπι, τους συρρικνωμένους ιδεαλισμούς και ιδεοληψίες των οικονομικών μοντέλων. Το υπερμέγεθες της  ιδέας του Hayek και η ριζική αναβάθμιση του συστήματος τιμών σε ένα είδος κοινωνικής γενναιοδωρίας, σημαίνει να υποβαθμίσουμε ριζικά τη σημασία της ατομικής μας ικανότητας στη λογική - την ικανότητά μας να διαθέτουμε και να εκτιμούμε τις αιτιολογήσεις για τις ενέργειες και τις πεποιθήσεις μας.

Ως αποτέλεσμα, η δημόσια σφαίρα - ο χώρος όπου προσφέρουμε λόγους και αμφισβητούμε τους λόγους των άλλων - παύει να είναι ένας χώρος για τη συζήτηση [και παράσταση] και γίνεται μια αγορά των "licks, likes and retweets". Το Διαδίκτυο είναι η προσωπική προτίμηση που μεγεθύνεται από ένα αλγόριθμο. [Ένας ψεύδο-δημόσιος χώρος που αντανακλά τη φωνή που βρίσκεται ήδη στο κεφάλι μας.] Αντί για ένα χώρο συζήτησης παράσταση στον οποίο κάνουμε την εξέλιξη μας, ως κοινωνία, προς την επίτευξη συναίνεσης, τώρα υπάρχει μια συσκευή αμοιβαίας επιβεβαίωσης που μνημονεύεται μάλλον ως "αγορά ιδεών". Αυτό που μοιάζει με κάτι δημόσιο και διαυγές είναι μόνο μια επέκταση των δικών μας προϋπαρχόντων απόψεων, προκαταλήψεων και πεποιθήσεων, ενώ η εξουσία των  πολιτών, των φορέων, των θεσμικών οργάνων και των εμπειρογνωμόνων έχει εκτοπιστεί από τη συσσωρευτική αριθμητική λογική των τεράστιων δεδομένων. Όταν αποκτάμε πρόσβαση στον κόσμο μέσω μηχανής αναζήτησης, τα αποτελέσματά της ταξινομούνται, όπως το θέτει ο ιδρυτής της Google, "αναδρομικά" - από ένα άπειρο μεμονωμένων χρηστών που λειτουργούν ως αγορά, συνεχώς και σε πραγματικό χρόνο.

Εάν για μια στιγμή αφήσουμε στην άκρη  τις  εξαιρετικές χρησιμότητες της ψηφιακής τεχνολογίας, μια παλαιότερη και πιο ανθρωπιστική παράδοση, η οποία κυριάρχησε εδώ και αιώνες, διέκρινε πάντα τα γούστα και τις προτιμήσεις μας - τις επιθυμίες που βρίσκουν έκφραση στην αγορά - και την ικανότητά μας να σκεφτόμαστε τις προτιμήσεις αυτές, να διαμορφώσουμε και να εκφράζουμε αξίες.

"Μια γεύση είναι σχεδόν καθορισμένη ως μια προτίμηση την οποία δεν αμφισβητείς", έγραψε ο φιλόσοφος και οικονομολόγος Albert O Hirschman. "Μια γεύση για την οποία  ΄λογομαχείς , με άλλους ή με τον εαυτό σου, παύει ipso facto να είναι μια γεύση - μετατρέπεται σε αξία."

Αποφασίζουμε ποιοι και τι είμαστε

Ο Hirschman έκανε μια διάκριση ανάμεσα στο τμήμα του εαυτού του που ενεργούσε ως καταναλωτής και εκείνο που παρείχε τους λόγους για τους οποίους κατανάλωνε. Η αγορά αντικατοπτρίζει αυτό που ο Hirschman χαρακτήρισε τις προτιμήσεις που «αποκαλύπτουν οι  [δρώντες καταναλωτικά] όταν αγοράζουν αγαθά και υπηρεσίες». Αλλά, όπως Hirschman εξήγησε περαιτέρω, οι άνδρες και οι γυναίκες έχουν ταυτόχρονα την «ικανότητα  ’από τις αποκαλυπτόμενες' ανάγκες τους,  τα θέλω τους και τις προτιμήσεις τους,  να αποσυρθούν και να αναρωτιούνται αν πραγματικά θέλουν, τι θέλουν εκεί και αν αγαπούν πραγματικά αυτές οι προτιμήσεις ».

Διαμορφώνουμε τον εαυτό μας και την ταυτότητά μας βάσει αυτής της ικανότητας για προβληματισμό. Η εφαρμογή των μεμονωμένων ικανοτήτων αντανακλαστικότητας καλείται κατανόηση, η συλλογική εφαρμογή αυτών των δυνάμεων είναι η κοινή λογική: η χρήση της κοινής λογικής για τη διατύπωση των νόμων και πολιτικών συζητήσεων ονομάζεται δημοκρατία.

[Όταν εκφράσουμε λόγους για τις πράξεις και τις πεποιθήσεις μας, αναδεικνύουμε τον εαυτό μας: ατομικά και συλλογικά, αποφασίζουμε ποιοι και τι είμαστε].

Η λογική της μεγάλης ιδέας του Hayeks , σύμφωνα με αυτή, οι  εκφράσεις της ανθρώπινης υποκειμενικότητας παραμένουν χωρίς νόημα μέχρι να επικυρωθούν από την αγορά – και όπως είπε ο Friedman δεν είναι τίποτα άλλο, παρά απλά ένας σχετικισμός, ο κάθε ένας τόσο καλός όσο οποιοδήποτε άλλος επόμενος. Εάν η μόνη αντικειμενική αλήθεια καθορίζεται από την αγορά, τότε όλες οι άλλες αξίες έχουν το καθεστώς απλών απόψεων, οτιδήποτε άλλο,  είναι «relativist hot air». Αλλά ο «σχετικισμός» του Friedman είναι μια κατηγορία που μπορεί να στρέφεται εναντίον οποιουδήποτε ισχυρισμού που βασίζεται στον ανθρώπινο λόγο. Πρόκειται για μια ανόητη προσβολή, αφού όλοι οι ανθρωπιστικοί σκοποί είναι κατά κάποιο τρόπο "σχετικοί", κάτι που δεν είναι όμως οι επιστήμες. Είναι σχετικές με την (ιδιωτική) συνθήκη το να έχουν γνώμη και την (δημόσια) ανάγκη για  λογική και κατανόηση ακόμα και όταν δεν μπορούμε να περιμένουμε επιστημονική απόδειξη για αυτά. Όταν οι συζητήσεις μας δεν επιλύονται πλέον από τη συζήτηση για αιτιάσεις, τότε οι ιδιοτροπίες της εξουσίας καθορίζουν το αποτέλεσμα.

Σε αυτό το σημείο συναντούμε το θρίαμβο του νεοφιλελευθερισμού και το πολιτικό εφιάλτη τον οποίο ζούμε σήμερα . Το μεγάλο έργο του Hayek, όπως ο ίδιος είχε αντιληφθεί πρώτα στη δεκαετία του 1930 και του 1940, είχε ρητώς σκοπό να αποφευχθεί η υποτροπή σε πολιτικό χάος και φασισμό [βλέπε αναφορές το για του ξένους επιστήμονες γύρω του στο Cambridge που δεν είναι έξυπνοι]. Αλλά η μεγάλη ιδέα ήταν πραγματικά αυτή η βδέλλα που περίμενε να αναπτυχθεί . Ήταν έγκυος από την αρχή, έγκυος με αυτό που έπρεπε να αποτρέψει. Αν κάποιος καταλαβαίνει την κοινωνία μόνο ως γιγαντιαία αγορά, την οδηγεί σε μια δημόσια ζωή που εκφυλίζεται σε διαπληκτισμούς [πάνω σε  απλοϊκές και μόνο] θέσεις, έως ότου οι άνθρωποι στρέφονται τελικά με τη σειρά τους προς ένα ισχυρό άνδρα -συνήθως- για να αντιμετωπίσουν ως δήθεν έσχατη λύση, τα δήθεν άλυτα προβλήματά τους.

Ένας αμφίβολος παράδεισος

1989 ένας Αμερικανός δημοσιογράφος χτύπησε την πόρτα του πλέον 90-ετών Hayek, που διέμενε τότε σε ένα διαμέρισμα στην οδό Φράιμπουργκ Urach. Οι δύο άνδρες κάθονταν σε ένα ηλιόλουστο δωμάτιο του οποίου τα παράθυρα ήταν στραμμένα προς τα βουνά, και Hayek, ο οποίος ανάρρωνε από πνευμονία, έσυρε κατά τη διάρκεια της συνομιλίας τους, μια κουβέρτα πάνω στα πόδια του.

Δεν ήταν πια ο άνθρωπος που είχε αισθανθεί κάποτε ότι είχε χάσει από τον Keynes. Τίποτα από αυτό που είχε καταφέρει ο Reagan "δεν θα ήταν εφικτό χωρίς τις αξίες και τις πεποιθήσεις που μας οδήγησαν στο σωστό δρόμο και δώσαμε τη σωστή αίσθηση κατεύθυνσης". Ο Χαϊέκ ήταν πλέον χαρούμενος από μόνος του αλλά και αισιόδοξος για το μέλλον του καπιταλισμού.

 Ο δημοσιογράφος έγραψε: «Ειδικότερα, ο Hayek βλέπει μια μεγαλύτερη εκτίμηση για την αγορά μεταξύ της νεότερης γενιάς. Σήμερα άνεργοι, νέοι στο Αλγέρι και στη Ρανγκούν δεν βγαίνουν στους δρόμους διαμαρτυρόμενοι για ένα κεντρικά σχεδιαζόμενο κράτος πρόνοιας, αλλά για τις επιλογές τους: την ελευθερία να αγοράζουν και να πωλούν - τζιν, αυτοκίνητα, οτιδήποτε - με τις τιμές που καθορίζονται από την αγορά ".

Τριάντα χρόνια αργότερα, ναι μπορεί να ειπωθεί, ότι η νίκη του Hayek είναι ασυναγώνιστη. Ζούμε σε έναν παράδεισο που χτίστηκε από τη μεγάλη του ιδέα. Όσο πιο πολύ μπορεί  ο κόσμος να γίνει μια ιδανική αγορά που διέπεται μόνο από τον τέλειο ανταγωνισμό, τόσο πιο νόμιμο και «επιστημονικά» ανθρώπινο, γίνεται στο σύνολό του. Κάθε μέρα εμείς οι ίδιοι - κανείς δεν πρέπει να μας το πει πια! - προσπαθούμε να γίνουμε πιο τέλειοι σαν διάσπαρτοι, διακριτικοί, ανώνυμοι αγοραστές και πωλητές [prosumers]. Και κάθε μέρα αντιμετωπίζουμε την υπολειμματική επιθυμία να είμαστε κάτι περισσότερο από έναν καταναλωτή σαν μια νοσταλγία ή ελιτισμό [αυτό ιδιαίτερα για τους μεσοαστούς].

«What began as a new form of intellectual authority, rooted in a devoutly apolitical worldview, nudged easily into an ultra-reactionary politics. What can’t be quantified must not be real, says the economist, and how do you measure the benefits of the core faiths of the enlightenment – namely, critical reasoning, personal autonomy and democratic self-government? When we abandoned, for its embarrassing residue of subjectivity, reason as a form of truth, and made science the sole arbiter of both the real and the true, we created a void that pseudo-science was happy to fill.»

Η αυθεντία του καθηγητή, του μεταρρυθμιστή, του νομοθέτη ή του νομικού δεν προέρχεται από την αγορά, αλλά από τις ανθρωπιστικές αξίες όπως η δημόσια πνευματικότητα, η συνείδηση ή η λαχτάρα για δικαιοσύνη. Πολύ πριν ξεκινήσει η διοίκηση του Trump να τις καταστρέφει, τέτοια στοιχεία είχαν εξαντληθεί με μια επεξηγηματική διαδικασία που δεν εξηγεί τελικά γιατί. Ασφαλώς υπάρχει μια σχέση μεταξύ της αυξανόμενης έλλειψης εξουσίας τους και της εκλογής του Trump, ενός πλάσματος λαϊκίστικων και φτωχών ιδιοτροπιών, ενός άνδρα χωρίς τις αρχές ή την πεποίθηση να δημιουργήσει έναν συνεκτικό εαυτό. Ένας άνθρωπος χωρίς μυαλό, που αντιπροσωπεύει την πλήρη απουσία της λογικής, κάνει το κόσμο να τρέχει, ή τουλάχιστον τείνει να θέλει να τον καταστρέψει. Όπως ένας μπασμένος των Manhattan real estate, αν και, Trump, - «ξέρει τι γνωρίζει: ότι οι αμαρτίες του δεν έχουν ακόμη τιμωρηθεί από την αγορά.»

*) Να μας συγχωρέσετε για κάποιες μεταφραστικές ανοησίες, αλλά ήταν δύσκολο κείμενο.

Αρθργράφος: The Guardian. Stephen Metcalf