Ασυναίσθητοι αναλφάβητοι με αγνωσία.Ποιες αισθήσεις μας και συναισθήματα λόγω της e-κουλτούρας και της ψηφιοποίησης έχουν αποδυναμωθεί έως και καταργηθεί και έχουν αντικατασταθεί μέσω συναισθηματισμού?
Dr. rer. pol. Νίκος Θεοδοσάκης
Ευγενή παράκληση γι’ αυτούς που ενδιαφέρονται για το θέμα: Το κείμενο να διαβαστεί αν είναι δυνατόν σε τουλάχιστον laptop οθόνη και όχι σε κινητού οθόνη, είναι κουραστικό το διάβασμα σε οθόνη κινητού, για τον συντάξα αδύνατον να γίνει.
Μέρος Ι
1. Πρώτη παραίνεση αντί εισαγωγής- SARS-2 πόλωση της κοινωνίας
2. Ιεραρχία στις αισθήσεις αλλα όχι στα ενσυναισθήματα?
3. Τι θεωρείται σήμερα επιστημονικά ενσυναίσθηση και τι υιοθετείται από τους ανθρώπους σαν όρος ενσυναίσθηση.
4. Απούσα μία σύνθετη ενσυναίσθηση. Κυριαρχεί η επιλεκτική ενσυναίσθηση
5. Ψηφιακοποιημένη επικοινωνία
a. Τεχνολογία
b. Κοινοτικά/κοινωνιολογικά
6. Δεύτερη παραίνεση- συνέπεια, ευγένεια, σεβασμός χάνουν έδαφος.
7. «Το παράδοξο – ενσυναίσθηση»
Δεν χρειάζεται να έχεις σπουδάσει φιλοσοφία ή κοινωνιολογία π.χ. για να μην είσαι αναλφάβητος ή να μη γνωρίζεις τι είναι τα αέρια του θερμοκηπίου. Ούτε να δακρύζεις με το που θα βγεις από το κατώφλι του σπιτιού σου στο δημόσιο χώρο βλέποντας την αθλιότητα τόσο του δομημένου όσο και του έμβιου κόσμου για να μην είσαι ασυναίσθητος.
Όμως οι big five είναι σε θέση πλέον να μας υποδείξουν πως, τι και πότε θα αναρτήσουμε, πότε θα ρίξουμε μια φευγαλέα ματιά, πότε θα εκφράσουμε εικονικά τα συναισθήματα μας και αν θα έχουμε άποψη και τι άποψη, φυσικά υποστηριζόμενοι από την γενικότερη τάση και τα θέλω των πελατών τους, ημών δηλαδή σε δεύτερη μοίρα και του κεφαλαίου σε πρώτη!
Στην αρχή υπήρχε ενθουσιασμός. Το σημείο εκκίνησης της ψηφιοποίησης είναι η θρυλική Silicon Valley και οι εταιρείες της. Χιλιάδες εταιρείες τεχνολογίας όπως η Apple, η Google, η Intel ή η Tesla βρίσκονται εκεί σε έναν πολύ μικρό χώρο και καθορίζουν όλο και περισσότερο την καθημερινότητά μας με τα προϊόντα τους. Και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία: η Silicon Valley (και ότι χρησιμοποιείται σαν όρος) είχε τόσο διαρκή αντίκτυπο στη ζωή δισεκατομμυρίων ανθρώπων που μπορεί κανείς να σχηματίσει κατηγορίες "πριν/μετά": Η ζωή πριν από τον πρώτο υπολογιστή και μετά, μετά το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και τα κινητά τηλέφωνα. Η ζωή πριν από το Twitter, το Facebook και το iPhone- τώρα η ζωή μετά. Ο κόσμος έχει αλλάξει ριζικά από αυτές τις εφευρέσεις σε όλο και μικρότερα χρονικά διαστήματα. Οι προγραμματιστές πιστεύουν στη χειραφετητική δύναμη της κοινωνίας της πληροφορίας και των νέων τεχνολογιών. Οι Βρετανοί κοινωνικοί επιστήμονες Richard Barbrook και Andy Cameron το περιέγραψαν αυτό με τον όρο Καλιφορνέζικη ιδεολογία.
Και αλήθεια, να σκεφτώ πότε είχα τελευταία φόρα μια Offline σχέση και την οποία φρόντισα στα πλαίσια διαλόγου, χαμόγελου, αστείου, σιωπής, θυμού, κοινού χρόνου κλπ?
Τελικά η υπερεφαρμογή της μαθηματικής επιστήμης, μου κανονίζει την κοινωνικότητά μου και τις 'σχέσεις' μου.
Πρώτη παραίνεση αντί εισαγωγής. Η περίοδος αντιμετώπισης του ιού SARS-2 οδήγησαν την κοινωνία ξαφνικά σε μια όλο και μεγαλύτερη πόλωση και κατακερματισμό. Έτσι, κάποιοι αγκιστρώνονται στην ακροδεξιά ή παραληρούν ομιλώντας για μια δικτατορία - και αδυνατούν να δουν ότι τα λόγια τους, για τα οποία δεν έχουν να φοβηθούν καμία σοβαρή συνέπεια από το λεγόμενο κράτος δικαίου, είναι η καλύτερη απόδειξη για το αντίθετο. Οι άλλοι, από την άλλη πλευρά, θέλουν τελικά να είναι με το μέρος του καλού και της εξουσίας – και ας αναρωτηθούμε εδώ ποιοι είναι αυτοί. Φυσικά σε αυτούς είναι η πολιτειακή και οικονομική ελίτ αγκαλιά, αλλά και άλλοι όχι αναγκαστικά με τη πλευρά της εξουσίας βρίσκονται σε κατάσταση νιρβάνας-μέθης απλά και μόνο από αντανακλαστικές συμπεριφορές με όλο και πιο αυταρχικά μέτρα, και κλείνουν τα μάτια τους σε νέες πτυχές διαφόρων βιοπολιτικών στα γνωστά πλαίσια του νεοφιλελευθερισμού: ιδιωτικοποίηση των κερδών, κοινωνικοποίηση των ζημιών, περισσότερη λεγόμενη και στραπατσαρισμένη "ατομική/προσωπική ευθύνη" και
λιγότερη αλληλεγγύη, άγνοια και αλαζονεία και ναρκισσισμό αντί για ενσυναίσθηση[1], νοοτροπία του παραγκωνισμού αντί για ανθρωπιά.
Αλλά εκεί που και η ενσυναίσθηση θα αποτελούσε απλά μόνο ένα εμπόδιο, οι συζητήσεις με γνώμονα τα γεγονότα έχουν επίσης καταστεί σχεδόν αδύνατες. Αυτό δεν βλάπτει μόνο τη δημοκρατία, και δεν ομιλούμε εδώ για τον θεσμό της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, αλλά επειδή το ζητούμενο τελικά - όπως αποδυκνείεται καθημερινά- είναι να έχεις δίκιο, η γνήσια κριτική του συστήματος καθίσταται αδύνατη. Ωστόσο, αυτό θα ήταν πολύ αναγκαίο στην κατάσταση που βρίσκεται το συλλογικό «πεπρωμένο» της κοινωνίας.
Σε αυτό το ταξείδι της γνήσιας κριτικής του συστήματος και της γνήσιας γλωσσικής διάδρασης ή αλλιώς χωρίς μια αισθητηριακή διαταραχή στην επικοινωνία -έτσι πιστεύω τουλάχιστον-, θέλω να δω τα ενσυναίσθητα βιώματά μου και πως εξελίχτηκαν με την ψηφιοποίηση τα τελευταία χρόνια και πόσο ασυναίσθητος ή/και αναίσθητος έχω γίνει.
Ιεραρχία στις αισθήσεις αλλά όχι στα ενσυναισθήματα?
Οι αισθήσεις βοηθούν τον εγκέφαλο να αντιλαμβάνεται πράγματα, ιδιαίτερα λόγω της εναρμόνισής τους μεταξύ τους. Αφήνοντας μας στην τύχη μιας αίσθησης μόνο, θα μπορούσε αυτό να μας εξαπατήσει. Ωστόσο, μέσω της αλληλεπίδρασης των αισθήσεων, ο εγκέφαλος μπορεί να επεξεργαστεί τις εντυπώσεις και να τις συνδυάσει με εμπειρίες που έχουν ήδη γίνει.
Η προτεραιότητα στις αισθήσεις είναι διαφορετική
για μια Ευρωπαϊκή κουλτούρα από άλλες στον πλανήτη.
Το
αποτέλεσμα ερευνών[2]
αποκάλυψε κάτι εκπληκτικό. Σε αντίθεση με την υπόθεση που υπάρχει από την
αρχαιότητα, δεν φαίνεται να υπάρχει μια σταθερή ιεραρχία των αισθήσεων σε εμάς
τους ανθρώπους. Αντίθετα, εξαρτάται από την κουλτούρα ποιες αισθητηριακές
εντυπώσεις είναι κυρίαρχες και στενά συνδεδεμένες με τη γλώσσα και ποιες όχι.
«Για κάθε αισθητήριο κανάλι υπάρχουν πολιτισμοί που μπορούν να περιγράψουν
καλύτερα αυτές τις αντιλήψεις χρησιμοποιώντας τη γλώσσα, και άλλοι που
αγωνίζονται για να τις εκφράσουν με
λέξεις», αναφέρει ο Majid και η ομάδα του. Σε αγγλόφωνους πολιτισμούς όπως στους
Αμερικάνους ή Βρετανούς, κυριαρχεί η αίσθηση της όρασης, ακολουθούμενη από την
ακοή, τη γεύση, την αφή και, τέλος, την όσφρηση. Για τους Ιρανούς που μιλούν
Φαρσί και τον λαό του Λάος, ωστόσο, η γεύση είναι η αίσθηση που συνδέεται
στενότερα με τη γλώσσα. Στην περίπτωση δύο γλωσσικών ομάδων στο Μάλι και την
Γκάνα, από την άλλη, η αίσθηση της αφής παίζει τον κυρίαρχο ρόλο, όπως έδειξαν οι
έρευνες.
Οι ανθρωποσοφιστές προσανατολίζονται σε 12 αισθήσεις[3].
|
Κατώτερες αισθήσεις σώματος |
Μεσαίες αισθήσεις, αισθήσεις περιβάλλοντος |
Ανώτερες αισθήσεις Κοινωνικές αισθήσεις |
|
1. Αίσθηση αφής |
5. Αίσθηση ζεστασιάς |
9. Αίσθηση ακοής |
|
2. Αίσθηση ισορροπίας |
6. Αίσθηση όρασης |
10. Αίσθηση λόγου και λέξεων |
|
3. Αίσθηση κίνησης |
7. Αίσθηση γεύσης |
11. Αίσθηση σκέψης |
|
4. Αίσθηση ζωής και ζωτικότητας |
8. Αίσθηση όσφρησης |
12. Αισθάνομαι (ενσυναίσθηση) |
Με τις τελευταίες, τις ανώτερες κοινωνικές αισθήσεις (ενσυναίσθησης, λόγου, σκέψης και ακοής) προτείνω να έρθω σε αντιπαράθεση και να τοποθετηθώ απέναντι σε όλα εκτός από απέναντι σε εμένα. Πως δηλαδή λειτουργούν σήμερα μετά από τόσα χρόνια και ψηφιακοποιημένης επικοινωνιακής παρέμβασης της τεχνολογίας. Για να ανακαλύψω που βαδίζω σε μια περίοδο υγειονομικής και οικονομικής κρίσης συνοδευόμενης από μια κρίση συνειδητοποίησης ακόμα και του άμεσου κοινοτικού περιβάλλοντος μου.
Ας μη μιλήσω για το αφηρημένο κατά τα άλλα περιβάλλον της οικολογίας και του κλίματος το οποίο όφειλε πλέον να βοηθάει την Ενσυνείδητη Ύπαρξη μου και όχι να υποφέρει από την ασυναισθησία μου.
Οι ανώτερες αισθήσεις πηγάζουν από την επιβεβαίωση της κοινοτικής και κοινωνικής-πολιτειακής συμπεριφοράς μου. Οι κατώτερες και μεσαίες δε προσδιορίζονται από την ατομική προσπάθεια διαβίωσης μου στο καθ’ έκαστο πολιτισμικό επίπεδο που βρίσκομαι φυσικά και νοητικά.
Σε γενικές γραμμές υπάρχει γενικότερη σύμφωνη επιστημονική γνώμη ότι η ενσυναίσθηση κατηγοριοποιείται σε τρεις ομάδες, οι οποίες αλληλοεπιδρούν .
Η συναισθηματική ενσυναίσθηση Σημαίνει ότι όχι μόνο κατανοείτε τα συναισθήματα του συνομιλητή σας, αλλά και συμπάσχετε μαζί του.
Επιπλέον, υπάρχουν χαρακτηριστικά όπως η συναισθηματική μεταδοτικότητα (αναγνωρίσιμη από τη συχνή μεταφορά της διάθεσης) και η έντονη επιθυμία να βοηθήσει τους άλλους. Οι συναισθηματικά ενσυναισθητικοί άνθρωποι αντιδρούν σχεδόν αυτόματα στα συναισθήματα των άλλων όντων.
Γνωστική ενσυναίσθηση Περιλαμβάνει την ικανότητα κατανόησης των συναισθημάτων, των προθέσεων, των κινήτρων και των σκέψεων του άλλου ατόμου χωρίς να αισθάνεται ο ίδιος τα συναισθήματα ή να έχει την ίδια συναισθηματική αντίδραση. Αυτή η μορφή ενσυναίσθησης είναι η πιο εύκολη στην εκμάθηση, π.χ. διότι μπορουμε να βγάλουμε συμπεράσματα για το άλλο άτομο καθώς λαμβάνω αρκετές πληροφορίες μέσω μη λεκτικών μηνυμάτων, όπως η γλώσσα του σώματος, οι εκφράσεις του προσώπου και οι χειρονομίες, τις οποίες μπορώ να αποκρυπτογραφήσω με το μυαλό μου. Καταλαβαίνετε λοιπόν τι αισθάνεται ο άλλος, αλλά δεν το νιώθετε.[4]
Κοινωνική ενσυναίσθηση Η τρίτη υπο-ικανότητα της δεξιότητας ενσυναίσθησης είναι η κοινωνική ενσυναίσθηση. Καθιστά δυνατή την κατανόηση και τον επηρεασμό της συμπεριφοράς πολύπλοκων συστημάτων. Αυτή η μορφή περιγράφει επίσης την ικανότητα προσαρμογής σε ανθρώπους διαφορετικής καταγωγής, πολιτισμού και ηλικιακής ομάδας, καθώς και σε διαφορετικές ιδιοσυγκρασίες και χαρακτήρες.
Απούσα μια σύνθετη ενσυναίσθηση. Κυριαρχεί η επιλεκτική ενσυναίσθηση, η εύκολη η συνυφασμένη με ενοχές και τύψεις. Μητέρα αναφέρεται για ένα από τα τρία παιδιά της απέναντι μου που είναι και η μια κόρη από τις δύο: «είναι εκπληκτική η ενσυναίσθηση της για τους άλλους …» Το τι εννοούμε συνήθως με αυτό είναι γνωστό, νοιώθει τον άλλο δεν πάει παρακάτω αν δει κάποιον δυστυχισμένο άνθρωπο στο δρόμο, καταλαβαίνει τις αντιδράσεις της συμμαθήτριας που δεν έχει έχει PC αλλα και ούτε και κινητό για τηλεκπαίδευση, και παρόμοια συναισθήματα του δημόσιου και ιδιωτικού χώρου…
Τι συμβαίνει όμως στη ψηφιακή εποχή με την ενσυναίσθηση? Που εκφράζεται και πως καλλιεργείται?
Οι επικοινωνιακές σχέσεις πλέον βασίζονται στην
ιδιοτέλεια. Εάν έχω να αποκομίσω κάτι από τον άλλο επικοινωνώ μαζί
ειδάλλως όχι δεν θα πάρω. Παρατηρήστε το
αυτό σε ποιους πιανετε το κινητό να απαντήετε και σε ποιους όχι. Και δεν αναφέρομαι εδω σε κλήσεις απο τράπεζες ή εταιρείες είσπραξης.
Συγχρόνως ο γλωσσικός αναλφαβητισμός και η πολιτισμική, κοινωνική και οικο-περιβαλλοντική αγνωσία θριαμβεύουν κατά μήκος όλων των κοινωνικών ομάδων ακόμα και αυτών με την επιλεκτική ενσυναίσθηση, ακόμα και των πολιτικά δεσμευμένων όπως οι ίδιοι θέλουν να πιστεύουν.
Εάν κοιτάξεις στο διαδίκτυο κάτω από τη λέξη κλειδί ψηφιακή ενσυναίσθηση θα βρεις μόνο αναφορές σχετικά με διάφορα επαγγέλματα management και διαφήμιση.
O χαμένος κρίκος και το αιώνιο κέντρο του κόσμου μας που κυριαρχείται από την τεχνολογία είναι ο άνθρωπος, θα προσέθετα δε πλέον το περιβάλλον και το κλίμα. Όμως μέσα από την ψηφιοποίηση απομυθοποιούμε ανθρώπινες ιδιότητες και θεωρούνται σχεδόν ξεπερασμένες , όπως την αυτοπροσδιοριζόμενη δράση, την ανάληψη ευθύνης για τον εαυτό μας αλλα και τους άλλους και το χάρισμα του να μπορείς να βλέπεις πέρα από τη μύτη σου. Η e-κουλτούρα το τελευταίο το έχει σχεδόν ακυρώσει.
Όλα αυτά θα μπορούσαν να συνθέτουν μια σύνθετη ενσυναίσθηση και όχι επιλεκτική σύμφωνα με την ορθόδοξη διαπαιδαγώγηση (της παραπάνω αναφερόμενης μητέρας που οδηγεί στην αμαρτία και στο Θεέ μου συγχώρα με) και συνεχίζουμε να παίζουμε το ρόλο του αμαρτωλού που μετανοεί.
Ψηφιακοποιημένη[5] επικοινωνία. Το συναίσθημα μας συνοδεύει από την στιγμή που γεννηθούμε. [6]Τα παρατηρούμενα συναισθήματα προκαλούν ομοειδή συναισθήματα και διαθέσεις μέσω συναισθηματικής μετάδοσης σε μας.
Η όλη καθημερινή επικοινωνία μας βασίζεται σε ένα πράγμα: στην πραγματικότητα, ότι δεν είμαστε μόνο σε θέση να κατανοήσουμε τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις πράξεις των συνανθρώπων μας. Αντίστροφα, θεωρούμε δηλαδή, υποθέτουμε επίσης, ότι μας ερμηνεύουν και οι άλλοι σωστά !!! Και αυτό όταν βρισκόμαστε σε δια ζώσης επικοινωνία.
Η συναίσθηση του περιβάλλοντος μου γενικότερα εξελίσσεται αργότερα στο κοινωνικό περιβαλλοντικό και οικονομικό σύστημα μας σε μια ενσυναίσθηση.
Σε κάθε άλλη περίπτωση γίνομαι ένας τοξικός νάρκισσος - και το κακό είναι ότι ούτε καν το γνωρίζω γιατί θεωρώ ότι νάρκισσος είναι μόνο αυτός που κοιτάζεται στον καθρέπτη καθημερινά και συχνά- των οποίων τα θύματα είναι συνήθως τα ενσυναίσθητα άτομα[7]. Και εδώ πραγματικά μπορεί να πει κανείς σε μια ακραία εξελικτική περίπτωση, ότι η κοινωνία χωρίζεται σε νάρκισσους και ενσυναίσθητους (εμπαθείς) πολίτες και τους σχετικά ουδέτερους απαθείς. Ναι αν το διερευνήσουμε ενδοκοινωνικά το ίδιο θα ανακαλύψουμε στις διάφορες κοινωνικές ομάδες.
Τεχνολογία. Επικοινωνώ πλέον σχεδόν ασταμάτητα 24 h το εικοσιτετράωρο on the way-en route με τεράστιες ταχύτητες (5G) και με κωδικοποιημένα μηνύματα, για αν μη μπορεί να τα διαβάσει κανείς άλλος εκτός από μένα και τον παραλήπτη, σαν παιδί, έφηβος και ενήλικας, ενώ τη νύχτα νοιώθω ανασφαλής όταν το κινητό δεν βρίσκεται δίπλα στο προσκεφάλι μου. Ταυτόχρονα, όλο και περισσότερα μέσα επικοινωνίας βρίσκονται στη διάθεση μου. Είτε μέσω τηλεφώνου, e-mail, μέσων κοινωνικής δικτύωσης ή ομάδων της Microsoft ή άλλων ομάδων, μπορώ να επικοινωνώ με τους λεγόμενους άλλους (βλέπε παρακάτω) σχεδόν οποιαδήποτε στιγμή και οπουδήποτε, τόσο ιδιωτικά όσο και επαγγελματικά.
Φτιάχνω έναν άλλο παγκοσμιοποιημένο κόσμο -μια παράλληλη δημόσια σφαίρα- στο κινητό μου μέσα σε δυο γραμμούλες. Δεν χρειάζεται να ψάξω κάπου αλλού για να βρω κάτι, όλα στη συσκευή μου βρίσκονται, και το κράτος και ο κάθε εξουσιαστικός θεσμός το εκμεταλλεύεται για να ελέγχει. Ομιλώ στους δρόμους και πληκτρολογώ με τους αντίχειρες τις αισθήσεις μου και τα συναισθήματα μου με πάνω από 90 και 100 και πλέον decibel στα αυτιά μου, μέσα σε λεωφορεία, στο ταξί, στο αυτοκίνητο στο μηχανάκι, προκειμένου τι?
|
Κοινοτικά/κοινωνιολογικά. Ωστόσο, μια πραγματική κοινωνική διαδικασία είναι πλέον επίσης συνυφασμένη με το ΔΝΑ της ψηφιοποίησης και προσανατολίζει τα άτομα προς τις λεγόμενες αξιολογήσεις και συμπάθειες(καρδούλες και like). Όλοι οι τομείς της ζωής μπορούν πλέον να ποσοτικοποιηθούν με κάποιο τρόπο από ερωτηματολόγιο από mute από μπλοκάρισμα, από ότι συναίσθημα, αίσθηση και θέση μπορεί να μεταδοθεί στο διαδίκτυο. Στον κόσμο της εργασίας γίνεται όλο και πιο κανονική[8].
Και προκειμένου να μπορούμε να επικοινωνούμε επιτυχώς μεταξύ τους ενόψει του όγκου του περιεχομένου και του γρήγορου ρυθμού επικοινωνίας, το θέμα της ψηφιακής ενσυναίσθησης έρχεται όλο και περισσότερο στο επίκεντρο, καθώς οι συμπεριφορές είναι πλέον παρενοχλημένες και οδηγούν σε καταθλίψεις, σε άγχη, σε αγωνίες σε ναρκισσιστική ατομικότητα, σε αυτοκτονίες και γενικώτερα και σε αλλαγή της βιολογικής και ψυχικής μας δομής.
Δεύτερη παραίνεση. Η πράσινη γνώση οφείλει να είναι δύναμη.
Προτιμούμε πλέον τα συναισθήματα από δεύτερο χέρι (ηδη απο άλλους εκφρασμένα όχι μέσω δικών μας βιωμάτων), τον συναισθηματικό συναισθηματισμό και τη χειραγωγική εργαλειοποίηση αντί για την ενσυναίσθηση, την πρωτοβουλία και την προσωπική ευθύνη στην ανθρώπινη αλληλεπίδραση με το διάλογο;
Οι άνθρωποι κοιτάζουν τα κινητά τους περισσότερο από τους άλλους στο πρόσωπο και όταν δεν τα κοιτάζουν είναι στο μυαλό τους φυσικά μια εικονική οθόνη. Όταν δεν βρίσκονται με το κινητό στο χέρι ναι μεν κοιτάζουν ο ένας τον άλλο καμιά φορά, αλλα η σκέψη τους είναι αφηρημένη κυριολεκτικά, το βλέπεις στο βλέμμα τους. Είναι σε ένα ταξείδι –σχεδόν ανησυχούν γιατί έχουν μείνει τόση ώρα χωρίς ψηφιακή επικοινωνία- μεταξύ των διαφόρων εικονικών συνευρέσεων που έχουν δημιουργήσει στις διάφορες πλατφόρμες. Τι θα κάνουν άραγε αυτοί τι θα έχουν γράψει τι θα έχουν αναρτήσει για το κοινωνικό επιφανειακό γίγνεσθαι, πρέπει να λείπω εγω από αυτό?
Δεν ανησυχούν όμως ποτέ για αυτούς που πνίγονται στη Μεσόγειο ή στο σύνορα Λευκορωσίας Πολωνίας μέσα στην καρδιά του χειμώνα, παρόλο που τους έρχονται αναρτήσεις σποραδικά(ανάλογα με το κοινό με το οποίο επικοινωνούν φυσικά), τάχιστα πατιέται το delete[9]. Ανησυχούν να μάθουν όμως από ποιον βιάστηκε μια νέα γυναίκα και γιατί πήγε στο πάρτυ «αφού ήταν κι άλλοι εκεί». Δεν ήξερε τι θα μπορούσε να συμβεί?
Δεν τους ενδιαφέρει τι συμβαίνει με τους ανθρώπους που χάνουν τα σπίτια τους σε πλειστηριασμούς ή που δεν έχουν να πληρώσουν το λογαριασμό ηλεκτρικού ρεύματος ή φυσικού αερίου και παραμένουν με θερμοκρασίες ακατάλληλες για παιδιά και ηλικιωμένους σε διαμερίσματα, γιατί δεν τους αγγίζει δεν είναι οι διπλανοί.
Καθημερινά καταναλώνουν τροφές με υψηλό οικολογικό αποτύπωμα και ανησυχούν για το πότε θα έρθει το ΣΚ για να ξεδώσουν τρώγοντας junk foods ή άλλα παρασκευασμένα ‘εδεσματα’ όλα με φοινικέλαιο, αλλα δεν ανησυχούν για τις αποψιλώσεις των δασών με σκοπό την εκτροφή βοοειδών στον Αμαζόνιο και την καλλιέργεια φοίνικα για παραγωγή φοινικέλαιου στην Νοτιοανατολική Ασία και Αφρική για να έχουν φυσικά την ανθυγιεινή αλλα νόστιμη τροφή(το ανθυγιεινό είναι και νόστιμο) στο πιάτο τους. Το ΣΚ όμως πάνε και μια βόλτα από το χωριό τους για να αισθανθούν τη παράδοση και να φάνε όπως νομίζουν οι ίδιοι υγιεινά, χωρίς να γνωρίζουν τι τρώνε ακόμα και στο χωριό τους. Απλά επειδή νοητικά συνοδεύεται το φαγητό με τη λέξη χωριό. Ναι και δεν θα συμφωνήσω, τί ανθυγιεινό να φάνε στο χωριό? Αυτό σε άλλη αναφορά δεν είναι επι του παρόντος.
Ας μην αναφερθούμε στην κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις που καθημερινά τις βιώνουμε, αλλα το ενδιαφερόν τους ειναι πότε θα ζεστάνει ο καιρός να πάμε παραλία. Ουτε καν ενδιαφέρονται να μάθουν τι συμβαίνει στην ατμόσφιαρα και για ποιο λόγο έχουμε βροχές στην Ισλανδία και Γροιλανδία αντι χιονιού, ανεμοστρόβιλλους με πλημμύρες στη βορειοδυτική Ευρώπη και ξηρασία στη Μεσσογειακή Λεκάνη και μια άρδην θερμοκρασιακή αλλαγή στο σημείο που οι σκατζόχοιροι ξυπνούν απο την χειμέρια νάρκη πλέον ενα μήνα νωρίτερα σχεδόν.
Θέλουν συντροφιά και σεξ αλλά δεν ξέρουν πως να εκφράσουν τα ισότιμα με τις γυναίκες θέλω τους καθώς τα επεξεργάζονται πρώτα πατριαρχικά μέσα τους για να μη θιχτεί τίποτα από τα στερεότυπα που έμαθαν από τους γονείς και τις φιλικές οικογένειες στις διάφορες παρέες και γλέντια που έκαναν, όταν ήταν νέοι και μετα τα κάνουν θάλασσα μέχρι να τα εκφράσουν, και κατόπιν αναρωτιούνται και έχουν σίγουρη τη σχηματισμένη γνώμη, ότι οι γυναίκες είναι ανώριμες, χωρίς να γυρέψουν αιτίες για την δική τους νηπιοπρέπεια-ανηλικότητα που χρειάζονται κηδεμονία για να λειτουργήσουν εν μέρει, χωρίς να εξωτερικεύουν το κόστος διαβίωσης τους, ψυχολογικό και οικονομικό στους άλλους και να βιάζουν συναισθηματικά τους άλλους. Και μετα έρχεται το συμπέρασμα: «είναι τρελές όλες».
Θέλουν εργασία και εισοδήματα, αλλα όταν δουν κάποιον να κάνει μαθήματα μιας ξένης γλώσσας σε πρόσφυγες το πρώτο που σκέφτονται: «Μπράβο! Τους κάνεις μαθήματα … για να φύγουν από την Ελλάδα, έχουμε και εμείς ανέργους». Αυτές τις λέξεις συνδέουν τα άτομα με αυτό που τους εξιστορείς. Και σκέφτομαι, ότι η καλλιέργεια Σαφράν που έχουν στην Δυτική Μακεδονία(γιατί μόνο εκεί καλλιεργείται) όταν είναι να συλλέξουν τα άνθη χρησιμοποιούν αλλοδαπούς εργαζόμενους να το κάνουν, καθώς κανένας τεμπέλης Έλληνας – και άνεργος για ένα χρόνο να είναι- δεν δουλεύει υπό αυτές τις συνθήκες που θέλουν οι ίδιοι και για 50 ευρώ μεροκάματο. Αλλά εάν είναι για το ίδιο εισόδημα τους σαν ιδιοκτήτες δεν λειτουργεί ανασταλτικά η μομφή κατά των αλλοδαπών, εδώ τους χρειαζόμαστε!? Τους φέρνουμε και τους στέλνουμε μετα πίσω.
Δεν έμαθες καμία τέχνη, δεν σπούδασες, δεν έμαθες καμία ξένη γλώσσα (ίσως να μην είχες τις δυνατότητες) και τώρα εργάζεσαι ίσως σε πλυντήρια αυτοκινήτων και καλοκαίρι ίσως και σε κανένα ξενοδοχείο εάν δεν χρειάζεται να γνωρίζεις τουλάχιστον αγγλικά και παραπονιέσαι ότι 50 ευρώ για 8,5 ώρες εργασία στο πλυντήριο είναι λίγα. Κάτι παρόμοιο μου είχε πει πριν από πολλά χρόνια η σημερινή σπουδαγμένη και ενίοτε αυτοχαρακτηριζόμενη αριστερή Αντιδήμαρχος πολιτισμού μιας πόλης στη Κρήτη. «Βρες μου μια αργομισθία να ηρεμήσω». Την πήρε στο Δήμο και ζει εις βάρος όλων των πολιτών της πόλης και είναι καταδικασμένη και από δικαστήριο για οφειλόμενα ενοίκια απέναντι μου. Ποια η διαφορά του ενός από τον άλλο στην ενσυναίσθηση?
Όσο πιο πολύχρωμη γίνεται η κοινωνία, τόσο περισσότερο αλλάζουν οι αξίες και οι κοσμοθεωρίες. Η στάση απέναντι στην οικογένεια, την κοινωνική συλλογικότητα και αλληλεγγύη ή ακόμα και τη θρησκεία αλλάζει. Επιπλέον, οι κάποτε γενικά αποδεκτές αλλά δευτερεύουσες αρετές, όπως η συνέπεια, η ευγένεια ή ο σεβασμός, έχουν χάσει ακόμα περισσότερο τη σημασία τους, και όχι μόνο για πολλούς νέους αλλά και για ηλικιωμένους άνω των 65 ετών.
Έχουμε εδώ μήπως μια προειδοποίηση όπως αυτή των επιστημόνων του κλίματος πριν 40 χρόνια -που δεν έδινε κανένας σημασία από τους πολίτες μέχρι την πολιτική και βλέπουμε τα αποτελέσματα σήμερα για την επικινδυνότητα της έκλυσης των αερίων του θερμοκηπίου-, για μια παρακμή των αξιών, την οποία το εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να αντιμετωπίσει, ιδιαίτερα δεδομένου ότι αρετές όπως η αξιοπιστία και η φερεγγυότητα είναι σίγουρα απαραίτητες και προπάντων στη σημερινή επιχειρηματική-εργασιακή ζωή των νέων με την τόσο ανταγωνιστικότητα που έχουν να αντιμετωπίσουν. Και όλα αυτά έχουν σχέση προπάντων και με την ενσυναίσθηση.
«Το παράδοξο – ενσυναίσθηση»
Οι επιδράσεις της ψηφιοποίησης αναστέλλουν και καταστέλλουν εν μέρει την ενσυναίσθηση.
Όμως πως και συμβαίνει ότι οι κοινωνικοί δεσμοί μειώνονται αν και ο κόσμος γίνεται όλο και περισσότερο παγκοσμιοποιημένος, δηλαδή μεγαλώνουμε όλοι μαζί. Και αυτό είναι το παράδοξο ερώτημα.
Μια απάντηση, την οποία έχουν αποδείξει μελέτες(Sara Konrath)[10], είναι η αύξηση του στρες ενόψει της αυξανόμενης πίεσης για αποδοτικότητα και εισόδημα, κατανάλωση και τήρηση των χρονικών προθεσμιών σε έναν όλο και πιο γρήγορο, εξαιρετικά δικτυωμένο κόσμο ως αποτέλεσμα της ψηφιοποίησης.
|
|
Το άγχος, η ταραχή και η κούραση καθώς και τα σχετικά αρνητικά συναισθήματα μπορούν να περιορίσουν την ενσυναίσθηση ακόμη και μακροπρόθεσμα.
Σύμφωνα με αυτή την άποψη, η συναισθηματική μετάδοση μέσω λαϊκιστικής προπαγάνδας μίσους που ενισχύεται από τα ψηφιακά μέσα επικοινωνίας μπορεί να οδηγήσει και σε μείωση της λεγόμενης συμπαράστασης. Από την άλλη η ενσυνειδητότητα που είναι η βάση της σύνθετης ενσυναίσθησης περιλαμβάνει την ικανότητα να παρατηρούμε τον εαυτό μας και το περιβάλλον με προσοχή και να μην αντιδρούμε τυφλά στα διάφορα ερεθίσματα της καθημερινότητάς μας.
Συνεχίζεται στο Μέρος ΙΙ
Περιεχόμενα
1. Το ’δια ζώσης’ τείνει να απομυθοποιηθεί και αντικαθίσταται από σκιτσάκια συναισθηματισμού.
Virtual Voyeurism ή ‘κλειδαρότρυπες’ το μυστικό της μη έκθεσης μου στη δημόσια σφαίρα.
2. Κοινωνικότητα της ψηφιοποίηση
Η άνοδος της κοινωνίας του δικτύου όπως περιγράφεται από τον κοινωνιολόγο Manuel Castells,
3. Η ψηφιακοποίηση στην καθημερινή επικοινωνία.
a. Τα emojis και «ο άλλος» ή «η άλλη» δεν μπορούν να αντικαταστήσουν ένα διάλογο.
b. Αναζητώ: Χαρά για ζωή, συναισθηματικότητα και ικανότητα να κάνω σχέσεις.
c. Βαριέμαι πλέον τον γραπτό λόγο
4. Συναισθηματική και όχι ενσυναίσθητη μεταδοτικότητα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
6. Ο παρεξηγημένος Δαρβινισμός και η e-κουλτούρα μας?
Οι πτυχές της βιωσιμότητας μετράνε επίσης στα πλαίσια της ψηφιοποίησης
[1] Και εδώ δεν ομιλούμε για την ενσυναίσθηση στα πλαίσια οικονομικών και marketing μοντέλων, αλλα την ενσυναίσθηση του περιβάλλοντος χώρου είτε αυτός είναι ανθρώπινος, κοινωνικός, οικολογικός, πολιτισμικός.
[2] Asifa Majid, et al.,Differential coding of perception in the world’s languages, (Max-Planck-Institut für Psycholinguistik, Nijmegen) et al., Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), 2017 https://www.researchgate.net/publication/328755365_Differential_coding_of_perception_in_the_world%27s_languages Τελευταία πρόσβαση μου 25.1.2022.
[3] Δεν έχει σχέση ο αριθμός με τους 12 Θεούς του Ολύμπου.
[4] Η γνωστική ενσυναίσθηση σας επιτρέπει να αναγνωρίζετε τα συναισθήματα και να κατανοείτε τον συναισθηματικό κόσμο του άλλου. Σε συνδυασμό με το αίσθημα ευθύνης και την εμπροσθοβαρή δράση, αναπτύσσεται επίσης η ικανότητα να αναγνωρίζει κανείς με σαφήνεια τις συνέπειες των δικών του αποφάσεων και των αποφάσεων των άλλων. Αλλά μόνο μέσω της συναισθηματικής ενσυναίσθησης είναι δυνατόν να ενστερνιστούμε τις ίδιες τις διαθέσεις.
Η γνωστική ενσυναίσθηση κρύβει επίσης κινδύνους, καθώς μπορεί να γίνει πρόβα με σκοπό τη χειραγώγηση. Χρησιμοποιείται σκόπιμα στη διαφήμιση, τα μέσα ενημέρωσης και την πολιτική. Εδώ απαιτείται προσοχή και κριτική επαγρύπνηση. Στην εποχή του ναρκισσισμού, συναντάμε επίσης όλο και περισσότερο ανθρώπους που είναι θαυμάσια ικανοί σε αυτή τη μορφή ενσυναίσθησης. Δεδομένου ότι η ενσυναίσθηση είναι κοινωνικά επιθυμητή και θεωρείται βασική ικανότητα, είναι απολύτως προφανές για τους ναρκισσιστές να κατακτήσουν αυτόν τον τομέα για τον εαυτό τους.
[5] Αντί ψηφιοποιημένης τονίζοντας την τεχνολογική πλευρά.
[6] Από την ηλικία των δύο ετών περίπου, οι άνθρωποι είναι σε θέση να κατανοήσουν πώς αισθάνεται ο άλλος. Στην ηλικία των τεσσάρων με πέντε ετών μαθαίνουμε ότι οι άλλοι άνθρωποι δεν έχουν πάντα τις ίδιες γνώσεις με εμάς.
[7] Τοξικοί νάρκισσοι και νήπια παντού
https://zaungastnic.blogspot.com/2021/01/trump-35.html Τοξικοί νάρκισσοι και νήπια παντού. Νηπιοπισμός.
https://zaungastnic.blogspot.com/2021/01/55.html Τοξικοί νάρκισσοι και νήπια παντού. Ανδρικός ναρκισσισμός, οικογένεια και κοινωνικά μέσα.
[8] Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι η συζήτηση για την ψηφιοποίηση, την τεχνητή νοημοσύνη και τα ρομπότ γίνεται συχνά αντιληπτή ως μια ασταμάτητη φυσική διαδικασία στην οποία οι άνθρωποι δεν φαίνεται να έχουν καμία επιρροή.
[9] Δεν είναι δυνατόν να νιώσουμε ενσυναίσθηση με μεγαλύτερες ομάδες. Στο προσφυγικό ζήτημα, σίγουρα δεν αρκεί να πούμε απλώς ότι όλοι πρέπει να έχουμε ενσυναίσθηση - αν και σε μεμονωμένες περιπτώσεις αυτό είναι ένα σημαντικό συστατικό της κοινωνικής αλληλεπίδρασης στο οποίο δίνουμε πολύ λίγη προσοχή. Όσον αφορά την ενσυναίσθηση, θα ήταν σημαντικό να έχουμε συναντήσεις με μεμονωμένους πρόσφυγες, να τους καλλιεργήσουμε κοινωνικά και να ακούσουμε τις ιδιαίτερες ιστορίες τους. Αλλά φυσικά τέτοια μεγάλα ζητήματα δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με την ενσυναίσθηση. Υπάρχουν και άλλες ηθικά σχετικές με αυτό εκτιμήσεις - δικαιοσύνη, σεβασμός και αξιοπρέπεια - και φυσικά υπάρχουν και ζητήματα σκοπιμότητας.
[10] Konrath, S. 2012: The empathy paradox: Increasing disconnection in the age of increasing connection. In: Handbook of Research on Technoself: Identity in a Technological Society, RocciLuppicini (Hg.), IGI Global. https://scholarworks.iupui.edu/bitstream/handle/1805/10595/Konrath_Empathy_Paradox_2012.pdf?sequence=1&isAllowed=y Τελευταία πρόσβαση μου 02.02.2022
