Οι Podemos
από τα δεξιά
Ισπανία
Το Καταλανικό πρόβλημα μπόρεσε και ευνόησε μια
συντηρητική αλλαγή [στο κομματικό
τοπίο] που οδηγείται από το κόμμα των Ciudadanos
Conrad Lluis Martell THS 05022018
διάβασμα σε 3 ‘
Το κοινό εκλογικό σώμα συνήθως θέλει μια αξιόπιστη δύναμη που να το ανέχεται
Foto: Susana Vera/Reuters
Για τους πολίτες το 2017 ήταν ένα κακό, ανησυχητικό
έτος θα έλεγα. Η μειοψηφική κυβέρνηση του Mariano Rajoys ασκείται σε μια στάση
αναμονής... Δεν πραγμάτωσε καμία πολιτική, ήθελε μόνο να βρίσκεται στην εξουσία.
Αλλά ακόμη και η αντιπολίτευση απέτυχε να προσφέρει μια εναλλακτική λύση. Η χώρα
είναι παραλυμένη. Και αυτό τώρα και χρόνια. "Η ετυμηγορία της δημοσιογράφου
Lucia Méndez αποκαλύπτει τι συμβαίνει πέρα από το καυτό σημείο της
Καταλονίας στην Ισπανία, έως και
απολύτως τίποτα. Οι φανφάρες της εθνικής ενότητας, του συνταγματικού
πατριωτισού και της μαχητικής δημοκρατίας κρύβουν πιο
πολλά κακά παρά καλά, και ότι ο πρωθυπουργός Rajoy και το
συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα (ΡΡ) στο Καταλανικό ερώτημα έχουν ακόμα μια ευθύνη να
απαντήσουν. Στην πραγματικότητα, η
Καταλονία είναι ένα σύμπτωμα. Ο Rajoy και το κόμμα του ουσιαστικά στερούνται
ενός βιώσιμου, ελπιδοφόρου σχεδίου.
Ο σαν προσωπικότητα λίγο βαρεμάρης και εν αναμονή αρχηγός του κράτους θεωρεί ότι οι θετικοί οικονομικοί
δείκτες είναι αρκετά καλοί για να αποδεχθεί ο λαός τη στάση του. Οι μειωμένοι αριθμοί ανεργίας θα βοηθήσουν από μόνες τους να
κερδίσει αυτός την εμπιστοσύνη των
πολιτών. Έτσι πίστεψε. Εδώ
διαψεύσθηκε. Το Partido Popular ξεκίνησε την αρχή τους έτους 2018 με δικαστήρια. Στη «περίπτωση Gürtel», το κόμμα σε περιοχές όπως στη
Μαδρίτη και στη Βαλένθια κατηγορήθηκε για κατάχρηση δημόσιου χρήματος δωρεές
κόμματος και διάχυση δημοσίου χρήματος σε εταιρείες τώρα και δεκαετίες. Για
μεγάλο χρονικό διάστημα, το PP κατάφερε να απεικονιστεί ως βράχος παρά τις
διαπλοκές, αψηφώντας την οικονομική υποτονικότητα, τον αριστερό λαϊκισμό και
την πολιτική της απόσχισης.
Αλλά τώρα, που μετά το «θερμό φθινόπωρο» , που πάλι οι
Rojigualdas, οι εθνικές σημαίες, κρεμάστηκαν έξω στα μπαλκόνια και έξω από τα
παράθυρα στην Ισπανία, και που έγιναν ανεκτές ομάδες Εθνικιστών
(Φρανκιστών) που φώναζαν ενάντια στην αυτονομία της Καταλονίας, θα έπρεπε ο
Rajoy να
στέκεται τώρα πολύ σταθερότερα
- το αντίθετο έχει συμβεί. Ο
πρωθυπουργός παραδέχτηκε στα μέσα Ιανουαρίου στην ηγεσία του κόμματος : "Η
απάντηση της κυβέρνησης στη Καταλανική κατάσταση ήταν καλή για την Ισπανία, αλλά
πιθανόν όχι για το Λαϊκό Κόμμα".
Τέλος της τάσης προς
αριστερά
Επί
του παρόντος, δύο τάσεις συναντώνται στην Ισπανία, μια παλιά και μια άλλη νέα.
Από την πρώτη μπορεί κάποιος να βγάλει ένα συμπέρασμα: Η σύγκρουση για την
Καταλονία τελείωσε τελικά την αριστερή στροφή, η οποία φαινόταν εξαντλημένη για
αρκετό καιρό. Από την άνοιξη του 2011, όταν οι διαμαρτυρίες του Indignados ήταν
αδιαμφισβήτητες, ξεκίνησε ένα κύμα στήριξης για αυτούς. Όταν
στις δημοτικές εκλογές Μάιο 2015 κέρδισε το κόμμα των Podemos στη
Μαδρίτη, στη Βαρκελώνη και σε άλλες μεγάλες πόλεις, κάποιοι είδαν αυτό τον νέο
αριστερό ήδη στην εξουσία. Έδωσε την εντύπωση ότι μαζί με άλλες χώρες της Νότιας
Ευρώπης, όπως στην Ελλάδα και την Πορτογαλία, η αριστερή ηγεμονία είναι στην
πορεία. Αποδείχθηκε όμως στις εκλογές στα τέλη Δεκεμβρίου του 2015 με 20,7 τοις
εκατό ως όχι αρκετά ισχυρή δύναμη. Με τους συρρικνωμένους σοσιαλιστές - έχασαν
σχεδόν το 7% - θα μπορούσε να γίνει
μια αριστερή κυβέρνηση. Δυστυχώς, το Ισπανικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα (PSOE)
δεν κοίταζε προς τα αριστερά, αλλά προς τα δεξιά, προς τη δεξιά πτέρυγα προς
το νεοεισερχόμενο φιλελεύθερο
κόμμα του
Ciudadanos.
Όπως
και το Podemos, έτσι και το Ciudadanης εκλέχτηκε
για πρώτη φορά στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2015. Όπως και η ριζοσπαστική
αριστερά, θεωρήθηκε ότι το κόμμα θα ήταν ένας πρόγονος μιας "νέας πολιτικής" που
υπόσχεται να θέσει τελικά τα όρια στα αρτηριοσκληρωμένα λαϊκά
κόμματα. Το κόμμα των Ciudadanos έλαβε μόνο 14 τοις εκατό, που ήταν μέτριο, όμως αρκούσε επί της παρούσας για την
εξουδετέρωση της ανόδου των Podemos και συγχρόνως να δημιουργηθεί ένα ισχυρό
δεξιό μπλοκ στην Βουλή. Η αριστερή εκτίναξη οδηγήθηκε στο
κενό.
Το κόμμα Ciudadanos - ιδρύθηκε το 2006 στη Βαρκελώνη
από συντηρητικούς διανοούμενους όπως και αντικαταλανικές δυνάμεις και
επεκτάθηκε στην Ισπανία πολύ νωρίς το 2015 με την βοήθεια μιας εκστρατείας
μεγάλης κλίμακας των μέσων ενημέρωσης– και λειτούργησε ως «Podemos της δεξιάς»
και σαν το ιδανικό ρυθμιστικό
εργαλείο ενάντια στην αριστερά. Οι
δεξιοί φιλελεύθεροι φαινόταν να είναι ο συνδυασμός για να εξασφαλίσουν
πλειοψηφίες τα παλιά κόμματα. Κατ’ αρχήν το Ciudadanos προσπάθησε μετά τις εκλογές του 2015 με τον Σοσιαλιστή τον αρχηγό του κόμματος Pedro Sánchez. Μετά όμως που με τον κοινωνικό-φιλελεύθερο άξονα δεν υπήρχε πλειοψηφία και έφτασαν πάλι
στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου 2016, οι φιλελεύθεροι δεξιοί προσκολλήθηκαν
στους Συντηρητικούς με τον Rajoy.
Ήταν μια λογική στροφή προς το μέσο ή απλά ένα ς
καθαρός καιροσκοπισμός, όπως παραπονέθηκαν οι κριτικοί; Ο αρχηγός του κόμματος
Albert Rivera - όπως είπε αρκετά
επιθετικά ο πολιτικός επιστήμονας
Jorge
Verstrynge - «είναι λιγότερο πολιτικός και περισσότερο πωλητής πολιτικής,
ένας ‘γλύφτης σνομπίστας’ που
μπορεί και έχει επικοινωνιακές δεξιότητες και έχει ένα
πρόγραμμα γεμάτο ασάφειες, και που
αποκαλύπτεται το απόθεμα της συντηρητικής προσέγγιση, όταν πρόκειται για
δύσκολες ερωτήσεις: Φόροι, θρησκεία στο σχολείο, ο ρόλος του κράτους, το εδαφικό
μοντέλο ... Το Ciudadanos παραμένει για μένα ένας κοινωνιολογικός γρίφος.
"
Εν τω μεταξύ, από "κοινωνικό γρίφο" του Ciudadano έχει γίνει ένα πολιτικό γεγονός που
διαθέτει περισσότερη δύναμη από ότι η νέα αριστερά και η παλιά δεξιά
επιθυμούν. Ισπανία στις αρχές του
2018: Η όρεξη και η συμπάθεια για
μια αριστερή στροφή έχουν στερέψει, η χώρα πιστή βαδίζει προς τα δεξιά - και όχι
με το Λαϊκό Κόμμα, αλλά με τους
Ciudadanos που παραθέτουν πιστά
αυτή την συντηρητική τάση. Αυτή
είναι η νέα τάση στην οποία οδηγήθηκε η Ισπανία μετά από την
Καταλανική σύγκρουση. Για πολλούς Ισπανούς, η ανεξαρτησία ήταν και παραμένει ένα
ζήτημα ταυτότητας: Ο αυτονομισμός απειλεί να καταστρέψει αυτό που είναι σήμερα,
και το αίσθημα, σε ποιον και για ποιο σκοπό κάποιος ανήκει
κάπου».
Σε
αυτήν την κατάσταση, το Ciudadanos βρίσκεται σαν πρωταγωνιστής α) για την
ταυτότητα και β) κατά της ανεξαρτησίας της Καταλονίας. Είτε αυτοί προτρέπουν
την κυβέρνηση Rajoy να διαχειριστεί την κατάσταση με σκληρότερα μέτρα,
εξυμνώντας το έθνος και τη μοναρχία ή με άγραφους νόμους και κανόνες να τα sστραγγαλίσει την καταλανική πολιτικής, που στις ομιλίες τους χρησιμοποιούν καταλανικά και τα ισπανικά
επίσης - εξυπηρετεί πάντα την αυτοπεποίθηση της μέσης ενός του κομματικού
τοπίου. Το Ciudadanos απειλεί ακόμη και με μια μισοειρωνική στάση, ότι σε περίπτωση
έκτακτης ανάγκης, η περιφέρεια της αντι-αποσχιστικής τάσης να
πρέπει να χωριστεί από τη αυτονομιστική Καταλονία. Στο τέλος του 2017 στις
περιφερειακές εκλογές της Καταλανίας, η άγρια δυσαρέσκεια απέδωσε, όταν το
Ciudadanos έγινε η ισχυρότερη δύναμη με 25%.
Η
high-flying άφησε κάποιο αποτέλεσμα , αλλά κάποιες δημοσκοπήσεις δείχνουν
ότι το κόμμα θα μπορούσε να ξεπεράσει τον Συντηρητικό Rajoy
και να αυξηθεί περαιτέρω, διότι προκαλεί συμπάθεια σε όλους τους τομείς της
κοινωνικής ζωής. Ο χαρισματικός πρώην πρωθυπουργός Φελίπε Γκονζάλες (PSOE)
τόνισε ότι δεν διατηρεί επαφή ούτε
με τον Rajoy ούτε με
τον σοσιαλιστή επικεφαλής Sánchez, αλλά μόνο με τον Albert Rivera. Μήπως βλέπει στον 38χρονο Rivera έναν Ισπανό
Macron; Αναμφίβολα, το Ciudadanos αντιπροσωπεύει την παλιά λαχτάρα για ένα κόμμα
εκσυγχρονισμού που δεν έχει ούτε το άρωμα της Αποκατάστασης ούτε της
Επανάστασης. Οι συντηρητικοί παρεμποδίζονταν το Φράνκο-παρελθόν, αν ήθελαν να
ακολουθήσουν το πρότυπο. Οι Σοσιαλιστές στερούνται αυτής της ετικέτας λόγω του
αγώνα τους για επιβίωση με τους Podemos. «Δεν Θέλουμε καμία στασιμότητα καμία παρακμή, αλλά και κανένα λαϊκισμό και εκδίκηση (...) Η πραγματική αλλαγή δεν σημαίνει να
ταρακουνήσει ότι λειτουργεί, αλλά να θέσει υπό αμφισβήτηση αυτό που δεν
λειτουργεί», είπε ο Rivera πρόσφατα σε συνέντευξή του στην εφημερίδα El País.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες το Ciudadanos προσφέρει στην κακοποιημένη μεσαία
τάξη την τέλεια μεμβράνη ταυτότητας και αναγνώρισης. Ο μικρός επιχειρηματίας ,
για τον οποίο οι συντηρητικοί είναι πολύ διεφθαρμένοι, οι σοσιαλιστές μέσα στη παλαιοκαμματική σκονισμένη
ατμόσφαιρά τους, ο ηγέτης των Podemos ένας επαναστάτης, μπορεί
να ταυτιστεί με ένα κόμμα που
υπόσχεται πολιτικές υπερ των
επιχειρήσεων. Μετά από όλα, το ίδιο το κόμμα λειτουργεί σαν μια εταιρεία. Ο
Rivera μπορεί να υπολογίζει στη νεαρή οικογένεια μεσαίας τάξης, που θέλει τα
κοινωνικά πρότυπα της Ισπανίας να φθάσουν στα επίπεδα της Δυτικής Ευρώπης. Εν
ολίγοις: Το Ciudadanos αντιπροσωπεύει το όραμα της μέσης, τάξη και αλλαγή
βρίσκονται μέσα στη συσκευασία.
Νεοφιλελεύθερο
πρόγραμμα
«Η ήρεμη αλλαγή» - θα ήταν το καλύτερο σύνθημα για το
Ciudadanos, αν δεν το είχε ήδη επινοήσει ο πολιτικός του κέντρου Adolfo Suárez
το 1977. Ο Suárez, ο νεαρός, ενεργητικός πρωθυπουργός που οδήγησε τη χώρα από τη
δικτατορία του Φράνκο στη δημοκρατία, έβαλε ρεαλιστές, κομμουνιστές και
εθνικιστές σε ένα τραπέζι, και αυτό είναι το πρότυπο του Ριβέρα. Με ζήλο μιμείται τις
εκφράσεις ή χειρονομίες του και θα
ήθελε να επαναλάβει την ιστορία: Όπως κάποτε ο Suárez οδήγησε τη χώρα μετά τον
Franco σε μια νέα εποχή, έτσι και ο Rivera θέλει να φέρει την Ισπανία στο
στάδιο της ολοκλήρωσης ενός
παρατεταμένου εκσυγχρονισμού.
Αυτός παραμένει ο στόχος και η απαίτηση του κόμματος
που δεν κυβέρνησε πουθενά, σε οποιαδήποτε περιοχή. Πώς το Ciudadanos, αν κάποια
στιγμή μπορέσει και συμβεί , μπορεί να κάνει realpolitik, παραμένει άγνωστο. Το
πρόγραμμά τους δείχνει σκληρές νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις. Θα περιορίσει ή
θα βαθύνει η "τυποποιημένη
σύμβαση εργασίας" που προτείνει ο Rivera την επισφάλεια της ζωής των εργαζομένων; Η πολιτική σε ταραγμένες
οικονομικά περιόδους όπως οι σημερινές δεν βασίζεται σε προγράμματα, αλλά σε
λαχτάρες και φόβους. Και τα δύο γνωρίζει ο καθοδηγητής του Ciudadanos πώς να τα ερεθίσει. Ο φιλελευθερισμός τους
έχει ως στόχο μόνο το βασικό: την εξουσία.
