Η απομάκρυνση του παραγώμενου διοξειδίου του άνθρακα δεν αποτελεί τρέχουσα λύση

Η απαλλαγή από τον άνθρακα δηλαδή το τέλος των ορυκτών πόρων πρέπει  να έρθει πρώτο, διαφορετικά η απομάκρυνση(δέσμευση) του άνθρακα θα είναι σχεδόν άχρηστη.

 David Ho

Όλες οι οδοί για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε 1,5-2 °C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα που έχουν αξιολογηθεί από τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή απαιτούν ταχεία απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές και να ξεκινήσουν τώρα. Αλλά απαιτούν επίσης την απομάκρυνση του CO2 από την ατμόσφαιρα, επειδή δεν θα είμαστε σε θέση να εξαλείψουμε πλήρως τις εκπομπές άνθρακα στις απαιτούμενες χρονικές κλίμακες. Τομείς που είναι δύσκολο να μειωθούν, όπως η αεροπορία και η ναυτιλία, θα παραμείνουν μεγάλες πηγές αερίων του θερμοκηπίου, ακόμη και στα πιο αισιόδοξα σενάρια. Οι υπολειμματικές εκπομπές θα σημαίνουν ότι δεν μπορούμε να επιτύχουμε έναν στόχο μηδενικών εκπομπών και θα χρειαστούμε CDR( Carbon Dioxide Removal) για να επιτύχουμε έναν στόχο καθαρού μηδενικού ισοζυγίου.

Ιστορικά, αυτό σήμαινε φύτευση ή συντήρηση δέντρων, αλλά η απομάκρυνση του CO2 από την ατμόσφαιρα και η αποθήκευσή του στο έδαφος, στον ωκεανό ή σε προϊόντα θα είναι πιο ανθεκτική. Ωστόσο, ξεφυτρώνουν επιχειρήσεις που υπόσχονται διάφορες τεχνικές CDR ως κλιματικές λύσεις για το σήμερα. Άλλοι αγοράζουν με ενθουσιασμό πιστώσεις άνθρακα - ουσιαστικά, επενδύσεις στη φύτευση δέντρων ή άλλη μελλοντική ικανότητα CDR - ως μέρος των τρεχουσών δεσμεύσεών τους για απαλλαγή από τον άνθρακα. Έχω περάσει την καριέρα μου μελετώντας τον φυσικό κύκλο του άνθρακα και, τα τελευταία χρόνια, αναπτύσσοντας μεθόδους για τον έλεγχο της λειτουργίας του CDR. Έχω εξετάσει εξονυχιστικά δεκάδες προτάσεις και ήμουν κριτής για τον διαγωνισμό XPRIZE Carbon Removal ύψους 100 εκατομμυρίων δολαρίων που χρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα Musk. Δεν αρνούμαι την ανάγκη ανάπτυξης μεθόδων CDR μακροπρόθεσμα. Και χαιρετίζω τις κυβερνήσεις που δεσμεύουν τους απαραίτητους πόρους σε αυτόν τον τομέα. Αλλά είναι σαφές για μένα ότι η ανάπτυξή τους για την απομάκρυνση του CO2 από την ατμόσφαιρα είναι άσκοπη έως ότου η κοινωνία έχει σχεδόν εξαλείψει εντελώς τις ρυπογόνες δραστηριότητές της.

 

Ταξίδι στο χρόνο

Για να καταλάβετε γιατί, σκεφτείτε το CDR ως μηχανή του χρόνου. Πάρτε για παράδειγμα τους προτεινόμενους κόμβους DAC (‘direct air capture’) των ΗΠΑ. Κάθε εγκατάσταση αναμένεται τελικά να εξάγει ένα εκατομμύριο τόνους CO2 κάθε χρόνο. Το 2022, ο κόσμος εξέπεμψε 40,5 δισεκατομμύρια τόνους CO2 (P. Friedlingstein et al. Earth Syst. Sci. Data 14, 4811–4900; 2022) !

Με αυτόν τον ρυθμό, για κάθε έτος λειτουργίας στο μέγιστο των δυνατοτήτων του, κάθε κόμβος θα πήγαινε την ατμόσφαιρα πίσω στο χρόνο κατά σχεδόν 13 λεπτά, αλλά στο χρόνο που χρειάστηκε για να αφαιρεθούν αυτά τα 13 λεπτά CO2, ο κόσμος θα είχε εκτοξεύσει άλλο ένα πλήρες έτος CO2 στην ατμόσφαιρα.

Εν τω μεταξύ, αν όλοι στη Γη φύτευαν ένα δέντρο, 8 δισεκατομμύρια δέντρα, θα μας πήγαινε πίσω στο χρόνο κατά περίπου 43 ώρες κάθε χρόνο, μόλις τα δέντρα είχαν ωριμάσε!!!

Η αναλογία μηχανής του χρόνου αποκαλύπτει πόσο μάταιο είναι σήμερα το CDR. Πρέπει να αλλάξουμε επειγόντως το αφήγημα.

Τα επόμενα χρόνια θα διατεθούν χρήματα για κλιματικές λύσεις και πρέπει να τα κατευθύνουμε σωστά. Πρέπει να σταματήσουμε να μιλάμε για την ανάπτυξη του CDR ως λύση σήμερα, όταν οι εκπομπές παραμένουν υψηλές, σαν να αντικαθιστά με κάποιο τρόπο ριζικές, άμεσες περικοπές εκπομπών.

 

Επιστροφή στο μέλλον 

Είναι μια διαφορετική ιστορία αν καταφέρουμε να απαλλαγούμε αρκετά από τον άνθρακα τα επόμενα 20-30 χρόνια. Εάν μειώναμε τις εκπομπές στο 10% περίπου των σημερινών επιπέδων - 4 δισεκατομμύρια τόνους CO2 ετησίως - μια μονάδα DAC ικανή να απομακρύνει ένα εκατομμύριο τόνους θα ήταν μια χρονομηχανή που θα μας πήγαινε πίσω λίγο περισσότερο από 2 ώρες αντί για 13 λεπτά. Σε εκείνο το σημείο, θα χρειαστούν 4.000 εγκαταστάσεις για να φτάσουν στο καθαρό μηδέν σε οποιοδήποτε δεδομένο έτος, υποθέτοντας ότι τροφοδοτούνται πλήρως οι συσκευές από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Στην πραγματικότητα, οι υπολειμματικές εκπομπές θα είναι πιθανώς το 18% του σημερινού συνόλου μας (H. J. Buck et al. Nature Clim. Αλλαγή https://doi.org/j4jg; 2023), επομένως θα πρέπει να αυξήσουμε σημαντικά το CDR για να φτάσουμε στο καθαρό μηδέν.

Είναι απαραίτητο πλεόν ώστε να έχουμε διαθέσιμη την τεχνολογία στο μέλλον, πότε θα είναι αποτελεσματική και πότε θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εξάλειψη των κληροδοτημένων εκπομπών για την αντιμετώπιση της δικαιοσύνης μεταξύ των γενεών.

Δεν λειτουργούν όλες οι τεχνικές που λειτουργούν στο εργαστήριο στον πραγματικό κόσμο. Ορισμένες μπορεί να έχουν μεγάλο κόστος για τη βιοποικιλότητα και το περιβάλλον. Η ανάπτυξη μεθόδων για την επαλήθευση της λειτουργίας του CDR αποτελεί σημαντική πρόκληση. Θα περάσουν πολλά χρόνια μέχρι να έχουμε την επιστήμη να μας πει ποιες μέθοδοι λειτουργούν και αν βλάπτουν ή ωφελούν το περιβάλλον.

Η ανθρωπότητα δεν έχει απομακρύνει ποτέ έναν ατμοσφαιρικό ρύπο σε
παγκόσμια, ηπειρωτική ή ακόμη και σε περιφερειακή κλίμακα. Εχυμε καταφέρει μόνο την απομάκρυνση για τους χλωροφθοράνθρακες και την καταστροφή του στρατοσφαιρικού όζοντος, για το διοξείδιο του θείου και την όξινη βροχή, καθώς και για τα οξείδια του θείου και του αζώτου και τη φωτοχημική αιθαλομίχλη. Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι ότι το CDR θα αποτύχει, αφήνοντάς μας να βασιστούμε στο περιβάλλον για να σταθεροποιήσουμε το ατμοσφαιρικό CO2 για χιλιάδες χρόνια. Αυτό είναι ένα άλλο επιχείρημα για την ταχεία απαλλαγή από τον άνθρακα. Η κλίμακα της πρόκλησης είναι τεράστια. Πρέπει να επιβραδύνουμε το ρολόι άνθρακα σε μια ανίχνευση πριν μπορέσουμε να το γυρίσουμε πίσω.