Η σύγκρουση της σημερινής μέτριας και έως φτωχής σε γονιμότητα γενιάς και της γενιάς της υψηλής γονιμότητας (1945-1965)[i], των λεγόμενων ‘μπούμερ’.
Σύγκρουση περισσοτέρων γενεών, ποιός εχει την ευθύνη ή η συναινετική πορεία τους στη βάση των βιωμάτων των παλιότερων για ένα βιώσιμο μέλλον.
Μια νέα γενιά αναδύεται κάθε 15 χρόνια. Ναι δυστυχώς, οι νεότεροι πρέπει να πληρώσουν για αυτό που τους (επ)έβαλαν, προκάλεσαν σε τελική ανάλυση τους ανάγκασαν σχεδόν να κάνουν οι μεγαλύτεροι τους. Οι πραγματικές γραμμές σύγκρουσης βρίσκονται ίσως αλλού.
Η σημερινή γενιά των thirthy something ειναι η μόνη που μπορεί ακόμα να κάνει κάτι ενάντια στην ολοκληρωτική κλιματική κατάρρευση. Σημαντική υπόθεση εδω είναι ότι εχει το ξεκάθαρο καθήκον. Ή αλλιως να θυμώσει ότι ειναι στα χέρια της πλέον το θέμα και εξαρτώνται όλα απο αυτούς. Όποιος ασχολείται με την κλιματική κρίση γνωρίζει ότι υπάρχουν αδιαμφισβήτητα σημάδια κατάρρευσης, όπως το λιώσιμο της Αρκτικής, που απειλεί θεμελιωδώς το κλίμα. Αλλά ακόμη και όσοι δεν θέλουν να το μάθουν, έχουν βιώσει τις καιρικές συνθήκες, πλημμύρες, ανεμοστόρβιλους, καύσωνες, όπου άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Παρόλα αυτά, πολλοί κλείνουν τα μάτια. «δεν θέλω να ξέρω». Και αυτό γιατί, γιατι δεν βρίσκουν οι περισσότεροι της γενιάς στήριξη απο τις προηγούμενες γενιές που τους έβαλαν στο χορό χωρίς να τους ρωτήσουν.
Αλλά για ποιο λόγο να προσπαθώ να βάλω σε ολόκληρες ομάδες ανθρώπων μια ετικέτα «απόδοσης ευθυνών» μιας γενιάς;
Ελπίζω ίσως με αυτό τον τρόπο να καταφέρω σαφήνεια και ακριβή προσανατολισμό για το που πάμε? Φυσικά, και επίσης πάνω από όλα για να μπορώ να οριοθετώ, όπως ο ανθρώπινος πολιτισμός έχει καταφέρει και απαιτεί. Γιατί τελικά έχω έρθει στο ιστορικό σημείο, να είναι λογικό να συνειδητοποιώ από ποια εποχή προέρχεται κάποιος, τι μπορεί να τον διαμόρφωσε και ποιος μπορεί να είναι ο λόγος που απειλείται τώρα αυτός ή αυτή να βρεθεί εκτός χρονικού πλαισίου στην εξέλιξη του/της.
Προφανώς, η έννοια της γενιάς είναι επίσης χρήσιμη για να μπορώ να διατυπώσω μια μομφή μέσα από την ίδια την έννοια της. Αν και συνήθως υπάρχει ένας βαθμός αδικίας στη γενίκευση που κάνω. Τις κατηγορίες συχνά τις κάνω στον πληθυντικό: εσείς κάνατε αυτό εσείς ευθύνεστε για το άλλο. Εσείς κάνατε αυτό τον πόλεμο, κοιτάζατε αλλού όταν ήταν καθήκον σας αυτό να κάνετε, και λεηλατήσατε τον πλανήτη. Αλλά αυτό αγνοεί το γεγονός ότι υπάρχει κάτι απίστευτα στατικό στο στίγμα χαρακτηρισμού της γενιάς. Αρνούμαι με αυτό τον τρόπο την ύπαρξη ανάπτυξης όπου είναι αυτή δυνατή, αγνοώ την αλλαγή όπου μπορεί να γίνει και να συμπεριληφθεί ως δυνατότητα στο σχεδιασμό μου. Προϋποθέτει δε, ότι από τα λάθη δεν μαθαίνω. Για να μην μπορώ εγω και κανείς μας να εγκαταλείψει το στίγμα της γενιάς του!
Άξιζοι να το ακούσουν οι τύποι
Στην πραγματικότητα, μια γενιά δεν είναι τίποτα σταθερό που να βασίζεται σε μια βάση κοινών συμφερόντων. Ανήκω σε μια γενιά όλη μου τη ζωή. Το να συμπεράνω από αυτό, ότι με αυτό συνδέεται και μια αιώνια ταυτόσημη ηθική και πολιτική ιδιοσυστασία θα ήταν μια ανοησία.
Εάν η επίπληξη ή η μομφή θα γίνει άσκοπη για μια γενιά επειδή τα πράγματα έχουν ήδη συμβεί(παρελθόν χρόνος), θα αποσβεστεί σίγουρα.
Τι είχε πει μια νεαρά πολιτικός στο κοινοβούλιο της Νέας Ζηλανδίας, ως απάντηση στις διαμαρτυρίες των εκπροσώπων της γενιάς που γεννήθηκαν μεταξύ 1956 και 1965 και που εξέφρασε τη δυσαρέσκειά της απέναντι στην αλαζονεία τους, το ότι τα ξέρουν όλα και για την ανικανότητα τους άντλησης διδαγμάτων από τα πεπραγμένα τους. «OK Μπούμερ» (στο video 00:10)
Η νεαρή πράσινη πολιτικός σύμπτυξε όλα τα εννοιολογικά χαρακτηριστικά του ότι η «γενιά των πολλών baby’s» αντιδρά με συγκατάβαση και αλαζονεία στο κίνημα για το κλίμα που ξεκίνησε κυρίως από νέους, σε μία λέξη «μπουμερ». Σίγουρα το είπε στο σωστό μέρος, τη σωστή στιγμή και με το δίκιο της. Οι τύποι στους οποίους απευθύνθηκε η χαμηλόφωνη παρέμβαση στο λόγο της της νεαρής πολιτικού άξιζαν να τ’ ακούσουν.
«Ωστόσο, ορισμένες από τις αντιδράσεις είναι εκπληκτικές. Οι New York Times ερμήνευσαν το μιμίδιο ως κήρυξη πολέμου, η Guardian κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρχε έλλειψη αλληλεγγύης με την παλαιότερη γενιά, γιατί μπορούσε και έπρεπε να μάθει κανείς από τις εμπειρίες των baby boomers αντί να τους δαιμονοποιεί. Ίσως, θα μπορούσε να υποστηριχθεί, ότι θα ήταν καλύτερο να μάθουμε από τα λάθη αυτής της γενιάς.»
Όμως η κοινωνίες δεν είναι ομοιόμορφες-ομοιογενείς. Τι χαρακτηρίζει ορισμένες ηλικιακές ομάδες, πόσο επηρεάζουν οι παράγοντες ‘συνθήκες διαβίωσης μου’ και η ‘καταγωγή μου’ το Εδώ, το Τώρα και στο Είναι μου. Λέγεται ότι μια νέα γενιά αναδύεται κάθε 15 χρόνια[ii]. Φυσικά θα πάρει τις ετικέτες της.
Είναι αξιοσημείωτο και ταυτόχρονα όμως ανησυχητικό ότι έχουν γίνει προσπάθειες εδώ και πολλά χρόνια να δωθεί έμφαση στους αγώνες μεταξύ των γενεών. Οι κύριες συγκρούσεις, οι βασικές αντιφάσεις, δεν αναζητούνται μεταξύ των κοινωνικών τάξεων, ούτε μεταξύ ανθρώπων που βρίσκονται σε διαφορετικά σημεία των κοινωνικών αποκλίσεων, ούτε μεταξύ κοινωνιών που εξωτερικεύουν το κόστος διαβίωσης τους και αυτών που υποφέρουν κάτω από αυτή την εξωτερίκευση, και σίγουρα όχι μεταξύ της μισθωτής εργασίας και του κεφαλαίου, των εκμεταλλευόμενων και των εκμεταλλευτών.
Το αντίθετο συμβαίνει μάλλον, μεταξύ των γενεών. Αλλά, αναρωτιέται κανείς, τι κοινό έχει η γενιά του παγκόσμιου βορρά με εκείνους που γεννήθηκαν σε μια χώρα του παγκόσμιου νότου μεταξύ 1956 και 1965; Οχι πάρα πολύ έως και καθόλου. Και τι κοινό έχει ο 40χρονος επιχειρηματίας με την ιδιωτική ιδιοκτησία του σε μέσα παραγωγής με μια 40χρονη εργαζόμενη, που δεν μπορεί να προσφέρει τίποτα άλλο προς πώληση εκτός από την εργατική της δύναμη;
Η σταυροφορία και οι ταξικές αντιθέσεις;
Αυτά τα ερωτήματα, επίσης, δεν αποτελούν έναυσμα για να λησμονήσουμε ή να υποτιμήσουμε το γεγονός ότι οι νεότερες γενιές έρχονται αντιμέτωπες με συνθήκες διαβίωσης που τους επιβάλλουν για να καταργήσουν όλα όσα έχουν δημιουργηθεί μέχρι σήμερα. Σίγουρα μπορεί να ειπωθεί, ότι δεν θα είναι καλύτερες από τις συνθήκες των προγόνων τους. Και ότι η μομφή εναντίον αυτών που το άφησαν να φτάσει ως εδώ, λογικά απευθύνεται σε ανθρώπους παλαιότερων γενιών.
Οι οικονομικές συνθήκες των τελευταίων εκατονταετιών σημαίνουν ότι η διείσδυση επί της γης ή μια σταυροφορία λεηλάτησης που θα την ονόμαζα εδώ, που είχε και έχει συντελεστεί έχει σχεδόν ολοκληρωθεί, αλλά οι συνέπειες αυτής της άνευ προηγουμένου εκστρατείας είναι μοιραίες έως και θανατηφόρες.
"Μόνο ο καπιταλισμός τελικά πήρε τόσο σοβαρά τη Βίβλο στα γραμμένα της και επιτέλεσε την υποτιθέμενη αποστολή του Θεού, να υποτάξει τη γη".
Έχει δημιουργήσει σχέσεις παραγωγής που δεν μπορούν να λειτουργήσουν διαφορετικά παρά μόνο μέσω της εκμετάλλευσης της ζωντανής εργασίας και της αδιάκοπης ανάπτυξης και εξόρυξης φυσικών πόρων, πολύ πέρα από τις βιώσιμενς ανάγκες και τις δυνατότητες του πλανήτη.
Δεδομένης αφορμής στα πλαίσια μιας συζήτησης την ημέρα της πρωτοχρονιάς με άτομο -γενιάς Υ βλέπε υποσημείωση 2- από τον επαγγελματικό τομέα της κοινωνιολογίας-ψυχολογίας που πάνω στη συζήτηση για το συγκεκριμένο πρόβλημα της σύγκρουσης των γενεών ανέφερε: "αν τυχόν και παραμείνω σε αυτό που απαιτεί η κοινή λογική δύο ή τριών διαφορετικών γενεών θα μείνω πίσω σε σχέση με άλλους» -εννοώντας τόσο απο πλευρας καριέρας όσο και απο πλευράς οικονομικών πλαισιών(τελευταιο δεν ειναι το κυριότερο που κυριέυει τους νέους αλλα και τους πολίτες γενικότερα), και με αυστηρότατο ύφος , -παρατήρησα και ένα φρυδάκι σηκωμένο, αυτό δεν ελέγχεται αυτόματα όποτε ένας παρατηρητικός το βλέπει- και «δεν το θέλω» γιατί όλοι με την ίδια λογική προχωρούν, αλλά δεν το αναφέρουν σε κατ' ιδίαν συζητήσεις για την κοινη λογική που χρησιμοποιούν όλοι.
Προχωρώ εγω λοιπόν τη σκέψη μου. Δηλαδή αν πραγματικά έτσι είναι, φαίνεται να είναι κακόβουλο και μια έξυπνη υστερόβουλη μεταστροφή να μιλάς για συγκρούσεις μεταξύ των γενεών ή να δημιουργείς συγκρούσεις γενεών σαν το υποτιθέμενο σημαντικότερο ζήτημα σε καιρούς σαν κι αυτούς που περνάμε απλά για να διαβιώσεις μόνο καλύτερα εσυ, αντί να εστιάζεις στην καταστροφή μιας οικονομίας που είναι πλέον η καταστροφική κινητήρια δύναμη και η οποία είναι κατάλληλη, να τα παίξει όλα για όλα, εντελώς στο ΤΩΡΑ, όλα όσα χρειάζεται μια ζωή για την επιβίωση της στο εγγύς μέλλον. Και δεν χρειάζεται να εχεις στην ιδιοκτησία σου μέσα παραγωγής για να συμβάλλεις σε αυτό το process. Συμβάλλεις και συμμετέχεις στην υποβάθμιση του κοινωνικού ιστού και μέσω της ανικανότητας σου να αντισταθείς στο κατεστημένο, απλά στηρίζοντάς το στην καθημερινότητά σου.
Και τι κάνει τη μια ή την άλη γενιά σήμερα να κοιτάζει αλλού όπως κοίταζε και η παλιότερη γενιά όταν λεηλατούσε τον πλανήτη? Βέβαια είπε το γνωστό που έχω ακούσει και στο παρελθόν πριν 15-20 χρόνια όταν έκανα τον ίδιο διάλογο με άτομα 30 ετων ετων τότε: " νομίζω ότι άτομα προπάντων νεώτερα απο εμας εχουν αρχίσει να προβληματίζονται"...
Γιατί όμως κάθε γενιά δεν θέλει να ειναι αυτή που απαιτεί η ιστορία να αναλάβει τα ηνία του προγραμματισμού ενός ενδογενεαλογικού διαλόγου, αλλα θέλει να παίρνει το 'στέμα' της παλιότερης γενιάς? Αρχίζω να πιστευω ότι ειναι απλά μια μετακύλιση ευθυνών και αναγνώριση θέση ισχύης του παλιότερου του γνωστού καθώς βρίσκονται εγκλωβισμένοι στους "ελευθεριακούς" εξαναγκασμους του συστήματος! Καλά τα έκαναν αυτοί οι παλιοί και εχουμε φτηνά αεροπορικά εισητήρια, επικοινωνία ακόμα και στον ύπνο μας χωρίς να σηκωνόμαστε απο το κρεββάτι και χωρίς να εκτιθέμεθα etc. etc. Αλλά το πρόβλημα του περιβάλλοντος το περιορίζουν μόνο στα πλαστικά καλαμάκια, γιατι αν το δούν πιο βαθειά απαιτεί η κατάσταση αλλαγή ρότας..
Γιατί όποιος αφήνει τον εαυτό του να πειστεί να πρέπει να παλέψει ενάντια σε άλλες -παλαιότερες- γενιές ή να ανταγωνιστεί το χρόνο με τις παλιότερες γενιές καθώς το μόνο που θέλει είναι να μην περάσει χειρότερα από ότι αυτές τις παλιότερες γενιές, τότε δεν θα έχει ούτε χρόνο ούτε δύναμη να αλλάξει την κατάσταση την οποία έχει μπροστά του και θα τον ακολουθεί τα επόμενα 30-40 χρόνια. Διότι αυτό αγνοεί το γεγονός ότι κάθε γενιά του παρελθόντος για την οποία μιλάμε χωριζόταν σε έχοντες και μη έχοντες. Και ότι πάντα τους χώριζαν κόσμοι και παραμένουν έτσι ακόμα και σήμερα.
Έτσι λοιπόν το «OK μπούμερ!» της νεαρής πολιτικού από τη Νέα Ζηλανδία θα πρέπει να μεταφραστεί ως εξής: εμείς και οι απόγονοί μας θα πρέπει να πληρώσουμε τους ακάλυπτους λογαριασμούς του οικονομικού συστήματος. Όποιος θέλει να κάνει κάτι γι' αυτό τον καλούμε να έρθει μαζί μας και είναι ευπρόσδεκτος.
[i]Η γενιά ειναι γενικά καθορισμένη σαν οι άνθρωποι που γενήθηκαν απο το 1946 έως το 1964, δηλαδή μεταπολεμικά με το baby boom.
[ii] Αυτή τη στιγμή εν ζωή βρίσκονται : οι παραδοσιακοί (1925-1940), η γενιά του 68 (1941-1955), οι μπουμερ, η γενιά Χ (1966-1980), η γενιά Y (1981-1995), η γενιά Z (1996 - 2010).
Οι μετα το 2011 αναφέρονται σε άρθρα σαν τη γενιά TINA («There Is No Alternative»), η γενιά του Golf, οι Millennials ή οι Xennials που δεν θέλουν να είναι ούτε Y ούτε X.
Author Κ. Γκερλοφ, Co-Author Dr. rer.pol. Ν. Θεοδοσάκης
