Flynn-Effect: Γινόμαστε όλο και πιο βλάκες;
Κατά τον 20ο αιώνα, η ανθρώπινη νοημοσύνη συνέχισε να αυξάνεται, όπως και το προσδόκιμο ζωής. Με αυτό, οι άνθρωποι φαινόταν να πορεύονται σε μια ασταμάτητη πορεία της εξέλιξης και προόδου τόσο σωματικά όσο και γνωστικά. Ωστόσο, πρόσφατα προέκυψαν στοιχεία που δείχνουν ότι το προσδόκιμο ζωής δεν φαίνεται να αυξάνεται πλέον και έχουν σημειωθεί ακόμα και τάσεις μείωσης του προσδόκιμου χρόνου ζωής. Η αύξηση του IQ έχει διακοπεί τώρα και πολύ καιρό. Σύμφωνα με μία μελέτη, η τάση φαίνεται να έχει σταματήσει εντελώς ξαφνικά.
Σύμφωνα με τους Νορβηγούς επιστήμονες, εκείνοι που γεννήθηκαν στη δεκαετία του '70 έφθασαν στο αποκορύφωμά τους στα IQ τεστ, από τότε οι τιμές νοημοσύνης έχουν μειωθεί σημαντικά
Στη δεκαετία του '80, ο ερευνητής της Νέας Ζηλανδίας James Flynn είχε παρατηρήσει στους ανθρώπους από τις ιδιαίτερα βιομηχανικές χώρες ότι τα IQ συνέχισαν να αυξάνονται. Κατά τη σύγκριση των μετρήσεων των τεστ νοημοσύνης του μέσου όρου με μια ομότιμη ομάδα μιας ή περισσοτέρων προηγούμενων γενεών, αναγνώρισε κατά μέσο όρο αύξηση του πηλίκου νοημοσύνης σε μια δεκαετία κατά 3%. Αυτή η τάση, η οποία επιβεβαιώθηκε και από άλλους επιστήμονες, πήρε το όνομά της από τον επιστήμονα της ανακάλυψης Flynn.
Για το λεγόμενο τεστ WAIS ή για το τεστ Raven IQ, ο Flynn κατάφερε να βρει δεδομένα για να παρακολουθήσει την εξέλιξη για έναν ολόκληρο αιώνα. Αυτοί που ανήκαν στο 10% πριν από 100 χρόνια, σύμφωνα με τον Flynn, θα μπορούσαν πλέον να θεωρηθούν από το 5% μεταξύ των πιο αδύναμων και "ανόητων". Φυσικά, τα τεστ δοκίμασαν μόνο γνωστικές ικανότητες που είναι πιθανό να είναι πιο απλά να τα μάθουν και να εξασκηθούν.
Σύμφωνα με τα τεστ, οι άνθρωποι φαίνεται να έχουν γίνει καλύτεροι και γρηγορότεροι, να αναγνωρίσουν αφηρημένα μοτίβα, να προσανατολίζονται χωρικά, να λάβουν αποφάσεις και να επιλύσουν αφηρημένα προβλήματα. Ωστόσο, οι εργασίες των τεστ που σχετίζονται με τη "κρυσταλλοποιημένη" γνώση, όπως αυτή που μαθαίνει κάποιος στο σχολείο (λεξιλόγιο, αριθμητική ή γενική γνώση), δεν παρουσίασαν σημαντική βελτίωση. Η εκπληκτικά γρήγορη και συνεπώς σχεδόν μη γενετική αύξηση δεν φαίνεται να αφορά τη μνήμη αλλά τις δεξιότητες νοητικής αντίληψης και δράσης (οι άνθρωποι γίνονται όλο και πιο έξυπνοι).
Από τη δεκαετία του '70, υπήρξε μια καμπή
Πριν από δέκα χρόνια, βρετανοί ερευνητές στο King's College, για παράδειγμα, είχαν την υποψία ότι αυτή η πρόοδος, η σταθερή εξομάλυνση ορισμένων γνωστικών επιδόσεων, είτε δεν μπορούσε να γενικευτεί είτε άρχισε και μειωνόταν. Παρατήρησαν μια πτώση στη νοημοσύνη των νέων, αλλά όχι σε πολύ ευρύ μέτωπο. Συγκρίνοντας τα αποτελέσματα των τεστ νοημοσύνης των ατόμων ηλικίας 13-14 ετών με τα αποτελέσματα παρόμοιων τεστ νοημοσύνης του 1976, ο μέσος ευφυής έγινε πιο έξυπνος, αλλά ο πιο έξυπνος έγινε πιο "βλάκας". Δηλαδή ποιοτικά υποβαθμίστηκε η νοημοσύνη με βάση το 1976=100. Υπάρχουν παρόμοιες αναφορές από άλλες δυτικές χώρες ότι η τάση έχει εξασθενήσει από τη δεκαετία του 1990 ή αντίστροφα (είναι οι άνθρωποι πιο οξυδερκείς - ή απλά έχουν ποιοτικά ανώτερη νοημοσύνη;).
Νορβηγοί επιστήμονες από το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών Ragnar Frisch έχουν πλέον αναλύσει 730.000 αποτελέσματα των IQ τεστ και υποστηρίζουν, ότι έχουν βρει, ότι η επίδραση Flynn στους ανθρώπους που γεννήθηκαν στη δεκαετία του 1970, είχε φτάσει στο ανώτατο σημείο και ότι έκτοτε η νοημοσύνη σύμφωνα πάντα με τα τεστ έχει μειωθεί σημαντικά. Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν για τη μελέτη τους, που δημοσιεύθηκε στα Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών (PNAS), τα αποτελέσματα έρευνας από 18 έως 19 ετών Νορβηγών ανδρών, που γεννήθηκαν μεταξύ 1962 - 1999 και το τεστ έγινε κατά τη διάρκεια της υποχρεωτικής στρατιωτικής τους θητείας μεταξύ 1970 και 2009. Η έρευνα δεν αναφέρει τίποτα για γυναίκες. Τα υπό στρατιωτική θητεία δεδομένα περιέχουν επίσης αναφορές σχετικά με τις οικογενειακές σχέσεις, τις αδελφικές αλληλουχίες και τα αδέλφια που δεν έχουν υποβληθεί στο τεστ.
Για μερικά χρόνια το φαινόμενο Flynn μπορούσε να επιβεβαιωθεί. Από το 1962 έως το 1975, τα αποτελέσματα βελτιώθηκαν κατά 0,26 μονάδες ετησίως. Αυτό αντιστοιχεί σε μεγάλο βαθμό στα αποτελέσματα μιας μετά-έρευνας 271 μελετών από 31 χώρες, όπου ο δείκτης IQ αυξήθηκε κατά 0,28 μονάδες ετησίως. Από το 1975, ωστόσο, η τιμή του IQ μειώθηκε κατά 0,23% ετησίως κατά μέσο όρο.
Ωστόσο, είναι αξιοσημείωτο ότι αυτή η μείωση είναι μεγαλύτερη από το αν ληφθούν υπόψη οι τιμές IQ και στις οικογένειες. Στη συνέχεια, το -0,23% έγινε μόνο 0,08%. Επίσης οι τιμές που καταμετρούνται με τα τεστ δεν βελτιώνονται, αλλά η μείωση είναι πολύ μικρότερη. Αυτό θα μπορούσε επίσης να έχει σχέση με το γεγονός ότι λιγότερα τεστ διεξήχθησαν από τη δεκαετία του 1980 και μετά, έτσι ώστε οι νεότεροι αδελφοί που ξεκίνησαν και τελείωσαν τη θητεία τους να μην ελέγχονταν όλο και περισσότερο.
Οι επιστήμονες προσπάθησαν να το λάβουν υπόψη τους αυτό, και στη συνέχεια σύγκριναν τις τάσεις που θα παρατηρήθηκαν μέσα στην οικογένεια όσο και μεταξύ των οικογενειών ανάμεσα σε γενεές και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η θετική τάση Flynn μέχρι το 1975 και στη συνέχεια η μείωση της και στις δύο περιπτώσεις περίπου είναι η ίδια. Οι τάσεις μεταξύ νεαρών ανδρών από διαφορετικές οικογένειες και σε υιούς ή αδελφούς μέσα στις οικογένειες είναι συνεπώς οι ίδιες. Από αυτό καταλήγουν στο συμπέρασμα, ότι η περίπτωση των συγκεκριμένων αποτελεσμάτων IQ δεν μπορεί να έχει σχέση ή τουλάχιστον όχι ισχυρή με τις μεταβαλλόμενες δημογραφικές τιμές και ούτε με τις μεταβαλλόμενες συνθήκες διαβίωσης εντός των οικογενειών. Υπήρξαν κάποιες υποθέσεις ότι η μείωση προκλήθηκε λόγω "δυσγενετικής" ανάπτυξης, δηλαδή μέσω ενός πολλαπλασιασμού των "κακών" γονιδίων, που στο παρελθόν καλύπτονταν μόνο από τη βελτίωση των περιβαλλοντικών παραγόντων, είτε μπορούσε ίσως να είχε προκληθεί με τη μετανάστευση.
Τα μέσα είναι υπεύθυνα ή τα τεστ είναι παρωχημένα;
Φυσικά, αυτό που έχει αλλάξει στο "περιβάλλον" διαβίωσης δεν μπορεί να διαβαστεί από τα τεστ. Αιτίες μπορεί να είναι οι αλλαγές στην διαπαιδαγώγηση, την εκπαίδευση ή στην ποιότητα των σχολικών μαθημάτων. Είναι επίσης πιθανό ότι η έκθεση και η καθημερινή κατανάλωση των μέσων ενημέρωσης είναι υπεύθυνα για τη μείωση της τιμής των αποτελεσμάτων των IQ τεστ. Σύμφωνα με τους επιστήμονες θα μπορούσε να είναι δυνατόν, μια χειροτέρευση της διατροφής ή της υγεία, για παράδειγμα, ή λιγότερη άσκηση και αύξηση της παχυσαρκίας, ή ακόμα κα κοινωνικές αλλαγές που επέφερε η αυξανόμενη μετανάστευση(εδω έχουμε περισσότερους ανθρώπους με χαμηλότερο βαθμό εκπαίδευσης).
Αλλά μπορεί επίσης να συμβαίνει, ότι τα IQ τεστ είναι ξεπερασμένα και δεν καταγράφουν επαρκώς νέες πληροφορίες που επηρεάζουν την νοημοσύνη. Άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι δεν βελτιώθηκαν με τη «αποκρυσταλλοποιημένη» γνώση, δηλαδή μια φορά μαθημένες και αποθηκευμένες πληροφορίες. Στην ψηφιακή εποχή, ωστόσο, δεν χρειάζεται πλέον να επιβαρύνεται η μνήμη με αυτό, διότι η γνώση έχει εκτοπισθεί από αυτή την αποθήκευση και είναι διαθέσιμη ανά πάσα στιγμή, εάν αναζητηθεί σωστά από τον ενδιαφερόμενο. Η ανακούφιση της μνήμης θα μπορούσε έτσι να δώσει περισσότερο χώρο στη γνωστική ικανότητα, αλλά αυτό δεν καλύπτεται από τα IQ τεστ που έγιναν. Φυσικά, αν κάποιος προσαρμόσει τα IQ τεστ στις μεταβαλλόμενες γνωστικές ικανότητες, τα αποτελέσματα δεν θα είναι πλέον συγκρίσιμα μεταξύ των γενεών.
2018 Florian Rötzer, Μετάφραση-επιμέλεια Dr. rer. pol. Νίκος Θεοδοσάκης,
