Η φτώχεια δεν είναι sexy
Christian Baron
Διάβασμα σε 1 ‘ THS 19112018
Άστεγος στη Θεσσαλονίκη
Άστεγος σε σταθμό Μετρό του Βερολίνου picture alliance / dpa
Η πόλη του Ντόρτμουντ στη Γερμανία μοιράζει κλήσεις παραβατικής συμπεριφοράς σε άστεγους, και το Βερολίνο πετάει τους άστεγους από τους σταθμούς του μετρό. Και οι δύο περιπτώσεις αγγίζουν το ζήτημα σχετικά για το πως μια κοινωνία ασχολείται με και συμπεριφέρεται στους αδύναμους. Τι είναι να χειρότερο να παγώσεις μέχρι να πεθάνεις ή να πέσεις στις ράγες του τραίνου? Ο Οργανισμός αστικών συγκοινωνιών του Βερολίνου (ΟΑΣΒ) είναι μάλλον της γνώμης ότι η τελευταία λύση είναι η φρικαλεώτερη.
Για μεγάλο χρονικό διάστημα του ο ΟΑΣΒ σε εξωτερικές θερμοκρασίες κάτω από δύο βαθμούς άνοιγε το βράδυ κάποιους σταθμούς για τους άστεγους. Επειδή αρκετοί άστεγοι είχαν πέσει στις ράγες τα τελευταία χρόνια αποφάσισαν να κρατήσουν αυτό το χειμώνα τους σταθμούς κλειστούς, δήλωσε ο επικεφαλής του ΟΑΣΒ Sigrid Nikutta. Η στο Βερολίνο Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής Elke Breitenbach (από τους Αριστερούς) θέλει να ανοίξει ένα από δεκαετία εγκαταλελειμμένο τούνελ για πεζούς στην πλατεία Alexander Platz για τους άστεγους. Πρώτα θα πρέπει να γίνουν κάποιες ανακαινίσεις όμως εκεί. Η πτώση της θερμοκρασία δεν ήρθε ξαφνικά για τη περίοδο αυτή. Παρόλα’ αυτά και το Δημοτικό Συμβούλιο δεν έχει καταφέρει να διασφαλίσει, ότι κανείς δεν θα μείνει έξω. Τώρα και οι σταθμοί είναι κλειστοί και η εθελοντική βοήθεια των πολιτών ενάντια στο ψύχος τρέχει πίσω καλύψει τος αμέλειες της πολιτικής.
Ενώ στην πρωτεύουσα της χώρας, μετά από όλα αυτά, τίθεται το ζήτημα, κανείς εξ’ αιτίας έλλειψης στέγης να μην οδηγηθεί στο θάνατο, στη πόλη του Ντόρτμουντ έχει σημάνει συναγερμός για ‘επίθεση’ ενάντια στους άστεγους ανθρώπους. Σύμφωνα με πληροφορίες του WDR υπήρξαν φέτος 265 φορές «προειδοποιήσεις», από 20 ευρώ σε κάθε άστεγο, επειδή η πόλη της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας δεν θέλει πλέον να ανεχτεί, ότι οι άνθρωποι μένουν στους δρόμους. Όποιος λοιπόν δεν μπορεί να πληρώσει την ποινή ή δεν θέλει, μπορεί να καταλήξει στη φυλακή.
Γιατί ζουν τόσα πολλά άτομα χωρίς στέγη πάνω από τα κεφάλια τους;
Οι λέξεις με τις οποίες η Beate Siekmann απάντησε στην κριτική αυτής της Law-And-Order- λογικής δίνουν έναυσμα για να αναρωτηθεί κάποιος βαθύτερα . Είμαστε πλέον υποχρεωμένοι να δράσουμε, εάν υπάρχουν καταγγελίες από τη γειτονιά, δήλωσε η επικεφαλής του Γραφείου Κοινωνικής Τάξης του Ντόρτμουντ. Πουθενά στην καθημερινή ζωή δεν δείχνουν οι άνθρωποι τη τέχνη τους για να απωθούν πραγματικές καταστάσεις όσο όταν εκδηλώνονται απέναντι σε άστεγους. Μπορούν να φαίνονται παντού, στις μεγάλες και μικρές πόλεις και παρόλα αυτά δεν υπάρχει βιώσιμη συζήτηση στην πολιτική ή στα μέσα ενημέρωσης σχετικά με το γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι ζουν χωρίς στέγη πάνω από τα κεφάλια τους.Η αδιαφορία είναι δεδομένη, δεδομένου ότι πολλοί βασίζονται στα κοινωνικά συσσίτια και παντοπωλεία και γενικότερα στον εθελοντισμό των πολιτών και στα ενοχοποιητικά συναισθηματα που τους περιτιγυρλιζουν
Οι εφημερίδες, το ραδιόφωνο και η τηλεόραση είναι απρόθυμες να αναφερθούν γιατί το θέμα δεν είναι αρκετά "σέξι". Στην περίπτωση της πολιτικής τα πράγματα είναι ήδη πιο περίπλοκα. Διότι προφανώς αυτό είναι ένα πρόβλημα δημοκρατίας. Ποιοι άνθρωποι έστω και με ελάχιστη εμπάθεια δεν ενδιαφέρονται αν κάποιος παγώσει ή όχι; Αλλά οι άστεγοι είναι ως επί το πλείστον μη ψηφοφόροι. Αυτό τους βάζει εκτός πεδίου των αξιωματούχων. Στην καλύτερη περίπτωση, πιστεύουν ότι οι άστεγοι δεν πεθαίνουν εξαιτίας της έλλειψης στέγης. Αυτό θα ήταν εξαιρετικά "σέξι" για τον τύπο. Ένα αντίστοιχο σκάνδαλο θα έβλαπτε την εικόνα της πολιτικής - ειδικά εάν ο Αντιδήμαρχος κοινωνικής πολιτικής ανήκει σε ένα αριστερό κόμμα, όπως συμβαίνει στο Βερολίνο.
Επιπλέον, η έλλειψη στέγης συχνά ερμηνεύεται ασυνείδητα ως ατομική παραβατική συμπεριφορά. Απλά κάνουμε ένα οικοδόμημα από αυτή τη κοινωνική εξαθλίωση. Όποιος λοιπόν πλέον δεν μπορεί να συμβάλλει στο κοινωνικό προϊόν, πρέπει να υπολογίζει στη συντριβή, έτσι είναι η λογική. Αυτό μειώνει περαιτέρω την «Sexyness» του θέματος και κολλάει στους αστέγους όσο αφορά το θέμα της ευαισθησίας του πολίτη απέναντι τους, ένα ηθικό μειονέκτημα. Το μοιράζονται μαζί με τους λεγόμενους οικονομικούς πρόσφυγες. Και αυτό τους διαχωρίζει από τους πρόσφυγες του πολέμου, οι οποίοι στην κοινωνική αντιπαράθεση εμφανίζονται διακριτικά χωριστά , δίπλα από παιδιά, ηλικιωμένους ή άρρωστους, ως η μόνη ομάδα που μπορεί νόμιμα να περιμένει στήριξη από το κράτος.
Η απλή κοινωνική ψυχολογία του καπιταλισμού
Ένας νεαρός πρόσφυγας με το smartphoneστο χέρι ανάβει τα αίματα του λαού, ενώ ένα υποσιτισμένο παιδί τυλιγμένο σε κουρέλια μαλακώνει τη ψυχή τους. Όποιος παρατηρήσει ένα άστεγο υπό την επήρεια αλκοόλ και να μυρίζει επι πλέον(χαρακτηριστικό της dekadence) να ζητά χρήματα πιθανόν δεν θα κάνει κίνηση να ανοίξει το πορτοφόλι του. Εν αντιθέσει κάθε άλλος, μπορεί να υπολογίζει σε μια ήπια βοήθεια, εάν μοιάζει σαν να είχε βγει μόλις από ένα μυθιστόρημα του Charles Dickens.
Αυτοί που μερικές φορές μιλούν με άστεγους γρήγορα μαθαίνουν γιατί τόσοι πολλοί από αυτούς έχουν ένα σκυλί. Εκτός από ασφάλεια απέναντι σε επιθέσεις ακροδεξιών και νεοεθνικιστών το πιο σημαντικό, βέβαια είναι να έχουν ένα πιστό και ζεστό σύντροφο μαζί τους κάτι που δεν τους δίνει η σημερινή κοινωνία. Αλλά είναι επίσης και αυτό, ότι οι περαστικοί είναι πρόθυμοι να δώσουν κάτι όταν βλέπουν έναν άστεγο με ένα ζώο. Το φτωχό ζώο μπορεί συνεπώς, σε αντίθεση με αυτό τον άνθρωπο, να μη φταίει σε τίποτα που είναι έτσι. Μερικές φορές η κοινωνική ψυχολογία του καπιταλισμού λειτουργεί τόσο εύκολα. Όσο όμως η επικρατούσα άποψη με αυτή την έννοια κάνει τη διαφορά μεταξύ εκούσιας και ακούσιας φτώχειας δεν θα αλλάξει τίποτα όσο αφορά την περιφρόνηση και αδιαφορία των ανθρώπων απέναντι στους άστεγους.
Σχόλιο του blog:
Βέβαια εδώ θα πρέπει να “πούμε ότι ο Δημόσιος χώρος δεν μας επιτρέπει να καθαιρούμε ατομικές υπάρξεις από την παρουσία τους σε οποιαδήποτε παράσταση από το δημόσιο χώρο, όσο δεν ενοχλούν υπό μεταβαλλόμενες κοινωνικές συνθήκες. Η φτώχεια στα χρόνια των ψευτο-νοικοκυραίων(η χειρότερη κάστα ανθρώπων που έχει υπάρξει ποτέ στη χώρα μας την Ελλάδα)είχε άλλο κοινωνικό βάρος από ότι σήμερα.
Και εδώ μας ωθεί η τελευταία σκέψη αλλά και μια πρόσφατη συζήτηση με πολίτη για το πως αντιμετωπίζεις το κράτος για να μπορείς να απαιτείς, να αναφερθούμε στο εξής: Το να απαιτείς από το κράτος έχοντας εξειδίκευση σε οικονομικά, ή σε λογιστικά ή ασχολείσαι με τα του κράτους και τους δημόσιους οργανισμούς, ή ακόμα και από φόβο διότι δεν αντέχεις την ιδέα να έχεις καθυστερήσει 1 μέρα να πληρώσεις ένα λογαριασμό ΔΕΚΟ, ενός κράτους το οποίο κατακρίνεις, αλλά είσαι εντάξει φορολογικά απέναντί του, αυτό δεν σε έχει εξιλεώνει από την υποχρέωση σου σαν πολίτης(όχι ιδιώτης) να αντισταθείς πραγματικά πολιτικά με ανυπακοή διεκδικώντας στη δημόσια σφαίρα μια δίκαιη και ίση κοινωνία. Πόσοι έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν αυτό, ας μη μιλήσουμε για τις κατώτερες κοινωνικές τάξεις. Για μια κοινωνία που δεν επιτρέπεται να πετάει τους φτωχούς και άστεγους στον καιάδα, επειδή εσύ, εγώ και ο άλλος εκμεταλλευτήκαμε σωστά τις καταστάσεις που έφερε ο παγκοσμιοποιημένος νεοφιλελευθερισμός με ότι αυτό συνεπάγεται και το μετανεωτερικό κράτος θεωρεί τον εαυτό του επιβεβαιωμένο στις πολιτικές του επιλογές, αφού πληρώνει έστω και το 18% της οικονομικής βάσης. Αυτό για να διαφοροποιηθούμε λίγο από τη παραπάνω λογική της “Law-And-Order” πρακτικής.
Πρέπει να γνωρίζουμε, ότι η φτώχεια δεν αντιμετωπίζεται από την ΤΑ σαν κοινωνικό φαινόμενο μέσα από τους τακτικούς προϋπολογισμούς και μια βιώσιμη κοινωνική πολιτική των Δήμων, αλλά σαν ένα οικοδόμημα, που μπορεί να το διαχειριστεί κάποιος όσο υπάρχουν χρήματα από την ΕΕ και άλλους διεθνείς φορείς.
