Μια φορά και ένα καιρό...Πως αυτοκαταστρέφεται μια κοινωνία. Διάβασμα σε 10'

Πως αυτοκαταστρέφεται μια κοινωνία.

Ουμαρ Χακι, Νίκος Θεοδοσάκης 

Μια φορά και ένα καιρό υπήρχε  μια πλούσια χώρα ...  
Θα  ακολουθήσουμε μια απλή σκέψη, στο πως μετα από την Αμερική και τη Βρετανία τα οποία είναι par excellence συστήματα για ένα νέο, φρικιαστικό φαινόμενο -πλούσια έθνη που αυτοκαταστρέφονται και οδηγούνται προς ένα φτωχό και αποτυχημένο status-, βλέπουμε να συμβαίνει το ίδιο και στην Ευρώπη.
Όταν μιλάμε για Αμερικανούς, Βρετανούς, κουνάμε απαλά τα κεφάλια μας, και αναφερόμαστε συνήθως σε τρία χαρακτηριστικά. Λέμε ότι είναι λίγο ανόητοι, εγωιστές και αλαζόνες και τέλος, ότι είναι σκληροί, βάναυσοι.

Christmas 2109  in Thessaloniki

Η αγγλοαμερικανική κοινωνία είναι σήμερα το σημνατικότερο παράδειγμα μιας επιλεγμένης αυτοκαταστροφής. Είναι αυτή η εκπληκτική αλαζονεία και βλακεία που κόβει την ανάσα στον υπόλοιπο κόσμο.
Αυτή η ιστορική διαπίστωση δεν είναι το σημερινό χαρακτηριστικό μόνο του Αγγλοαμερικανικού κόσμου. Ας κοιτάξουμε και την Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα τα πρώην σοβιετικά κράτη.

Η σκληρή αλήθεια όμως είναι η εξής: Η Αμερική και η Βρετανία δεν καταρρέουν καθημερινά ... δεν επιλέγουν απλώς να καταρρεύσουν κάποια συγκεκριμένη ημέρα. Εισέρχονται σε ένα σπειροειδές θανάτου, από το οποίο πιθανότατα δεν υπάρχει επιστροφή. Τα απλά οικονομικά το υπαγορεύουν αυτό, δηλαδή όπως είχε γίνει και στη Σοβιετική Ένωση.

Και όμως, αυτό που είναι ακόμη πιο παράδοξο και πιο γκροτέσκ από αυτό είναι ... ότι δεν το έχει αντιληφθεί κανένας άλλος. Υπάρχει δε μια εκκωφαντική σιωπή από τους ειδήμονες και την ελίτ, τους αρθρογράφους και τους πολιτικούς όσο αφορά τη συλλογική αυτοκαταστροφή του αγγλοαμερικανικού κόσμου, που συντελείται τώρα και αρκετό καιρό. Κανείς δεν φαίνεται να έχει παρατηρήσει κάτι: οι δύο μοναδικές πλουσιότερες κοινωνίες στον κόσμο πλέον με μειωμένο προσδόκιμο όριο ζωής, μειωμένα εισοδήματα, ελλειμματικές οικονομίες, μειωμένη ευτυχία, μειωμένη εμπιστοσύνη – και όποιο άλλο κοινωνικό δείκτη θέλετε να φανταστείτε - είναι η Αμερική και η Βρετανία. Δεν είναι μια από τις πιο απίθανες συγκυρίες της ιστορίας, το ότι η Αμερική και η Βρετανία καταρρέουν με εξωφρενικά παρόμοιους τρόπους, ακριβώς την ίδια στιγμή? Έχουν μία 'σχέση' μεταξύ τους. Αλλα τι συνδέει την ιστορία τους?

Αμερικάνοι και Άγγλοι φαίνονται να είναι απερίσκεπτοι. Δεν είναι καν σε θέση να παρατηρήσουν - πολύ λιγότερο να κατανοήσουν - τη δική τους κατάρρευση. Ολόκληρο το φάσμα της άρχουσας κοινωνικής τάξης του σκέπτεσθαι και ηγείσται, φαίνεται να μην έχει καν παρατηρήσει τι συμβαίνει, και σαν χαζοχαρούμενοι να χαμογελούν και να χορεύουν, βάζοντας στο δικό τους σπίτι φωτιά. Πρόκειται απλώς για το παράδοξο, ότι προσποιούνται ότι δεν συμβαίνει αυτό - ότι ο αγγλόφωνος κόσμος δεν θα γίνει τόσο γρήγορα κάτι σαν μια νέα Σοβιετική Ένωση.

Έτσι λοιπόν, τι προκάλεσε αυτή τη συλλογική κατάρρευση; Πώς τελειώνει ο αγγλόφωνος κόσμος σαν μια νέα Σοβιετική Ένωση; Για να καταλάβουμε, αυτό που γνωρίσαμε ήταν, ότι η Σοβιετική Ένωση στάθηκε για τριάντα χρόνια, η Αμερική στάθηκε για πενήντα, και η Βρετανία για είκοσι χρόνια στα καλύτερά τους κοινωνικά και οικονομικά, το περιβαλλοντικός ας το αφήσουμε προς το παρόν, που εις βάρος του δημιουργήθηκε η όλη ευημερία. Η Σοβιετική Ένωση δεν μπορούσε να παράσχει βασικά αγαθά διαβίωσης για τους πολίτες της - εξ ου και τα περίφημα ελάχιστα όρια βιοτικού επιπέδου.

Στην Αμερική, οι άνθρωποι πλέον ικετεύουν ο ένας τον άλλον να δανειστούν χρήματα για να πληρώσουν την ινσουλίνη τους και τα αντιβιοτικά τους. Ένα αξιοπρεπές φαγητό δεν είναι διαθέσιμο σε πολλά μέρη της χώρας και η συνταξιοδότηση και η εξόφληση των χρεών τους είναι αδύνατον να γίνει: όπως και στη Σοβιετική Ένωση, τα βασικά είχαν γινεί αδιάθετα και μη προσβάσιμα. Τι συμβαίνει; Οι άνθρωποι ... πεθαίνουν. “The Global trap, 1996(Η παγκόσμια παγίδα)“
Το ίδιο ισχύει και στη Βρετανία. Και στις δύο κοινωνίες, το 20% των παιδιών ζουν σε συνθήκες φτώχειας, η μεσαία τάξη έχει καταρρεύσει και η κοινωνική μετακίνηση προς ανώτερα στρώματα έχει εξαφανιστεί.
Η πολιτική, επίσης, έχει γίνει όπως και πάλαι ποτέ  σοβιετική υπόθεση. Οι αγγλοαμερικανικές κοινωνίες δεν είναι πραγματικά δημοκρατίες με καμία λογική έννοια της λέξης πλέον. Η πολιτική νομοθετείται και εκτελείται από και για μια τάξη ελίτ, που μπορεί να μην ενδιαφέρεται καθόλου κυριολεκτικά, αν ο μέσος άνθρωπος ζει ή πεθαίνει.

Στην Αμερική, αυτή η τάξη είναι μια περίεργη κλίκα της Ivy¹ ισχυριζόμενοι ότι είναι τα καλά νόμιμα παιδιά ² από τη μία πλευρά, όπως ο Ted Cruz και η Ivy Leaguers από την άλλη που ισχυρίζεται ότι είναι οι καλοί που προσφέρουν (άσχετα αν οι περισσότεροι θεωρούν ότι αυτό που προσφέρουν δεν ειναι σημαντικό),  όπως οι Zuckerbergs και η Silicon Valey. Στη Βρετανία, είναι τα διαβόητα δημόσια σχολικά αγόρια από το Eaton³ και αυτα απο το Oxford και το Cambridge⁴. 

Αυτό θυμίζει αλαζονεία. Αυτό που είναι εκπληκτικό για τις σημερινές ελίτ μας είναι ότι ... την ίδια στιγμή που ειναι τόσο αλαζονικοί ... αγνοούν συγχρόνως και τη πραγματικότητα γύρω τους. Η Φινλανδία μόλις εξέλεξε μια 34χρονη γυναίκα ως πρωθυπουργό από τους Σοσιαλδημοκράτες. Η Φινλανδία είναι μια κοινωνία που ξεπερνάει πολλές κοινωνίες στην Ευρώπη και το Δυτικό Κόσμο, για να μη μπούμε σε συγκρίσεις πολιτισμούς και κουλτούρων, με κάθε τρόπο - με κάθε τρόπο - και φαντασία. Ο Φινλανδικός δρόμος της ευτυχίας είναι ο τρόπος με τις υψηλότερες προδιαγραφές - όπως είναι υψηλότερος τρόπος είναι και το προσδόκιμο ζωής, η κινητικότητα, οι αποταμιεύσεις, τα πραγματικά εισοδήματα, η εμπιστοσύνη, μεταξύ των ανθρώπων. Και όμως αντί να μαθαίνουμε κάτι από ένα τέτοιο θαύμα, οι ελίτ μας δηλώνουν ότι γνωρίζουν έναν καλύτερο τρόπο ... ενώ έχουν σωριάσει τις κοινωνίες μας στο έδαφος. Η Θεά Ύβρις δε θα ήταν τίποτα μπροστά τους.

Δεν ξέρω πως μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε αυτό στην ελληνική γλώσσα, αυτόν τον περίεργο, θανατηφόρο συνδυασμό μιας αλαζονείας και συγχρόνως να αγνοείς σκόπιμα κάτι. Ίσως η χρήση της λέξης “υπεροπτική βλακεία” να χαρακτηρίζει ακριβότερα αυτό το τρόπο αντιμετώπισης.

Και όμως οι ελίτ μας πέτυχαν ένα ζωτικό έργο - που θα μπορούσε να έχει ονομάσει ένας Emile Durkheim⁵ ως «κοινωνική αναπαραγωγή⁶». Κατόρθωσαν να αναπαράγουν την κοινωνία πάνω στη δική τους εικόνα. Τι φιλοδοξεί ο μέσος αγγλοαμερικανός, να κάνει, να έχει, να είναι;
Να είναι πλούσιος, με εξουσία, ανέμελος, ιδιοτελής, και χαζός, τώρα πλέον, κυρίως χαζός. Εμείς, ως κοινωνία ή πολιτισμός, δεν εκτιμούμε πλέον τη μάθηση ή τη γνώση ή την μεγαλοψυχία ή τα μεγάλα και ευγενή πράγματα. Καταναλώνουμε εκατομμύρια σε τηλεοπτικά αστέρια της φαινομενικής πραγματικότητας και δισεκατομμύρια σε «επενδυτικούς τραπεζίτες».

Ο μέσος άνθρωπος έχει γίνει ένας πολύ μικρός μικρόκοσμος των προσδοκιών και των κανόνων των ελίτ - δεν είναι περίεργοι να μαθαίνουν, δεν ειναι ενσυναίσθητοι, αξιοπρεπείς, ανθρώπινοι, αριστοκράτες στη συμπεριφορά απέναντι άλλων, ευγενικοί, επιδιώκοντας σοφία, αλήθεια, ομορφιά, νόημα και σκοπό. Έχουμε γίνει σκληροί, ανήθικοι, χυδαίοι, ρηχά κωμικοί, και εκπληκτικά ανόητοι άνθρωποι.
Αυτό δεν είναι μια Ιερεμιάδα, της κοινωνικής αποσύνθεσης. Είναι μια αντικειμενική, εύκολα παρατηρούμενη αλήθεια.

• Ποιος άλλος σε μια πλούσια κοινωνία αρνείται στους γείτονές του την υγειονομική περίθαλψη και τη συνταξιοδότηση; Κανείς.
• Ποιος αρνείται την εκπαίδευση των παιδιών τους; Κανείς.
• Ποιος αρνείται την παιδική φροντίδα και τη φροντίδα των ηλικιωμένων;
• Ποιος δεν θέλει κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας, ευκαιρίες, κινητικότητα, προστασία, εξοικονόμηση, υψηλότερα εισοδήματα;

Κανείς.Κυριολεκτικά κανείς στον πλανήτη Γη δεν θέλει να ζει χειρότερα εκτός από κάποιες κοινωνίες του Δυτικού κόσμου. Είμαστε οι μόνοι άνθρωποι στη γη που ματαιώνουν τη κοινωνική πρόοδό τους, ξανά και ξανά - και χαμογελούν γι' αυτό.

Πώς έγιναν τέτοιοι άνθρωποι; Πώς έγιναν μικροί μικρόκοσμοι των αλαζονικών, απαίδευτων και εκπληκτικά ηλίθιων ελίτ; Επειδή αγωνιζόμαστε συνεχώς για αυτοσυντήρηση. Η ζωή έχει γίνει ένα είδος σκληρής μάχης μέχρι θανάτου. Για τις θέσεις εργασίας, για την υγειονομική περίθαλψη, για τα χρήματα, για τα ελάχιστα των απαραίτητων πόρων για να ζήσουμε. Ξυπνάμε και πολεμάμε ο ένας τον άλλο για αυτά τα πράγματα, ξανά και ξανά. Αυτές είναι οι ζωές μας μέχρι τώρα - η μάχη των μονομάχων. Εν τω μεταξύ, οι ελίτ και οι δισεκατομμυριούχοι κάθονται προς τα πίσω με τα χέρια πίσω από το κεφάλι σταυρωμένα και απολαμβάνουν όχι μόνο το θέαμα – αλλά και τα κέρδη. Και ναι, θα υπάρχουν νέοι, πολλοί που θεωρούν ότι το Airbnb κάνει και σωστά τη δουλειά του και οι ιδιοκτήτες θα πρέπει να δίνουν τα άδεια διαμερίσματά τους σε αυτούς να τα ενοικιάζουν. Γιατί να παίρνουν λιγότερα χρήματα ? Τι ευελπιστούμε λοιπόν?

Οι άνθρωποι που ανταγωνίζονται μεταξύ τους για την αυτοσυντήρηση δεν μπορούν να φροντίσουν κανέναν άλλο. Εάν ζητήσουμε από τον μέσο Βρετανό ή Αμερικανό να εξετάσει το ενδεχόμενο να πληρώσει για την υγειονομική περίθαλψη, την εκπαίδευσή του, την φροντίδα των ηλικιωμένων, την παιδική μέριμνα, όλο και περισσότερο η απάντηση θα είναι ένα δυνατό γέλιο. Στην Αμερική, πάντα ήταν αυτό. 

 Γιατί όμως αυτό? Ο λόγος δεν θα μπορούσε να είναι απλούστερος από οτι οι άνθρωποι δεν μπορούν καν να φροντίσουν τον εαυτό τους και τους δικούς τους. Πώς μπορούν να φροντίσουν κάποιον άλλο - πόσο μάλλον τους άλλους;
Ο μέσος άνθρωπος ζει στο περιθώριο. Δεν ζει στην άκρη του ονείρου της μεσαίας τάξης αλλα ουδέ και σε κάτι καλύτερο, αλλά στην άκρη της φτώχειας και της ένδειας. Αγωνίζεται να πληρώσει βασικούς λογαριασμούς και ποτέ δεν θα τα βγάλει πέρα. Δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά να εκπαιδεύσει τα παιδιά του και να συνταξιοδοτηθεί ή να συνταξιοδοτηθούν και να έχουν υγειονομική περίθαλψη και ούτω καθ' εξής. Ο μέσος άνθρωπος δεν μπορεί να φροντίσει τον εαυτό του και τα του οίκου του - έτσι πώς μπορεί να φροντίσει κάποιον άλλο, πόσο μάλλον τους άλλους;

Ένας πιο τεχνοκρατικός και απλός τρόπος για να πούμε το ίδιο πράγμα είναι: οι κοινωνίες μας έχουν πλέον καταστεί πάρα πολύ φτωχές για να προσφέρουν δημόσια αγαθά και κοινωνικά συστήματα. Αλλά τα δημόσια αγαθά και τα κοινωνικά συστήματα είναι αυτό που κάνει μια κοινωνία σύγχρονη, και πλούσια. Τι είναι μια κοινωνία χωρίς αξιοπρεπή υγειονομική περίθαλψη, σχολεία, πανεπιστήμια, βιβλιοθήκες, εκπαίδευση, πάρκα, μεταφορές, μέσα μαζικής ενημέρωσης - διαθέσιμα σε όλους, χωρίς να σου κατακρεουργούν 'τα χρέη' τη ζωή.
Όμως, όλο και περισσότερο, δεν είναι μόνο ούτε η Αμερική ούτε η Βρετανία,αλλά και η Ευρώπη που μπαίνει σε αυτό το παιγνίδι.

Αυτό που κάνει τις ευρωπαϊκές κοινωνίες - οι οποίες είναι περισσότερο επιτυχημένες από τις δικές μας - επιτυχείς είναι ότι οι άνθρωποι δεν αγωνίζονται για αυτοσυντήρηση και έτσι είναι σε θέση να συνεργάζονται μεταξύ τους καλύτερα. Τουλάχιστον όχι τόσο όσο θανάσιμα ειναι οι Αμερικάνοι και Άγγλοι. Είναι βέβαιοι για την επιβίωση, βρίσκονται οι περισσότεροι στο στάδιο της διαβίωσης. Επομένως, διαθέτουν πόρους για να μοιραστούν με άλλους. Δεν χρειάζεται να μάχονται για τα ίδια τα πράγματα και να τα παίρνουμε ο ένας από τον άλλο - επειδή απλώς δίνουν το ένα στο άλλο. Αυτό τους έχει κρατήσει πλουσιότερους(όχι υλικά μόνο) από εμάς. Ο μέσος Αμερικανός ζει πλέον στην πραγματική φτώχεια - δεν είναι σε θέση να έχει υγειονομική περίθαλψη, στέγαση και να πληρώσει βασικούς λογαριασμούς. Ο μέσος Ευρωπαίος ακριβώς επειδή επενδύει ο ένας στον άλλο - αυτές οι επενδύσεις τους έκαναν πλουσιότερους από τον μέσο Αμερικάνο ή Άγγλο. Ο μέσος αυτός όρος της φτώχειας στην Ευρώπη κινείται προς τα πάνω συνεχώς!
Είμαστε εγκλωβισμένοι σε μια σπείρα του θανάτου τώρα. Ένας φαύλος κύκλος από τον οποίο πιθανότατα δεν υπάρχει διαφυγή. Ο μέσος άνθρωπος είναι πολύ φτωχός για να χρηματοδοτήσει τα πράγματα - τα μόνα πράγματα - τα οποία μπορούν να του προσφέρουν μια καλύτερη ζωή: την υγειονομική περίθαλψη, την εκπαίδευση, την παιδική μέριμνα, την υγειονομική περίθαλψη κ.ο.κ.

Ο μέσος άνθρωπος είναι πολύ φτωχός για τη χρηματοδότηση δημόσιων αγαθών και κοινωνικών συστημάτων. Ο μέσος άνθρωπος είναι πολύ κακός τώρα για να μπορεί να δώσει οτιδήποτε σε οποιονδήποτε άλλον, να επενδύσει οτιδήποτε σε οποιονδήποτε άλλο. Ζει και πεθαίνει κατ' αρχήν μέσα στα χρέη - τι του έχει απομείνει ή να βάλει στην άκρη διαφορετικά, για να το δώσει πίσω, να το τοποθετήσει ή να το επενδύσει?
Ένας πιο επίσημος τρόπος να τα βάλεις σε μια τάξη για να τα κατανοήσεις ίσως είναι ο εξής. Οι Ευρωπαίοι διανέμουν το κοινωνικό τους πλεόνασμα πιο δίκαια από ό, τι έκαναν οι Αμερικάνοι και οι Άγγλοι παλαιότερα. Δεν έδωσαν όλα τα κέρδη σε ηλίθιους δισεκατομμυριούχους, όπως οι Zuckerbergs & Con ή σε άνδρες όπως τον Trump. Φρόντισαν για κάποιες δεκαετίες τις μέσες και εργατικές τάξεις καλύτερα από τους Αγγλοαμερικάνους. Ως αποτέλεσμα, οι μεσαίες και εργατικές τάξεις μπορούσαν να επενδύσουν σε δημόσια αγαθά και κοινωνικά συστήματα. Αυτά τα πράγματα - η καλή υγειονομική περίθαλψη, η εκπαίδευση, οι μεταφορές, τα μέσα ενημέρωσης - κράτησαν τη ζωή κάπως βελτιωμένη για όλους. Αυτός ο βιώσιμος ας πούμε κύκλος επένδυσης σε ένα σωστά κατανεμημένο κοινωνικό πλεόνασμα δημιούργησε ένα πραγματικό οικονομικό θαύμα σε μια μόνο ανθρώπινη γενιά: η Ευρώπη αναδύθηκε από τις στάχτες του πολέμου για να απολαύσει το υψηλότερο βιοτικό επίπεδο της ιστορίας από ποτέ.

Αυτό αλλάζει και στην Ευρώπη πλέον, και είναι σίγουρο αυτό. Και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η Ευρώπη γίνεται όλο και περισσότερο αμερικανική, αγγλική. Έχει μια γενιά ηγετών, νέων σχετικά χωρίς εμπειρίες, αρκετά ανόητη και έτσι μπορεί και ακολουθεί τους αγγλοαμερικάνους πολιτικούς.
Το μάθημα τους το γνωρίζουν:

1. Οι άνθρωποι που ζουν στο περιθώριο πρέπει να πολεμούν ο ένας τον άλλο για αυτοσυντήρηση. Αλλά τέτοιοι άνθρωποι δεν έχουν τίποτα να δώσουν ο ένας στον άλλον. Και έτσι μια κοινωνία εισέρχεται σε μια σπείρα θανάτου της φτώχειας και της ένδειας - όπως η της Αμερικής.
2. Οι άνθρωποι που δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα δεν μπορούν ούτε να επενδύσουν στον εαυτό τους. Μια τέτοια κοινωνία πρέπει να τρώει μέσω των δημόσιων αγαθών και των κοινωνικών συστημάτων που διαθέτει, μόνο για να επιβιώσει. Ποτέ δεν θα αναπτυχθεί ή θα επεκταθεί σε νέες δραστηριότητες.
3. Το αποτέλεσμα είναι ότι μια ολόκληρη κοινωνία εξελίσσεται σε όλο και φτωχότερη . Δεν μπορούν να επενδύσουν στον εαυτό τους ή ο ένας στον άλλο, η μόνη πραγματική διέξοδος των ανθρώπων είναι να πολεμήσουν ο ένας τον άλλο για αυτοσυντήρηση, αφαιρώντας δικαιώματα, προνόμια και ευκαιρίες του γείτονα - αντί να είναι σε θέση να δώσουν ότι νέο θα υπάρξει σε κάθε ένα. Γιατί να δώσετε σε όλους υγειονομική περίθαλψη και δημόσια εκπαίδευση όταν δεν μπορείτε να καλύψετε οικονομικά τα δικό σας; Πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό;
4. Η κοινωνία κατρακυλάει σε ένα σπιράλ εξτρεμισμού και φασισμού, καθώς η ολοένα αυξανόμενη φτώχεια φέρνει μαζί της το μίσος, τη βία, το φόβο και την οργή. Η εμπιστοσύνη σκουριάζει, η δημοκρατία διαβρώνεται, οι κοινωνικοί δεσμοί καταστρέφονται και οι μόνοι κανόνες που απομένουν είναι ας πούμε 'Δαρβινικά'-φασιστικοί: οι ισχυροί επιβιώνουν και οι αδύναμοι πρέπει να χαθούν.

Καθώς γίνονται φτωχότεροι, οι άνθρωποι αρχίζουν να δυσπιστούν ο ένας στον άλλο - και μετά μισούν ο ένας τον άλλον. Γιατί να μη μπορούσαν; Η ζοφερή πραγματικότητα είναι ότι αγωνίζονται πραγματικά για την ύπαρξη, για τους βασικούς πόρους της ζωής, όπως τα φάρμακα, τα χρήματα και τα τρόφιμα.
Καθώς η δυσπιστία γίνεται μίσος, οι άνθρωποι που δεν έχουν τίποτα να δώσουν τελικά δεν έχουν λόγο να ελπίζουν ακόμη και να δώσουν οτιδήποτε πίσω σε οποιονδήποτε άλλο. Γιατί να δώσετε οτιδήποτε σε εκείνους τους ανθρώπους που πολεμάτε, κάθε μέρα, για τους πιο πενιχρούς πόρους που είναι απαραίτητοι για να ζήσετε; Γιατί να δώσετε στους ίδιους τους ανθρώπους που σας αρνούνται την υγειονομική περίθαλψη και την εκπαίδευση;
Δεν είναι το μόνο πραγματικό στοίχημα της ζωής, που δείχνει ότι μπορείτε και τους χτυπάτε έχοντας ένα μεγαλύτερο σπίτι, ένα γρηγορότερο αυτοκίνητο, ή μια πιο όμορφη σύζυγο ή όμορφο σύζυγο;

Έτσι πεθαίνει μια κοινωνία. Αυτή είναι η σπείρα θανάτου μιας πλούσιας κοινωνίας. Το κοινωνικό πλεόνασμα δεν κατανέμεται ισότιμα. Απλώς αγωνίζεται για αυτοσυντήρηση και τα στοιχήματα είναι ζωή ή θάνατος. Αλλά αυτή η μάχη γίνεται πιο αδυσώπητη ακόμα περισσότερο με τη φτώχεια. Διότι χωρίς επενδύσεις, επισιτιστική αναπτυξιακή εξέλιξη, - τίποτα δεν μπορεί να εξελιχθεί και να πάει μπροστά. Έχοντας γίνει φτωχός, ο μέσος άνθρωπος γίνεται όλο και φτωχότερος - γιατί ποτέ δεν θα έχει αξιοπρεπή δημόσια αγαθά ή κοινωνικά συστήματα, πόσο μάλλον τα δικαιώματα και τα προνόμια και τις θέσεις εργασίας, τις σταδιοδρομίες και τις διαδρομές που δημιουργούνται και καθοδηγούν.

Μια κοινωνία ανθρώπων τόσο φτωχών που δεν έχουν αφήσει τίποτα να επενδύσουν ο ένας στον άλλο πεθαίνει. Πηγαίνεις από την ευημερία στη φτώχεια, από την αισιοδοξία στην απαισιοδοξία, από τη συνοχή στη δυσπιστία και το μίσος, από την ειρήνη στη βία - με ταχύτητα του φωτός, μέσα σε μια γενιά ! Ακριβώς αυτό που έγινε και με την υπερθέρμανση του πλανήτη, μεσα σε μια γενιά καιγόμαστε. Αυτή είναι η ιστορία της Αμερικής και της Βρετανίας σήμερα, όπως ήταν και η Σοβιετική Ένωση χθες και η Γερμανία της Βαϊμάρης πριν από αυτό.
Μπορείτε να δείτε πως μια κοινωνία πεθαίνει - με φρικτή, βάναυση σαφήνεια - στην αυτοκαταστροφή της Αμερικής και της Βρετανίας. Η γεμάτη μίσος συμπεριφορά διαμέσου του Trump-ισμού, και το λίγο κρυμμένο μίσος του Brexit. 

Γιατί, οι άνθρωποι που έγιναν ξαφνικά και γρήγορα φτωχοί δεν θα μισήσουν όλους τους άλλους; Γιατί δεν θα κατηγορούσαν οποιονδήποτε και τον καθένα που θα μπορούσαν - από Μεξικανούς,Μουσουλμάνους μέχρι και Ευρωπαίους - για τη δική τους παρακμή; Η αλήθεια, όπως πάντα, είναι πιο δύσκολη. Η κατάρρευση της Αμερικής και της Βρετανίας δεν είναι κανενός άλλου λάθος – όχι κανενός - αλλά των ιδίων.

Βρίσκονται τώρα σε μια σπείρα θανάτου, αλλά κανένας ανταγωνιστής ή αντίπαλος δεν τους έφερε σε αυτή τη κατάσταση. Ήταν δική τους υπαιτιότητα, κι όμως συνεχίζουν να την επιλέγουν. Δεν ξέρουν άλλο τρόπο πλέον. Οι ηγέτες τους έγιναν επιτυχείς γιατί κατάφεραν να καταστήσουν το μέσο άνθρωπο να αισθάνεται μοναδικά αληθινός, πιστεύοντας ακράδαντα, ότι η συνεχής μάχη για αυτοσυντήρηση ήταν ο μόνος τρόπος για να υπάρξει μια κοινωνία. Και αν και είναι πολύ αργά για να ξεφύγουμε από αυτούς, ας ελπίσουμε ότι ο υπόλοιπος κόσμος, από την Ευρώπη στην Ασία στην Αφρική, να μάθει από το μάθημα της θλιβερής, φρικιαστικής, ηλίθιας, εκπληκτικής τραγωδίας της αυτοδημιουργούμενης κατάρρευσης.

1) Η Ivy League είναι μια αθλητική ένωση των πανεπιστημίων η οποία αποτελείται από οχτώ ιδιωτικά πανεπιστήμια της βορειοανατολικής πλευράς των Ηνωμένων Πολιτειών. Η ένωση αυτή όμως, χρησιμοποιείται για την αναφορά αυτών των οχτώ πανεπιστημίων σαν ένα σύνολο πέρα από τα αθλήματα.
2) In the Southern US, a white man considered to have the qualities associated with traditional conservative Southern masculine culture, including an easygoing demeanor and a generally conservative worldview. The term is applied either positively or negatively, depending on how one views such a culture
3) Eton College is a 13–18 independent boarding school and sixth form for boys in the parish of Eton, near Windsor in Berkshire, England. It was founded in 1440 by King Henry VI as Kynge's College of Our Ladye of Eton besyde Windesore (The King's College of Our Lady of Eton beside Windsor),as a sister institution to King's College, Cambridge, making it the 18th-oldest Headmasters' and Headmistresses' Conference school. Eton's history and influence have made Eton one of the most prestigious schools in the world.
4)Oxbridge is a portmanteau of Oxford and Cambridge, the two oldest universities in the United Kingdom. The term is used to refer to them collectively, in contrast to other British universities, and more broadly to describe characteristics reminiscent of them, often with implications of superior social or intellectual status or elitism.
5) Ο Εμίλ Ντ. Ντιρκέμ (γαλλ.: Emile D. Durkheim, 15 Απριλίου 1858, Επινάλ (Λωρραίνη) - 15 Νοεμβρίου 1917, Παρίσι) ήταν Γάλλος φιλόσοφος και κοινωνιολόγος, που θεωρείται μία από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες που συνέβαλαν στην εξέλιξη της επιστήμης της κοινωνιολογίας. Πολλοί τον αποκαλούν επίσης "Πατέρα του λειτουργισμού" διότι έθεσε τις βάσεις και τα θεμέλια του λειτουργισμού, στον οποίο όσο οι κοινωνίες εξελίσσονται σε λειτουργικές τόσο χαλαρώνουν οι κοινωνικοί κανόνες που πρέπει να διέπουν την κοινωνία έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η κοινωνική συνοχή.
6http://socialpolicy.gr/2013/10/emile-durkheim-%CE%BA%CE%B1%CE%BD%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B4%CE%B9%CE%AC%CE%BA%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%B7-%CE%BC%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%BE%CF%8D-%CE%BF%CE%BC-2.html

Υπέρ της ασυλίας του Καταλανού Γιουνχέρας το Ευρωπαίκό Δικαστήριο, Διάβασμα σε 1,5'

Ευρωπαίκό Δικαστήριο υπέρ της ασυλίας του Καταλανού Γουνχερας απο Μάιο 2019! Χαστουκάκι για την ισπανική δικαιοσύνη

Φωτογραφία: Paco Freire/Sopa Images/Rex/Shutterstock

Τελικά γνωστοποιήθηκε η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου (ΔΕΚ) στο Λουξεμβούργο για την ασυλία του δικηγόρου της ανεξάρτητης καταλανικής κυβέρνησης Γιουνχερας: Με την εκλογή του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο ευρωβουλευτής είχε απολαύσει ασυλίας από τα τέλη Μαΐου του τρέχοντος έτους, δηλαδή περισσότερο από μισό έτος και θα έπρεπε να ειχε βγεί αμέσως απο τη φυλακή.

Για να το αποφύγηει αυτό η Ισπανική δικαιοσυνη-κυβέρνηση(Tribunal Supremo), εκείνη την εποχή αρνήθηκε να του επιτρέψει να φύγει από τη φυλακή προκειμένου να ολοκληρώσει τις διαδικασίες για την αναγνώριση του καθεστώτος των βουλευτών στην ανώτατη ισπανική εκλογική αρχή. Ωστόσο, όπως επισημαίνει ήδη το ΔΕΚ, οι διατυπώσεις αυτές δεν ήταν καθόλου απαραίτητες: ο Γιουνχερας, ο οποίος βρίσκεται ακόμη σε κράτηση, κατάφερε αυτομάτως να αποκτήσει κοινοβουλευτικό καθεστώς, όπως λέει, χάρη στα δύο εκατομμύρια Καταλανούς που τον εξέλεξαν.

Το ότι εκτέθει κατα τα άλλα ενοχλητικά το ισπανικο δικαστικο σώμα, ειχε προκληθεί απο την ίδια την αρχή. Με το γνωστό μείγμα αλαζονείας και ανικανότητας, ο δικαστής Marchena, πρόεδρος του ποινικού δικαστηρίου, ο οποίος καταδίκασε τους Καταλανούς "αποσχιστές" σε μακρά φυλάκιση, ζήτησε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο να διευκρινίσει το ζήτημα της ασυλίας, ενάντια στην ψήφο του εισαγγελέα και του εκπροσώπου του "Abogacía General" del Estado ", την ανώτατη δικαστική αρχή που διορίστηκε από την κυβέρνηση. 

Τι άλλο θα συμβεί τώρα;
 
Τι θα ακολουθήσει τώρα; Απο την ημέρα που έγινε γνωστή η εκτίμηση του πολωνού Maciel Szpunar, γενικού εισαγγελέα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, ο φόβος των Ισπανών μετατράπηκε γρήγορα σε μια στρατηγική εκτροπής: δεν ειναι επιτακτικό το ΔΕΚ να ακολουθήσει το επιχείρημα του γενικού εισαγγελέα εάν αυτό συνέβαινε στο 80% των αποφάσεων. Επιπλέον, ο Γιουνχερας εχει καταδικαστεί νομίμως από τον ίδιο ισπανό εισαγγελέα πριν δυο μήνες σε 13 χρόνια φυλάκιση. Και βεβαία δεν τίθεται κάν το ερώτημα, ποια νομική βάση μπορεί να έχει μια τετοια απόφαση σε μια δίκη που θα έπρεπε να είχε ανασταλεί στα τέλη του προηγούμενου Μαΐου.

Καθώς αυτή η ερώτηση ήταν ολοένα και πιο αναπόφευκτη, ξεκίνησε η αναζήτηση νομικών "κόλπων": “για παράδειγμα, θα μπορούσε κάποιος να απελευθερώσει τον κ. Γιουνχερας και στη συνέχεια να ζητήσει γρήγορα την άρση της ασυλίας από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μετά να τον φυλακίσει ξανά “ - μια όχι εντελώς αβάσιμη ιδέα, μια απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που είναι επίσης ένα χαστούκι στο πρόσωπο του Κοινοβουλίου του Στρασβούργου, ο πρόεδρος του οποίου ακολούθησε τη γραμμή της ισπανικής δικαστικής εξουσίας για την απαγόρευση του Γιουνχερας και άλλων καταλανικών βουλευτών από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο χωρίς αντίσταση.

Και φυσικά δε γίνεται λόγος για το γεγονός ότι στην αποσαφήνιση της νομικής κατάστασης, η άρση της ασυλίας δεν θα ήταν σε καμία περίπτωση ασφαλής, και γρήγορα "προς διεκπαιρεωση", ενα λάβει κανείς υπόψη τις εξουσίες λήψης αποφάσεων των βουλευτών και τις δυνατότητες προσφυγής του ενδιαφερόμενου. Αλλά αυτό το πρόβλημα υπονομεύεται και από την ισπανική δικαστική εξουσία και τα μέσα ενημέρωσης, το σύνθημα: κανείς δεν δραπετεύει από το ισπανικό δικαστικό σώμα και ακόμη περιμένει καποιος το τέλος της πενταετούς νομοθετικής περιόδου για να «πιάσει» ξανά τον Γιουνχερας.

Τι λέει ο Πουιγκεμόν 

Περισσότερο σοβαρέςφαίνονται να ειναι οι συνέπειες για τον καταλανό πρώην πρόεδρο uigdemont, που βρίσκεται σε βελγική εξορία Μέχρι στιγμής, αυτός δεν μπορεί να καταδικαστεί νόμιμα λόγω «απουσία», και επομένως η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου εγγυάται αμέσως την ασυλία του. Το αίτημα του ισπανικού δικαστηρίου για μεταφορά του απο το Βέλγιο έχει διευθετηθεί οριστικά και ο ίδιος έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα παραστεί στην επόμενη συνεδρίαση του προεδρείου του κόμματός του JxCat στη Βαρκελώνη. Παραμένει να δούμε τι άλλο μπορεί να σκαρφιστεί το ισπανικό κράτος.

Όσον αφορά τώρα τον ισπανικό Τύπο: επίσης μια επιμελής αναζήτηση τγια τρόπους και κόλπα, ή άσχημες ύβρεις ενάντια στην ευρωπαϊκή δικαστική εξουσία. Αυτός είναι ο τίτλος της εφημερίδας El Español "Γιουνχερας και η πολωνική εκδίκηση εναντίον της Ισπανίας". Το φύλο διαπίστωσε ότι μια ισπανίδα δικαστής στο ΔΕΚ συμμετείχε σε δίκη κατά της δικαστικής μεταρρύθμισης της πολωνικής κυβέρνησης.

Χωρίς την εμπλοκή των γυναικών δεν υπάρχει παγκόσμια κλιματική δικαιοσύνη. Διάβασμα σε 2'

...μαζί, εμείς οι γυναίκες οικοδομούμε μια νέα, παγκόσμια κοινότητα που βασίζεται στην αλληλεγγύη.

Hindou Oumarou Ibrahim, Kathrin Henneberger

Ο παγκόσμιος αγώνας για την κλιματική δικαιοσύνη συνδέεται άρρηκτα με την απαίτηση για ισότητα κοινωνικών ομάδων και φύλων

Ήθελαν να διαμαρτυρηθούν μπροστά σε μια αίθουσα ολομέλειας στη διάσκεψη κορυφής για το κλίμα - δεδομένου όμως, ότι η δράση δεν είχε δηλωθεί εκ των προτέρων, η αστυνομία των Ηνωμένων Εθνών εβγαλε έξω από το συνεδριακό κέντρο περίπου 300 ακτιβιστέςς. (Φωτογραφία: Kathrin Henneberger)

Η κλιματική κρίση σε χώρες όπως το Τσαντ στη γεωγραφική ζώνη Σαχέλ της Αφρικής είναι μια σκληρή καθημερινή πραγματικότητα. Τη τελευταία δεκαετία ο αριθμός των καυσώνων αυξήθηκε και μάλιστα από τους 45 ° C στους 50 ° C. Αυτές οι υψηλές θερμοκρασίες είναι μοιραίες για παιδιά, ηλικιωμένους και έγκυες γυναίκες. Ταυτόχρονα, η κλιματική αλλαγή τροφοδοτεί και εντείνει τις συγκρούσεις μεταξύ των διαφόρων πληθυσμιακών ομάδων. Δεδομένου ότι το 80% του πληθυσμού εξαρτάται άμεσα από τη γεωργία, την αλιεία ή τις μεταναστευτικές αγέλες των βοοειδών με σκοπό τη βόσκηση, η πρόσβαση σε εύφορη γη και σημεία νερού είναι καθαρά ένα υπαρξιακό ζήτημα. Αλλά η εύφορη γη ερημώνεται, οι μεγάλες εσωτερικές λίμνες όπως η λίμνη Τσαντ ξεραίνονται. Σύμφωνα με τον FAO, πάνω από 7,3 εκατομμύρια άνθρωποι στη ζώνη Σαχέλ υφίστανται ή κινδυνεύουν από υποσιτισμό.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η κλιματική αλλαγή μεγαλώνει την αδικία: στους ανθρώπους που ζουν ήδη στη φτώχεια, οι οποίοι εξαρτώνται άμεσα από την οικονομία-γεωργία αυτοσυντήρησής τους, τη διαθεσιμότητα των πηγών και τα προϊόντα που τους προσφέρει η φύση, έχει ήδη ληστέψει το βιοπορισμό τους. Οι γυναίκες πλήττονται περισσότερο. Όχι επειδή είναι "πιο αδύναμες" από τους άντρες, αλλά επειδή κατέχουν διαφορετική θέση στην κοινωνία και την οικογένεια. Έχουν λιγότερη πρόσβαση στην εκπαίδευση, την ιατρική περίθαλψη, και φυσικά την ευκαιρία να εργασθούν ή να έχουν δική τους γη.

Στο Τσαντ, οι γυναίκες της αυτόχθονης κοινότητας του M'bororo φροντίζουν για τις οικογένειές και τις κοινότητές τους. Είναι οι πρώτες που σηκώνονται το πρωί και οι τελευταίες που πάνε για ύπνο το βράδυ. Για δεκαετίες, οι γυναίκες παρακολουθούν πως τα οικοσυστήματα - και συνεπώς ο τρόπος ζωής τους - βρίσκονται υπό συνεχείς πιέσεις. Πρέπει να κάνουν πλέον μεγαλύτερες αποστάσεις για καυσόξυλα και νερό, και φυσικά με κίνδυνο της ασφαλείας τους σε πολλές περιοχές. Επιπλέον, χάνουν ετσι και χρόνο για το σχολείο, για αμειβόμενη απασχόληση ή τη πολιτική ενασχόληση. Με τη μείωση των διαθέσιμων βοσκοτόπων, οι αγελάδες τους παράγουν λιγότερο γάλα. Και αν το φαγητό δεν είναι αρκετό για όλους, είναι γυναίκες ειναι αυτες που πρώτες παραιτούνται απο το φαγητό έτσι ώστε να ικανοποιηθούν πρώτα τα παιδιά.

Δεδομένου ότι η δική τους γεωργία ή κτηνοτροφία δεν επαρκεί πλέον για να επιβιώσουν, οι άνδρες εγκαταλείπουν τις κοινότητες τους αναζητώντας μισθωτή εργασία. Προσπαθώντας να διασχίσουν την έρημο και τη Μεσόγειο είναι η μόνη τους ελπίδα να μπορέσουν να συντηρήσουν τις οικογένειές τους. Οι γυναίκες που μένουν πίσω τώρα αναλαμβάνουν επίσης τα καθήκοντα των ανδρών και τα παιδιά μεγαλώνουν φυσικά μακρυά από τους πατέρες τους.

Η προοπτική των γυναικών δεν μπορεί πλέον να αγνοηθεί

Εάν η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη εξακολουθεί να αυξάνεται, τα μέτρα προσαρμογής στη κλιματική αλλαγή στην περιοχή του Σαχέλ και σε πολλές άλλες περιοχές του κόσμου θα είναι σε θέση να μετριάσουν μόνο λίγο, ελαφρώς, τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Ο αριθμός των ανθρώπων των οποίων η ασφάλεια των τροφίμων και η πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό κινδυνεύουν έντονα, ή οι οποίοι πρέπει να εγκαταλείψουν τις χώρες τους λόγω των πολεμικών εμφυλιακών και μη συγκρούσεων ή γιατί δεν έχουν τίποτα να φάνε, θα αυξηθεί δραματικά.

Το ποσοστό θνησιμότητας των γυναικών σε ακραίες καιρικές συνθήκες, όπως είναι οι καταιγίδες, είναι επίσης σημαντικά υψηλότερο. Πέντε φορές περισσότερες γυναίκες από τους άνδρες πέθαναν όταν ένας κυκλώνας έπληξε το Μπαγκλαντές το 1991. Στο σπίτι, περίμεναν οι γυναίκες μέχρι να έρθουν τα αρσενικά μέλη της οικογένειάς να τους πάρουν, όπως απαιτεί η κοινωνία.

Στο βορρά, στις βιομηχανικές χώρες, οι άνθρωποι πρέπει να θέσουν την άβολη ερώτηση: Για ποιούς άνθρωποι τα μέτρα και οι στόχοι για τη προστασία του κλίματος ειναι επαρκείς για να μπορέσουν να οδηγήσουν μια καλή ζωή ? Ίσως οι άνθρωποι σε τετοιες χώρες του παγκόσμιου βορρά, χώρες όπως η Γερμανία, να μπορε΄σουν να συνχείσουν να υπάρχουν υπο κανονικες συνθήκες σε ένα κόσμο με δύο ή τρεις βαθμούς πιο θερμό. Για τους ανθρώπους σε άλλες περιοχές του κόσμου, η σημερινή κλιματική πολιτική είναι απλά μια θανατική ποινή.

Οι γυναίκες στις αυτόχθονες κοινότητες και τις αγροτικές περιοχές του παγκόσμιου νότου που πλήττονται σοβαρά από την κλιματική κρίση είναι οι πρώτοι που θα πεθάνουν. Ωστόσο, η τύχη τους δεν λαμβάνεται υπόψη στις αποφάσεις σχετικά με τα μέτρα προστασίας του κλίματος. Η προοπτική τους δεν ακούγεται και δεν στέκονται στα τραπέζια των διαπραγματεύσεων.

Είναι ένα μάλλον μικρό, κυρίως λευκό, ανδρικό και πλούσιο κομάτι του παγκόσμιου πληθυσμού που αποφασίζει για τη μοίρα τους.

Χωρίς ισότητα, δεν υπάρχει αποτελεσματική προστασία του κλίματος

Έτσι, το Σχέδιο Δράσης για το Φύλο(Gender Action Plan 2018-2021) ξεκίνησε στις διασκέψεις των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα, επείδη οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται και λαμβανόταν λιγότερο σοβαρά υπόψη. Στη συνδιάσκεψη COP 25 στη Μαδρίτη, οι κυβερνήσεις μόλις ενέκριναν ένα νέο σχέδιο μετά από δύο εβδομάδες διαπραγματεύσεων. Αυτό επετεύχθει με τη βοήθεια ενός παγκόσμιου δίκτυου γυναικών, εκπροσώπους τοπικών κοινοτήτων, μέχρι και διεθνείς ΜΚΟ για το περιβάλλον και τα ανθρώπινα δικαιώματα. "Τα κράτη πρέπει, αν ξεκινήσουν άμεσα τα μέτρα προστασίας του κλίματος, θα πορέπει να σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και [...] να σέβονται και να υποστηρίζουν την ισότητα και την προώθηση των γυναικών" μπορεί κάποιος να διαβάσει στο κείμενο της σύμβασης. Η ενέργεια πρέπει τώρα να ακολουθήσει τις λέξεις. Εάν οι ανάγκες του μισού πληθυσμού δεν ληφθούν υπόψη στα μέτρα προστασίας του κλίματος και προσαρμογής, η επίδραση των μέτρων θα εξαφανιστεί.

Οι γυναίκες πρέπει να συμμετέχουν εξίσου σε όλα τα πολιτικά επίπεδα λήψης αποφάσεων, όχι μόνο επειδή επηρεάζονται πρώτα από την κλιματική κρίση απ' ό, τι οι άνδρες, αλλά επειδή έχουν τις γνώσεις και τις δεξιότητες που χρειαζόμαστε για να σταματήσουμε την κλιματική κρίση. Εμείς οι γυναίκες απαιτούμε να βρισκόμαστε τελικά στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων επί ίσοις όροις, ο οποίος θα αποφασίσει τη μοίρα μας - στο νότο, στο βορρά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Και όχι μόνο αυτό, θέλουμε να απελευθερώσουμε τις ίδιες τις δομές από την πατριαρχική-αποικιακή μιζέρια της τελευταίας χιλιετίας. 

Σημαντικοί άμεσοι στόχοι:

1.  Τερματίσμός  του παιδικού γάμου, προστατεύοντας τα κορίτσια από πολλούς κινδύνους που περιορίζουν τις ευκαιρίες ζωής.
2. Προώθηση της δευτεροβάθμια εκπαίδευσης των κοριτσιών με έμφαση στις δεξιότητες STEM(Science, Technology, Engineering, and Math).
3. Προώθηση της υγείας των εφήβων που αντιστοιχεί στο φύλο, συμπεριλαμβανομένης της διατροφής, της πρόληψης της εγκυμοσύνης και της περίθαλψης, καθώς και της πρόληψης του HIV και του HPV.
4. Υποστήριξη της υγιεινής και της υγιεινής της εμμήνου ρύσεως. 
5. Πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας λόγω φύλου, ιδίως σε ανθρωπιστικούς τομείς.

Μαζί καταπολεμούμε την οικονομική εκμετάλλευση των ανθρώπων και της φύσης, των διακρίσεων και του ρατσισμού. Είτε αρέσει είτε οχι στις παλιές λευκές πατριαρχικές δομές εξουσίας: μαζί, εμείς οι γυναίκες οικοδομούμε μια νέα, παγκόσμια κοινότητα που βασίζεται στην αλληλεγγύη.

... η Αρκτική θα απαλλαγεί απο τους πάγους, μέχρι το 2044. Με γραφημα για κατανόηση απο νέους Διάβασμα σε 2'

Νέα μελέτη περιορίζει τη περίοδο εντός της οποίας η Αρκτική θα απελευθερωθεί απο το πάγο, μέχρι το 2044.

Με γράφημα για κατανόηση και απο παιδιά το τι συμβαίνει στην Αρκτική με την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Malte Humpert

 THS 08122019

Παγονησίδες στον Αρκτικό Ωκεανό στη δυτική πλευρά της Γροιλανδίας (Πηγή: Χορηγία του Christian Hoiberg στο Flickr.com στο CC BY-NC-ND 2.0

 

Μια νέα μελέτη από επιστήμονες του UCLA (University of California-Los Angeles) περιορίζει τις προβλέψεις για μια «Αρκτική χωρίς πάγο» μεταξύ του 2044 και του 2067. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια νέα προσέγγιση χρησιμοποιώντας το Ice-albedo ή την αντακλαστικότητα όπως την ονομάζουν, για να βελτιώσουν την ακρίβεια των κλιματικών μοντέλων που προβλέπουν την απώλεια του πάγου της Αρκτικής.

 
Δεδομένου ότι ο Αρκτικός Ωκεανός έχει φτάσει να χάνει γρήγορα το πάγο στη θάλασσα κατά την τελευταία δεκαετία, πολλές μελέτες έχουν στόχο να προβλέψουν πότε η περιοχή θα μπορούσε να βιώσει την πρώτη με "ελεύθερη απο πάγο" καλοκαιρινή περίοδο. Ειδικά μετά τις δραματικές μειώσεις της έκτασης του πάγου το καλοκαίρι του 2007 και το 2012, πολλοί επιστήμονες προβλέπουν συνεχή και γρήγορη μείωση του πάγου. Οι εκτιμήσεις που χρησιμοποιούν διάφορα κλιματικά μοντέλα, ωστόσο, διαφέρουν σημαντικά, από το 2020 μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 2100. Παλαιότερα ειχαν προσπαθήσει για μια ακριβέστερη πρόβλεψη, π.χ. λαμβάνοντας υπόψη τις θερμοκρασίες στον Ειρηνικό Ωκεανό.

Οι ερευνητές του UCLA έχουν κάνει μια προσπάθεια να περιορίσουν το διάστημα πρόβλεψης σε μια περίοδο 25 ετών στα πλαίσια μιας νέας μελέτης που δημοσιεύτηκε από την Nature Climate Change. Η νέα μελέτη προβλέπει μια «Αρκτική» χωρίς πάγο, που σημαίνει έκταση πάγων μόλις ενός εκατομμυρίου τετραγωνικών χιλιομέτρων, μεταξύ 2044 και 2067. Θα επιβιώσει μόνο ο πιο ανθεκτικός πάγος στα βόρεια της Γροιλανδίας και στο καναδικό αρχιπέλαγος, με τον υπόλοιπο Αρκτικό Ωκεανό πρακτικά να ειναι απαλλαγμένος από πάγο περιοδικά για ένα μέρος του έτους.

 

Γιατί ο πάγος της θάλασσας της Αρκτικής είναι τόσο σημαντικός

Το μέγεθος του Αρκτικού Ωκεανού που καλύπτεται από πάγο είναι ζωτικής σημασίας όχι μόνο για τα καιρικά φαινόμενα στα χαμηλότερα γεωγραφικά πλάτη, συμπεριλαμβανομένης και της Δυτικής Ευρώπης, αλλά και ως μηχανισμός παγκόσμιας ψύξης. "Ο θαλάσσιος πάγος της Αρκτικής θάλασσας είναι βασικό συστατικό του γήινου συστήματος λόγω του εξαιρετικά αντανακλαστικού χαρακτήρα του, ο οποίος διατηρεί το κλίμα σε παγκόσμιο επίπεδο σχετικά δροσερό", εξηγεί ο Chad Thackeray, επικεφαλής συγγραφέας και βοηθός ερευνητής στο UCLA Institute of Environment and Sustainability Center for Climate Επιστήμη.

Οι Αρκτικοί θαλάσσιοι πάγοι αυξάνονται και μειώνονται καθ 'όλη τη διάρκεια του έτους, με ετήσιο μέγιστο παραδοσιακά το Μάρτιο και ελάχιστο κατά τη διάρκεια του Σεπτεμβρίου. Ενώ η έκταση του πάγου του χειμώνα έχει μειωθεί γύρω στο 5% από τότε που ξεκίνησαν οι δορυφορικές παρατηρήσεις το 1979, ο καλοκαιρινός πάγος έχει μειωθεί ανησυχητικά κατά 50%, με την μέγιστη της απώλειας να συμβαίνει μόλις τη τελευταία δεκαετία.

 

Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1990 η Αρκτική είχε 6.500.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα θαλάσσιου πάγου. Μέχρι το 2007, ο αριθμός αυτός είχε μειωθεί σε περίπου 4 εκατομμύρια και μέχρι το 2012 μόλις 3,3 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα του Αρκτικού Ωκεανού ήταν καλυμμένα με πάγο(βλέπε και παρακάτω γράφημα των 23 μοντέλων).

Βελτίωση των κλιματικών μοντέλων

Όλα τα κλιματικά μοντέλα προσομοιώνουν την επίδραση των εκπομπών CO2 στον πάγο της Αρκτικής. Ένα σημαντικό μέρος της πρόβλεψης του χρόνου και του τρόπου με τον οποίο ο πάγος της θάλασσας αντιδρά στην αύξηση της θερμοκρασίας είναι λεγόμενη παράμετρος sea ice albedo (αντανάκλαση του θαλάσσιου πάγου). Ενώ ο πάγος και το χιόνι της θάλασσας έχουν ένα υψηλό albedo με το μεγαλύτερο μέρος του φωτός και της ενέργειας να το αντανκαλούν πίσω στο διάστημα, το σκοτεινότερο ωκεάνιο νερό έχει χαμηλότερο albedo απορροφώντας το μεγαλύτερο μέρος του φωτός και της ενέργειας. Αυτό οδηγεί κατ επέκταση σε ένα νέο κύκλωμα ανατροφοδότησης- καθώς λειώνει περισσότερος πάγος, αποροφάται περισσότερη ενέργεια, ετσι θερμαίνει περισότερο τους ωκεανούς που με τη σειρά του οδηγεί και σε περισσότερη τήξη πάγου και ούτω καθεξής.

Οι μελέτες διαφέρουν ως προς τον τρόπο σκέψης τους και περιλαμβάνουν τις προβλέψεις των θαλάσσιων πάγων που έχουν ως αποτέλεσμα ένα ευρύ φάσμα διαφορετικών προβλέψεων. Για να βελτιωθεί η ακρίβεια των προβλέψεων των περιόδων χωρίς πάγο, οι ερευνητές της UCLA συνέκριναν τις προβλέψεις τήξης πάγου 23 παγκόσμιων κλιματικών μοντέλων με δορυφορικές παρατηρήσεις πραγματικού χρόνου. Στη συνέχεια επικεντρώθηκαν στα έξι μοντέλα που προέβλεπαν καλύτερα τα πραγματικά ιστορικά αποτελέσματα. Αυτό επέτρεψε στην ομάδα να περιορίσει το διάστημα πρόβλεψης για μια απελευθερωμένη από πάγο Αρκτική για μια περίοδο 25 ετών.

Ευτυχώς - για τους ερευνητικούς σκοπούς, τουλάχιστον - η ανατροφοδότηση του sea ice albedo δεν συμβαίνει μόνο σε μεγάλες χρονικές περιόδους λόγω της κλιματικής αλλαγής. συμβαίνει επίσης κάθε καλοκαίρι όταν ο πάγος της θάλασσας λειώνει λόγω εποχής. Και οι δορυφορικές παρατηρήσεις τις τελευταίες δεκαετίες έχουν εντοπίσει την εποχιακή τήξη και την επακόλουθη ανατροφοδότηση του albedo.

Οι Thackeray και Hall αξιολόγησαν την απεικόνιση 23 μοντέλων εποχικού τήγματος πάγου μεταξύ 1980 και 2015 και τις συνέκριναν με τις δορυφορικές παρατηρήσεις. Διατήρησαν τα έξι μοντέλα που κατέγραψαν καλύτερα τα πραγματικά ιστορικά αποτελέσματα και απέρριψαν εκείνα που είχαν αποδειχθεί ότι ήταν εκτός βάσης, επιτρέποντάς τους να περιορίσουν το εύρος του διαστήματος των προβλέψεων για την απαλλαγμένη από θαλάσσιο πάγο Αρκτική.

Είναι ενδιαφέρον ότι αυτή η τελευταία μελέτη βασίζεται σε έρευνα που διεξήγαγε ένας από τους συγγραφείς, o Alex Hall, πριν από περίπου δεκαπέντε χρόνια, ο οποίος εξέτασε το albedo του χιονιού και συνέκρινε επίσης τις προβολές του μοντέλου με τις παρατηρήσεις του πραγματικού χρόνου για να καθορίσει τα πιο ακριβή μοντέλα του τότε. Αυτή η προσέγγιση, η οποία από τότε έχει γίνει πρότυπο στην προσπάθεια βελτιστοποίησης των κλιματικών μοντέλων, εφαρμόστηκε τώρα και στο sea ice albedo.

Πόσος χρόνος έχει απομείνει;

Ο πάγος της θάλασσας της Αρκτικής είναι στενά συνδεδεμένος με το «φαινομένο του θερμοκηπίου», όπου ακόμη και με μια δραματική και δραστική μείωση των εκπομπών του CO2, το κλιματικό σύστημα έχει γίνει τόσο ανισόρρομο ώστε είναι πολύ αργά για να σταθεροποιηθεί και πάλι. Μόλις ο πάγος της θάλασσας της Αρκτικής θα έχει λειώσει εντελώς, θα ήταν πολύ δύσκολο να το αναστρέψουμε καθώς μπαίνει σε ένα είδος ασταμάτητου κυκλώματος ανατροφοδότησης.

"Μόλις χάσαμε αυτό το πολύ πάχος πάγου, ο ωκεανός αρχίζει να καταναλώνει πολύ περισσότερη θερμότητα από ότι κανονικά, απορροφώντας περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία", εξηγεί ο Thackeray. "Ουσιαστικά, αυτό θερμαίνει τον ωκεανό που προωθεί ακόμη περισσότερο την τήξη. Γίνεται ένα είδος κύκλου διαφυγής έως ότου δεν έχει απομείνει πλέον κάποιος πάγος. Μόλις βρεθούμε κάτω από αυτό το κατώτατο όριο, είναι πολύ δύσκολο για το παγετό να αναγεννηθεί και θα χρειαστεί αρκετός χρόνος."

Όσον αφορά το πόσο κοντά βρισκόμαστε για να δουμε το πρώτο καλοκαίρι με ένα Αρκτικό Ωκεανό απηλαγμένο από πάγους, ο Thackeray λέει: «Ειμαστε σχεδόν σε σημείο μη επιστροφής ή μιας πολύ αργής επιστροφής».

Διαθέσιμες πηγές δεδομένων

Τα δεδοεμένα πάνω στα οποια βασίστηκε η έρευνα ειναι διαθέσιμα στο κοινό.
The CMIP5 output is available from the Earth System Grid Federation (https://esgf-node.llnl.gov/projects/cmip5/). Satellite albedo data are available from https://www.ncei.noaa.gov/data/avhrr-polar-pathfinder-extended/access/ and https://wui.cmsaf.eu/safira/action/viewDoiDetails?acronym=CLARA_AVHRR_V002. The temperature reanalyses datasets are available from https://www.esrl.noaa.gov/psd/data/gridded/data.ncep.reanalysis2.html and https://gmao.gsfc.nasa.gov/reanalysis/MERRA-2/data_access/. The ice thickness data can be downloaded from http://psc.apl.uw.edu/research/projects/arctic-sea-ice-volume-anomaly/data/

Αλληλέγγυα Αγροτική Οικονομία. Ειναι δυνατόν να υπάρξει στην Ελλάδα?

Αλληλέγγυα Αγροτική Οικονομία

Πτυχές μιας βιώσιμης περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά  εξέλιξης της υπαίθρου. Η συνδέσεις της με μια κοινωνική διατροφική οικονομία την οργάνωση και τη λειτουργία της.

 
Dr rer pol Νικος Θεοδοσάκης
 

Ξεκινάμε τη παρουσία μας για την Αλληλέγγυα Αγροτική Οικονομία με αυτό που θα επιθυμούσαμε να τελειώναμε ένα τέτοιο κείμενο. Πρέπει να εγκαταλείψουμε τη λογική ότι αντιδρούμε στη κλιματική αλλαγή επειδή φοβούμαστε οτι θα πεθάνουμε. Θα πρέπει να το κάνουμε για τη ΓΗ  που μας δημιουργησε τις ικανές συνθήκες να μπορουμε να διαβιώνουμε. Ολα τα παρακάτω ειναι οι αιτίες η νιοσηρότητα του αγροτικού περιβάλλοντος που δεν λειτούργησε κάτι τετοιο στην περιοχή της Θεσσαλονίκης,
 
Η φυσιοκεντρική προσέγγιση
 Υπάρχουν και άλλα δοκιμασμένα μοντέλα στην Ευρώπη που πρέπει να δούμε και να διερευνήσουμε. Δεν θα πρέπει να κάνουμε <copy-paste>  όπως συνήθως κάνουμε εδω και δεκαετίες  από άλλα εναλλακτικά μοντέλα διατροφικής διαδρομής ή άλλων καινοτόμων ιδεών. Δεν μπορούμε  να πάρουμε εργαλεία και μέσα ενός γενικά αυτοτροφοδοτούμενου συστήματος σε κάποιες αναπτυγμένες κοινωνίες που μπορούν να το υλοποιήσουν και να το μεταφέρουμε σε κοινωνίες με ιδιαιτερότητες και γενικά διαφοροποιημένες και χτυπημένες από ανθρωπιστική κοινωνική και οικονομική κρίση  τόσο στον αστικό όσο και στον αγροτικό πληθυσμό.

Όλα τα είχαμε αφήσει στην άκρη χρόνια τώρα και στην τύχη τους, ουτε καν στον αυτόματο πιλότο. Άρα τώρα  θέλει πολύ, μα πάρα πολύ προσοχή χωρίς γρήγορα και μεγάλα βήματα και με πολύ υπομονή στη δουλειά και τρυφερότητα στην ανθρώπινη ενδοεπικοινωνία, για να μπορέσουμε να ακολουθήσουμε και την ιστορία ομαλά όχι με πηδηματάκια, γιατί όπως είδαμε τα πηδηματάκια στην ανάπτυξη, για να γλυτώσουμε χρόνο,  μας έβαλαν χειροπέδες.

Στο κλάδο του εμπορίου τροφίμων συναντούμε μία όλο και  αυξανόμενη υπερσυγκέντρωση δραστηριοτήτων. Ο πόλεμος των τιμών προκάλεσε έντονη πολιτική ανταγωνισμού που έβγαλε από την αγορά πάρα πολλούς παραγωγούς προπάντων μικρούς, η οποία έγινε και εντονότερη από την ζήτηση του καταναλωτή για φθηνά προϊόντα, και λόγω συνεχόμενων περιοδικών χρηματοοικονομικών κρίσεων τόσο σε διεθνές όσο και σε εθνικό επίπεδο.  Αυτή η πίεση έχει μεταφερθεί φυσικά και στους βιοκαλλιεργητές. Η περαιτέρω  ανάπτυξη των αγροκτημάτων δεν μπορεί πλέον να υλοποιηθεί μέσω αυτοχρηματοδότησης. Έτσι οι αγρότες χρεώνονται όλο και περισσότερο. Συμπληρωματικά από  την έλλειψη ρυθμιστικών παραγόντων στην αγροτική πολιτική και ιδιαίτερα της εθνικής αγροτικής πολιτικής συνεπάγονται αυξανόμενα επενδυτικά και επιχειρηματικά ρίσκα για τους αγρότες.
Αυτό που θα ηταν ενδιαφέρον σήμερα θα ήταν μια quasi crowd funding χηματοδότηση για συντήρηση της βιοποικιλότητας μέσω μιας κλιματικά και περιβαλλοντικά βιώσιμης καλλιέργειας με συμμετοχικότητα του καταναλωτή σαν 'επενδυτή' στο τελικό προϊόν.

Από το 1960 εμφανίστηκε  σε διάφορα μέρη του κόσμου μια ιδέα η οποία επιτρέπει στους αγρότες, απελευθερωμένοι πλέον από οικονομικούς περιορισμούς και πιέσεις, να λειτουργήσουν με γνώμονα την αειφόρο ανάπτυξη. Η αγροτική ανάπτυξη βρίσκεται σήμερα στους τομείς της οικολογίας, της οικονομίας και των κοινωνικών ζητημάτων μπροστά σε σημαντικές προκλήσεις. Τέτοια παραδείγματα είναι η εγκατάλειψη της υπαίθρου, η μείωση των υποδομών και κατ' επέκταση της ποιότητας ζωής, καθώς και τα με την αύξηση των διαρθρωτικών αλλαγών συνδεόμενα περιβαλλοντικά προβλήματα.

Από το 1980, εξαπλώνεται προπάντων στις ΗΠΑ και στην Ιαπωνία,  και αργότερα  στην Γερμανία όπως και σε άλλες χώρες Ευρώπης,  η έννοια της κοινωνικής Γεωργίας  η οποία είναι γνωστή και σαν Κοινωνικά Υποστηριζόμενη Γεωργία (ΚΥΓ) ή Γεωργική Οικονομική Κοινότητα.
Μια βιώσιμη - θα λέγαμε ισορροπημένη εξέλιξη- της υπαίθρου θα πρέπει να συνοδεύεται από τρία γνωστά πλέον διαφράγματα:[3]

Οι παραπάνω τρείς βασικοί άξονες  της βιωσιμότητας της υπαίθρου αντικατοπτρίζουν τα εξής θεματικά  και μη αμφισβητούμενα πλέον στοιχεία-κριτήρια [βλέπε  παραπάνω στο πίνακα δεξιά].
Τέτοιες δραστηριότητες δεν μπορούν να θεσπιστούν από πάνω. Υπάρχουν βέβαια και παραδείγματα στο εξωτερικό που τέτοιες δραστηριότητες προωθούνται  από κρατικούς  και μη κρατικούς θεσμούς όπως και ΜΚΟ.  

Όμως χρηματοδοτική βοήθεια και στήριξη μπορεί να είναι συνδεδεμένη μόνο με κριτήρια βιωσιμότητας και αειφόρου οικολογικής προσαρμογής. Θα ήταν ευχής έργο αν τυχόν κέντρα αγροτικής ανάπτυξης  ή το γεωτεχνικό επιμελητήριο είχαν γνώσεις και know how σχετικά με την συγκεκριμένη επαγγελματική δραστηριότητα για να στηρίξουν κάποιες σχετικές ενέργειες, κάτι που ειναι άγνωστο στη χώρα μας, τόσο στοους κύκλους των άγροτών όσο και των καταναλωτών.

Έχει γίνει σαφές, ότι η έννοια μιας πρωτοβουλίας της αλληλέγγυας γεωργίας, όπως θα την ονομάζαμε, σύμφωνα με έρευνες στο εξωτερικό,  σχετίζεται με την περιφερειακότητα, τη συμβολαιακή γεωργία μέχρι και μεσαίας κλίμακας, τη βιολογική  γεωργία, την άμεση επαφή και το δίκαιο εμπόριο. Το μοντέλο μιας αλληλέγγυας γεωργίας είναι μια πρωτοποριακή έννοια της αειφόρου αγροτικής ανάπτυξης, σε κοινωνίες οχι συγκεκτρωτικές όπως ειναι η Ελλάδα. Παγκοσμίως συμφωνούν όλοι, θεσμικοί και μη παράγοντες, ότι η αλληλέγγυα και όχι εθελοντική είναι μια μορφή γεωργίας που θα μπορεί στο μέλλον να στηρίξει και να προωθήσει την αειφόρο εξέλιξη/ανάπτυξη της υπαίθρου.

Η βασική ιδέα της έννοιας ΚΥΓ είναι, ότι ένα αγρόκτημα καλλιεργείται συντηρώντας τη βιοποικιλότητα, τροφοδοτεί τον περιβάλλοντα χώρο του με προϊόντα διατροφής, ενώ το ανθρώπινο περιβάλλον παρέχει για το αγρόκτημα τα απαραίτητα κεφάλαια  για να μπορεί να λειτουργεί και να επιβιώνει, δηλαδή ακριβώς την καλλιέργεια. Και εδώ από την στιγμή που μπαίνει στο παιγνίδι το κεφάλαιο δηλαδή η συνδρομή των μελών, θα πρέπει να σκεφτούμε βιώσιμα. Δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε την ύπαρξη του χρήματος και με ότι αυτό συνεπάγεται.  Και οι δύο εταίροι βρίσκονται  σε αμοιβαία ευθύνη και 'εξάρτηση'. Τόσο οικονομική όσο και οικολογικά και διατροφικά υπαρξιακή.

Η έννοια μιας ΚΥΓ-ιδέας υπερβαίνει τις συμβατικές μορφές εμπορίας: Η γεωργία δεν χρηματοδοτείται μέσω της πώλησης μεμονωμένων προϊόντων, αλλά μέσω των συνδρομών των μελών ή μετοχών επενδυτών μελών, που εμμέσως είναι και αυτή μια εκ πρωιμίου πώληση ενός όγκου προϊόντων με συγκεκριμένη ποιότητα και ασφάλεια, αλλά αποσκοεί στην εξασφάλιση της καλλιέρεγιας του αγρότη και στην βιώσιμη συνήρηση της υπαίθρου. Προϊόντα  που δεν προσφέρονται ή δεν πωλούνται στην αγορά, διανέμονται χωρίς κόστος στα μέλη. Στην ιδανική περίπτωση αυτό επιτρέπει στον γεωργό,  ο οποίος με τον τρόπο αυτό απελευθερώνεται εν μέρει από τις πιέσεις της ελεύθερης αγοράς, να σχεδιάζει και να λειτουργεί και με βιώσιμο τρόπο.

Η ΚΥΓ είναι ένα μοντέλο μιας δεσμευτικής συνεργασίας των παραγωγών και των καταναλωτών, στο πλαίσιο της οποίας η ευθύνη και το ρίσκο είναι κοινοί παράγοντες. Οι γεωργοί διαχειρίζονται τη γη με την καλύτερη γνώση και συνείδηση και προμηθεύουν τους κατοίκους-μέλη με ποιοτικά υψηλής διατροφικής αξίας τρόφιμα. Τα προϊόντα αποστέλλονται ή διανέμονται χωρίς τιμές στα μέλη όπως οι ανάγκες απαιτούν. Δημιουργείται μια προσωπική σχέση μεταξύ των αγροτών και των μελών, και μεταξύ των μελών έτσι όπως όλων των εμπλεκομένων στο συγκεκριμένο εγχείρημα στην περιφέρεια.
Η βασική ιδέα είναι ότι ο άνθρωπος είναι από τη φύση του συνεταιριστικό κοινωνικό ον, και ότι η φύση μπορεί να παράγει εντός των ορίων μιας υγιούς διαδικασίας και λειτουργίας αρκετά πλεονάσματα, από τα οποία οι άνθρωποι μπορούν να ζήσουν[4].

 
Πλεονεκτήματα και οφέλη που μπορεί  να φέρει μια αλληλέγγυα γεωργία ή μια σχετική με αυτήν δραστηριότητα  σε παραγωγούς/αγρότες και καταναλωτές είναι: 

Πηγή:  Katharina Kraiß, Thomas van Elsen,  Landwirtschaftliche Wirtschaftsgemeinschaften (Community Supported Agriculture, ΚΥΓ)

Στην ανεπαρκή προώθηση και δικτύωση οφείλεται  το ότι δεν υπάρχουν μέχρι σήμερα αγροκτήματα ΚΥΓ στη Ελλάδα [Νίκος Θεοδοσάκης]. Διαφορετική νοοτροπία των ανθρώπων, καθώς και η μη σωστή χρήση του όρου ΚΥΓ είναι άλλοι λόγοι. Δηλαδή το "συνδρομητικό καλάθι" μηνιαίως το θεωρούν πολλοί μια μορφή ΚΥΓ. Αυτό όμως δεν συνάδει με την ιδεά της ΚΥΓ. Όμως και η λογική ενός συνδρομητικού καλαθιού μπορεί να εξελίχθεί σε αλληλέγγυα γεωργία μετά,από 1-2 έτη


4. Οριοθέτηση της ΚΥΓ από άλλα παρόμοια μοντέλλα ^[5]
Η κύρια διαφορά από παρόμοια μοντέλα διακίνησης και εμπορίας είναι ότι η ΚΥΓ σύμφωνα με τον ορισμό της εμπορίας[6]  βασικά δεν έχει καμία μορφή του συμβατικού μάρκετινγκ: Τα μέλη  με τις μηνιαίες τους συνδρομές  χρηματοδοτούν τη γεωργία, δηλαδή τη καλλιέργεια ανεξάρτητα από τα προϊόντα που παράγονται. Αυτά δεν προσφέρονται στην αγορά ή δεν πωλούνται σε αγορές, αλλά διανέμονται χωρίς τιμή στα μέλη. Τα προϊόντα χάνουν έτσι την τιμή τους και παίρνουν πίσω την αξία τους[7].

Προφανώς αν τα μέλη δεν είναι αρκετά για να καλύψει ο καλλιεργητής τα έξοδα και τις δαπάνες παραγωγής και διαβίωσης του τότε θα απευθυνθεί και στην ελεύθερη αγορά όπου θα εμπορευτεί με τους ισχύοντες νόμους της συμβατικής αγοράς.
Οικονομικές διασφαλίσεις γίνονται και αντικαθίστανται από ένα δίκτυο ανθρώπινων σχέσεων. Σε καμία άλλη «μορφή του μάρκετινγκ» δεν υπάρχει συγκρίσιμη σχέση. Γι αυτό η απαιτούμενη εμπιστοσύνη με τη σειρά της επιτυγχάνεται μόνο μέσα από την προσωπική επικοινωνία και μια διάφανη διαχειρίσιμη οργάνωση. Το αποτέλεσμα είναι το  μέγιστο της διαφάνειας κάτι που δίνει στα μέλη το αίσθημα της ασφάλειας. Μια άλλη διαφορά  είναι ότι  το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών και τους κόστους της εμπορίας σχεδόν εξαφανίζεται[8], «όταν ο καλλιεργητής επιβιώνει 100% από την ΚΥΓ και δεν υπάρχει μεγάλη fluctuation των μελών» [Νίκος Θεοδοσάκης] .  

 

Η πολιτικοποίηση του σχήματος της ΚΥΓ και η δημι0υργία αντιθέσεων στην επικρατούσα οικονομική πολιτική σκηνη apriori οδηγεί στην αποτυχία του συναιτεριστικού σχήματος.[Νάκος Θεοδοσάκης]

 

Εικόνα 1:  Η συμβολή της ΚΥΓ σε μια βιώσιμη εξέλιξη της υπαίθρου

5.  Η σημασία της περιφερειακότητας
Σε αντίθεση με τη συγκέντρωση στο λιανικό εμπόριο τροφίμων και  την "από-περιφερειακότητα" δρα το περιφερειακό marketing κατά της αποξένωσης των καταναλωτών και της γεωργίας. Με αυτό τον τρόπο ενισχύεται η εικόνα τους και η κοινωνική αποδοχή[9]. Και τα δύο, τόσο η προώθηση της σύνδεσης των καταναλωτών με τη γεωργία, καθώς και η μετάδοση των γεωργικών καλλιεργητικών και μη αλληλοσυνδέσεων και αλληλεξαρτήσεων θεωρούνται σημαντικές και ουσιαστικές πτυχές της έννοιας της ΚΥΓ.

Έρευνες καταναλωτών στο εξωτερικό δείχνουν ότι η περιφερειακή δεσμευτική προέλευση των τροφίμων τείνει να έχει αυξανόμενη σημασία[10]. Εδω στην Ελλάδα  λίγο δύσκολο να συμβεί σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Η τάση αυτή θα συνεχιστεί με την αύξηση της συνείδησης της υγείας και θα συνεχίζεται με την αύξηση της μέσης ηλικίας του πληθυσμού[11], και την «απομάκρυνση των πολιτικών αποφάσεων σε εθνικό επίπεδο από την καθημερινή πραγματικότητα των πολιτών και κατοίκων της υπαίθρου όπως επίσης και από τις επερχόμενες διακρατικές συμφωνίες »[Νίκος Θεοδοσάκης].    

 

Θετικές επιδράσεις στις αγοραστικές αποφάσεις θα παίξουν:  

• η ταυτότητα,  
• η διαφάνεια και  
• η εμπιστοσύνη.

Οι επιδράσεις οδηγούν τελικά σε περισσότερο θετικές αγοραστικές συμπεριφορές, όσο πιο συγκεκριμένος και μικρής κλίμακας είναι ο χώρος προέλευσης των προϊόντων. Αυτά τα τρία στοιχεία θα πρέπει να εφαρμόζονται στο πλαίσιο της έννοιας της ΚΥΓ .


6. Η αλληλέγγυα γεωργία και η σημασία της διασφάλισης της προμήθειας
Για να τονίσουμε την σημασία της ύπαρξης ενός ίδιο-αυτόνομου οργανισμού για μάρκετινγκ και παραγωγής τροφίμων, θα παρουσιαστεί εδω πολύ σύντομα η έννοια της ασφάλειας της προμήθειας με διατροφικά προϊόντα. "Κατά την διάρκεια της λεγόμενης προοδευτικής ανάπτυξης, το δίκτυο εφοδιασμού έγινε λόγω της αυξανόμενης εξάρτησης, ευαίσθητο απέναντι σε δυνητικές επικινδυνότητες, που έχουν τόσο φυσικά όσο και ανθρωπογενή αίτια. Ασφάλεια και προφύλαξη, προκαλούν κόστος, και βρίσκονται σε σύγκρουση με το στόχο της μεγιστοποίησης του κέρδους και ως εκ τούτου θεωρούνται ασήμαντα" ['σε μια συμβατική επιχείρηση': Νίκος Θεοδοσάκης]. 

 

Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε από το BMELV διαπίστωσε ότι, "μεταξύ άλλων, σε περίπτωση διακοπής ρεύματος για αρκετές ημέρες, και χωρίς υπολογιστή και υποδομές πληροφορικής σε λειτουργία, δεν είναι δυνατή η παροχή ή η διανομή των τροφίμων και δεν μπορεί να εγγυηθεί η προμήθεια των πολιτών με τρόφιμα." [12]  Ο βαθμός συνειδητοποίησης του συγκεκριμένου προβλήματος από πολλούς ειδικούς και επαγγελματίες σε αυτό το πλαίσιο είναι αρκετά χαμηλός.              

Πολλοί από τους κινδύνους ελαχιστοποιούνται κατά την λειτουργία μιας ΚΥΓ. Τα προβλήματα με την προμήθεια τροφίμων λόγω

•  των μακρινών οδών μεταφοράς,  
•  των επικοινωνιών και  
• της χρηματοδότησης

 σε μεγάλο βαθμό ελαχιστοποιούνται.

Στον χρηματοπιστωτικό τομέα, η ΚΥΓ είναι λιγότερο εξαρτημένη διότι ενδεχομένως οι συνδρομές  των μελών μπορούν να αντικατασταθούν και από μορφές εργασίας.
Όσο πιο κοντά  στο αγρόκτημα ζουν τα μέλη της ΚΥΓ, το οποίο τους προμηθεύει , τόσο χαμηλότερος είναι ο κίνδυνος ότι η επικοινωνία και η μεταφορά θα είναι ένα πρόβλημα. "Διακοπή ρεύματος (κάτι που υπάρχει σε πολλές περιοχές της Ελλάδας  συχνά) επίσης δεν θα επηρέαζαν σημαντικά την ΚΥΓ-φάρμα και θα μπορούσαν να αντισταθμιστούν εν μέρει από την προσωπική εργασία των μελών. Επίσης σε περιπτώσεις κρίσης, το υπάρχον κοινωνικό δίκτυο είναι μια σημαντική πτυχή. Λόγω των στόχων ενός κλειστού κυκλώματος λειτουργίας, έναν επαρκή αριθμό εργαζομένων, αλλά και της εμπιστοσύνης που υπάρχει και στη βάση της οποίας γίνεται ο καταμερισμός των τροφίμων, το σύστημα ΚΥΓ φαίνεται να είναι όχι μόνο οικολογικά ανθεκτικό άλλα και αντιστασιακό. "Τις κρίσεις τις διαχειρίζεται κάποιος καλύτερα όταν τις προλαβαίνει[13]" . Ουτε και αυτό θα συνέβαινε στη χώρα μας δυστυχώς.


7.      Παράγοντες  που μπορούν να επηρεάσουν θετικά την περαιτέρω ανάπτυξη της ΚΥΓ

7.1    Απαιτήσεις
Προϋπόθεση για την εφαρμογή της έννοιας της αλληλέγγυας γεωργίας είναι η συνειδητοποίηση των υποκείμενων ιδεών και στόχων. Εάν δεν γνωρίζουμε τον προορισμό, η διαδρομή δεν μπορεί να υλοποιηθεί.  Ως εκ τούτου, η πιθανότητα εξάπλωσης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ξεκάθαρη μετάδοση των εννοιολογικών ιδεών και στόχων της ΚΥΓ. Το ίδιο ισχύει και για την επιτυχία ήδη υπαρχόντων ΚΥΓ αγροκτημάτων. Η έλλειψη κατανόησης των μελών για το τι κρύβεται πίσω από κάθε τέτοια δράση και τα πλεονεκτήματα της έννοιας της αλληλέγγυας γεωργίας και όχι εθελοντικής μπορεί εύκολα να οδηγήσει σε κίνδυνο το όλο έργο.
 

Σημαντικό είναι κάποιες προσωπικότητες να κεντρίζουν το ενδιαφέρον, να μεταδίδουν τις ιδέες και να μπορούν να εμπνεύσουν και για την εφαρμογή τους (Besch κ.ά.. 2000).      

Τι θα πρέπει να τονιστεί κατά την διαδικασία δημιουργίας μιας τέτοιας ομάδας[14]:

•   Η ξεκάθαρη ιδέα για το τι θέλουμε να κάνουμε,
•   μια ισχυρή κεντρική ομάδα ή ένας φορέας τουλάχιστον στην αρχή για να βάλει τα θεμέλια, καθώς επίσης
•   δυνατότητα επικοινωνίας

και το τελευταιο που αναφέρεται συνήθως στη βιβλιογραφία ειναι οι δεξιότητες διαχείρισης συγκρούσεων, κάτι που ισχύει σε όλες τις συλλογικές δραστηριότητες δεν ειναι κάτι το ιδιαίτερο. Παραδόξως όμως πιάνονται κάποιοι απο αυτό και δημιουργούν ολόκληρο τομέα εκμάθησης σε σχολές και πανεπιστήμια.

Η περίπτωση της ΚΥΓΕΩ Θεσσαλονίκης μαρτυρεί τα πάντα για τις ανικανότητες που ειχαν τα άτομα.                                      

Ένας άλλος βασικός παράγοντας επιτυχίας είναι η εθελοντική προσφορά, η οποία εξασφαλίζει ότι τα μέλη ενεργούν με ίδια κίνητρα και πεποιθήσεις.  Σε αυτά συμπεριλαμβάνεται  και η κυριότητα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα της γης ίσως και κάποιο πιθανό οικοδόμημα, ή απογραφές στο τέλος  του χρόνου  που  θα επιτρέπει στα μέλη ένα βαθύτερο συναισθηματικό δεσμό και μια βαθύτερη εμπιστοσύνη. 

Η έλλειψη επικοινωνίας και διάθεσης για συνεργασία είναι οι μεγαλύτερες προβληματικές περιοχές του περιφερειακού εμπορίου. Χρειάζονται συστηματικές και τακτικές προσωπικές επαφές των αγροτών και των καταναλωτών άλλα και μεταξύ των καταναλωτών (αυτό θα πρέπει να τονιστεί για την ιδιαιτερότητα της Ελλάδας) για να εξασφαλιστεί η αμοιβαία εμπιστοσύνη και εκτίμηση μεταξύ τους.

Η ικανότητα και η προθυμία του γεωργού, να ανταποκριθεί απέναντι  στα μέλη, συμβάλλει σημαντικά στη συνέχεια του εγχειρήματος και την ικανοποίηση των αναγκών των μελών της ομάδας. Τα ίδια τα μέλη είναι η καλύτερη "διαφήμιση" για να προσελκύσουν νέα μέλη, δεδομένου ότι μπορούν να μεταφέρουν την εμπιστοσύνη τους προς το γεωργό καλύτερα από κάθε άλλο.                        

Το πάθος για κοινωνικούς και ταξικούς διαχωρισμούς εμείς οι μη και εσεις οι προνομιούχοι πρέπει να μην εμφανισθεί καθόλου. Καθώς με την ανάμεικτη κοινωνικά συσταση μιας ομάδας πολλα κοινωνικά βιώσιμα χαρακτηριστικά προοωθούνται.

Εικόνα 2:Παράγοντες που επηρεάζουν θετικά την ΚΥΓ

7.2 Αναπτυξιακές προοπτικές της ΚΥΓ στην Ελλάδα
7.2.1 Διαρθρωτικό επίπεδο
Ένα θέμα που θα πρέπει να προσεγγιστεί τελείως διαφορετικά, για να μη γίνει το ίδιο λάθος όπως στην ΕΕ είτε προσπαθούμε με συμβατικές είτε με εναλλακτικές πολιτικές να ανασυγκροτήσουμε η να καθορίσουμε εκ νέου μια θεματική εξέλιξη (ξεχνάμε τον όρο πολιτική η ανάπτυξη και βάζουμε εξέλιξη που a priori θέτει μια θετική προοπτική) είναι το εξής:                                

 
Να μη καθορίζονται θεματικοί άξονες ανεξαρτήτως πολιτισμικών και άλλων ιδιαιτεροτήτων των περιφερειών σε κράτη άλλα ακόμα και σε περιοχές εντός περιφερειών. Η ιδέα μιας ΚΥΓ στην Ήπειρο θα έχει διαφορετική ανταπόκριση και αποδοχή από ότι μια στον Έβρο ή στην Κρήτη[Νίκος Θεοδοσάκης].

Τι εννοείται με το συγκεκριμένο: Κάθε "εξελικτικός" -και που είναι και δυναμικός- προσανατολισμός σε κάποιους στόχους θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του, τις περιφερειακές ιδιαιτερότητες της χώρας ή της περιοχής(bottom up process), για να μπορέσει στα πλαίσια μιας κοινωνικά υποστηριζόμενης γεωργίας  -όχι οπωσδήποτε  ΚΥΓ-  να δημιουργήσει ένα  εναλλακτικό μοντέλο από αυτό ενός γενικότερου στερεότυπου μοντέλου και προσανατολισμού σε μια όμως ανομοιογενή Ευρώπη, σε ένα ανομοιογενές κράτος σε πολλές ανομοιογενείς περιφέρειες και περιοχές.

1. Ο ανύπαρκτος στρατηγικός σχεδιασμός μιας πολυλειτουργικής αγροτικής και όχι οπωσδήποτε αμιγώς γεωργικής πολιτικής με έμφαση στην περιφερειακή εξέλιξη, βάζει φραγμούς στο επιχειρείν υποστηριζόμενος και από τα θεσμικά πλαίσια που αλλάζουν συχνά κατά το δοκούν του 'κομματικού πολιτεύματος' και την στιγμιαία οικονομική συγκυρία ιδιαίτερα τα τελευταία 10 έτη και έπεται η συνέχεια.
2. O ανύπαρκτος σοβαρός αναδασμός της γης, ιδιαίτερα σε δύσκολα μορφολογικά δομημένες περιοχές και με μικρό κλήρο βάζει φραγμούς στην ορθολογική και βιώσιμη εκμετάλλευση των γαιών για το σύνολο της κοινωνίας.
3. Η έλλειψη κτηματολογίου στην ύπαιθρο εμποδίζει και αυτοκαταργεί την ύπαρξη ενός στρατηγικού σχεδιασμού εθνικής αγροτικής πολιτικής που σχετίζεται άμεσα με τις χρήσεις γης και επάνω σε αυτές βασιζόμενο χωροταξικό σχεδιασμό.
4. Η μη ύπαρξη χαρτογράφησης των τώρα και πολλά έτη αδρανοποιημένων γαιών είναι επίσης ένα handicap.

Η διάδοση και η εξέλιξη της ιδέας μιας ΚΥΓ σε όποια μορφή και αν αυτή προωθηθεί, με τα παραπάνω βασικά στοιχεία που πρέπει να έχει μια τέτοια πρωτοβουλία, θα πρέπει να γίνεται από κάτω προς τα πάνω. Κάθε περιοχή έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες τόσο στον τομέα παραγωγής όσο και στον τομέα της κουλτούρας του καταναλωτή με τις ιδιαιτερότητες του.      

Κάποιοι είναι ευκολόπιστοι, άλλοι δυσκολόπιστοι, κάποιοι ρισκάρουν άλλοι δεν ρισκάρουν, κάποιοι έχουν συμβουλευτεί το μέσα τους για κάτι συλλογικό κάποιοι όχι. Είναι πολλά τα ερωτήματα που μπαίνουν από πλευράς καταναλωτών. Η καλή ίσως πελατειακή σχέση καταναλωτή και παραγωγού στη λαϊκή δεν έχει όμως σχέση με την σχέση των δυο μερών σε μια ΚΥΓ.Αυτό να το έχουμε ξεκαθαρίσει για να προχωρήσουμε.

Αλληλέγγυα Γεωργία δεν είναι το abonnement (συνδρομή) καλαθιού. Η διαφορά είναι Μια και μοναδική: Οι καταναλωτές δεν χρηματοδοτούν το προϊόν αλλά την καλλιέργεια. Και με αυτό το σκεπτικό μόνο μπορούμε να προχωρήσουμε. Για να μπορούν οι αγρότες να έχουν ασφάλεια στο καλλιεργητικό σχεδιασμό δεσμεύονται για ένα χρόνο να είναι μέλη της υπό διαμόρφωσης κοινότητας. Όλα (σχεδόν) τα προϊόντα θα συλλέγονται από τον αγρό, όπως μικρές πατάτες, στραβά καρότα κλπ. Όχι όμως κίτρινα ανθισμένα μπρόκολα, ή ανθισμένα μαρούλια ή ανθισμένα λάχανα!

Η αλληλέγγυα γεωργία δεν είναι κάτι το οποίο θα πρέπει να το θεωρήσουμε γραφικό. Πρέπει να πούμε στην ομάδα τι θα συναντήσουν και ότι η αλληλέγγυα γεωργία είναι μια διαδικασία μάθησης.

Αλληλέγγυα γεωργία σημαίνει

• Καταμέριση του ρίσκου και των ευθυνών
• Αλληλέγγυα διαμόρφωση της οικονομικής διαδικασίας στη βάση μιας αμοιβαίας εμπιστοσύνης
• Συμφωνία για τα πρότυπα και Standards των μεθόδων καλλιέργειας
• Συμφωνία για το κόστος της καλλιέργειας. Αυτή θα φέρεται από τους καταναλωτές από κοινού

Οι θετικές παράμετροι για την ιδιαιτερότητα της Ελλάδας σαν σύνολο χώρας και για ίδρυση τέτοιων πρωτοβουλιών είναι:

• Ότι το δίκτυο προμήθειας βιολογικών προϊόντων δεν καλύπτει όλες τις περιοχές. Έτσι λοιπόν με μια τέτοια πρωτοβουλία θα μπορούσαν άτομα που δεν έχουν πρόσβαση στα βιολογικά λόγω κάποιων χωρικών, κοινωνικών ή ακόμα και οικονομικών ανασταλτικών παραγόντων να  έχουν πρόσβαση σε αυτά.
• Στο μέλλον, η ένταξη της περαιτέρω μεταποίησης  των προϊόντων ή ακόμα και του εμπορίου σε μεγάλους αγοραστές όπως οι κοινωνικές κουζίνες θα είναι εφικτή . Αυτό μπορεί να συμβεί με την συνεργασία πολλών μικρών εκμεταλλεύσεων. Επίσης προσφέρεται  και η σύνδεση της  ΚΥΓ με συνεταιρισμούς τροφίμων κλπ.
• Επιπλέον θα βοηθήσει στο αιώνιο πρόβλημα που έχει η αγροτιά στην Ελλάδα, δηλαδή να προσφέρει λύσεις για τα υπάρχοντα κοινωνικά προβλήματα της γεωργίας, π.χ., σε σχέση με τη διαδοχή των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, τη δημιουργία νέων και την χρηματοδότηση της αειφόρου γεωργίας.
• Μία αλληλεγγυα γεωργία επιτρέπει αγροκτήματα να λειτουργούν ανεξαρτήτως επιδοτήσεων, κάτι που μπορεί να βοηθήσει στην απόφαση του έναν νέο γεωργό να συνεχίσει ή να ξεκινήσει ένα αγρόκτημα.
• Η ΚΥΓ θα μπορέσει να δώσει προοπτική στις σχέσεις μεταξύ υπαίθρου και πόλης. Ο κάτοικος της πόλης θα μπορέσει σιγα-σιγα να κατανοήσει τις αλληλοεπιδράσεις στην παραγωγική διαδικασία της οικονομίας στην ύπαιθρο και να μη γίνεται παράλογος με τις διατροφικές απαιτήσεις του άλλα και το υπερβοικό οικολογικό του αποτύπωμα.

 

  7.2.2  Δομικό επίπεδο
Το πρόβλημα:
Μικρός κλήρος σε πολλές περιοχές με υπεργήρανση του πληθυσμού σε αυτές.
Άγνοια από τους αγρότες για το τι μπορεί να καλλιεργηθεί ανάλογα με το μικροκλίμα της περιοχής.
Προσανατολισμός των τοπικών γεωπόνων σε συγκεκριμένα προϊόντα εξωτερικού (σταφύλια, κηπευτικά, εσπεριδοειδή, συνπήρυνα φρούτα) με μεγάλες καλλιέργειες προς ικανοποίηση των αναγκών των καταναλωτών στο εξωτερικό
Συμπληρώνεται το puzzle από δίκτυο μικροεμπόρων που αγοράζουν φτηνά το προϊόν των μικρών μέχρι και μεσαίων αγροτών, άλλα τους παίρνουν όλη ή το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής.
Οι γεωπόνοι δεν έχουν ενδιαφέρον για μια βιώσιμη αγροτική οικονομία ή ακόμα και μόνο γεωργία. Είναι μακροχρόνια διαδικασία και δεν κερδίζεις γρήγορα χρήματα με αυτό. Η "βιομηχανία τους" όπως ονομάζουν τη βιομηχανία λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων δεν λειτουργεί με τη βιώσιμη γεωργία.Το δεύτερο θέμα προβληματισμού είναι το πως ένας μη αγρότης που δεν γνωρίζει έστω και τα ελάχιστα της καλλιέργειας – άσχετα με το αν οι σημερινοί γεωργοί και οι ίδιοι δεν έχουν και πολύ γνώση για το θέμα σε σχέση με την βιωσιμότητα-  θα μπορέσει να ξεκινήσει μια τέτοια δραστηριότητα ένα τέτοιο εγχείρημα έχοντας πρώτα το ρίσκο του επαγγελματικού επιχειρείν δηλαδή της διάθεσης του προϊόντος στο τέλος της παραγωγικής διαδικασίας, επιπλέον και το ρίσκο του μη υπάρχοντος know how στο κλάδο της γεωργίας της αλιείας ή της κτηνοτροφίας ή ακόμα και της δασοκομίας.

Άρα το ζητούμενο εδώ είναι οι υποδομές εκπαίδευσης και πρακτικής εκμάθησης. Συνεπάγεται ότι θα πρέπει να επικεντρωθούμε και  στους ακόλουθους τομείς: 

1. της σημαντικότητας της διατήρησης του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας,
2. της σημαντικότητας του εδάφους και των διεργασιών μέσα σε αυτό,
3. της σημαντικότητας των καλών γεωργικών πρακτικών στην καλλιέργεια για το κτήμα του γεωργού και για το προϊόν που απευθύνεται σε καταναλωτές,
4. την κοστολόγηση των προϊόντων και της παραγωγής γενικότερα,
5. τις αρχές τεχνολογίας τροφίμων για προϊόντα  οικοτεχνίας και τέλος
6. της τυποποίησης, marketing, μεταφοράς και διάθεσης.

Συμπληρωματικά με το παραπάνω και γνωρίζοντας τι αρνητικές συνέπιες έχουν οι επιδοτήσεις στον πρωτογενή τομέα γενικότερα θα απέφευγα να συνδέσω επιδοτήσεις με την γεωργία αν δεν υπάρχει σοβαρό υπόβαθρο γνώσεων στον τομέα που θέλει να ασχοληθεί ένας νέος στην ύπαιθρο ή ένας άνεργος από την πόλη που θέλει να ασχοληθεί με την γεωργία ή γενικότερα με την αγροτική οικονομία στο χωριό του ή κάπου άλλου ενοικιάζοντας κάποια στρέμματα.

Προτείνεται δε άτομα  που επιθυμούν να ασχοληθούν με αυτο τον κλάδο, να προωθούνται και να στηρίζονται άλλα παράλληλα να είναι υποχρεωμένα να φοιτούν για ένα τρίμηνο (Σεπ-Δεκ και Μαρ.-Μάι)- ανάλογα τις περιοχές και τις κλιματολογικές συνθήκες μεταφέρονται οι μήνες, σε μια γεωργική σχολή ή σε ένα τμήμα των ΤΕΙ ειδικά δομημένο για τέτοια άτομα  να μαθαίνουν και να εκπαιδεύονται  στα παραπάνω αναφερόμενα θέματα. Αυτά τα άτομα θα πρέπει να είναι μεταξύ  22 και ... ετών. 

Άτομα που είναι ήδη αγρότες και είναι άνω των 40 ετών μάλλον θα είναι δύσκολα να τους φέρουμε στα θρανία οπότε θα πρέπει να τους προτείνουμε κάτι άλλο. Αυτοί θα χρειαστούν τα κέντρα αγροτικής ανάπτυξης και το γεωτεχνικό επιμελητήριο σαν advisors. Η βιωσιμότητα δεν περιορίζεται μόνο στην βιολογική γεωργία για καθαρά πιστοποιημένα προϊόντα. Εδώ θα πρέπει να μπει και ο όρος της βιωσιμότητας εντός του αγροκτήματος. Κάθε αγρόκτημα θα πρέπει να είναι επισκέψιμο και σε περίπτωση που είναι μεικτό να γίνεται επανεκμετάλλευση όλων των πόρων μέσα από το αγρόκτημα είτε αυτό είναι φυτικής είτε ζωικής προέλευσης. «Το αγρόκτημα θα πρέπει να πληρεί σχεδόν τις απαιτήσεις οργάνωσης ενός βιοδυναμικού αγροκτήματος» [ΝίκοςΘεοδοσάκης].
 

Θεωρώ ότι η πρόταση που θα γίνει θα πρέπει να περιλαμβάνει και αναλύσεις για νιτρικά, φωσφορικά και μια σειρά άλλων χημικών μεταβολιτών που δεν ερευνούν οι πιστοποιητικοί οργανισμού ή τουλάχιστον δεν ερευνούσαν μέχρι πριν 4 χρόνια.
Εκτός αυτού ο αγρότης ο οποίος επιθυμεί να μετατρέψει το συμβατικό αγρόκτημα  του σε ΚΥΓ-αγρόκτημα θα πρέπει να αποδεικνύει και την ιστορική του διαδρομή.   

8. Διαπιστώσεις και απαιτήσεις 

1. ΚΥΓ σημαίνει επιμερισμός της ευθύνης του ρίσκου στην γεωργία και αλληλέγγυα διαμόρφωση του οικονομικού γίγνεσθαι στη βάση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης  
2. ΚΥΓ θέλει να δημιουργεί αξιόπιστες σχέσεις μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών σε μακροχρόνια βάση και να κατορθώνει την μεγιστοποίηση μιας απελευθέρωσης από συμβατικές οικονομικές πιέσεις στην αγροτική παραγωγική διαδικασία.  
3. ΚΥΓ στοχεύει στο να μπορέσει να οδηγήσει μικρές κοινωνίες σε διατροφική κυριαρχία, που εδω ειναι ένα ερώτημα τι εννοού “μικρές κοινωνίες”  
4. ΚΥΓ υπηρετεί την υγεία του εδάφους, των υδάτων της χλωρίδας και πανίδας  των ανθρώπων, της συντήρησης τους και της ανάπτυξης τους.

Για να έχει επιτυχία και να διαδοθεί η ιδέα της ΚΥΓ θα πρέπει να υπάρχει μια πλατειά δημόσια... ανθρώπινο όπως και χρηματοδοτικό  δυναμικό για να μπορέσουμε να βοηθήσουμε αγροκτήματα να μετατραπούν σε αγροκτήματα ΚΥΓ και να ξεκινήσουν νέα.

 

9. Πιθανές προσεγγίσεις για την υλοποίηση

Η επιλογή για το σωστό παραγωγικό “μοντέλο” εφαρμογής εξαρτάται από την μορφολογία ,τις υποδομές μεταφοράς  και την ενεργειακή κάλυψη της περιφέρειας. Το οργανωτικό σχήμα απαιτεί άλλες προϋποθέσεις υλοποίησης σε μια ορεινή περιφέρεια, σε μία πεδινή και σε μια περιφέρεια πλησίον μεγάλου αστικού κόμβου. Εξ άλλου το ζητούμενο πρέπει να είναι να μην εξοικονομούμε από την μια πλευρά οικονομικό και κοινωνικό κόστος και από την άλλη να προσθέτουμε ενεργοβόρες δραστηριότητες όπως μεταφορά  των καταναλωτών με αυτοκίνητο σε μακρινές διαδρομές για αγορά των προϊόντων ή συχνότερες διαδρομές με μεταφορικό μέσο για μεταφορά των προϊόντων προς τους καταναλωτές ή ακόμα και αγορά βιολογικών σκευασμάτων ή και περισσότερες υποδομές συντήρησης και φύλαξης προϊόντων στις ΚΥΓ κλπ κλπ.

Ο κλήρος και το μέγεθος του είναι σε πολλές περιοχές της  χώρας ταξικά κατανεμημένος. Δεν υπάρχει αντιστάθμιση αρνητικών παραγόντων σε περιοχές με δυσμενείς συνθήκες καλλιέργειας και έτσι διαιωνίζεται η διαφορά στην παραγωγικότητα της γης και στις δυνατότητες δημιουργίας εισοδήματος. Συνεπάγεται ότι πρώτα θα δούμε το υπάρχον σύστημα παραγωγής των ταξικά διαφοροποιημένων αγροτών σε ταξικά και μορφολογικά διαφοροποιημένες γεωργικές χρήσεις γης, και μετά θα μπορέσουμε να δούμε άξονες προσανατολισμού, ανασυγκρότησης της φυσικής και πολυλειτουργικής αγροτικής οικονομίας.

Ποιο θα είναι όμως το καταναλωτικό “μοντέλο”. Το λεγόμενο σκληροπυρηνικό γεννημενο και πριν από το 2011 στην Ελλάδα εναλλακτικό 'κίνημα' είναι ακόμα σε εμβρυακό στάδιο. Είναι βιασμένο από καταστάσεις που επέφερε η κυρίαρχη πολιτική κατάσταση στη χώρα, γκετοποιημένο  καθώς μειονότητα, και ένα εν μέρει βάρβαρο «κίνημα»  αν το παρακολουθήσει κανείς  στενά, καθώς λείπει η πραγματική κοινωνική μη ταξική συλλογικότητα.  Από την άλλη βλέπουμε και τα αδιέξοδα που έφερε μια σχετικά πρόσφατη πολιτική τόσο με τα κινήματα όσο και τις συμβατικές προσεγγίσεις του διατροφικού τομέα. «Είναι  να φαντάζεται κανείς τι μπορεί μακροχρόνια να συμβεί με τέτοια κινήματα που απλά βασίζονται σε ακατέργαστα πολιτικά  ένστικτα?» [Νίκος Θεοδοσάκης]. 

Οχι οπωσδήπουτε εναλλακτικοί με οικονομική επιφάνεια:Το ζητούμενο δεν είναι να συσπειρωθούν κάποιοι εναλλακτικοί πολίτες με τουλάχιστον μέση οικονομική επιφάνεια και να στηρίξουν μια τέτοια προσπάθεια σε διάφορα μέρη της Ελλάδας που υπάρχει η δυνατότητα της συγκεκριμένης γεωργίας άλλα να εντάξουμε και να προσελκύσουμε ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού για να αλλάξει σιγά-σιγά και η νοοτροπία του καταναλώνειν και της διατροφικής συνήθειας.

Επίσης το ζητούμενο δεν είναι να έχουμε μόνο εναλλακτικούς καλλιεργητές και καταναλωτές. Οι εν δυνάμει  καταναλωτές-μέλη μιας ΚΥΓ  βρίσκονται στα μεσαία κοινωνικά και επαγγελματικά στρώματα, αλλά η ανασφάλεια πολλών οικολόγων και εναλλακτικών απέναντι στα μεσαία στρώματα και η δυσπιστία τους απέναντι σε μια αντισυμβατική συμπεριφορά ενός κατοίκου της πόλης δημιουργεί προβλήματα  και  μπορεί να εκδιώξει τους εν δυνάμει καταναλωτές μιας ΚΥΓ. Αυτή η πιθανότητα υπάρχει, άλλα στην αρχή δεν είναι κάτι ευπρόσδεκτο αυτό.  

 

Δυστυχώς οι ‘παρά φύση’ πελατειακές σχέσεις στην ελληνική κοινωνία έχουν μπει πολύ βαθειά στον κοινωνικό της ιστό ακόμα και στα επαγγελματικά cluster.

Το πελατειακό κοινό των βιολογικών αγορών στις πόλεις δεν είναι κατ ανάγκη και εν δυνάμει μέλη σε μια πρωτοβουλία για μια ΚΥΓ. Διαφορετικές κοινωνικοποιήσεις και εντάξεις στην πόλη άλλα και στην ύπαιθρο δημιουργούν διαφοροποιημένα καταναλωτικά πλαίσια, στα οποία εντάσσεται και η διατροφή τους.

Bottom up - top down στρατηγικές. Συγκεκριμένα το θέμα της ελληνικής γεωργίας δεν μπορούμε να το δούμε ξαφνικά σαν μια κοινωνική παράμετρο που θα την αλλάξουμε άρδην η ακόμα και σιγα-σιγα αλλάζοντας μόνο την σχέση παραγωγού καταναλωτή. Είμαστε ενσωματωμένοι στον μηχανισμό ενός κράτους και μιας ΕΕ και έτσι θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη και τι σταθερές και μεταβλητές που δίδονται σε αυτά τα πλαίσια, δυστυχώς εκ των άνω. Από ΚΑΠ μέχρι TΤIP, CETA /TiSA. Και εδώ έχουμε μια σύγκρουση στόχων  από την μια οι "bottom up" πρωτοβουλίες και από την άλλη οι "top down" εθνικές  και ευρωπαϊκές πολιτικές. Επίσης με την οργάνωση ενός τέτοιου σχήματος θα πρέπει να υπάρξουν και συμπληρωματικές πολυλειτουργικές ενέργειες στα πλαίσια της αγροτικής ανάπτυξης για να συμπληρώνουν το αγροτικό εισόδημα όπως  η ψυχαγωγία η εκπαίδευση η rehabilitation etc. Την συμπληρωματικότητα σε εισόδημα του παραγωγού στην ύπαιθρο μπορούμε να την δούμε από το παρακάτω γράφημα[15]:

Έτσι που με αυτό τον τρόπο δεν θα βρίσκεται συνέχεια σε μια αναζήτηση αύξησης του εισοδήματος με αύξηση των τιμών και/η της συνδρομής των καταναλωτών.
Παρά το υποσχόμενο υπάρχον ενδιαφέρον τόσο από πλευράς αγροτών/γεωργών όσο και καταναλωτών σχετικά με την ΚΥΓ, θα οδηγήσουν σίγουρα  ορισμένες πτυχές  της έννοιας της ΚΥΓ σε διστακτικές συμπεριφορές σχετικά με μια απόφαση έναρξης  μιας ΚΥΓ.
Ηδη στη Θεσσαλονίκη περιμένει το εγχείρημα 3 χρόνια για να πραγματωθεί μια αρχική διαδικασία συνενόσηςη αγροτών και κξαταναλώτων!

FAZIT

Όπως μπορούμε να φανταστομε, υπάρχει μια έλλειψη εμπιστοσύνης από την μια άλλα και μια έλλειψη δέσμευσης από την άλλη, η οποία αντικαθίσταται  σε άλλες μορφές αγροτικής εκμετάλλευσης ή συνεργασίας αγροτών και καταναλωτών -στην συμβατική γεωργία π.χ.-  από λεπτομερείς συμφωνίες και κανονισμούς, κάτι που δεν υπάρχει στην ΚΥΓ. Αυτό όμως στην Ελλάδα μπορεί να δημιουργεί μια ιδιαιτερότητα, από την οποία να εξαρτάται και η δημιουργία και εξάπλωση της ΚΥΓ. Άρα εδώ πρέπει ίσως να δούμε ένα πιο λεπτομερές σχέδιο συνεργασίας και ίσως και ελέγχου με υπολειμματικές αναλύσεις, το οποίο βέβαια είναι υποχρεωτικό στην περίπτωση βιολογικής καλλιέργειας.

Ανύπαρκτο κοινωνικό περιβάλλον και η έλλειψη επαφών των εν δυνάμει απευθείας εμπορευόμενων αγροκτημάτων με τους πιθανούς πελάτες είναι τα περισσότερα εμπόδια στην εξάπλωση της ΚΥΓ. Οι αγρότες δεν έχουν το χρόνο και τις πηγές πληροφόρησης για να προβληματιστουν σε βάθος με την έννοια τη ΚΥΓ, και να δει αν και πως μπορεί προσαρμόσει τις ατομικές δυνατότητες της δικής τους επιχείρησης στις απαιτήσεις μιας ΚΥΓ.  Σε ένα ευνομούμενο κράτος αυτά τα εμπόδια ωστόσο, θα πρέπει να θεωρηθούν ως πρόκληση. Με την αύξηση μιας  αντιπαράθεσης ανοίγουν βαθύτερα οι διαστάσεις του εγχειρήματος μιας ΚΥΓ που πρέπει να γνωρίζουν:  H  γεωργία  δεν υπάρχει μόνο για να μας εξασφαλίζει τις διατροφικές μας ανάγκες, συνεισφέρει επίσης σημαντικά στην κοινωνική ευαισθητοποίηση  και  ευημερία της κοινωνίας.
Για ήδη υπάρχοντα αγροκτήματα  μπορεί το περιβάλλον τους να  διευρυνθεί με συγκεκριμένη και προσηλωμένη στους στόχους και την ιδέα της ΚΥΓ εργασία με δημόσιες σχέσεις.

Μια πρωτοβουλία για την δημιουργία μιας ΚΥΓ μπορεί να ξεκινήσει και από μη αγρότη/αγρότες, όπως η περίπτωση του "Farmer John"[16], ο οποίος ξεκίνησε μια ΚΥΓ εξ' αιτίας της ζήτησης από κατοίκους της πόλης. Έτσι λοιπόν θα μπορεί μία ομάδα κατοίκων της πόλης να βρει ένα αγρότη και να ξεκινήσουν ένα κοινό κήπο μαζί του και σιγά-σιγά να διευρυνθεί, ανάλογα την δυναμική του και την ζήτηση. Ιδιοκτήτες γαιών όχι μόνο ιδιώτες αλλά και ΤΑ μπορούν σιγα σιγα να μεταφέρουν γαίες σε αυτοδιοικούμενη θεσμική μορφή και να μισθώσουν τον χώρο πλησίον της κοινότητας  η της πόλης σε αγρότες.
Τράπεζες και με οικολογικό προσανατολισμό – όχι τέτοιες σαν τις ήδη υπάρχουσες στην Ελλάδα με π.χ. την τράπεζα Πειραιώς με το Greenwashing της-  θα μπορούν να δώσουν χαμηλότοκα δάνεια σε αγρότες που εξέφρασαν την επιθυμία να μετατρέψουν το αγρόκτημα τους ή να ξεκινήσουν στην  βάση μιας ΚΥΓ.

Γι’ αυτο  η πρόταση μέσα απο αυτό το κείμενο είναι η δημιουργία μιας κοινωνικής βιώσιμης τράπεζας, που θα είναι χρηματοοικονομικού χαρακτήρα άλλα μόνο με ότι έχει σχέση με γαίες και μικρές μεταποιητικές μονάδες μέχρι βιομηχανικής ισχύος ..... αγροτικής παραγωγής  και  η οποία να είναι ενταγμένη σε ένα πλαίσιο βιώσιμης κοινωνικής αξιολόγησης της δραστηριότητάς της.

Ανεκμετάλλευτες γαίες μοναστηριών θα μπορούσαν να εκμισθωθούν η ακόμα και να παραχωρηθούν σε αγρότες για το ξεκίνημα μιας ΚΥΓ. Αυτά θα ήταν τα πρώτα βήματα για το ξεκίνημα μιας ΚΥΓ. 

Η υποστήριξη από έξω είναι το δεύτερο βήμα. Η επέκταση του δικτύου της αλληλέγγυας υποστήριξης και η ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειριών θα μπορεί να κάνει την ιδέα της ΚΥΓ περισσότερο προσιτή στο κοινό. Η προώθηση του συναισθήματος της συλλογικότητας "ανήκουμε μαζί κάπου" εξοικονομεί δυνάμεις και κινητοποιεί περαιτέρω την στήριξη με χρηματοδοτικούς και μη πόρους. Δημόσιοι φορείς  της ΤΑ άλλα και του κεντρικού κρατικού μηχανισμού θα μπορούσαν να παίξουν ένα σημαντικό ρόλο στον συγκεκριμένο τομέα.
Με  change management (διαχείριση αλλαγών) στην γεωργία και συμμετοχή πολιτών θα μπορούσαν οι γεωργικές διευθύνσεις και τα αγροτικά κέντρα να αρχίζουν να λαμβάνουν υπόψη τους τις αλλαγές που έχουν συντελεστεί στην αγροτική οικονομία και ιδιαίτερα στην γεωργία[17].

Η επιστημονική παρακολούθηση των ΚΥΓ-αγροκτημάτων μπορεί να στηρίξει τις νεοσύστατες επιχειρήσεις, να αναλύσει τις προβληματικές περιοχές και να βελτιστοποιήσει τον προγραμματισμό τους. Η έρευνα είναι απαραίτητη: Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τον τρόπο που θα επιλεχτεί να εγκατασταθεί μια ΚΥΓ, σε μια συγκεκριμένη περιοχή.  Πως μπορεί καλυτέρα να ξυπνήσει αντίστοιχα κίνητρα και τη διορατικότητα των ανθρώπων. Η ΚΥΓ έχει να προσφέρει καλές προοπτικές για την βιώσιμη αναζωογόνηση των αγροτικών περιοχών.

---

[1] Βλέπε, Wolfgang Fabricius., Bauernmarkt/Versorgungsgemeinschaft, 14.11.2012, Folien zu: Historie (1760-1933), Wirtschaftswunder (1945-1989.

[2] Βλέπε, Wolfgang Fabricius., Bauernmarkt/Versorgungsgemeinschaft, 14.11.2012, Folien zu: Gegenwart Zukunft.

[3] Ν. Θεοδοσάκης, Πολυλειτουργική αγροτική ανάπτυξη  - μια κοινωνική πρόκληση, Παρουσίαση σε συνέδριο IFOAM, 2003, Βόροι Ηρακλείου.

[4] Thomas van Elsen Katharina Kraiß, (Stränz προφορική ενημέρωση.  2007.

[5] Katharina Kraiß, Thomas van Elsen,  Landwirtschaftliche Wirtschaftsgemeinschaften (Community  Supported Agriculture, ΚΥΓ) – ein Weg zur Revitalisierung des  ländlichen Raumes?, Beitr. 11. Wiss.-Tagung Ökol. Landbau (Band 2): 356-359, Gießen, 2011.

[6]Frohn,  H.,  Pottebaum,  P.,  Reichert,  J.,  Strecker,  O.,  Wege,  R.  (1980):  Agrarmarktforschung  –  Ein Kompendium  für  die  Agrarwirtschaft.  Bonn:  CMA  (Centrale  Marketinggesellschaft  der  deutschen Agrarwirtschaft mbH). 324 S. Δευτερογενής πηγή.

[7] Thomas van Elsen Katharina Kraiß, (Stränz προφορική ενημέρωση.  2007)

[8] Thomas van Elsen Katharina Kraiß, (Trent Hoff, προφορική ενημέρωση. 2007).

[9] Βλέπε von  Alvensleben,  R.  (2000):  Verbraucherpräferenzen für  regionale  Produkte:  Konsumtheoretische Grundlagen; in: Agrarspektrum 30, DLG-Verlags-GmbH: 67–93, Frankfurt/Main. Δευτερογενής πηγή.

[10] Βλέπε Balling, R.: Ergebnisse von Verbraucherbefragungen zur Bedeutung der regionalen Herkunft bei Nahrungsmitteln. − Agrarspektrum 30, DLG-Verlags-GmbH: 19–37, (2000), Frankfurt/M. Δευτερογενής πηγή.

[11] DBV (2007): Situationsbericht 2007. Berlin, 282 S. Δευτερογενής πηγή.

[12] BMELV (2007): Agrarpolitischer Bericht der Bundesregierung. 131 S.

[13] Whiteman, W. (1819 – 1892), zitiert in: Künast, R. (2002): Klasse statt Masse – Die Erde schätzen, den Verbraucher schützen. Econ Ullstein List Verlag GmbH, München, 254 S. Δευτερογενής πηγή.

[14] Weber,  O.  (2006):  Economic  and  Regional  Aspects  of Communal  Living:  An  Evaluation  of  the Selbstversorgergemeinschaft  Allmende  Fläming  –  A  form  of  Community  Supported  Agriculture (CSA) – Using Orientor Theory with Special Regard to Sustainability. −  Master ́s Thesis –  Faculty  of  Agricultural  Sciences  (11)  –  Department of  Sustainable  Regional  Development.
University of Kassel, 62 S.

[15] Ν. Θεοδοσάκης, Πολυλειτουργική αγροτική ανάπτυξη  - μια κοινωνική πρόκληση, Παρουσίαση σε συνέδριο IFOAM 2003, Βόροι Ηρακλείου.
[16] Βλέπε https://www.farmerjohn.com/

[17] Ellermann-Kügler,  K.  (2001):  Neue  Wege  braucht  das Land  –  Veränderungsmanagement  in  der Landwirtschaft. −  In:  Lanje,  K.  (Hrsg.):  Neue  Wege  braucht  das  Land–  Veränderungsmana-gement in der Landwirtschaft, Loccumer Protokolle: 69–76, Rehburg – Loccum



Βιβλιογραφία:

Ellermann-Kügler,  K.  (2001):  Neue  Wege  braucht  das Land  –  Veränderungsmanagement  in  der Landwirtschaft. −  In:  Lanje,  K.  (Hrsg.):  Neue  Wege  braucht  das  Land–  Veränderungsmana-gement in der Landwirtschaft, Loccumer Protokolle: 69–76, Rehburg – Loccum

Kraiß,  K.  (2008):  Community  supported  agriculture  (CSA)  in  Deutschland. − Bachelorarbeit,  Uni-versität Kassel, FB Ökol. Agrarwissenschaften (Witzenhausen), 100 S.

Kraiß, Katharina. , Thomas van Elsen, Landwirtschaftliche Wirtschaftsgemeinschaften (Community Supported Agriculture, CSA) – ein Weg zur Revitalisierung des ländlichen Raumes? 2008

van Elsen T., Kalisch M. (Red.) (2008): Witzenhäuser Positionspapier zum Mehrwert Sozialer Landwirtschaft. Erarbeitet von den Teilnehmerinnen und Teilnehmern der Tagung „Der Mehrwert Sozialer Landwirtschaft“ vom 26. bis 28. Oktober 2007 in Witzenhausen. – In: Friedel R., Spindler E.A. (Hrsg.): Nachhaltige Entwicklung ländlicher Räume. VS Verlag: 209213, Wiesbaden.

van Elsen T., Jaenichen A., Kalisch M., Limbrunner A. (2010): Soziale Landwirtschaft auf Biobetrieben in Deutschland (Projekt 08OE223). Schlussbericht, Witzenhausen, 204 S.

 
Internet- Πηγές:
http://www.soziale-landwirtschaft.de/index.php/mitarbeiter/thomasvanelsen

Soil Association: Cultivating Communities – http://www.cuco.org.uk/ Universität Kassel: PRA – http://www.uni-kassel.de/fb6/kommlab/methoden/pra.html#Anchor-

Literatur-13458 Urgenci: Urban-Rural : Generating New Commitments between Citizens. − http://www.urgenci.net/index.php?lang=en
USDA: Alternative Farming System Information Center.− http://afsic.nal.usda.gov/nal_display/index.php?info_center=2&tax_level=1
http://www.solidarische-landwirtschaft.org/de/startseite/
https://www.farmerjohn.com/