Manuel Castells. Η εξουσία στην ψηφιακή εποχή[i]. (V)
Περιεχόμενα
· Το εύρος των σχέσεων εξουσίας
· Fazit
o Η εξουσία είναι πολυδιάστατη
o Τα δίκτυα εξουσίας αλληλοδικτυωμένα
o Ο θεμελιώδης ρόλος του δικτύου εξουσίας γύρω από το κράτος
· Η κρυμμένη παρακαταθήκη του Νίκου Πουλαντζά
Το εύρος των σχέσεων εξουσίας
Η σχέση μεταξύ των τεχνολογικών δικτύων και δικτύων πολυμέσων εστιάζεται στη διαμόρφωση παραγωγής μιας κουλτούρας σύμφωνα με τις αξίες τα θέλω και τα συμφέροντα των ιδιοκτητριών εταιρειών και φυσικά και των χορηγών τους.
Το εύρος των σχέσεων εξουσίας περιλαμβάνει σχέσεις πολιτικής εξουσίας που παρέχουν πρόσβαση στους θεσμούς διακυβέρνησης και δυνατότητες διαχείρισής τους.
Τώρα οι μεταπρογραμματιστές, δηλαδή αυτοί που παράγουν το μήνυμα,
είναι οι πολιτικοί δρώντες.
Αυτοί επαφίονται στους δρώντες των οποίων τις αξίες εκπροσωπούν, όπως θρησκευτικές οργανώσεις εταιρείες στρατιωτικά-βιομηχανικά σχήματα κλπ., εκφράζοντας την ποικιλότητα των συμφερόντων υποστηρίζοντας το πρόγραμμά τους
για να μεγιστοποιήσουν την αυτονομία τους,
αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες τους να μπορέσουν να ελέγξουν την πολιτική εξουσία.
Και ας δούμε τώρα πως λειτουργεί. Για να φτάσεις στην εξουσία εξαρτάσαι από τα δίκτυα , όταν κατακτήσεις την εξουσία τότε έχεις πρόσβαση στην άρση πολιτικών αποφάσεων που διαμορφώνει και επηρεάζει τις συνιστώσες των άλλων δικτύων.
Τα προγράμματα αυτών των πολιτικών δρώντων είναι πολυποίκιλα διότι εδώ έχεις διαφορετικούς ηγέτες, συμμαχίες και οι οποίοι ανταγωνίζονται για την εξουσία
Παρόλα αυτά έχουν κάποια κοινά πρωτόκολλα επικοινωνίας με ένα σκοπό:
τη διατήρηση της σταθερότητας της κυριαρχίας του κράτους και των θεσμικών ρόλων τους.
Παράδειγμα η δικαστική εξουσία ασκεί εξουσία δικτύωσης ελέγχοντας την είσοδο στην αρένα του πολιτικού ανταγωνισμού τόσο σε επίπεδο δρώντων όσο και σε επίπεδο διαδικασιών.
Η πολιτική εξουσία σχηματισμού δικτύων που είναι η εξουσία κανόνων και πολιτικών στη σφαίρα της πολικής, εξαρτάται από το να κερδίσει κανείς τον ανταγωνισμό, να αποκτήσει πρόσβαση στην εξουσία και έτσι να μπορέσει να έχει τι?
Τη στήριξη ή την παραίτηση των πολιτών!
Fazit
A) Η εξουσία είναι πολυδιάστατη και δομείται γύρω από δίκτυα προγραμματισμένα να μετέχουν σε κάθε τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας με τη συμμετοχή φυσικά των δρώντων. Όμως όλα τα δίκτυα επηρεάζουν το ανθρώπινο μυαλό πρωτίστως μέσα από δίκτυα μαζικής αυτοεπικοινωνίας δίκτυα πολυμέσων. Αυτά είναι τα θεμελιώδη δίκτυα της δημιουργίας εξουσίας στην κοινωνία.
B) Τα δίκτυα εξουσίας σε διάφορους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας είναι αλληλοδικτυωμένα. Δεν συγχωνεύονται αλλα εμπλέκονται σε κοινές στρατηγικές σύμπραξης και ανταγωνισμού εφαρμόζοντας ταυτόχρονα τη συνεργασία και τον ανταγωνισμό δημιουργώντας ad hoc δίκτυα επι τούτου, δίκτυα για συγκεκριμένα projects και αλλάζοντας εταίρους ανάλογα με τις ανάγκες τους.
C) Το δίκτυο εξουσίας που κατασκευάζεται γύρω από το κράτος και πολιτικό σύστημα παίζει ένα θεμελιώδη ρόλο -αλλα όχι και τον μοναδικό - στη συνολική εξουσία δικτύωσης για δύο λόγους:
i. διότι η σταθερή λειτουργία του συστήματος και η αναπαραγωγή των σχέσεων εξουσίας σε κάθε δίκτυο- οικονομικοί κανόνες, θρησκευτικοί κανόνες, οι κανόνες του πολέμου- εξαρτώνται εν τέλει από τον συντονισμό και τη ρυθμιστική λειτουργία του κράτους και του πολιτικού συστήματος και
ii. μέσα από το κράτος διαφορετικές μορφές επιβολής εξουσίας σχετίζονται με το μονοπώλιο της βίας ως δυνατότητα επιβολής της εξουσίας του ως ύστατη λύση.
Έτσι ενώ τα δίκτυα επικοινωνίας επεξεργάζονται την κατασκευή νοήματος πάνω στην οποία βασίζεται η εξουσία, το κράτος αποτελεί το ήδη προγραμματισμένο δίκτυο, ένα default network, για τη σωστή λειτουργία όλων των άλλων δικτύων, το οποίο και διαφάνηκε κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Αν η εξουσία ασκείται προγραμματίζοντας και ελέγχοντας τις διασυνδέσεις των δικτύων, η αντιεξούσια,
δηλαδή η σκόπιμη και στοχευμένη απόπειρα αλλαγής των σχέσεων εξουσίας εφαρμόζεται από δίκτυα αναπρογραμματισμού, με άλλα συμφέροντα και άλλες αξίες ή διαταράσσοντας τις κυρίαρχες διασυνδέσεις συνδέοντας δίκτυα αντίστασης και κοινωνικής αλλαγής.
Στην κοινωνία δίκτυο τα δίκτυα επικοινωνίας και αντιεπικοινωνίας είναι τα κύρια πεδία εξουσίας και αντιεξούσιας τα πεδία κυριαρχίας, αντίστασης στην κυριαρχία και κοινωνικής αλλαγής.
Η κρυμμένη παρακαταθήκη του Νίκου Πουλαντζά
Η σχετική αυτονομία του κράτους, η οποία ταυτόχρονα εκφράζει το θεμελιώδη ρόλο του κράτους στην οργάνωση της κυριαρχίας αλλα όχι μέσω ινστρουμενταλιστικό τρόπο, διίσταται τόσο από την πλουραλιστική θεωρία πολλαπλών δρώντων αλλα διίσταται και από την αντίληψη περί ενός και μόνο ταξικά κυρίαρχου δρώντος.
1) Η κυριαρχία σύμφωνα με τη θεωρία του Ν. Πουλαντζά εκπορεύεται από ένα σύνθετο πλέγμα κοινωνιών συμφερόντων, κοινωνικών δρώντων των οποίων τα συμφέροντα είναι ριζωμένα σε μία δεδομένη κοινωνική δομή που συνδέεται πάντα με την κυριαρχία του κεφαλαίου αλλα με διαφορετικού τρόπους.
2) Εμπλούτισε ην Γκραμσιανή θεωρία περί ηγεμονίας. Έδειξε ότι η ηγεμονία δεν είναι απλά ιδεολογία, είναι υλικά εγγεγραμμένη στα κοινωνικά συμφέροντα που είναι ενσωματωμένα στου θεσμούς και στην κατασκευή υποκειμένων σύμφωνα πάντα με αυτά τα συμφέροντα. Ένα διορατικό πράγμα που είπε ο Πουλαντζάς αφορά στην αντίληψη του πολίτη, ως πολιτικού υποκειμένου. Πολίτες άτομα που ορίζονται με γνώμονα μόνο τη σχέση τους με το κράτος και νομιμοποιούνται γιατί? Γιατί απλά είναι πολίτες. Γιατί διαθέτουν διαβατήριο από ένα συγκεκριμένο κράτος. Κατασκευάζοντας ανθρώπινα υποκείμενα ως πολίτες – τους αναγνωρίζονται κάποια δικαιώματα ναι- αλλα το πιο σημαντικό είναι ότι το άτομο, το πρόσωπο ο ‘άνθρωπος κατασκευάζεται από το κράτος και το κράτος το ίδιο με τη σειρά του είναι κατασκευασμένο από διαφορετικά πλέγματα κοινωνικών συμφερόντων και κοινωνικών δρώντων ριζωμένων στην κοινωνική δομή. Αυτό είναι μια χαραμάδα ας το πούμε, που μας επιτρέπει να κατανοήσουμε τις πολυπλοκότητες αυτού του κόσμου.
Αυτό που ο Ν Πουλαντζάς δεν ανέπτυξε στη θεωρία του ήταν η κατασκευή του νοήματος και των συστημάτων επικοινωνίας, ούτε προέβη σε ανάλυση λογικής δικτύωσης καθώς στην εποχή του δεν μπορούσε κάποιος να τα προβλέψει αυτά.
Ωστόσο τόνισε τις διάφορες γεωμετρίες των συμφερόντων και την αλληλεπίδραση μεταξύ διαφορετικών συνιστωσών του κράτους.
[i]Η παρακαταθήκη του Νίκου Πουλαντζά στη νέα ιστορική συνθήκη. 14η ετήσια διάλεξη στη μνήμη Νίκου Πουλαντζά.
